Rhetorica ecclesiastica ad tyronum institutionem, cum brevi appendice nonnullarum orationum, ... Authore d. Thoma Bari sacerdote campiensi

71쪽

vero non conveni vht,vel repugnant materiae,ab effectu arceantur. D. De Terra homo est, ergo oorruptioni obnoxius . L. Daniel ut probare e Idolum Bel neque vivere,neque comedere posse, sic ait si λ: Ne erres, Rex ; i' enim intrinseee luteus

es,extrinsece areur, neque comedit aliquando .

A causa sol mali hoc modo , ut scilicet res omnis suae formae prpportionari, seu aequari de-heat. Animus hominis est immortalis, ergo imis mortalia quaerere Jebet: A causa finali argumentabimur iuxtae, hae axiomgtat g. Qualis est finis, sive bonus, si ve malus , talis est res, quae per se ordinatur ad finem rath. Qui finem appetit, debet media, ad illius conia secutionem idonea,expetere. I. Bonum est Pauperis inopiam sublevare, ergo bona est Eleemo syna. 2. Ad Coelum aspiras Terram igitur con

tem Ne .

ETecta sunt ea,quae oriuntur a causis; linde toedantur essecta,quot causa: ; quaelibet enim' causa, suum habet e Tectum. Hic locus ab effectis frequentius usurpatur ab oratoribus, qu m Ioeus a causis i Effecta enim tunt eausis notiora,&per ipsa effecta causae proin

Ah e Tectis argumentamur vel 'inserendo ea satri,posito effectu ι vel negando causam, negato effectu; vel ex bonitate, seu malitia emctus, ea sae bonitatem,vel mabis iam probando, Abe ctu igitur causae efficientis ita deduetiatur argumentum: Virtus parit qaudem, voluptas infamiam. Ergo sequenda , it tus , voluptas s

Ab effectu eausae materialis hoe modor Qu

ei die immueamur, & morimur , ergo corpus n. strum ti) Daniel. east. 14c .

72쪽

strum inconstans est & eaducum. Ab e Tectu cauta formalis siet divinum quod.dam est intelligere; ergo Animam tuam, Homo, parvi ne facias; magni pretii est, divina est. Ab effectu eauta finalis ita Terram amas,pr Terra laboras Coelum igitur ne spera.

XVI. A Comparatione ..

C Omparatio , ultima Insitorum Argument

rum sedes, ea est, qua duo, vel plura, in ali quo tertio, quod est eis commune, conferuntu P. Hinc intellige differentiam inter comparationem , 8c similitudinem . In comparatione fit duorum collatio respectu alicuius tertii, in simi Etudine fit quidem collatio , non vero respectuetertii ; sed suum cuique attributum datur. V. g. Risuit Mareo iaAntonio defendere classium, euν cise poni non liceat defendere initonem P Eeee Me in tonius, & Glaero conferuntur respectu tertiri nempe defensionis. hic vero : Sicut infirmi suav- ratem cibi non sentiunt , ira improbi vera la-isim sum non habent. Infirmi cum improbis conis. . xuntur , sed non est tertium, respectu cuius con

ferantur; sed ec infirmis, & improbis suus gustus Gorruptus attribuitnt. haec offertissimus P. Michael Radau . si Alii aliam differentia m assignant quod scili-

set comparatio fiat in quantitate, id est ἡ duabus, vel pluribus rebus, in aliqua re eollatis, osten d ur aut paritas, aut imparitas i similitudo vero fiat in qualitate. idest eum Leonvenientia , seu Proportione aliqua: , quae inte Pipsas res compe

xitur, ducitur argumentum.

73쪽

Comparationem tripliciter efformare possu

Frimo . Paria cum paribus conferendo , se D. Paul se ipsum commendat,dicens : si si--o enim nihil me minus fecisse a magnis . octolis Oe Hebrai sunt,o ego. Israelita sunt,er ego. Seme .Abraha sunt,ct ego, Oc. Et hoc vocatur argumen tum a Pari .

decundo Maiora minoribus comparando. Sic Christus: si Si ergo ego lavipede/ viarros Dominus, Magiλνι O vos debetis auer alterius lavare ροώdes. EL hoc Argumentum appellatur a Maiori acti Minus .. Tertio . Minora cum majoribus comparando,, ita Christus. t 3: Si Faenum, quod hodie es, ct cras in clibanum mittitur, vena sic vestis; quanto magis vos modisa Fidei Z Et hoc nuncupatur Minori ad

Haee de loeis insitis, seu intrinsecis, quorum aliquos nonnulli ad locos extrinsecos revocars Contendunt. Nos ab hujus Quaestionis diverticu In pedem a vettimus, utpote parum nobis profise Luae, &.ad ulteriora Progredimur .. i

De Io eis Extrinsecis, si v α

cantur.ut diximus, qui extra rem sunt, de ab textra sumuntur ad rei confirmationem . . omnia, .

74쪽

omnia, quae extrinsecus assumuntur ad rem eonfirmandam, Testimonii nomine vocantur a Cicerones Testimonium igitur duplex est alterum. Divi

mum,Humanum alterum.

Testimonium divinum illud est , euius Deus est author, sive per se ipsum, sive per alium, Hujusmodi sunt Scripturae sacrae, Historiae Ecclesiasticae, & Exempla , Salvatoris nostri tum dicta, tum facta, sententiae ct S. Patrum, Traditiones , Concilia, Summorum Pontificum decreta, &c. Humanum Testimonium est ab homine, & ad hoc referuntur Leges , Statuta Rerum public rum, Mores Urbium,Historiae, Veterum Semen. tiae, Symbola, Hieroglyphica,AEnigmata, EmbIemata, Adagia, Parabolae, Apologi, Apophthegm

De Divino Testimonio. . ARTICULUS I.

- . a

C en, Divinum Testimonium innitatur Deo,

qui via est non errans, Veritas non fallens, vita numquam de fi ciens, quis non videat viris tutem divinam habere, quae ex hoc fonte profluunt argumenta , longeque essica lora esse, quam probationes quascumque a.profanis fontibus haustas hoe igitur frequens habeat in suis Concionibus Ecclesiasta ι ut enim ait O. Paul. ab Omnιι μνiptura, divinitur m parata,utiis lis ei ad docen m, ad arguendum, ad corrιgendum, ad erudiendum iniustitia, ut perfectus si homo Dei, ad eta 1 .ad Dmoth.ςv. . IM

75쪽

Omne Epar num instructur. Et tum ex D. Chrv. sost. li Nequr apex quidem sit in libris Saeris, in cujus profundis non lateat quirem grandis Thesau. rus , quid est quod tanto labore in profanorum librorum sodinis desudemus, ut parum inde a genti eruamus , nee potius Divinarum Scripturarum lectioni intendamus animum, ubi, De Augustino testante s x frequentim invenient- ea,

ua numquam omnino alaba

. In usu divin testimonii haec advertantur . Primo, syncerὸ, ae fideliter ira etae Scripturae Textusrecitetur , nee germanus ejusdem sensus c. rrumpatur, aut in alium a Spiritu Sancto di, ctante, vel Eeelesia interpretante alienum, Deo que indignum , contorqueatur, ut si E. G pertre ς panes, Ami eo accommodatos t3j tres. Saniactissimae Trinitatis Personas intelligere velles, Non inconsulto, nec nimium frequenter Divinae Scripturae testimonia coacerventur; Majestatem enim suam amittereng , & pro reveren ia taedium inducerent. Sed nee pro IIxiores Textus ei tentar , longa enim recitatio tum dicenti laboriosa, tum Audienti fiet molesta. Secundo, Historias Sacras, Exempla, & mit eura elige praecipua,& rariora, eorum qne narra tio virtutibus,& ornamentis, quae narrationem de eere infra docebimus, no R careat.

Si verb contigerit eas aliquando Ecclesiasticas Historias,& facta narrari, quae ignaris,ec insipientibus videntur infamiae notam aliquibus Patriare his inferre, & ad sceleris imitationem auditores trahere, ut Incestus Loth, Adulterium

76쪽

Davidis, dic. praemittatur aliquod Iemmen , Mnatiis ad Mysterium eleventuro nam, ut ait D. Ambrosius: si MIHerium infigura. eeeatum in Issoria, Culpa per 'hominem , Sacramentum Per em

bum a

Τer tib sanctorum Patrum testimonia, ex quisietiora, acutiora,breviora, atque aptiora fideliter ad nostrum ustim assumamus i ideoque caveae prudens Tyso frequentiores,& longiores horum recitationes, quia memoriam onerant, Auditores taedio assicium,& Oratoriam a Item ener Uant. Qua τto, Traditiones test autem traditio: Do octrina aliqua, ad Religionem spectans ., quae ne in Scriptura exprimitur, nee ex illa evidenter colligitur; sed a Christo, vel A postolis, Spiritu Ramatis, emanat alia in .Ecclesia servata, ad nos usque perven, ti vhra habeot delectandi , si deique faciendae, αὶ valentque praesertim in Genere Didascalico; sed in his adhibendis caute incedenisum, ne in Vulgi, Anicularumque errorem inci . datur, quibus pravae quaedam, δc dana nandae consuetulines pro traditioniblus habentur. Quin bo, Fu Conciliis , m. potiora sunt adfdem tuemdam,erroresque refellendas, Universalia, aegeneralia,dummodo omnιno approbata i Dernderionalia Provincialia, ct Dieeasana , qua ad insι tu. stionem mΦrum, necnon ad I tu Ecclesiasticos explanandos possunt adhiberi. Sexto , Summorum Pontiferem Deereta 2ὶ plurimum pondem habere debent, ikmad bicienda Mem , rism ad mores reformandos ; eante tamen i Orator uomer aliqua resimonia a demeto extracta, qua hemigna interpretanoae indigent.

77쪽

De Humano Testimonio.

ARTICULUS II.

aeoniam Eruditum, ut ait Cicero, OpQrtet en se Oratorem IJ Et omnibus iis riuus,qua funt homine libero digna, perpolitum, idcirco profanas eruditiones a Concionibus Sacris relegare non audemus, Vel ipse D. Paulus Ethnico. rum doctrinis quandoque usus est , cum ait r x corrumpunt bonos mores colioquiaprava ,α Ach. r . I ui ct Genus fumus i Nec non cum Cretenses malas bestias vocat, quod ab Epimenide desumis p tum esti Alienus igitur ab hujusmodi eruditi ianibus esse non debet Ecclesiasta ι sed Mec adeo

frequens earum usus, ut Concio Evangelica pro Lanam oleat orationem . Quod monemur, hoc est ut t3ὶ Parce,sobrie, ac moderare adhibeanrur,nec nisi ad instar Cupediarum , qua daprbus prudenter ad .mιxta, apstetrium provocant ν Nunc progrediamur ad ea, quae sub Humani testimonii nomine eon. tenta declaravimus, omissis, quae forensis potius disciplinae, qua in Oratoriae facultatis esse vide-

untur.

Historia.

FI Istoria est Rerum Gestarum cum laude , aevituperatione Narratio . In reeensendis profanis Historiis , praeter Artis ornamenta, quibus narrationem expoli endam, ac venustandam inna in 1. parte dicemus, tria haec adnotentur. Pri--c G I. De Orat. 13 r. Coontis. II. Am4 a. Σ-oc. lib. a cap. s.

78쪽

ciae P. IV. SE T. II. ARTII. DPrimum tritae,& communes historiae a verti iace ad calcem ne recitentur ; sed si) multa pecCongeriem simul copulanda sunt, & cum celeiaritate orationis vibranda. Sic Cicero; si Haemafores noIbi primum universam italiam deuro runt ; deinde Carthaginem exciderunt, Numantram everterunt, Potentissimos Reges ellicosi Amas natia ismes in ditionem hujus Imperii redegerunt,ctc.

Secundum. Non ita priscas Historias in ore habeas, ut nihil de tuis Annalibus dicas. 3 Tertium Denique; ut longum exemplorum contextum caveas, quod puerum sapit

Veterum Sententiae.

xim Veterum sententiae ad rei consirmatis . nem adhibentur, memineri r diligens Tyro, quae in SS. PP. Testimoniis a Terendis monuimus. Et quoniam jussat quandoque, cum 'lenien tiae A ut hor innuitur , aliqua eum laude sociare ι idcirco memoria tenere debet orator quasdam. laudandi formulas, E. G. Hudite , quae totius scholae miracuIum S.Thomas super hoc si ripsit. Ita Hostium Christi fulmen , & Eloquentiae flumen D. Paulus:&C. Aureum illud, quod praestantissimus animorum Medicus Seneca effatus est,

79쪽

symbola.

Ymbolum est Nota quaedam , sive signum, quod externa specie arcanum sensum velat. symbola alia Verbis, Picturis alia exprimunturi Quaedam ver H utrumque conjungunt, Vocate Symbolum est , quod verbis aliquid scitu dignum celat, & innuit, quale est illud: Ignem gladio ae fodito,hoc est. Cum irato , prae-settim divite,& potente, ne contendas, ne ei bi.

Iem acuas.

Pictum Symbolum est fig ra adhibita ad aliquem reconditum sensum indicandum . Si e Egyptii Apem pingebant, ut Regiis jussis obsequentem Populum ostenderent. Sic oculata Uirga ostensa est Ieremiae, ut Dei vigilantia, ejusque vigil, ac celeris ultio significaretur. Tertia Symbolorum species ex utraque jam declarata facilὸ colligitur.

Hieroglyphica.

H Ieroglyphica nil fere a Symbolis digerunt,

cum ejusdem sint naturae,& muneris. Erant vero Hieroglyphica notae quaedam quorumdam Animalium, aut aliarum rerum, Sacris monumentis , quae ab AEgyptiis Hieroglyphica vocabantur, incisa, ad arcana Philosophiae, Theologiaeque dogmqta exprimenda ; cum enim nondum characteres componendis verbis,& dictionibus efformandis, inventi essent, his Notis .ie et iterarum utebantur AEgypt ij, ut apertissime testatur Corn. Tac.

80쪽

Ag Nigma implexo, & obscuro sermone arca isnam sententiam in voluit, a Graeco vocabu- Io, aenittomar, quod est: obscure loquor. Tribus fit modis; vel literis, vel sententiis, vel pictis imaginibus. Literis, vel una, ut eum quis dicit, aut pingit elementum , S, ad exprimendum serpentem. C, ad denotandam falcem,&c. Vel pluribus, quale est illud de Nomine JEsu: Dicito , quale putas Nomen, quod ρ icta Columna

Inchoat, inde Tridensfuscina nectat idem Flexus utringi uncusfecat, hinc BAii nora,claum. Iude uncus,medio qua Nerit ante loeo. dit Sententiis, ut est illud i satae r De radice Colubri egredietur Regulus,& Semen ejus absorbens volucrem,q. d. Ex Davide, & Ozia nanetur EZechias, qui gravius, quam ipsi, vos, o Philistaei, a figet; ut videatur vobis esse basiliscus, qui suo aspectu, & affatu, etiam aves volantes necat, di absorbet. Pictis tandem Imaginibus, ut si quis appingae Virum seniorem, quem circumstent duodecim filii, diversis insignibus ornati,& singuli triginta filias bicolores apud se habeant , ad denotandum annum,menses,&dies.

Emblemata.

BMblema dicitur quodlibet Symbolum, In

geniose excogitatum , ad mores pertinen F, pictura, dc plerumque adiecto lemmate constanην quo arguta aliqua sententia . Visque appicti symboli judicetur: Differt Emblςma ab AEnig-E a. mate,