Philosophiae naturalis adversus Aristotelem libri 12

631쪽

medis non in medio Oualitas mon qualitas,amio,non actio,

navi de illis q sunt ancipiti conditionis, distincta onfideratione o gnificatione ea re sunt,quae inuicem lignare videII r. Imitationes nec creari, nec gem Uuntur, sed

per solam principati prasientiam dicuntur esse in mediosiune pila geireratione. Deinde post pauca se explicat. COIgimus itaqα Luinim in medio competere es diritale, iaspiritale ens,nove separant relationem sil allionem, qualitatem per imitationem,formam quandam fecundum imagurem primae,actionem alicuius principalis, qua exposecat defrens is repraesentos non proprie subiectum. Ex quo patet ratio , cur momento elusemodi spiritales actiones effundanturmam solum apparent per prasientiam principalis; nec ver egignuntur,stu sunt non sunt, ne ortu interita, nec creantur, quia creatio es fornia principalis, non intitationis eites, nec absoluta transeunt ex non esse adesse ei transis est ex non imitari ad imitari, ex non repraesentari ad repraesentari. Et hac confideratione Lumeudicii r extrinsecus aduenire, ut inquit Simplicius in se cundo de Anima s. id tamen es rerum per metaphoram. Ecee quid ex eo infinitarum controuersia tu chao, tanquam ex densissimis ignorantiae tenebris, vir

doctissimus splendidissimum potuit eruere. Qus dctim meram ignorantia prae se ferat, quid in eo vel examinando, vel refutando immorem ues numtamen polliceor, me euidentissimis demonstrationibus falsi conuicturum .Qu9d scilicet, cum ipse tu mali communiter putant, lumen momento ferri motuque successitio procedere demonstrabo. Caetera quae non satis examinavimus ne obsint tanti viii memoriar, nec nobis prosint donec

coniicerimus eiusnodi Ens spiritale esse merum fginientum

632쪽

ARTI C. II.

Veteram de natara Luminis opinio. gone viri tam oculati diutius caecutiat, vel ram Luminis naturam ex Antiquitatis ruderious conemur eruere. Pergat ergo Picolominarus cap. 6.eiusdem libri, nobis Veterum sensa referre Nonnulli, inquit, existimantes Lumen esse corpus, ut Democritas, Leucippus, Epicurus, dixere dari ex corporibus Uuxus quosdam,quies en tanquam exuuia. Ommulachra rerum , ct ideo ex Lucido corpore putarunt δε- suere simulachrum eius quod cum si simulachrum corpo ris,seruat conditionem eius. Hinc cecinit Lucretius lib. q. Praesereas qua penitus corpuscala rerum alto in terras mittuntur, Solis it Lux, Ac vapor M puncto cernuntur Lipsa diei.

Per totam Caelispanam , di fundere sese,

Persiolare mare,ac Terras, Crium 1 rigaredic. Putarunt itaque hi radios se corporaoneare per poros, ac momento e fundi. Cuius opinionis etiam sit Empedocles ta paucis interiectis. Plato frequenter iudicauit Lumen esse corpus,st praesertim in Timaeo dum lumen dixit

esse flectem ignis in ignis est corpus.Insuper, dum dixit ex

Iamine Lodeunte ex oculis , is externo num conscicorpus Aristoteles etiam nonnuaqua Lumen dixit corpus, ut in undecima partiroblematum .inquiens radios autem corpora esse dixeris. Et in secundo de Caelo inquie lorem 2 Lumen gigni attrito a Solis Latione acre,

quia Sol mu tangit nisi per Iumes ide denotauit Lumine ter aerem, quod non seret is se corpua Hinc

633쪽

Lucillus Philalteus eo loci ait.Lumen se corpus se fammam.Nob.in primo de Ortuo interitu inquit, Aristot Iemloqui supposita Veterum vulgata opinione, quod L m meis corpus Simplicius hac de re loquens, non miconstat nonnunquam cum Aristotele negat lumen esse

corpus rei inris Anima a. Nonnunquam ait esse corpus, ct transire per meatus aliorum corporum, Pt in a.liabro de Caelo a P. Nonnunquam esse corpus cm reliqua corpora impedimento non int, ut m 6 P sicorum 23. Non de fuere nonnulli qui lumen dixere spiritum ex anima Vnities mentis compote prodeuntem, per omnia effusum. suam etiam quintam nuncuparunt e sentiam. Haec Picolominae usique is patet, quam incerti duces Aristotelis, quam incertus ipse Aristoteles Locritus est,inquit, secundum Veterum sententiam, Non sane mirum quae ex Veteribus compilarat, descri- bentem eum ex Veterum sententia locutum, neque animaduertisse praecipitem ea suis discordare principiis. Quid plura' Non mirum, ignorantem quo se Verteret. non sibi constitisse.

aibus argumentis doctrinam Veterum impugnent Peripatetici. J Icolominaeus cap. . rationes ponit ob quas Aristoteles reiicit Priscorum opinionem, Ari-Hteles, inquit, in secundo de Anima xg.inquit iumeo

itaq; digni sintque omnino corpus,nequo defluxus cor- pori milius isset enim corpus aliquo sed estprasentia enii,

aut alterius eiusmodi,in perspicua. c. His perbis philos phus damus enuntiam Platonis, Democriti, ac insu

634쪽

per opinionem fluam profert, pro qua comprobanda utitur

prasertim duabus ratisnibra Prima sumitur ex penetra tione Navis Lumeu se corpiu, quia meat per corpora, corpus unu=ὐ mearet per aliud, ct cum t ovi praeda a menti qualitatu, corpiu eiusdem p ilicament meare per

Altera sumitur ex motu 13am suumen se corpiis, quione tempore essunditur per uniuersum hamisthmum,

daretur motus corporis pc maximum interuassum me trapore, quo seri nequit, nec dicere valent, id seri tempore exiguo, ct nos latere qsioniam demotis perexssuum inter uallum id dici posset: at per maximum nulla rationepotest concedi. Similiter absurduni est dicere quod transeat per meatin medij, nam tunc non corpus medium totam esset lumine praeditum Sed soli meatus. His accedit, quod nec aer iec aqua, nec ignis sunt corpora praedita oris. Et nonnullis interpositis. Praeterea,inquit corp ta non recipit magis is ivtu, ut dicitur in praedicamenta

uualitatis, si foli/m maliuo minus xmen autem iniensus ct remissus esse potest. Haec Picolominaeus

ex Aristotele Addam ego duo alia, alterum , quod lumen transeat per vitrum , non Utique per vitriporos, cum alia corpora magis porosa lumen nonrransmittant. Ergo non corpus lumen, si quidem per corpus meat Alterum, quia si lux esset corpus,

aerem mouente Vento moueretur.

ARTI C. V. suo pracedentium rationumsutilitas ostenditur. Vin quicquid aduersus Veteres maximi est ponderis hic in unum congestum it id ta-

635쪽

L1BER II. men apparebit leuissimum , eaque fallissima quae

pro vel illimis, clarissimisque supponuntur. Quod dicit Picolominaeus, acrem,aquam, ignem non habere poros, id falsissim tim demonstrauimus , cum distantiam inter eius partes euicimus quam spiritus ille uniuersalis repleret quispi litus proinde facile cedat adiis transeuntibus, nec est qui nostras eludat demonstrationes, quas tractatu de vacuo videre est libro de Natura. r. Quod ait totum aerem esse lucidum, id quod non esset, si lumen transiret permeatus, da iguit in considerationem. Adeone plusquam Lynceos esse hos philosophos, ut min tuas aeris particulas lucidςne, an obscurae sint possint discernere MiLce vinum rubrum cum aqua Totum apparebit eiusdem coloris , nec possis aquae partium colore

discernere, cum tamen remaneat aqua quae cum

pristino colore separari possit, ut dictum est superius cum de misto ageremus. Quin tere rubrum, nigrum, album trita minutissime misceantur, apparebit unus color omnium, cum tamen singulae proprium colorem retineant. Vini tamen, aquae, corporis triti partes quanto maioris molis sunt quam partes aeris, inter quas hi oculatissimi homines volunt lucidas a non lucidis diiudi care Tamen manifestuta est omnes aeris partes nulla excepta illuminari, si credamus Zabarellae qui lib. a. de anima, in textum 69. hoc ita certo pronuntiat, ac si minutas aeris partes singulas eorsum tenuerit. De iis ergo quae propter molem, adiit sub sensum, oculi iudicent. De aliis quae propter

tenuitatem, sentum non feriunt,abstineant uidicium Sese ubi viderunt hi doctores aerem, Ut iu-

636쪽

dicent an ac sit lucidus Scio me tetigisse aerem sensisse frigidum, calidum vidisse autem non memini an sint me oculatiores qui aerem viderint,nc scio. Quod etiam ait Picolominaeus, corpus non recipere magis, dc minus , Ut lumen, verum quidem esto de corpore, at non de huius co oris actione, in qua formalem lumini rationem con sistere 'stendemuS. Cum ergo illa admodum vana sint, venia mus ad illud inflatum argumentum, Quia lumen sine tempore finditur per uotum hemisphaerium Ergo non corpus lumen,iicyrire enim motus corporis est momentancus Itane At pro sed bid communi Peripateticorum suffragio certissimure ipsa estfallissimum, Meuidentillime falsum . ita ut mirer homines perspiciacissimos vi ii adeo caligasse , ut hoc videre nequiuerint. Haec tamen falsitas ni Scaligero,ut erat acutars, innotuit, quam, ut candidus erat, dilli mulare non potuit. CXercit. 298. ari 2 in Cardanum Memini; inquit, praeceptores meos in secundo de Anima, myricistis, Receri clarib spbilosophis, adprobandam repentinam lucisce tiritatem dentidem id iactitare Iaam instanti sertur ab Orici te in Occidentem Vuod ego cum me maliquam in-G2gere conquererer linquam eos adducere potui, Ptine

docerent. Id namque nonnisi Solis motu percipipotest. Sol is enim aAtho luasei modi es qua ab Oriente in Occi ciueserri ridetur.At i uissulo quaenam spatia reperite occst pa Profect nulla. Nonne semper illuvianariam ut orbis filiis semissem uitam illla rationem adco sensim repere, atqlle proredere videmus, ut miltiad hanc ex Ea roneur. Haud enim alι e sibi siccedit radius pu es su ra Romam, idemst cuine qui es mPligratia Pra H livi, ut a Roma

637쪽

d Roma Histasimi motus si Non est. Se perpetua successio

alia atque alia pars illiu Pecie progeneratur Hrc Scaligerit quae laetus incidi, cum iam haec paucis ita demonstrassem Lumen secundum Solis processurn promouetur, nec citius pertingit ad nos quam Sol ad nostrum orizontem Proculdubio quo prorsus tempore Sol orizontem attingit, eodem ipsius lumen ad nos venit. Quis autem neget Solem motu

successivo progredi ξErgo& eius lumen.Quid clarius Quid certius Quam tenebricosa est haec philosophia quae in tanto lumine lumenim cernitὸ Sed transeamus ad aliud.

1. Lumen si esset corpus a vento moueretur.hou

paucis videamus. Nullus est ventus adeo rapidus qui viginti' u riuor horartim spatio terra oberret. quo tempore Sol non decies ed sorte cenes millecuplo longius spatium dimetitur. Qiijd vero velocitas Solis ad luminis pernicitatem ΘErgo radui vel lumen fuerit millies mille cupio velocius vento. uantum igitur vetus qui duntaxat in hac infima, vel media regione aere mouet,possit radium deflectereὶ Sed nonnihil declinet,quid tum Locum que radius a veto deflexus reliquit,radius qua parte fiat,

sequens,langit,&illuminat; ut nihilominus luceat. Quemadmodii nec minus terra irrigatura pluuia ex obliquo cadente quam si recta rueret. Hae guttae a vento pulsae non eandem terrae partem tangunt

quam aftecissent; Quid tum alleguit in eam parte dilabuntur idem esto de radiis iudicium. Verulaedere plura sequenti de visu Inietione videbuntuta 6. Reliquum est quod lumen permeet vitrum; si per poros, quidni magis alia corpora quae maio-crib. p . quam illum sunt perviai Causa clara est.

638쪽

Quoniam in aliis corporibus pota non sunt recti. Quemadmodum autem foramen in muro,si recissit,himen in cubiculum transfert,non sire curuum. Ita recti in vitro pori radios transmittunt, in aliis verbiorporibus cun recurvi sint,non possitnt .Est

Est non dissimulanda dissicultas quam mouet Sealiger loco allegato Cum enim refutasset illud commune Peripateticorum axioma,addit uvamobrem rectius qua sent illi,ansne tempore a corpore illo lucido demittatur in terras Lumen Videtur enim hoc argu mento, non illo momentaneam illam deprehendi pus moti nem. Et ortasse rerum non est. Non enim ab immaterialita Ie dactum arg: mentum satis validam e .Fam nessoni Decies, qttaas immaterialis es fine tempore desertur Dicent esse in moto aere tanquam in subiecto. Quid tum Etialux in aere est Ouem tametsi non oporteat moueri, propter. Eri peciei delationem tamen quantitatem habet in d;mesonibu . Omninosve pulti ambigua res est. Iaec Scaliger candide. Qui quamuis putaret lumen esse incorporeum, argumenta tamen quibus id probant Peripatetici alia demonstrat vanissima, alia valde ambigua. Qu9d ergo mouit dubium magis urgere lubet. 8. Docet sensus lumen in instanti ferri, cum videamus Solem. v. g. eodem momento quo ni strum orizontem euectus est. Vel nunquid eodem quo ibi est momento a nobis cernitura An non eadem velocitate suis radiis nos assicit, qua nos cum videmus i Forte non eadem est ratio forte inquam loge est velocior visionis actus quam radii De hoc namque sequenti Intentione videbitur Verania men in prauentiarum hoc concedamus, supponam

musque

639쪽

musque idem de luminis seu radi solaris missione

ac de oculi nostri visione sentiendum, ut quata velocitate oculus eicipit Solem ortum, lata illius radii ad nos deieratur hoc inquam polito quςrimus. an eodem instanti quo Sol ortus cst oculis nostris

appareat, an inquam actus Vilionis momentaneus

1it Sensiis enim cui maxime physicus nititur, hoc iudicat. Quid ad hares Attendo. Idem sensus qui iudicat baculuiniti parte aquae immer iitur et se nobis propinquiorem, cesse tibi essse Solem quo tempori iam cst supelior hoc ipsurii disce ex audituris indicat i in reinota percuti l 5-gepostquam tacta est pcrcussio Ru'dsi visus non

esset auditu acutior, nu quid censores retiatscmoueri quado sonus aurena tuam percellit Proculdubio. Unde crgo scis auditum fuli iudicando Quia oculus testatur. De oculo vero an fallam nullus alius sensus acutior potcst ferre iudicium lia i sicut falso putat audiens , se sonu in audire cum incipu, ita vides falli potest, dum credit se re videre quum D tim una est. Quid dicanuisne propterea visum falli orern sic quidem fiditur vastis qui non iudicat de re visibili remota, sed de proxima : de radio

ilicet. Oculus inquam videt radios Solis, quo niam ab illis tunc aflicitur de illis iudicar, nec faulitur. An adhuc sit ea parte Sol qui hos radios m auit,non potost ferre iudicium. intellecti is est se sicium cui hac in parte credendum est. Is crgo iudicet, uincitet, hoc quod nullum patitur incomano lum,inio quod ei necessarium concederes an portentosissima quaque intellectus aciem itae ctunt,adnuitere lim paucis repetamus. Si lumen fateamur corporeum , in otiis citis

640쪽

fiet in tempore.Esto.Ergo iam abierit Sol,cum citi; adios, ac speciem oculis excipimus ex illa parte prodeuntem. Esto. Non hoc iudicat oculus. Non est ipsius hac de re iudicium. iijd hac in partem- commodi Conuerte te ad contrariam sentetiam; atque,ut oculo credas,dic radios a Sole momento transmitti in oculum Ostendemus hinc sequi insanissima,quaeque nemo sanus admiserit,nisi prius, insanire animum induxerit.Ea perpende Modum tamen alium ostendemus, quam putent. Ou absurdi fima ostendanturq a motum laminis momentaneam necessario sequuntor, S radius fertur in instanti erit simul per distantiam totam quae est ab Astro ad terra, simul lia terra,eodem momento in se ipsum reflectetur: sit cha& perpendiculariter feratur.Idipsum in qua totum crit in singulis partibus, idipsum totu simul eodem instanti in seipsum ccurret. Eritq; idipsum quod a Coelo in terram descedet,ac e conuerso ex

terra in Coelum contra seipsum contendet. Qu'domnium iudicio,& sensui,&rationi, reri naturzeest aduersissimum. Neque dicas non eodem mo- meto reflecti radium quo mittitur. Si enim eodem 1 nomento est in Solevi in terra, nulla ratio est cur eodem momento non sit in terra de in termino ad quem fit eius reflexio Excedit autem omne Philosophicam fide exire quicquam a Sole quod cum in aduersam Lunam plenilunio seratur, atque inde in seipsum reflectatur, sit simul id ipsum sine partium diuisione vel distinctione in illo immeso spa-