Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

521쪽

bet. Nam si qualitate hquantitate mediocris cibus solus sumptus fuerit, mediocria

quoq; utraq, excrenieta,tum quatitate tum

qualitate erunt, si quidem optime constituta natura sit. Quantitate,si nec multa nec pauca fuerint, sed pro cibi totus assumpti copia. Qualitate vero, alui quidem ex crementa mediocriter coacta, aequabilia laeuia sufflaua,non autem liquida aut dura, acinaequabilia,nigra aut viridia, nullia aliuhabentia foetorem quam naturalem Vrinae vero qualitate mediocreS, colore vero mediocriter rufae. Praeterea concoctioni r Aspondet appetentia, quae minanitione fit, xventriculi frigore ut ante diximus. Fit enim inanitione, quam sequitur naturalis appetentia, hanc ventriculi suctio, deinde lactionis sensus,postremo animalis appetentia. Porro autem inanitio fit, ut ante diacti si est, vacuatis partibu3 primum cuti subiaiectis:deinde his ipsis alimentum a vicinistrahentibus, rursus his a sibi vicinis, donec venae quae ad ventrem perueniunt, inanitae sint. Ventriculi vero frigus inanit quidem, sed stringendo premendoque, proinde famem parit ac auget Quum igitur corpus ad eundem modum vacuetur, restituiq, quod B effluxit debeat, indita a natura ventriculo facultas est, qua cibi penuriam sentiterum.

522쪽

3i cx AvDII CALENT appeteremusque, alii aliis magis ac minus. Rursui cum duobus modis ventriculi fiat inanitio, in quidem qui attractione fit, atque haec omnium temperaturari est communi L. altCrobem qui pressu ac constri istione permitar liaecque propria est igidae temperatu et, quae plus appetere quam Concoquere solet calida vero latum abest tappetentiam excitet ac augeat, ut hanc etiam deiiciat:optridia corporis costitutio, ut in qua nec frigore augeatur, nec calore

minuatur fames tantum appetit, quantum C probe concoquere potest.

Similiter aute somno natura ipsa bene

eos itura motu praescribit.Somnuelinusita quatri non ampliu eo corpus eget.

Per vigi ias cerebrum sensuumq; instrum emaasSidue exercentur,exerceiicioque atigantur,in obe dasq; sua functiones magnam spirituum aninaaliUm vim abso munt, cogunturque a suo munere cessare et undemia tuus it substantiae, spirituum qui vigilando perierunt, instaurator. Cumque is

scitur. Atque ita somni vigilia fit alter Mnallo. Si autem priaisquam occasionem ante rastum tempus excitara a somno contin-

satirursus dormire cupit animal ouoad, ut modo

523쪽

AR A RA A. Is modo dicebamus, peractum somni munus sit. Itaque somnum narura finit, quum amplius eo corpus non egeta

Itaque hanc uiuendi rationem seruatissu ,neque alui edimen et neque uria

n. neque uniuersi corporis excrementa

uitiosa sunt: illa enim cibi et potud moderat efficit Pestrationem uero corporis uniuersi salubrem reddit mela

diocris exercitatio.

Hac,inquit, victus rationem seruantibus, Thoc est graece abi Jί-etouμ volet, nullum mexcrementis vitili deprehenditur. Hanc victus rationem seruant nos olum qui cibo potu, sedi exercitatione Rulete somno&vigilia,inteperato aere moderate tum tur, ut ante declaratum est. Si igitur aer in quo versiainur,teperatus sit, si cibus solus, exercitatio nutes mediocris: nullum neq;quantitaris,neq; qualitatis in corpori excremetis vitili reperietur. Cotra accidit quum nulla in his mediocritas seruas Iraq; si nec plus nec minus cibi solus sumat, qua appetat ac probe cocoquat natura optime Posti Fluta,omni vitio alui sedimeta Arinae carebui ita enim cibo,hae vero potui respodet,

Micio p cutis spiracula effluit excreme-

524쪽

sty eLAvDII MALE NItum,quum sensum nostrum effugiat,exercsatationis mediocritate metimur. Vehementior enim ac longior plus,leuior vero&breuior minu excrementi vacuat.Ad eundem

modum cibus&potus largior, otium m rus somnUs prolixior,haeris constitiatio frigidior lumidior, excrementa replura crudiora gignunt. Contra pauciora inbiliosiora .parcior cibus solus,vigilia longiores, exercitatio longior vehemetior,

aeris constitutio calidior diccior GPerspicui aute est quod ab omnibus immodicis an rei ab clibaes,nempe Paricundia.tristiti rore i more et in uia dentia abstinendusit, ut qui naturalem

costitutionem corrium pant ac immutet.

Vehemetes animi motus,qualeS sunt irrumcundia furor, tristitia, timor Minuidentia, vitandos omnino esse docet, ut qui natura lem corporis statum immutent ac corrumpant Constat enim hos omne corpori re siccandi vim habere, praesertim iracundiam &furorem, quibus vehemens est vis excal faciendi ut ex his quae supra commemorata sunt, videre est.

Veneris aute iuxet Epicurium nulli

usus suturari, est. Reuera tamen constri

525쪽

interuallo repetim tali logo,ut exolutis

non sentiatur,et ipse qui utitur, heipso lauior esse facilius V irare uideatur.

Testes principia sunt virtutis genituram procreatis: haec aute vis per vasa seminis iii totisi corpus transfunditur: unde fit ut in t Asto corpore me generetur,sed imperfectu.Eiusmodi aute semen solidas partes nutrit: quod ex eo superest ad vasa seminis aestes peruenit rubi elaboratur ac perficitur, aptuq , fit ad animantis generationem. Atq;id nostri quartae concoctioniS, ut vocat,ex crementu esse putant. Quui igitur hoc semine testes vasaq; genitalia abundat, necesse est ut vel excernatur,vel in alienam qualitatem degeneret,inuehatq; saepenumero grauissima accidetia. Porro aute femine abundant qui calidis lumidis sunt testibus, ut ante declaratu est: quiq consueti multa uti B venere, subito abstinent:quales maxime vidua iuuenes sunt,atque etiam nonulli viri, praesertam aetate floretes. His igitur semeretentu corpus degrauat,pigrumq; reddit, noaliter atq; alia naturae onera. Deinde refrigerat tam vehemeter interdu, ut respiratio pereat: ut autor est Galenus libro sexto de locis astectis. Si igitur onere hoc leuetur corpus,nulla grauitate premetur, sed seipso si

526쪽

tr ex Audi GARRHIuius esse videbitur,mmelius spirabit ita smoderata enus ad tuendam valetudinem magnum habet momentu:immoderata vero magnum adfert coro ori detrimetum, si quidem vires roburq; exoluit, languidum Cque corpus reddit. Ex frequenti enim concubitu semen non soli1 quod in testibus elaboratum est, sed hin vasisseminis, atq;rtaliquo corpore est,uacuatur Nam testes ubi primum quod continent eme excreuerisit, a proximis venissemini materia attrahut, hae ab aliis sibi vicinis, atque illae rursus ab aliis sibi propinquis, deinceps proceden do donec ipsis solidis partibres nutrimentum tollatur: unde totum corpus elanguescit, Exolviturque eius robur. Ergo saluberrima venus est,si eatenus exerceatur,quatenUScorpus no laedat. No enim alius veneri modus D satui potest, quandono omnes aequalibus interuallis ea sine corporis incommodo utiposiunt. Aetate enim floretibus, iisq; calidissilium idis,& qui semine abudat Venus noxiam esse senibus vero xsiccis frigidisque omnibus inimicam esse Galenus docet.

Idoneum alite eiMitedae tempus est,

em coralis iustatu omnino medio essomnium quae foris circunstant, constitutum, nempe inmodicae replitioris cr

527쪽

inanilionis, caloris et 'igoris, siccisisti et humiditatis. Quod a mediocria

ctate aliquando alet rarit, leuis est eris rori aeter a calfacto quis restigerato, pleno qua uacuo humectato quam resiccato corpori ueneris usu comis modioris'.

Distinximus ante causas quae corpusn itru immutat, in internas nobisq; congenitas,&extrinas, risi incidentes:rursusque has in eas quae necessario afficiant corpus Aquarno necessario. Duo posteriora genera 8s vrget sarie, hoc est externasin foris circunstateS vocat Galenus:easq; omnes in F repletione Minanitione calorem frigus, humiditate,& siccitati redegit. Ad enim ambiens, naiaus xvigilia motus& quies, animi affectus,corpus imi Liuiae qUatenu calfia-citit, refrigerat,humectat aut exiccat. Quae vero reiiciti tur excernutur sub repletio ne Vinanitione cdtinentur:imo nihil aliud suntliaecquam repletio minanitio. Quurn itaq; corpus immo lice aut plenia aut vacuuest,exercere sine incomodo venerem pote quead modii nec ea si loge calidius frigidius humidius aut siccius sit,in noceter ut etiar como dissime versiquu in horti omniu medio stati

528쪽

x ex AvDIL GALENI statu constitutum est. Si quis enim cocum obat pleno adhuc ventre, recibo nodum coocto,periculum est ne cruditas in totum corpus rapiatur:non aliter atque in vehementi exercitatione. Exerceri enim sine motu agitationeq; corporis venus no potest imo saepe non sine magno conatu Itaq; prius expectanda prima insecunda concocii est,&deponenda prius alui Qveficae onera sunt quam concumbas . Nec expectandum est donec rotum corpus inanitu sit quod post longam inediam,& vehementem exercitatio; nem cotingere solet. Nam iam inanitione

imbecillas redditas vires magis prosternit. HMagna enim spiritus Vcaloris innati vis

concumbendo excutitur. Similiter aut nec

immodice calido trigido, humido dicco

corpori commoda venus est. Siquidem concumbendo corpus agitatur incalescitque, atq; cu semine magna vis spiritus Winnati caloris effunditur. Itaq; corpus agitatu incalescit, deminis spiritus realoris innati profusione refrigeratur. In calidis igitur calor praeter naturam augescit, in frigidis natiuus minuitur.Vehemeter aute humidi eatenus obest venus, quatenus natiuum calore ex concubitu imminutum, humoris copia

obruit. Quod ii calor&humor pares sint, nullurn aut exiguum adferet venus corpori Ainc

529쪽

A R A. incommodii, nisi immodica sit. Resiccatuve o corpus venus magnopere laedit, praesertim si cum siccitate coniunctum sit hi. 'us. In locum enim seminis excreti primum a vicinis partibus, deinde reliquo corpore

vi modo docuimus lumidum attrahitur, idque multum, si quidem tantum resarciri quantu effluxit seminis, debeat. Ex multo enim sanguine non nisi exigua genitura portio procreatur. Quare si reliccata tum iam corpus venere utatur, vehemen

te laedetur. Optime igitur constitutum cor B pus, nec plenum nec inane immodice, nec vehernenter calidum, frigidum, humidum, aut siccum, sed in horum medio constitutum,exercere venerem innocue potest, ea

tenus quidem,ut paulo ante dictum est,quatenuS non exoluatur robur Ex quo liquet tutius esse venerem exercere calfacto quam refrigerato corpore,& humectato, quam resiccato, si leuiter quidem a mediocritate aberrare contigeriissemper enim in exceQsu immodico pericu losa venu est. Na noxa quae in calfacto taliumectato corpore est, minor est, faciliusque reparatur, quam

quae in refrigerato riesiccato Calor enim ex agitatione natus, facile abigi potest &siccitas ex vacuatione, in corpore humido quam sicco minus periculosa est.Non enim cal

530쪽

sag et AvDI GAE IN Iealida silium ida substatia quae concumbens do excernitur , tam facile restitui potest, quam qualitas abigi. Hac ratione venus frigidis iccis naturas aduersusima est.

Horu alite hingulor quasiluan optima costitutione eligeda est Exerci tisanis qui&m, qua omnes corpor parte aequa proportione moueantur scitatis ustrabaliae citra modum non fatigera tur Temperatii inius uero cibu ac pori

tus sit,sciluet inperatis nutum famialiarior.Eadem est in alijs ratio.

Optime constitutam naturam,rerum su-vra dictaru iusta qualitates quatitate, remandam esse,ante docuit et antitatemqucuiusq; explicui unc earundem et qualitatem docet,praecipueq; exercitationis, Sceorum quae eduntur libuntur Exercitatio,inquid, omnes corporis partes Squaproportione ratiget. Quod fiet, si quantu na- quaeque pars vacuari desiderat, tant si exerceaturrita tame,ut nati altera nomagis falligetur. Qiapi igitur partes aliae aliis excre metis magis abundent, proindeq; aliis aliae magis exerceri debeant, cumq; aliae siccius, aliae tardius fatigentur: non possunt omnes nec dehet aequaliter exerceFi. Itaq; quae pla