Disticha de moribus, nomine Catonis inscripta, cum Latina & Gallica interpretatione. Epitome in singula ferè disticha. Dicta sapientium, cum sua quoque interpretatiuncula. Omnia recognita, nonnulla adiecta, quaedam immutata

11쪽

Irasci ab re noli.

Ne te courrouce potne deliber: C,' a dire, sambonne cause. Noli irasci caue irascaris, Garde tor de te eourroucer. Ab re sine iusta causa, Sans bonne causi.

Neminem irriseris.

Ne te mocque de personue. xv neminem irriseris noli irridere aliquem, Ne temocque pol d'aucun.

Mutuum dato: Cui des videto.

ν eredite mis regarde bien a qui. Dato mutuum da mutuo, Baille a credit.

sED videto cui des diligenter con sydera qualis sit ille cui dabis: sub .r mutuum Mais retarde Men a qui tu

Iudscio adesto.

Defens tes amis en iugement.

Adesto iudicio sub. tamicorum id est,amicos in iudicio defende, Defens s fustiens ter amis en iugement. Conuiuare raro. Ne fudi potnt sonuem banqucis. Tu conuiuare)age conuiuia, Fa banqueti, Raro) De loinga lotur C'est a dire, Bien peu suuent.

Quod satis est dormi.

Quod satis est quantum naturae sufficit inutant quil fuseffl pοιαν la nee pire de nature: Hoc est, Ne somno deditus esto, Ne sis pola subiret a tru dormis.

Iusiurandum serua.

Garde ton perme M. Serua observa, Garde.

12쪽

Iusiurandum) sub. tiuum Tonsermem: Hoc est, praesta quod iuraueris,nisi malum fuerit, Tien ce que tu auresiuiae cest a dire, promis par ferment i ta n est quelque mal. Vino te tempera.

Bo du uis fouerement. Temperate vino tibia vino tempera, Amodere tost deboire uis: CVst a dire, Boy mouennement e sobrement.

Pugna pro patria.

Nil temere credideris.

Tu te consule.

Tu consule te adhibe teipsum in consilium: Hoc est, a teipso consilium pete, & tecum delibera quid ex- Pediat, Debbere en roumesime que e est qui est bo, de faire.

Meretricem fuge: L steras disce.

Ne harae polat une passiarde, maris addonne to est stude. Fuge meretricem cum meretrice ne rem habueris, Ne Haccoime potvi Lune miliarde. Ε D disce literas) da operam literis, Mais ad me tor a studier.

13쪽

Nil mentiri debes.

Nil) nulla in re. Debes mentiri ne dolbs mentir en rim L monile.

Bonis benefacito.

qui te ualent. ADMONITIO, Uri aduerti mera.

Bonis benefacito imo omnibus. Nam propter Deum non modo bonis, & gratis,& amicis r sed etiam malis δε ingratis,& inimicis benefaciendu est, ut simus filii Patris illius nostri caelestis, qui solem suum oriri facit super bonos & malos, & pluit su per iustos &

Existimationem retine.

, Retine) conserua & tuere, Garde s eviretim. Existimationem) bonam de te hominum opinionem, La bonne vision quon ba de tos: C'est a dire, diu que imis Dura os ait de tυ bonne estime.

14쪽

AEquum iudica.

iudica, non ad lucrum,aut gratiam: CVst a dire, Iuges lan la rasom. non potnt pour te Iairi, ou parfaueur.

Parentes patientia vince .

Endure tant de ton pere o mere, que tulis ga Unes: CVst a dire, A force rendurer , no tam qui, ne retraicient passi rudement. Vince) sic ut vincas, Fo sane que rugaignes. Parentes sula riuos id est, patrem & matrem, τοn per

ora mere.

Patientia)per tolerantiam,Par patiere:C'est a dire, A fores csentarer dela rudesse quili te fiennem: Hoc est,si parentes habes austeriores, fac ut per patietiam reddas eos mitiores ct Deiliores.

Beneficii accepti memor esto.

Esto sae ut sis, Fay que tu sis.

Ad praetorium stato.

15쪽

Consultus esto.

tueux en res oeuures.

Iracundiam tempera.

Trocho lude: Aleas fuge

Nihil ex arbitrio virium feceris.

Ne fa Hen seton te iugement de tu pulsance 'C est adire, Ne retarde pus combien tu peuis: mais ce qui .st licite oe Misennable. T v nihil feceris) caue facias aliquid, Garde rodi de Dire

16쪽

Ex arbitrio vir ni Isub. tiuarum id est,secundum vires tuas, Silen tu force s pulsi mκ est,non semper debes quantum potes sacere: sea quantum licet. Tu

quil est licite. Minorem te ne contempseris, Ne mestris: pom cetur qui est moindre que tor. Ne contempseris) nefastidias, Ne mestris pοἱne. Ninorem inferiorem: sub. Dominem. Te quam tu sis, Celo qui est moisse que tost,ut scientia, aut genere,aut vitae conditione, Comme de science,ou de lignee,οud,stae. Aliena concupiucere nesi. ., . . IN 'anere pota lis biens Tautrv. Noli concupiscere) Ne appetas,N'appete pοῖne. Aliena res alienas, Les biem d.utru : Hoc est, tuo eontentus esto, Contente tu du tim: Vnde illud, Aliena hona nihil ad te pertinent, Tu μμ que ueolrsuries Mem

Coniugem ama.

Liberos e rudi. Eni di) institue & castiga, s c

Liber in sub. Duos id est,prolem tuam, Ter ensem.

2 atere legem quam ipse tuleris.

17쪽

Pauca in conuiuio loquere.

Illud stude quod iustum est.

Desii re ee qui est rasonnabis. stude) Appete, Appete G desire. Illud quod iustum est rectum & honestum , Ce quies bon f honneste: Hoc est, ne quid turpe cupias, Ne seu possit assecle a une chose uilaine Odeshonneste.

Libenter ferto amorem.

18쪽

D1sti chorum ic

moribus Lib. I.

EPIT ME.

SI Deus est animus , nobis ut carmina

dicunt: Hic tibi praecipue sit pura mete cole duS.

ORDO ET DECLARATIO CARMINIS.

Ne Amno indulgeto, Nepois pubieci a trop dormir.

Plus vigila semper, nec somno de ditus est O. Nam diuturna quies vitiis alimenta mini

strat. Hoc est,somnus longior, est vitiorum somes, Le trop

lota dormirest ti nourriture des uices. B. i.

19쪽

Tu vigila) Vcisse. Semper) omni tempore, Tousioura. Plus) maiorem temporis partem, Le plus L temps. Nec esto & ne sis, Et ne Dis potnt. Deditus) Totalem vi addonne s subieci. Somno A dormis. Nam quies requies: sub.rcorporis carier os ducorps. Diuturna) longioris temporis, Qui dure tropiori templ- Ministrat) praebet, Baille. Alimenta) nutrimenta, Nourrisemens. Vitiis peccatis , A uiees s pecher: C si a dire,il nourrit σ

ETaciturnitas virtus est praecipua , C'est une uertu'-guliere que taciturnite : C'est a dire,Tenirsa langue de tropparier.

Virtutem prima esse puta coptacere lingua. Proximus ille Deo, qui scit ratione tacere.

T v puta) existima, Repute. Compescere linguam) fraenare & cohibere linguam, Tenir la langue de trop parier. Esse virtutem primam) praecipuam, Tyre uneuertu sin guliere. NAM ille sub. Domo Car celo homme. EsT proximus simillimus, Eli fori resimbiant. Deo) diuinae prudentiae, A la diuine prudence. Qui homo scilicet, LequeLScit tacere) Scait 'ste latre. Ratione prudentia, Par discretion: C'est a dire, agementis

Sperne repugnando tibi tu contrarius esse. Conueniet nulli, qui secum dissidet ipse.

20쪽

Contrarius) contraire.

Qui dissidet ipse secum Qui desaeeorde dueesosmesine. Sperne repugnando, &c. Sensus est, Noli tibi ipse repugnare, siue esse tibi contrarius . Quasi dicat,

Cave ne pugnent inter se mores tui, Nessis a tον- meme retraire:Cest a diresiarde que tes coditiom ne Asera

Male de aliis iudicans , teipsum inspice, Quand tu

Si vita inspicias hominu, si de nique mores: Cum culpes alios , nemo sine crimide vivit.

Nulli sim uice. Si τ v inspicias vitam & mores hominum si tu retardes curis emem la vie s les conditions des gem. Cum quan uis, Combien que. Tu culpes) vitupe es, Tubi semes. Alios) sub. thom nes) Les autres. Nemo vivit siue rimine Hoc est,Nemo est in hac vita sine aliquo vitio reprehensione digno, Iin 'est bom' me uiuam sam ouelque uice, Ou quesque blasene. Q 'asi dicat, si nemo caret vitio, quomodo tu, qui alienam vitam carpis, te immunem putas ADMONITIO, Aduertisse ment. si denique mores) tDenique hoc in loco est adirembium expletiuum, quia latum ponitur causa metri, pource quil ne seri que de remptir la me sure du vers. B. ii.