장음표시 사용
51쪽
vi sim, duobus chartae soliis distinctis inscribe.
E. G. in hac propositione: Tribulatio es fructuo . Subiectum erit, Tribulat io, Praedicatum, fructuosa. in vertice primi folii scribes o Tribulatio. in fronte secundi: fructuosa.
Quod si distributa fuerit in puncta, singula distinctis soliis inscribantur. Hoe pacto distincta, & signata propositione ,
percurre loca communia,de quibus inferius,caP. . agemus,& primum ea, quae dicuntur insita, seu intrinseca, ut Rationem aliquam inde elicias ad Tem Probandam, v. g. a causis eruere poteris hoc argumentum: Nil a Deo jubetur, vel permittitur, quod ad salutem no stram non conducat. Tribri latio est a Deo, ergo,&e. Ab effectis probabis ita. Vexatio dat intellectum, Patientiam operatur, Probat,purgat,& eligit, ergo salutaris est. A simi-Ii sie:Tunc tellus luxuriat in segetem, cum pro scinditur ferro, cum exercetur Alatro; non secus δnima,&c. Locis insitis indagatis, transi ad extrinseca, seu Remota, quorum primas tenet Divina Scriptura; di primo videndus est textus , unde educta est propositio, singulaeque ejus voces attente sunt ponderandae. Secundo,uatias ejusdem textus lectiones, prae-Lertim latinas, Graecas, & Hebraeas, quae Varios persaepe dant sensus, ad rem nostram facientes, in
Biblia maxima observa . Quod si ab Evangelio
extractum sit thema, omnium super eo loco EUa- gelistarum sensus, de verba, observare ne pigea Tertio,varios illius Ioci interpretes, ac e X pQ si tores consule ; in primis octo praecipuos Eccle sae Sanctae Doctores. Universa quoque Scriptura egregiὸ interpretatur: Ugo Card., Dionysius Chariusianus, HRabanus Maurus, Cajetanus, Gaspar Sanctius, Lorinus, Joan-
52쪽
In Evangelium habes Joannem Sylve ira, Se bastianum Barradas, Ioannem Ma Idonatum, AI-phon sum Salmerone Cornelium Ian senium, Toletum , Dida cum de Baeaa, Angelum dei Pas,
Franciscum Lucam Burgen sem, &c. Si apud Sacros Interpretes non reperiatur satis rerum Themati probando, adeatur concordantia, seu oecon omia Bibliae, vel Biblia Pauperum D. D. Antonii, Sc Bonaventurae . ibique perquirantur Scripturae , quae cum nostra propositione assinitatem habeant, quibus repertis, consul an tur uberiores illarum Interpretes, nempe Lori. Dus, Mendo Ea, Uelasque 2, aliique non pauci .
Omnibus his diligent iis, ae studiis peractis, necdum forte sum cienti supellectili comparata , viodeantur Collectores, puta Mansi, Labata, Epithonae Lope Z, Mendo Eza, Lubeti , Polyanthea novitasima Langi, Sc Gruteri, Concio nator Evangelicus
Fracisci Garziae, Bibliotheca Lionner, Scripturae, ac Se lecta Speranete, opera Nier imberg,&c. Apud quorum Indices quaeratur tum subiectum , tum praedicatum nostrae Propositio nas , Omnesque eae voces, quae cum subiecto, & praedicato propinquitatem habent,& similitudinem, v. g. in verbo, tribulatio, vide: Persecutio, Amictio, Uexatio, Angustia, Cruciatus, Labor, dolor,&c de in dictione,
fructuosa, quaere: Fructus, utilitas, Emolumentum, QuaestΗs, Lucrum, S c. Haec de Scripturis, Sc S. S. Patrum testimoniis. At pro doctrina videatur D. Thomas, D. Bona4
Historias,& exempla si velis, adi Theatrum vitae Humanae Beyerlinck, Z vingeri, Flores exemplorum Douro Volsii, Sylvam Historialem Mat-tioli,Theatrum Historicum Tympii, Roh de virtute Historiae, Speculum Exemplo tum Maioris.
53쪽
Historiam ludit eam Bonifacit, &e. Symbola praebent Causinus in sua sy mboli ea, Petrus Ualerianus, summa Geminiani, &c. Emblemata, & quae vulgo dicunt impresia, dant Alciatus, Ferro, Ruscelli, Mundus Symbolicus a Ap ophthegmata P Iutarchus, dicta Buteri, Me nochius libro: Apophlegmata S. S. Patrum 8ce. Quidquid siv8 Rationis, sive Scripturae, si τὸ doctrinae, vel eruditionis repertum fuerit, rei nostrae congruum, notetur in foliis, ad id .paratis, de singula sub eo membro propositionis, ad quod spectant. Sciendum ultimo,quod in paranda sylva, non solum oportet reperire unde probes, sed&unde moveas. Ut autem facile discernantur , quae Priaciendis assectibus reperta tant, poterunt aliquo
haec indicio, sive sit Asteriscus , sive aliud quid fimile, in alterutro latere distingui.
Methodus parandae Sylaae Generalis .
'otam supellectilem, orationi construenda
necessariam, si tunc parare expectes, cum c clonandi exhibetur occasio, nullam , nisi Iongo tempore praevio, poteris orationem contexere multo minus assueveris extempore , & imparat sdice te . Necesse est igitur paratam quisque habeat pud se sylvam generalem , unde, veluti ex quo tam AS rario , seu Promptuario quodam , possit mu ita ad tempus,& prout cotingit necessitas,de promere, novosque labores, ad quos multori es
54쪽
c in P v T II Ltempus non suppetit, Promptuarii illius beneficio,devitare. Generalis comparandae sylvae meiathodus haec est: Parentur duo Codices, quorum quisque duobus, aut tribus chartae foliis constet, singulaeque paginae habeant ex utroque latere spatium , seu limbutuni, ubi adnotari possint ea,quae paulo in-fetius dicemus i & in vertice numeros , quibus alia ab alia distinguatur. Primo Codici inscribatur : Excerpta a Seriis pluris, S. S. Patribus, & Sacra Theologia. Secundo, Excerpta ex Historiis, Exemplis, A-dagiis, Hieroglyphicis, S c. di. Omnia notatu digna,ad Divinam Scripturam. IS. S. Patres,& Theologicam Doctrinam pertιnentia . quae vel legendo, vel audiendo didicimus . Misee IIanee, de proue casu, dc extempore lecta, vel audita suerint, in primo Codice adnotentur, hoc pacto: In medio spatio scribatur Scripturaetextus, vel x Patris testimonium, vel doctrina. In altero latere notetur paucis verbis summa ilia Ilus Scripturae, vel sentetiae, dcc. Ita, ut dictio quae sensum praecipuum continet, literis grandiori. bus designetur. In altero innuatur Author, caelinia, Numeri,&c. En e X empla. ,
Oeulus janua Uidit igitur mulier, quod Genes peceata. bonum esset lignum ad ve- s. s. Redum, & pulchrum oculis, visuque delectabile, detulit de fructu illius, &c. nἱma The- Habemus Thesaurum isto 1 .cinsaurus. in vasis fictilibus. 4. a MINIMIS Si curare parva negligi- promatur in mus, insensibiliter seducti,
55쪽
.nsa eom- Tanid offensa est gravior, D. . 3 mensura ruν quanto maior est ille , in p. q. r. ab assens. quem delinquis. art. LaEadem ratio servanda in adnotandis Histori Is. Exemplis, Adagiis, Occ. quibus deservit secundus Codex. Quidquid in tota Hebdomada collectum est. Sabbato percurratur oculis,& si vacet, memoriar
utroque codice repleto,alii de novo parentur, inde alii, donec peraucto eorum numero, in ν lumen alligentur , &in calce apponatur Index Alphabeticus rerum,quae in eo contentae fuerint.. Potest,& aliter Generalis sylva disponi,nem pd ut Codicis paginae variis titulis, alphabeti coordine digestis, distinguantur ad instat Polyariis theae, & sub his titulis notentur ea , quae ad eorumdem sensum spectare videbuntur. Methodus haec non improbatur ; sed unum hoc habet incommodum, quod longo opus est tempore , nimio studio labore,ut omnes PaSinae replean
unde Rhetores Argumenta eruunt,& Rationes ad Rem probandam. CAPUT IV.
cos communes Vocant Rhetores ea, quae L Argumentorum mλteriam praebent ad fa-
56쪽
elendam fidem a Unde locus per Ciceronem nIlaliud est,quam Argumentorum Sedes. Loei alii intrinseci ; Alii extrinseci, sive Arissumpti. Loei intrinseei sunt illi, qui in re ipsa propa.sea latent. Extrinseci, qui extra rem sunt, & ab extra asia sumuntur ad rei confirmationem. De intrinsecis prius, mox de extrinsecis erit sermo.
Loel intrinseei sunt sexdecim. a Desinitio. s opposita. a Notatio. IO Adiuncta. 3 Enumeratio Partium. D Antecedentia: . 4 Conjugata. I 2 Consequentia. Genus. 13 Repugnantia. 6 species. I 4 Cauta. τ Similitudo. Is ETecta. - ὸs Dissimilitudo. Is Comparatio.
Quae ut facillux memoria teneantur, ad haec carmina redegimus: Desinit,Notat, Enumerat, variatque Iugata, Genere, O Speere,a Sim 1la, b ill probat 3T, Opposita diunctis, Praemissa Sequentibus addit, comparat,= Fugnat, causas, Esse que monstrat. Cieero 1 dividit locos intrinsecos partim in eos,qui rem ipsam,&quidem totam,exhibent,& hi sunt tres: Definitio, Notatio , Enumerat οἶPartim in eos, qui non totam primo,ae per se in-- C a di-
57쪽
dicant; sed partem tantum, vel aliquid, quot ad rem pertinet, eamque quodammodo assicit, desunt reliqui tredecim, qui supersunt.
D E finitio, secundum Dialecticos, est Oratio
explicans quid res se, constatque ex Genere, di Disserentia, ut: Homo est Animal Rationale . oratores vero rarissime utuntur tali definitione, quia parvam suggerit copia mised ea saep ius, quae secundum aliquas aptiores qualitates rem explicat; quare Descriptio potius, quam Desinitio erit dicenda. A Definitione dupliciter argumentamur, Pri-mb: Quod convenit De finitioni, convenit De finito, & quod definitioni non convenit, neque etiam definito. Secun d b, cui tribuitur definitio, tribuitur definitum, & a quo definitio removetur, ab eo etiam re vetur definitum. En exem
a Legis transgressio digna meretur supplicia, ergo merita peccatum assiciendum est premi. Legis transgrcssio veniam absque condigna poenitentia non meret, esgo nec etiam pecca
1 Aliena rapere, est legem transgredit ergo est peccatum . Alienam pecuniam extrema necessitate laborantem futari, non est legem transgredi; ergo non ast peccatum. Modi definitionis, seu descriptionis Oratoriae sunt plures , quorum aliquos hic recensemus. Primus est Rem per partes, quibus ipsa constat, fuse,& ornate describere E. G. Homo est ceu totum aliquod, constans eapite, sursum, ad Coeli
58쪽
faciem intuendam, elato; cervice erecta;brachiis hinc inde ad latera prolapsis; manibus in quinos digitos diductis,& ad vatia opera peragenda expedi eis; pedibus, &c. Secundus est per eausas, a quibus fluunt effecta, quales sunt: Materia, Forma, Essiciens, Finis,& Exemplar, sive Idea. E. G. Homo est Animal ex Iuto concretum; Rationis usum habens; a Deo efformatum; ad immortalitatem natum; Imag Divinar Maiestatis. Tertius per effecta, quae a causis profluunt. D. Ambrosius ebrietatem sic expressit: tr Ebrieras tomentum l/bidinis .incentivum ansania,venenum sapientra hac sensus hominum mutat,o formas: prehanc fiunt equi adhinnientes, cte. Quartus per negationem, & hoe dupliciter 'Primo cum per partieulas negativas rem de ribimus E. G. Hamilitas est se se hominem haud efferre, vilitatem , & in firmitatem suam non ignorare, alios non contemnere, ab aliis magnὸ fieri non quaerere,&c. Secundo edm primo osten-d imus, quid res non sit, deinde quid sit : Exem ἀplum disertissime expressit Maximus Tyrius in
Orat. de Deo. χ Pulchrum Peum dieam,opu ehrorum omnium puleberrimum . haud quidem puι.chrum corpus; sed unde pulchratndo in corpora ema nate, neque etιam pulchrum Fratum sed unde Θ P
ra, O mnes, ct Mare, caelum ipsum, caelesosque Dii
Quintus per similitudinem . omissis tam era particulis ita, sicut, quasi , non aliter , &c. quae communiter adhiberi solent in similitudine, sed simpliciter,&absque eomparatione, assirmando. E. C. Ambitio c3 est futile malum , secretum
59쪽
virus, Tinea sanctitatis, S c. . Sextus per Synonymiam . Est autem Synonymia plurium nominum in ea rudem significationem collatio ad alicujus rei dignitatem , vel magnitudinem copiosius explicandam , ut cum dicitur: Christi Crux flagellum inset ni, tormentum Damonum , stygia tum potestatum terror, Ecca septimus per contemptionem Ironicani, ut si post lapsum diceretur de Adam et Ecce Adam, quali unus ex nobis factus e si . Octavus per adiuncta , de proprie tarps . Si Christus Dominus definitur : si FGOr humana tibertatis, Sanctitatis MagιHeν , Absoluta Perfectionis Praceptor, Fons perennas vixi utrem smvium. . . Nonus, per contraria hoc modo: Tune Gluistianum euai dixeris,qui sacro Baptismate lotu S, omni scelerum immunditie vitam suam commaculat Christianus ergo censendus , qui Or: Deum honorat, opere ver, blasphemat charitatem jactitat verbis, at oce ulta cor tabet invidia Castitatem soris ostentat, intus vero immo- leo flagrit igne ubicinum' Depone, depone Iarvam hanc, ferale monstrum. Quid virtutis spe-e e bonorum virorum decipis fidem, pius, 3 impius,pudens,& impudens, Innocens idem, Asceleratus . Decimus. per comparationem , ut cum dici-.stur: Peccatum est omni monstro turpius, omni Uranno crudelius, Daemone ipso terribilius.
N Otalla, graece Erymologia, est vocabun inis
terpretatio ι inquirit enim originem verbi,
60쪽
3e significationem, ut Senatus a Senibus . Ex hoe loeci ita deducitur Argumentum in Ille est vere Christianus, qui Christum eo lite Peccator Chtinum non colit; Ergo Christianus vere non est. Parce hujus generis argumento utendum, ne Grammatici potius, quam oratores videamur Praeterquam quod ad persuadendum satis est dein bile, licet ad delectandum sit perquam idoneum.
V Alidissima ex hoe loco profluunt Argumen
ta , dc uberrima amplificandi mineria. Est agi tur Partium enumeratio. totius in suas partes diis visio, sumuntur autem hic partes late, id est pro omni eo, quod sub generati continetur, sive hoc generale Genus sit, sive totum. Tripliciter a Partibus ad totum argumenta hi mura Primo, assirmando de toto, quod de partibus assirmataimes . E. G Hominis Pueritia subiae periculis,subiae et Adolescentia; subiaeet Iuvenistus; Virilis .cttas, & de necta subiacet a tota ergo Hominis vita subiacet periculis. . . Secundo, negando de toto, quod de singulis partibus negavimus E. G. Venialis culpa non est committenda; Mottalis nullo modo patrandas ergo nullatenus peccatum est admittendum. Sin
gne instantia,neque furura, ctc. neque ereatura alia paterit nos separare a Daritate vel, cter Ex his lucet conclusionem universalem e Istere : Ergo nia