Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

531쪽

A FAR v A. trribus exerementis abundant, plus: quae vera pauciora habent, minus exerceri debent: quemadmodum robustiores vehementius, te imbecilliores leuiussomne tame,ut ante dictum est, tantisper sunt exercedar, durix laborem semiam. Ad eundem modum ei bus totus temperatus esse debet, no qui . F dem dum sumitur, sed dum coctionem est expertuS,&iam corporiSparteSalii Crudus enim adhuc cibus similis nostrae substantiae esse iudin potest:alioqui immutati ne non egeret.

Qu)dfi ab optima costitutione corptre aliquami pronautrix plurimum deis sectat:ca quae nitatem tuetur, ad

proportionem muriare oportet. Uerum et

quum murta fuit eius odi corpora, de finguli seorsum si distulandiι. Quod igitur temperamentum mutat, sed aptio instrumetorsim compositionem feruat, duplicem habet salubrium causarum

formam.Alteram quidem earu quae temperamentum tutatur,alteram uero ueat optimum reuocent. Quae igitur temet

532쪽

ratipimae naturae causis distant, quanis

trum ab illa totius corporis temper

mentum discedit Siquide calidiora corapor calidiore uicti ratione efflagitat, frigidiora uero rigidiore)icciora aure, sicciore et timidiora rumidiore ais fecundit coniugatione calidiora etsi eiora,calidiore et sicciorem. Eade est

reliquaru trium coniugationium ratio.

Quancunque sanitatem,siue integram aesummam , siue eam quae ab hac deflectit, tueri statueris,semper similia sunt ad bibenda:vt mox dicetur. Summa autem quam diligentissime fieri potest,seruanda est: que- admodum ea quae ab hac plurimum disce dit, corrigenda, quae vero in harum medio constituta est, seruari si lubet,& corrigi potest . Quum enim sanitas ad actionum probitatem xvi molestiis careamus, exquiratur, ea semper seruari debet, utpote quae optimas at actiones, ab omnique mole Astia corpus liberet. Quae vero plurimum ab hac recedit, quoniam mmolesta iam esse incipit, Mimprobas edit actioneS,cora rigi omnino cupit. Sed quae nec longe ab absoluta declinat, nec ad eam quae pluri

533쪽

mum a mediocritate distat, prope accedit, seruari quidem potest, si functionibus non optimis sis contentus, leuesque molestias facile toleres. Sin minus, mutare hanc in me

liorem licebit Corpus igitur quod haci nitate, hoc est neque optima neque pessimma donatum est , duplicem habet salutabrium causarum differentia metalteram ciurum quae temperamentum tueantur, alte ram quae in melius id mutent. Quae autem corpus tuentur causae, tantum a temperatissimis distare debent , quantum corpus hoc a temperatissimo recessit. Quum igitur non una sit corporum differentia, sed alia alias affecta, ut scribit Galenus , quae haec tuentur causae, diuersias esse oportet, nimirum, alias calidas, alias frigidas alias humidas alias siccas Quum rursus magna sit exuperantiae corporum latitudo, ita

causarum. Quare quae tueri statueris coriapora primo ordine calida,causas eodem ora

dine calidas efflagitant, infrigida frigidas.

Eadem est reliquarum exuperantiarum ratio Corporum enim Ccausarum non solum similis, sed maequalis excessus perpetuo esse debet, si quidem temperamenta qualia acceperis seruare velis. Non enim calidae causae calidumcorpus in contrarium mutant, si, ut modo dicebam, virorumque

534쪽

aequalis sit excessus,

Causaru igitur materia Arecte tratur qui natium earli uires imuerit: ubduidelicet motus, media vigiliae, liacuamlla, omnes animi af'ctiones corpiis exiccendi his uero contraria humectent. D

Eode modo quisquiscalfacietia resti e

rantia objvitae studia, cibu quos ac pomtum,atque ut semel dicam, omnium quae corpori jmouentur, materiae ac facultates intellexeritialubribris causis utra

tur imilia similibus adhibendo. hi quis

dem corporis temperametum g aleata cepit tueri uelit.

Causas quae sanitate tuentur,in assumendis facie dis,foris incidetibus Medii cedis cotineri, ex Galeni sententia deesaratum est: Quaru omnium vites nosse debet quisquis Lanitate tueri volet. Nam qui fieri potest ut corpori calido aut rei ido,hum do aut si corin prim 'seclido aut alio quiqui ordine, similem causam, eodemq; excessu calfacien Ete refrigerante humectante, aut exiccante ad ubeas, si ignoraueris an haec calfaciendi aut aliam vim obtineat Scire itaq; oportet

eum aut valetudini tu edae praeest,qua facultate

535쪽

ARS PAR v A. Ertate cibus Vpotus qua aer attractus,et qui quid intro sumitur, polleate qua notu OmneS, ut fractiones ambulationes, arte quae corpore exercetur,qua somnus hvigilia,venus,hae circvdan lauationes : in sum ma quicquid cuti admouetur praeterea quae retinetur,xeducuntur:quibus cognitas

P probe utetur qui valetudini tuedae praeest, alioqui enim umilia similibus adtribere nopoterit. tantum abest ut pari excessui,parem excessum accomodet, quod certe in animi

affectibus difficillim si est,etiarii excessum a

iusto teperamento tam causarii quam corporum accurate noris Liberii enim tibi noest,etia si non ignores quanta calfaciedi ac

exiccadi animi affectibus vis insit,quantuq;

calidum ac siccum corpuSili, apte accomo-- dare eiusmodi causas. Nam cum tantum aE siciamur, quatu in rem animo obiecta aestimauerimus,non semper corpori temperβ- turae respodet animi motus Ex iniuria,verubi gratia, quam magna aestimauerimuS, ve Dementer excandescimus, proindeque cor pus vehementer calfacimus ac resiccamUS, quod forte leuiter tantum calefieri a r

siccari debebat. Eadem est reliquorum animiai Tectuum ratio. Alias quoque causaSaDaximeque necessarias, ineuitabiles distacillimum est recte corpori accommodare,

536쪽

83 CLAvDII MALE NIAestiuus enim aer tam inspiratus quam fracunductus ita teperari non potest, ut quantum corpus ad sui tutelam exposcit calfaciat ac exiccet. Cum autem haec commode ministrari non semper possint, reliqua his Hcontraria auhibenda sunt, quae tantum corpus refrigerent lumectent, quantum illa calfaciunt ac exiccant In aestate agitur imperandus somnus est,ac quies,adhibendique

cibi frigidi lumidi,&c.

Si uero permurire corpus at traiise fine uelit in meliorem statum , altero salubrium causariam genere ante dictis quidem contrario es opus,quod a temet peratis medisss, quas optimis naturis conuenire dicebam ut aequaliter in aliterutram partem declinet. Nunquam enim in exquisitam teperiem calida et Asicca uictus ratio calidiore et sicciore natura mulabit, sed ea quae tuto sit iusto temperamento frigidior et humidior, quatum natura naturam calore e stacitate superabat.

Eadem est ratio profliganda aduetitiae inteperaturae,& congenitae in meliore statum

537쪽

A PARVA. 33 tum transmutadae: utrunq; enim cauta contrariae estitaui: tua quide rara tua mediocritate distent, quantii excessu cogenitus ab optirna corporis costitutione in morbosus B a pristina sanitate recedit. Causae enim inferiores totu excessum no prope litat, super rores vero oppositu inuehut, lacu quide, qUatum ipsae excessum superant Par igitur e cessu cotrarius cotrari inpare tollit, itaq; calidae: siccae causae frigida sit fumida teperaturam ad mediocritate transfer ut moen tra, si excessus,ut diximus,sint pares.

Tale autem causarium genus congranitu intemperatura emendat alterium

uero de quo anile distulatum est coserauat.Vtrus autem medici uicissim utunc tur Siquidem quum per otium maim iacet,corrigunt paulatim in meliorem statum transferentes,non enim subitas nais tura mutationes sustinet. In eodem uero

statu, quam necessarijs detinentur occupationibus,seruant.

Ante docuit Galenus,teperaturas quae nec optim , nec pessimae essent sed in harura dio constitutae, vel seruandas, vel in melius transferedas esse Nuc aute os edit quando

538쪽

s3 eLAvn II MALE NIlias mutare,& quado seruare conueniat Medici(inquit in melius transmutant,quu per otium licet illoc est, quum neq; publicis mu Dniis detinentur,neque inopia coguntur suo labore victum quaeritare. Seruant vero, quum contraria accidunt,hoc est dum necessariis negotiis occupatur,aut inopia victum quaerere coguntur. Etenim ut ante docui mus, sanitas adiunctioni vitae necessariarii probitate quaerenda est,ad vitandaeq; comporis molestias. Itaq; qui& per otiti serfacultates licet,congenitam intemperiem in . melius mutare oportet,sed paulatim,maximeq; si recessus a mediocritate magnus sit. Natura enim subitas ac repentinas, hoc est graece Pei e mutationes respuit,via quibus potius laedatur quam iuuetur Perspicuum igitur est longo temporis spatio reducendas Ead mediocritatem intemperaturas esse.

Quid est igitur cur talem causarum diserentiam conseruatricem appellaru

mvis Hanc enim potius immuratricem et curatricem Frte nominasse conueruniebat, et congenitorum uitioru emenis datricem quonia omnes quae sanos tuen

tur causas,ad uniuersae sanitatis geniuriatas,don autem adfingui differes,

539쪽

tiu, construantes uocauimu milie praeae

ter id qu)d faniritem struant, in mcliomarem statum toram temperaturam ded eant:ssiue quae ab initio generationi contracta ei naturam seruerit. Quae uero

eonstitutionem deteriorem redditi norisbos Adiemus

Quaerit Galenus cur potius conservatrLces appelletur eiusmodi causae, quam immutatrices curatriceS,&congenitorum vitioruemendatrices Respondetque caulas emnes quae sanos tuentur,n ad uniuersum sanitatis genuS referatur coseruates vocandas esse. Sin ad singulas differentias, non item Siue enim natiuam initioq, generationis contIactam seruant. siue praeter id quod sanitatem seruant, in meliore statu doducant co seruantes appeliantur. Quum enim si magna sani tatis latitudo,ut ante ostedimus,rmagna erit salubriae causarum sanitatemq conseruatiti differentia. Quaedam igitur erunt conseruatrices quae scilicet sanitate quale a coeperuiser c,cuiusmodi est optima atque summa,

quam perpetuo seruare debemus:& quae ab hac deflec=it,quam videlicet per otium emendareno licet de qua modo disputat a Iumus. Quaedam vero correctrice dicuntur,

540쪽

ris CL AvDII ALANI quae scilicet ad mediocritatem congenitas temperatura ab optima deflectente trans ferunt. Atque hae speciatim correctrices,ge neratim vero conservatrices dicuntur.

Ovinibis autem similiter intemperatis partibus similis,d militer uero dissimilis cura adhibetur.Potest enm lienestriculus quam parsit frigidior esse, cari put uer calid rata ita utrunque sibi

propria remedia desiderare. Ad eudem modum unaquaeq; partim reliquartam iusto teperameto aut hamidior,aut sitarior,aut calidior,aut frigidior esse:uiactu3s ratione inteperaturae siue famuliari egere.Non igitur omnes eiusmodi Apartes ex aequo exercebimus , nec eodeniodo humectabimus aut exsiccabi nus,

aut aliud quidpiam efficiemus. De his autem fusius in libris de sanitate tuenda disputatum est.

Sive seruare,siue in meIlustrasterre congenitas inteperaturas velis: si quid omnes corporis partes similiter sunt intepefata', mnibus eaedem causae adhibe dae sunt. Itaq;calidas diccas corporis partes tuentur calic