장음표시 사용
81쪽
mate, licet in ratione Symboli utrumque consentiat, quod aenigma Res, Emblema mores, U irtutem, dignitatem, dc id genus alia, exprimat. Si militer AEnigma obscurum est , & ambiguum, etiam doctis, & solertibus ingeniis . Emblema a pertius,& liquidius rem proponit. Emblematum
exempla , qui desiderat, Alciatum lesat.
A Darium, quod Paraemia dicitur;& Proverbia, definitur ab Elasmo Celebre dictum , scita quadam novitate insigne, vet. Est vulgare dictum, di multorum usu tritum: Ejusmodi est illud:
sa re ipsιm. Et illud aliud; constentia praue esse .
3 Atabola est narratio rei fictae , tamquam g stii sod possibilis, de ad rem futuram relatae is Dissertab Historia. quod haec rem gestam narrat ut a vero fictam, licet verisimilem exponit. Para-holarum usus frequentissimus Christo, ut videre est in Evangelio, ubi Regnum Ccelorum modis deeem Virginibus .modo. Sagenae ni issae in mare, modo Thesauro abscondiici assimilatur.
n Pologus, seu fabula, est sernio falsus, Verita- em effingens. Inter Apologum , & Parabo, tam hoc interest, quod hae e veri si milia i Ap OIogus vero , ut plurimum , impossibilia recenset. Adest puleherrimum Apologi exemplum Iu-
82쪽
dic. s 8. de lignis ad electionem Regis coeunt Iistius, ubi sic habe cur I Jerunt ligna, ut ungerentsibi Regem,θα Apologis, ut docet Fabius, si Rusticorum praecipue , & imperitorum animi facile commoventur , attamen C a Uendum est a crebriori Apologorum usu nec facetix nimium , & ad scurri- Iitatem accedentibus verbis contexantur . χλPersonam,iocum, ct propositum deceant. piks ante in occupationeineis praeparat rone ati qua indigent, sed ad mores instituendos Ossabulatione non contorta sen ηeex infellantur.
Pophthegma, ut Budaeo placet, est dictu breve , rotiundum , dc sententio sum . Congruit II popla hegina cum Sententia; Est autem sententia oratio, brevi contextu explicans, quod adhortandum, dehortandum ve pertinet, ut est illa D. August. Deus metiuJ scitur nesciendo . Uerum sententia laxius plerumque sumitur, & similis est Consiliis, & decretis, ut est illud Domitii: Princeps qua vult omnia fore, necesse habet multas ignoscere. Apophthegma vero Se per e si breve, aris gutum, & ad occalionem datam, fere ex temporire respondentis, sti clum . Adde quod 3J Ovo-phthegmata Geus accipiunt ab illustribus Tarsonis, quibus tribuuntur, quales sunt Ponti es , Impera mores, Ves,le ati, erc. APOPhthegmatum exempla vide in Plutarc O.
83쪽
B Ationibus, & Argumentis ad rem probauis
dam inventis, necesse est in aliquam oratoriae Argumentationis formam ea redigere; quocirca ne ab ordine recedamus, de Argumentatione sermonem adiicimus. Argumentatio est Argumenti dispositio, sive explicatio . Differt Argumentatio ab Argumento I Argumentum enim est materia Argumentationis; Argumentatio est modus, ratio, & sorma, qua explicatur Argumentum. Notandum hic volumus , Argumentationes Rhetoricas non ita simplicibus verbis,stricte, ScLaconice exponedas, ut dialectici suas; hic enim modus ad scholas magis, & munus disputandi, quam cones nandi, est accommodatus; sed fusius,& per Amplificationem. Dilatentur Verbi & Sententiis, varientur figuris ; caveatque ora, eor, ne cum i Ilis societatem i neat,qui steriles,je-luni,& aridi Rhetores a quibusdam appellantur.
D Uo sunt Argumentationis oratorIae praecipua Genera,hilosismus,& Inductio.
84쪽
ἰ yllogismus , latine Ratiocinatio, tres habet .
Propositiones apud Dialecticos, quarum prima dieitur Masor Secunda Minor ; Tertia Conine Iusio, seu Consequentia. Exemplum sit: et Quod AE cernam ducit ad Gloriam, omnino est amplectendum; x Virtus ducit ad AE ternam Gloriam; 3 Ergo, omnino Virtus est amplectenda. Secundum Rhetores autem quinque partes . habet Ratiocinatio: Propositionem , Rationem Propositionis; Assumptionem, Rationem Assumptionis,& Complexionem. Exemplum, superius allatum . per Ratiocinationem Rhetoricam sic explicatur: Propositio. Quod Aternam ducit ad Gloriam, omnino est amplectendum ; Ratio Pro. Quia Homo debet tendere ad suum positionis . finem , quae est Gloria AEterna. Sed Virtus ducit ad .Eternam Gloria, Ratio . . Quia amicos Dei nos fa- sumptionis. cit.
complexio- Ergo Virtus omnibus est modis ad plectenda.
Idem Exemplum susus, & per Λmplificationem
O II id delectabilius Coelo 3 Quid CoeIesti Pa
tria suavius est,ac formosius, ubi AE terna rutilat dies, perpetua ridet amaenitas; ubi festivo psallentium Choris j se undantur aures, insuetis laetitiae spectaculis pascuntur oculi, uberrimo dν-
85쪽
tur Spiritus 3 Nihil hὶc desideratur λ omnia suppetunt,& satis omnia: sed sine fastidio satietas, sine taedio assiduitas. Deus omnia. Omnibus unu Domnia Deus, & in uno Deo quisque omnia. In ipso haerent, ipsi inhiant , ab ipso exhilarantur, beantur, satiantur . O qnalis beatitas o quanta haec felicitas i Propositio J Ecquid igitur, Fratrex
mei, non tentandum , ut tantam Promereamur Gloriam 3 Quibus mediis, ut hunc beatum , Mheatificum finem, eui natus, a3 quem UOCatus est homo, non Fnsudandum . s Ratio Propositionis Redundantia aquarum flumina per saxa,ac Praerupta ruunt, ubi lacerari, prorumpi, proscindi non metuunt,quo suum fine es attingant, nempὰ Maris sinum. Maris pericula, & labores non exhorret Nauta, ut optatis potiatur mercibus. Et destiteri t Homo, Ratione praeditus , aeternae vitae capax ad Deum suum aspirare, Deum quaere.
te, Pro Dei possessione lapidem omnem, ut ajunt, movere ssumptio γ At Virtus est via. Virtus praebet expeditissimum ad Caelos ascensum a. Ratio crisumptionis . Ea si quidem animum
exornat, mentem elevat, Homine n amicat De O,.
Deoque intimum facit ; per quam si vivimus, honeste vivimus i in cujus studio si morimur, beati sumus; s complexio. Cur non igitur ample chencla Cur non amanda 3 Et ubi pro Terreno. rum Bonorum adeptione laborem omnem tam expedito, i maque hilari animo aggredimur, Uirtutem unam, dulcem adeo, tot delicias, tot divi
tias. nobis afferentem, sequi negligamus e.
86쪽
I Nductio est i Illatio ex enumerat Ione prae cipuarum partium, vel collatione illustrium aliquot Individuorum ; ita ut ex multis singula Iibus probetur universale. Haec species Argumentationis familiarissima est Ora tori, dc ad ornandum illustrissima,
C Icero ex praeeipuarum partium enumerat Ione solligit optimam Populi Rom. de Milo Ne Sententiam ρ Tlebs 'mana, inquit, optime sen sit de .Milone ; Equester ordo optime sentit; Senatus optime sentit, torni ergo i epulus Rom. optime da --lo ne sentit . Tertullianus ex multis similibus mortuorum Resurrectionem confirmat: a) Lux quotidie in rerfecta resplendet, O tenebra pari vice decede nooecedunt; Sidera defuncta viviscantri Tempora, ubi Giuntur, incipiunt 3 Fructus consummantur, ct redeunt; Certe semina non , nisi eorrupta, O dissoluta, facundius furgunt; omnia pereundo fervantur, omni
Apud Senecam s3 multa exempla acute νέ-brantur pro sepeliendo sui homicida: Omnibus Natura sepulturam dedit. Vaufragos idem sudius, qui expulit,sepelit Osfixorum corpora Crucibus in se-Pulturam suam desuunt; fos, quι viva uruntur, ρω-
87쪽
na funerat.Irascere interfectori; sed miserere interfecti. In exemplorum inductionibus meminime oportet, quod superius dictum est, cum de pro fana Historia ageremus; nempe ut, si nota, Mcommunia fuerint exempla , indicatis tantum nominibus, celeriter praere reantur; secus, trahenda erunt longiuscule, ita tamen ut nullum auribus fastidium creent.
Aliae Oratoriae Argumentationis
P Raeter Ratiocinationem , 6c inductionem,
dantur aliae Oratoriae argumentandi formae, ec sunt Enthymema, Sorites, Epicherema,Dllemisma, Expeditio, Subiectio, & Exemplum, quorum ultimum ad inductionem,caetera alia ad Ratiocinationem referuntur.
E N thymema est imperfectus syIIogismus; quia
altera ex duabus Propositionibus illi deest, sive Major, sive Minor, E. G. Malum est mendacium, ergo sugiendum. deest hic major propositio, quae esset: omne malum est fugiendum; Item: Omne malum est fugiendum, ergo fugiendum mendacium , deest hic minor Propositio, quae esset: Mendacium est malum. En thymema alterum simplex, Compositum alterum.
88쪽
Enthymema simplex est, quod supra exposiar-mus, licet dissu se explicanda,& nrobanda sit illa una tantum propositi O, quae ponitur. Enthymema compositum est , cum plures Propositiones simul conglobantur , ex quibus una dum taxat Conclusio colligitur; vel e contia ex una Propositione plures Conclusiones infe
Prioris Exemplum sit. c J IIi mundanis incubat oblectamentis; conge in stis inhians opibus indormit; inter faedas carnis illecebras misere stertit; libidini, voluptati,& vanitati totus vivit; is ne de Coelo aliquid cogitat Posterioris Exemplum sit. M Oriendum est , Ergo stultum est fluxis,& deis perituris voluptatibus indu Igeres Ergo de mens est, qui temporaneis, & caducis divitiis comparandis mactὸ elaborat s Insan E igitur agit, qui pretiosum vitae suae tempus in his momentaneis, & inanibus rebus augendis pro . fundit .
ς Orites est Argumentationis species, quri multis Propositionibus velut gradatim conge sis, aliis ex aliis illatis, aliquid deinde inser
N Emo Propheta in Patria sua honorem habet.
ubi honor non est, ibi contemptu a eLLubi contemptus si IJ . usiabra παGib. a de Ratione concio ν. cap P.
89쪽
In exemplorum inductionibus meminine oportet, quod superius dictum est, cum de profana Historia ageremus i nempe ut, si nota, Mcommunia fuerint exempla , indicatis tantum nominibus, celeriter praerere an turi secus, trahenda erunt longiuscule, ita tamen ut nullum auribus fastidium creent.
Aliae Oratoriae Argumentationis
DRaeter Ratiocia a tionem , & inductIonem, dantur aliae oratoriae argumentandi formae,
ec sunt Enthymema, Sorites, Epicherema,DIleminma, Expeditio, Subiectio, & Exemplum, quorum ultimum ad inductionem,caetera atra ad Ratiocinationem referuntur.
F Nthymema est Imperfectus syllogismus;quia
altera ex duabus Propositionibus illi deest, sive Major, sive Minor, E. G. Malum est menda. eium,ergo fugiendum. deest hic major propositio, quae esset: omne malum est fugiendum; Item Omne malum est fugiendum, ergo fugiendum mendacium , deest hic minor Propositio, quae esset: Mendacium est malunt. Enthymema alterum simplex, Composuum alterum.
90쪽
c A P. R. S E c T. II. Enthymema simplex est, quod supra exposuimus, licet diffuse explicanda,& Drobanda sit illa una tantum proposui O, quae ponitur. Enthymema compositum est , cum plures Propositiones simul conglobantur , ex quibus una dum taxat Conclusio colligitur; vel e contia ex una Propositione plures Conclusiones inse
Prroris Exemplum sit. C Ui mundanis incubat oblectamentis; onge in sti; inhians opibus indormit; inter faedas earnis illecebras misere stertit; libidini, voluptati, se vanitati totus vivii; is ne de Coelo aliquid cogitat Posterioris Exemplum sit. M Oriendum est , Ergo stultum est fluxis,& deis perituris voluptatibus indulgeres Ergo de mens est, qui temporaneis, & caducis divitiis comparandis mactὸ elaborat 1 Insanε igitur agit , qui pretiosum vitae suae tempus in his momentaneis, & inanibus rebus augendis pro . fundit .
ἰ Orites est Argumentationis species,quλ multis Propositionibus velut gradatim conge-i s, de aliis ex aliis illatis, aliquid deinde inser