Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

541쪽

A A R, A. Mydae iccae cauta :in meliorem vero statu B deducunt frigidae&humidae: ut ante declaratum est. Si vero non omnes partes eandeintemperiem habeant,nec omnibus eaedem causae ministrandae sunt sed unaquaeq; sibi similes,si ueta hanc velis:sin in melius transferre, contrarias dissimilesque efflagitat. Quare ut coeludit Galenus, no Oe corporis partes dissimiliter inteperatae ex aequo sunt exercedae:nec eo de modo humectade

In Erlimentorum uero,quatenm ipsa ab opilina constitutione recedunt, hic etiam salubres cause inter se differunt. C siquidem aliae initiatae formationis, albe magnitudinetis,aliae numer aliae postus,

Qua ratione eam quae ex elementorum teperatione proficiscitur, hoc est simpliciupartium equas similares a quibusdam vocari diximus anitate tueri oporteat, supra declaratum est. nunc autem quo pacto ea quae ex partium symmetria,hoc est ex formatione,magnitudine, numero positu nascitur, seruare conueniat,ostendit.Teperatura igitur ut ab hac symmetria varie dehiectit,ita varias habet sua tutelae causas, inter seque differentei. quarum aliae formationem aliae

542쪽

38 et AvDII GALANT magnitudinem aliae numerum, aliae positu conseruant, ut mox docebitur.

In formatione igitur complura uitia cernuntur,n mirum figura partis, etsi quod es naturale in ea concavum aut osculum,aut meati aut assieritas,aullexitas, suas inmetria declinatia Quod

si exiguum uitiumsit,salubruem:sin magnum,morbosorum appellationem obistimet. Si uer diritus sit excessivit actioladatur am aegrotare dicuntur.

'IαπA am , lioc est formationis di ferentiae .in figura, cauitate, osculiS beati bus,asperitate, euitate partia costitutae Esunt. Rursus figurae aut rectae sunt,aut obliquae aequabiles ac planae,aut roludar aut curuae,cocauae autem,vel amplae, vel angustae, quemadmodii oscula hineatus:in quo genere cotinentur obstructio c5strictio, rari tas densitas. Laeuitas vero Masperitas nullas habent differentias,nisi in ratione maioris hinoris Ita cla pars quae recta esse debet ex naturae instituto, obliquo aut curuar quae plana aut quadrata, teres sit hcontra quae obliqua aut curua, Jjicci alit:& quaerotunda,ouadrata aut plana formatio vitium

543쪽

rfecit. Ad eude modii si pars qtiae natura concaua est,omnino solidant:& quae solida

esse debet,co caua sit aut cauernos arvitiosa quoq; formatio erit. Eo de modo quae forata pars esse debet, 3 omu osculumve habere, si talis no sit, vitilata copositio erit .Eadeest reliquorum ratio. Porro aute copositionis vitiu aut exiguu est,aut iam magia coactantu,viae iones omnino lidat. Primu in

te salubria adhuc esse celatur: cudu inter morbosa acta aegrotatia Morbosum enim corpus censerito debet.quod actiones paululua perfectissimis distantes habe tequead--modu nec adhuc egrotare dicit 'uti actiones nondu deletae sint aut corrupis Mostratum auteni ante est morbosum duplex esse sinapliciter,& in praesentia. Quod enim simpliciter est tale,nondum aegrotare dicitur. Quod vero in presentia morbosum est iam

aegrotare censetur:vt ex ante dictis costat.

In magnitudine uer eas te diserenaeius exuperatiae defect constituunt.

N5 solum pars sedi corpus uniuersum

H vel in maiorem molem quam pro natura excreuit, vel in minorem decreuit: idque toto genere, vel secundum naturam S cundum naturam quidem excreuit cin ob esis: vel praeternatura,vt in acua intercute.

544쪽

vio CLAvDIL GADNt Eadem vitia in lingulis corporis partibus contingere possunt,ut in capite,oculis, brachiis manibus.&c. Decreuit vero tum compus uniuersum,tum eius partes. Vtraq; enim&atrophiamtabe laborare possunt. Haec igitur vitia aut exigua sunt, aut magna, aut certe tanta,ut actiones omnino hedant. prima eiusmodi excessus Mefectus disserenatia salubris est fecunda morbosa, tertia vero morbus est.

Innmmero autem,quaecus siue una,

siue plures ex partibM simplicibis aut

desint intredundent. In quo genere continentur quae praeter naturam nobis ad nascuntur materiae.

Partes aut redundant,aut deficiunt. Quae aute redundat, vel ex genere naturali sunt, vel praeter natura . Sextus enim digitus tertius testiculus,& tertiuS oculus, redundant, hex genere naturali existunt. Praeternaturam vero adnascuntur pterygion in oculo, tuberculuin naribus. Porro autem pars

quae deest partis quae reliqua est actione ex accidente,hoc est sua absentia laedit:quar ve Bro superuacua est ua praesentia Laedit autelam redundans,quam deficiens numerus: noaliter atq; de formationeis magnitudine mod

545쪽

Superest aliud genus,nepe simplicis euius partu positio. Cuius quatuor oesmiuino sunt differentiae:una quid optuma,altera quae nonihil ab hac deflectit, ideos salubre corpus reddituertia morbosum,quium longius recedit quarta uero iam aegrotium,quum pluri nu distat.

Non solius positionis,led diguiq& magnitudinis&numeri differentia una optuma est,a qua scilice allae tres sumuntur, mla maioris viminoris ratione differentes. Prout enim magi n inusve ab optima deflectunt salubreS,morbosae,aut aegrotae dicimturaqueadmodum ante declaratum est.

Quae autem uitium figura feceriit, D quales uatiae sunt, uariae et obliquae, fiquidem recens adhuc nata atque tenellae sunt,reconciunatione et deligatione ad naturalem statum reducuntur.Sm durae, ac iam inaucrem non corrigurum Q limeteti amet quae uitiosam caullatem obitanent,di adhlic crescunt, odo emenis

546쪽

datur modo Cnii uer ad summu incre

mentu peruenerui correctione no ades

mittunt uas exiguas cauidites ligaturae quies,magnas uer partit actio et stiritu retetio reddit.Eode aut modo mearuuer osculor iitia emessantur.

In tenellis adhuc&recens genitis partes vitiosam figuram habentes, deligaturis re Econcinnari,Mad naturalem formam reduci possim t. Manu enim reconcinnantur,postea fasciis ferulis deligatur Quum igitur humidae adhuc sunt ac molles partes, facile quoquoversum aguntur. Itaque batiae, id est quae extrorsum inpexa sunt: Qua Tae, quae introrsum,& quaevis aliae obliqua intorta cin recta farile reduci possunt, cotra rectar in obliquas. Quis vero ob aetate re siccatae sunt, summumq; incrementum acceperut,proindeq; durae maleq sequaces evaserunt, potius frangatur quam flecti possint. Eoc quoque modo in his qui adhuc crescunt, emendari concaua partes possunt, Put ventriculi,intestinoru ,hthoracis Narnsi ampliora haec quam Pro natura, aut angUstiora sint corrigi possunt. Ampliora enim redd t partita ipsarum actio, exercitatioq;. Actione intelligo quaecunq; a natura tribu ta

547쪽

A A A. I 3ta est. Veter,exempli gratia,& intestina largo cibo sotu distendtitur, Uthorax multi spiritus retentione,eius latera distendentis:atq; ita ampliora haec teporis tracstu redaduntur angustiora vero quiete deligationibus .Quies enim natiuum calorem consopit, cui distendendi vim inesse prius ostendi mus,li militerq; nutriedi iugendi,deligatio vero suo copressiti partiti dilatationena impedit. Quod si ad summu incrementum partes peruenerint, corrigi no possunt Neq; enim ampliores quae angusta sunt, nec quae amplae,angustiores reddi possunt, nisi cum magna partium iactura Resiccari quidem omnes positan praeter naturam, atque inde contrahi,quemadmodum& superuacua hu miditate mollescere atq; laxari,sed magno earum detrimento. Eadem ratione meatus oscula eme datur, liquidem latiora sunt, adstringendo,adltrictiora vero aperiedo, uobstructa deteretendo.

n Axcunci etiam iustam magnitudianem excedunt,quiete aptas deligatione minores ejiciuntur natores et motu naturae commodo, et pictione med iseri, et alijs quibuscunque sanguine uberiorem attrahere idoneis.

Pari

548쪽

s eLAvDr L CALENIPars in maiorem molem excrescit, quum plus alimenti accipit.& minus eius substantiae dissipatur digeriturq;. Plus alimentiexcipit,si exerceatur quantum quidem eiuS natura expostulat,si mediocriter fricetur,ufi alia quae alimentum attrahunt,adhibeatur, cuiusmodi sunt tus rerum calidarum Hecenim sanguinem attrahunt,o nativum U-gent calorem, a quo sangur Sconcoquitur, Axin substantiam nostram mutatur. ItaqUe haec augere substantiam partis possunt praesertim si cutis aut adstrisior aut rarior non sit. Contra vero par extenuatur,si sanguinis in eam minus quam par sit feratur: aut si

feratur quidem,sed ex ea plus substantiae in ambientem aerem dissipetur, quam ad eam restitue dam affluat. Quod accidit ob meatuum spiraculorumq; cutis amplitudinem, di caloris digerentis magnitudinem Hare

enim duo,caloris inquam vehementia,& cutis raritaS,extenuare partem possunt, etiam

si, ut dictum est multum abnenti attraha Itur. Minus vernalimenti attrahitur, si pars refrigerata sit aut impediatur sanguinis in

partem cursus. Refrigeratur aute par qui

te, ut ante saepe dictum est, aut frigidis uris admotis Impeditur vero sanguinis in partem influxus apta deligatione Apta auteest in qua fasciarum circumplexusin sine

do i

549쪽

Quae autem deficiunt, si quidem ex

sanguine ortum habent, resarciri possunt.Quae uero ex semine re non possint,verum pro hilalia eundem habenistia usum nonnunqua efficere licet:quorerum omnium opim natura est,medicus uer minister. At quae timero superat,

sublatio causa salubris est. Sed confidorandum in quibu3 id fieri posit. Quod is fieri nequeat,ut alio transferatur, addi hibenda cura est.

Cur partes quae ex sanguine nascistura: sarcititur,non autem quae ex semine, hoc est vere solide disquirendum est, hae enim noaliter atque illae nutriuntur haugentur: quare nihil impedire videtur quominus renascantur saltem ante summum incremere D tum, cum iam plurimum induruerui. Ne

que enim partium mollitiem quod regigni possint,& duritiam quod no possint,in causa esse existimandum est quemadmodum nec quod his quae ex sanguine ortum habet, alimentum abunde suppeditetur, his vero quae ex semine genitae sunt, non suggerntur Dentes enim in omni aetate augentur

550쪽

M eLAvDIT . GALANX renascunturq; in pueris hex semine gentiati sunt, participes enim neruosae substantiae

sunt. Caeterum non minus aluntur atque ad summum usque incrementum angentur ex semine ortae parteriquam quae ex languineis Iraque utrisque partibus renascendi sus idea natura datum esse videtur Huod CGale rus noc loco innuere videtur,s, .s ,inquit,

Quibus verbis constat pallium ex semineo ortatum generationem non simpliciter fietari non possie, sed disti illime, tuq; forte in recons natis, in qui his solidae partes omnes adhuc tenellae ac molles sunt. Vbi versiam aetate obduruerunt, resigni non pos- ruuet. Carnosae vero & molles ex sanguia ne concretae, mantei post aetatis Igorem augentur Crenascunturm ut ipsa, experientia docet. Quod ut melius intela ligamus, scire lucet solidas paries usque ad summum vigorem numero tantum, post vi rem velo Vnumero quantitate eas dem permanete: ut docet Galenus Carove 3 crescit decrescatq; cvante&post aetatis vigorem vitiani latat Ur pro victus ratione. Nam excitas substantia semper aliquid resoluitur, quod ciboepotuque resarcitur: ut ante declaratum eriti hinc fit ut non re- .