장음표시 사용
601쪽
mus,quae ipsi inter se de materia Caeli disputant,
quata: alij ean8em cum horum inferiorum materia astirmant,ali negant. Et quidem qui negantes.se eandem, principiis atque aut horitatibus Aristotelicis aduersarios arcent , veIum quae nullum nobis afferant timorem parum ea principia curantibus: Interea tamen eorum labore fruentibus qui contrariam sententiam mordicus tenentes,rationibus steti firmissimis hancce Veterum assertionem propugnant dumin ipsi materiam Caeli
eandem cum materia corporum inferiorum coi
tendunt. Alij vero longissimis disputationibus inter se dissentiunt,de illa quam imaginantur quinta C l essentia. Audiamus tamen quicquid aduersus hunc veterum consensum habent dicere. Arga Simplex,inquit Aristoteles est Caelimoistus,ergo motus est corporis simplicis. Quid Aristoteli cum motu Caeli vel quid de eo dixit, quod non risu dignum sit,ni mauis commiseratione'Arg. II. At elementa feruntur motu recto non eirculari ,ut Caelum,Ergo non motu elementorum
agitur Caelum Platonici dicunt motu recto igne ferri in suam regionem cibi ver,continue in orbem volui motu qui est ipsis naturalis aduersum quos Peripatetici dignum relatu nihil protulerunt. Quin Experientia manifesta id videtur docere in ventis,nubibus δε cometis qui in orbem seruntur. Neque magis sudant Aristotelici quam ubi inter multas multorum sententii conantur exponere,Quomodo ignis ille quem in sua sphaera circulariter serri autumant, contra suam N turam pellatar. Quomodo motus violentus qui
602쪽
tamen eius naturae maXime conueniat, dum eius Naturam conservatri si iis credendum est :Nos quomodo motus Caeli partim sit Natura lis , partim violentus, ac velati artificialis, cist en demus breui. Interea stafficiat id aret umentum A. ristotelicorum , per e Perientiam relatare , qua Cometae,nubes,Venti non motu recto sed orbicu lati circunferuntur. Quod autem cesset eorum motus,causa est, quia deficit materia quam in Cae lo non deficere ostendemus , modumque illius motus trademus quem miretur Aristoteles. Arg. III. Caelum, inquiunt, et se mutabile.
Quid tu mi Egeret alimento Quid inde 3 Indiagnum Caelo. Quare Indignumne Caelo,ut pars sui
totius naturam teneata Non mundus secundum partes mutatui Quidni&Caelum Vel pote line huius mundi quem maxime unum fitcntur, viritas melius conseruari, quam per hanc Naturae v-
Arg. I V. At quomodo mixtum Caelum quod est prius elementis Ego contra. Quomodo elum prius elementis , quod ex elementis est compositums Quam raucidas rationes quanti indicans Arg.V. Per Dunt.Mixtio sine pugna remissione non fit. At in Caelo neque eit pugna, neque remissio, c. Ignorant ipsi quid sit mixtum,ut supra conuicimus .Et qui quod oculis cernunt intellige re non polliunt quasi interfuerint Caelo, ibillo pus nam omnem,&remissionem sententia magistro ui volunt exolare. Qtu id norutξHis accedit inquit Picolominaeus, quod si mixtum esset, non recte supra impliciora corpora esset positum . nam mistionis locus, inaedici hoc, non circunserentia, cinistum
603쪽
mistum mouetur locum sibi optat secundum elementum quod in eo dominatur Bella profe- et rationes. Cur potius hoc medium est mixtio nis locus, quam illud supremum 'Sed mirum quani securus, certusque de hoc mixtionis loco determinet, de quo, ut tae modo mistionis tanta est
Arg. H. Praeterea inquit, distinctio Naturae Caeli ab ea quatuor elementorum redditur cospicua,ex conditione conseruantis , dc dominantis. Nam quod natum est alia seruare, non debet eisellia contrarium,alioquin destrueret.Nec debet egere alio corpore conseruante Similiter quod natam est dominari aliis, debet ab eis esse distinctu.
Sane non capio vim huius argumenti, nisi vocet Coelu nobis contrarium quia est similis, eiusdemq; nobiscum Naturae. Esse eiusdem natura , Estne elle contrariami Cor in animali nunquid reliqua partes conseruatὸ non eis dominatur ' An propterea non eget alimento Zan propterea diueris est naturae ab aliis Cibus, pharmacum conseruat corpus , an non debet esse eiusdem Naturaeo an non debet
in elementis conuenire 'Pulchriun arcuimentum: Quod alia conseruat,non debet alio corpore conseruante egere. Audi Mare conserna sontes, flumina, i natum est ea conseruare. Eget tamen iisdem fontibus, ac fluuiis qui ipsum conseruent. Similiter Caelum alia conseruat in ab iiDdemula istim conseruatur. Quod ergo dicunt dde causa principali conseruante Deo scilicet ipsb
erest dictum, qui ita conseruat omnia, ea nul lo conseruetur. Ita autern hunc Mundum con seruata, N partes mutua ope indigeant, propter
604쪽
optimum ordinem quo cuncta disposuit. Quam quidem mutuam opem ferre non possent , ni in
Natura communi participarent. His tamen argumentis ausus est Aristoteles Antiquos omnes impugnare, Sed mortuos &haec quae ab alio prolata foeterent, ex Aristotelis ore gratum efflant odorem. Quid opust,ut in contrarium rationes Vetustiorum producamus Exponamus quid voluerintvvideamus, an cum ratione consentiant, quae docuerunt:anclara,& intellectu faciliat, An qua via procedant in Caelorum Natura inuestiganda motus Caelorum sequatur ratio facillima. Aia eorum omnium, quoruin hactenus ratio sui obscurissima, per hunc tramitem,causa facilis,apertaque sequχ-tur: Ah, ut haec via facilis est , ita, compendiosa, dc rationi,principiisque Naturae consentanea denique , an quae dicemus talia tatura sint,ut sensas, ut Experientiae , vinationis rigidissimum examen sustineant;inuicemque concordalitia cunctos Ad uersantium conatus irrideant. Hic si fuerint,non opus erit reserre rationes, quibus qui Veteres sequuntur, eorum probant sententiam : earum autem quindecim apud Picolominaeum videre est.
su Veterum de Natura CHi sententia exponitur. Erum ut luculentior fiat huius sententi ve .ritas opus est sensum illius capere. In iis quae de Veterum opinionibus Picolominaeus retulit, agnoscimus duplicem Caeli substantiam,
continentem unam alteram contentam , hanc
605쪽
quidem flaxam,illam vero constant et , hanc quae Imoueat,illam quae moueatur; quae quomodo fiant, sequentia docebunt.
AEgypti quum Calum aquam .humorem Concretum censuerunt, locuti sunt de solida, atque constante Caeli substantia in quo sensu de Anaxagoras fertur dixitI Solem esse lapidem, quae sententia Empedocli quoque tribuitur.Cum autem Empedocles ipsemet mali j v hoc loco
Picolominaeus retulit dicunt Caelum esse quatuor elementa, maxime vero ignem, vel qaod ad ignis naturam accedat intellexerunt flaxam illam piri talemque scibstantiam quam ad nos Astra demittunt. Quomodo velo spiritalis illa maximeque ignea natura , nab ignis ille solutus, atque ardentissimus solidum id corpus a quo continetur, non labefactet , non est quod mirentur Peripatetici qui ignem ponunt sub concavo Lunae altilum quidem, imo quem Caeli motu suo calidum conseruant, ut qui sine illo calore nequeat subsisteremon inquam mirabilius est, cur ignis ille in Caelo, atque Astris solidam eorum substantiam non laedat quam, cur ignis elementaris si vera est eo rum sententia casum Lunae contiguum non in
Quod si dicant discrimen esse, Quia ponunt
Caelum diuersae prorsus Naturf, qaodque pari ne
queat ab igne. Respondeo id ipsum intes lexilla Antiquos, cum solidam illam Caeli substantiam ex
aqua,ac terra, sed perfectis ima compactam asseruerunt: non enim posuerunt aquam quae ab igne pateretur, propter recessum a proportione quaei
606쪽
eiusdem generis cum hac inferiore.Q2antam aute habeat vim illa proportio, docet pyiausae quam ex igne prognata, eodem pasci,author Aristotcle, tuetur Scaliger pluribus locis adaersus Caidanum; ostendens quod ignis haec corrumpat, non illa , causam esse proportionem maiorem,Vel minorem. Cuius quidem proportio-tionis efficacia probat venter Struthi qui cu calo te ferrum di sibi uat, tame nec seipsum, nec vici-inas partes consumit,aut laedit. Iam calidus quoque sit Gallinarum accolumbarum stomachus, compertum est. Eeadem est proportio quae impedit quominus ignis aurum corrumpat, ut plumbum Malia metalla.
Longe perfectior proculdubio agnoscenda est illius corporis Caelestis solidi compactio, quam ut
ab igne patiatur. Hac tamen de re nolumus pertinacius contendere,cdm nostra nihil interiit.Neque enim referte uius Natulae it illa solida Caeli substantia a quacum nihil asticiamur,non neces e est ut quicquam nobiscum participet. Esto ergo qualemcunque illi voluerint, dummodo agnoscant eam non magis ab igne hospite pati, quam volunt phqram Lunarem ab igne coiitiguo. Quod autem Empedocles, Democritus, Leucippus, Plato,aliique Veteres, atque eorum sectatores eandem in Caelo subflantiam , eademque elementa, atque in superioribus esse voluerunti, ibi tamen puriora , ac subtiliora, id de illa substantia fluxa intellexerunt, quam vi Experientia docet, ab Astris in nos diffundi, atque his inserioribus vitam,motum incrementum, aliasque mutationes
607쪽
tationes assere Ita ratio euincit esse e iisdem Na..turae cum terrestribus, ut quae una cum his elementis inferioribus con eurrat ad Comi qui Naturalis persectionem,mutationemque eius inultivi plicem. Ad huius doctrinae facilem intelligentiam re petenda sunt quae inuictis supra rationibus confirmauimus horum Veterum principia. Fecimus namque conspicuum elementa in composito sub , sistere; ne se ea compositi solutione produci,nec ignem,cumχxtinguitiu interire; sed in fumo sursum contendente conteruari Idipsum probat quae evaporantis ascentus,qui quidem non esti turae aeriae, alioquin in aere,ut loco proprio, quieturae, sed igneae quae propiore locum petat superiorem. Quin & Aristotele teste, quem hac in rototum in Empedoclem mutatum videbimus,cuni vapor in aqua reuertitum,id sit per excessum illius partis caligae quae sursum aquam evexerat haec quam firmis rationibus commonstrata,atque conuicta sunt, quantaque aduersantium confissone, si fideli me te teneatur, tacite erit ipsa elementa ab imis terrae radicibus ad Caeli fistigii tm conuolantia, rursusque inde ad terrae viscera, reuertentia mentis velocitate comitari. Et quemadmodum videmus cum multis Peripateticis qui linc mae Experientiam sequuntur , qtiam sublime raptam,
cedente vehiculo,eandem recidere, non notiam
produci; ita facile erit animo cotemplari eundem ignem illum quem auolantem ccrnimus ad Caeselum usque progrediete,atque itincre repetito tutasias ad haec inferiora deuolutu, sed multis partibus puriore,atq, delaecatiore.Quidni en in illa cursina
608쪽
reciprocationet tam libere in igne, quam in aqua admittamus cstm manifestissimam eam effectus, atque influxus Astrorum efficiant Atqui hoc posito quod nullam habet difficultatem, clarum est non modb cur Sol lucem,caloiemque tatum quoquoversum profandat, corpora nutriat, coquat, di luat,tollat .sed diuersissimorueffectuum, quos in his inferioribus,diuersorum Astrorum influxus pariunt,ratio erit c6spicua,in quibus Peripatetici Caecutiunt. Porro tantum abest, ut aliqstam in hae ignis ad nos reuersione difficultatem inueniamus, ut potius rationes illa quae nos elementa incomposito videre coegerunt a nobis quoq; hanc exigant confessionem. Alioquin cum maxima. copia huius spiritalis, atque igneae substantiae ex Terrae penetralibus continue sursum uolet: Terram tandem his vacuari contingat, ni super- τὸ deorsum reducantur. Ea namque in terra μnouo produci posse rationibus inuictis impossibile esse supra demonstrauimus, quarum qui memor suerit nihil impediet, quominus horum spirituum hinc inde cursum, ac recursum facile cernat.
ARTI C. V. Quo quadam scit necessaria praemittuntur. ARduum est huius refluxus causam naturam
que iuvestigarem Veterum, quorum scripta perierunt,luce distitutis; est tamen ut aliquid ten-remus, qaodit rationi dissentaneum nemo valeat arguere quamuis sortali parum probabitur,nouitate scilicet lectorem deterrente. Verum hic nostram serat audaciam factu autem id erit intellectu,
609쪽
telleminimeminerimus quisuperitis probauimus esse duntaxat sphaeram unam solida,scilicet firmamentum, sub quo clarum est,ex Veterum sententia,ignem implere vastissimum illud spatium quo Planetae suos faciunt circuitus Perillum autem ignem intelligo naturam subtilissimam quae igni
Hoc supposito cuius veritatem sequela demonstrabit, omnium consensu constat id quicquid sit quod firmamenti ambitu continetur,rapidissimo impetu in gyrum volui, quidem quo magis ab utroque polo receditur. Etenim cum iuxta polos Ientus admodum Gli sit ambitus, lentissimam quoque esse prope polos, motionem illius ignis, necesse est contra eius qui sub Aequatore voluitur,rapidissimam. Quod igitur contingit aqua impurae in velocissimum amnem ductae, ut cum aliis sordibus a medio fluento in ripam amandetur , id ipsuin necesse est euenire illi igni impuro inferne ascei denti rapidissimo illius veluti amnis ignei cursu, versus polos quasi ad ripas reiiciatur; ubi propterea ignis cotinue undique confluentisis rimam fieri compressionem necesse ellet, ni pateret exitus presso locumque molienti.
ARTI C. V. Firmamenti, motusique eitu naturam
ERgo quemadmodum secundum multorum
sententiam de qua disputabimus,mare subit terram caecis meatibus quaquauersum perviam,
atque inde in iantes, flumina scaturi si-
610쪽
militer de illo vasti dimo corpori' caelesti cogitan- duin ut ii iis ductibus atque sinibus patulum m re illud igheum, peringentes ad polos latices subiens, eri ipiat, ac per stellas, veluti totidem sontes, vel biblos igneos , evomat ignem iam puriorem effect im , haud secus atque fontes reddunt aqua tan dulcem quae in mari unde prodici aI-
dporr expectabas, tignis ibi detentiua gerer nisi ut suam equens ingenium,machinam illam motibus agens continuis,in gyrum solaret ξvel sit quid aliter possit agere te ipsum consule. Facile namqueJuit sapientissimo illi Architecto ita Componere illos meatus, per quos ad stellas ignis sumina contendunt, ut per illor iura curuaturam prosiliens ignis orbem illum ab Oriente in Occidentem volvat, nimirum ductibus quibus ignis erumpit in illam partem sinuatis. Quem Caelim tum eis semper aequalem non imirum est,quandoquidem ignis hunc motum cientis, quale pondus in detinenter per easdem Auces ingreditur, non tamen pluris capaces quam vicissim per stellas egrediatur . Itaque quantum ignis, Astra continue erumpit , tantum noui capiunt illa: porta', ut propterea aequalis perpetuo vis ignis hospitis aequalem illius machina motum con
Explicans natura1n planetarrem.
Oncipe planetas nec graues nec leues sua quemque in gnis ilψius uiniolis collocatos, ni mirum ignis velocissimus rapitur in orbem.