장음표시 사용
41쪽
mas contemplari aequum est, in quas sponte sua & absque artis imperio discedit. Aerem brevissime tangemus, quem putredo , aliaque artificia demonstrant, id enim aeris elementum a respiratione aque pulmonis efficacia κ) divellere fas non est , quo quidem loco inquirere oportebit.
num aer, qualis nos undique ambit, in sanguine contineatur: an potius aliae eius aeris dotes sint, qui inter elementa cruoris eae Ign in calor demonstrati omnium enim animalium sanguis, dum viavunt , aliquot gradibus, per thermometrum definiendis, supra aquam aut aerem calet I , in quo ea animalia vivunt. Eorum nempe piscium vitalem humorem, a quorum fabrica pulmo abest, & sanguinem animalium quadrupedum oviparorum, quibus pulmo est , sed exiguus, & unicus cordis ventriculus, penitus quidem frigere, nempe eo calore unice frui, qui in atmosphaera est, aut in aqua, recepta fuit opinio. De vipera cet, ,
testudine ca , etiam robusta, & cujus cor valide micaret b), testimo. nia exstant, ut etiam aere , & aqua cd frigidiorem sanguinem habere , sint, qui scripserint : alii tamen haud paulo rectius reliquerint se , ea temperie esse, quae aquae est. Facile Vero peregrinatoribus , a naturae studio plerumque alienis, ejusmodi errores Obrepunt. Nempe, qui thermometri auxilio destituti solo ex sensu suo galorem metiuntur, iis omnia frigida videntur, quae suo sanguine minus calent, aut elemeniatis suis organa nostri sensus minus celeriter emovent, quam proprius se guis G . Hinc fit, ut prosandiores cellae sontesque, qui de intimis montis scaturiunt, hieme calere, aestate vero frigere videantur: temperiem enim non mutant, quae sere s3 g) FARRENMITIANORUM graduum.
42쪽
etiam in profundo mari est h Sed hi gradus aestivo aeris calore minores sunt, hiberno majores. Inde etiam intelligitur, cur peregrinatores, qui ex algidis montibus in valles descendunt, regionem c dimidio colle quasi suspensam, calidam praedicent, quam iidem frigere queruntur. quoties de calidissima maritima planitie ad eadem oppida adscenderunti Perinde Mnesinus D I o B v, cum balneorum turcicorum diverso gradu C lentia hypocausta perambularet, aque fervidissimis in frigidum aerem reduret , frigida sibi visa fuisse narrat, quae calidissima sibi visa fuerant, qua do primum libero ex aere balnea adiverat i . Multo minus verum est aut marinarum avium sanguinem frigere , aut erinaceorum ci , quibus animalibus pulmo nostri similis datus est. Si unquam ab experimento hae traditiones originem duxerunt, hieme forte . frigore, & somno sopitum animal incisum fuisse m necesse est, uti certe muris montani sanguis suis in hibernaculis frigeti Aestate vero erinaceorum, quos dissecui, sanguis calidus fuit, & paria illustriumvirorum testimonia exstant n . In ipsis ergo piscibus, qui branchias agitant, sanguis unico o , &unico, cum dimidio sp , & septem q demum FARRENHEITIANi ther- mometrum gradibus magis calet. quam aqua, in qua vivunt: quinque vero gradibus sanguis ranae & marinae testudinis r . Sed etiam vipera post mortem magis stiget, quam quidem dum vixit frigebat cs . Insecta demum , quae singula nobis frigere videntur, collecta, solo obscuro motu, Ω agminis densitate, tantum calorem generant, ut humani sanguinis C
Ex his in Jomal. Oreonam. Iν-. Μ. Apid. ι Tari Mani ULL o A in itinere americano P. 28s. i ὶ duri Λ Μ I. de eo . - . L. L εὶ Calere omnino olfendit . de ave maerense, quam expediebat sataguitie frigido esse. ut pro pisce haberi, & in quadragesimali jejunio inter cibos recipi posset, AND R Y tr.
43쪽
3 olori aequalis: aut major sit c t , & aegre denique manubus toleretur u Sed etiam absque eo acervorum tu, erucae duobus super aerem gradibus
calent N . Avibus, quadrupedibus vivi paris, & ipsis etiam piscibus cetaceis cya
& pulmo est, x duo in corde ventriculi, & arteria pulmonalis aortae fere aequalis. De horum animalium sanguine in universum nemo dubiatat, quin caleat. & jam olim SANCTOR Ius pronunciavit , qui primus ca) thermo metri ad medicinam faciendam utilitatem 1ensiit, etiam sub aequatore ca aut in aestivis ardoribus b , tam en sanguinem eo aere calidiorem esse, quem respiramus , eademque CAERA Ris MAOATi c fuit observatio. & BovLEi i , & BOERHAAvII ce . Aliquanto vero accuratius haec definire oportet, cum inprimis hic a summis viris dissideamus.
s. II. An constanter major atmosphaerae calore. Nempe aeris atmosphaerici aestivi calor a s gradibus Falite
heltianis ad I 26 adscendit, ut omnino in calidis regionibus, non unice cO stantior
44쪽
stantior g calor sit, sed praeterea major. Ergo, ut multas observationes in brevem tabulam colligamus, calor equidem aestivus medius Edim
burgi est Λ , Londini 64 ci & το E , in Helvetia planiori feroso. Sed in calidioribus regionibus , Patavii est 89 & si cin , in insula Curassau 8o ad 8s cn . Jamaicae mediocris calor est 8s co , Maderae a so ad 8o p , Javae ad 88 cq , Alepi si in insula B. Seneges 88 quando frigidissimus aer est s), in capite honae spei ad so& ultra fiJ. Sed longe acrius saepe caelum calet; calor enim pestivus in
Verum cI Ita vulgo scribi solet, ut parisiis non minor quam sub tropico calor sit, in Meis
mola. de e M. der scisis. I 37. Neque Massiliae quam in antillis insulis minorem aes diim esse. D. L A v A L. Sed etiam Petropoli Cilorem quarta parte majorem secit , quam in Eona torrida Cl. Κ A p ae de praerogas. reg. septem. Ita Iax ae coelum in umbra non supra 88 grad. calere , sed ideo aegre tolerari scribit CL vir C. A Q. a BgacEM , quod is calor noctii parum, & vix ε gradibus minuatur Hamo. Magora. T. V. P. 264. υλ cas. Cum nov. UOl. I. RPP. P. 38. Carthagine nova Americae aethum mediociem sed perpetuum esse ULLO A vive P. 18. & Panamae aequalem aestivo salliae aestui , sed pertude constantem esse I D E Μ P. I 64. Sed etiam aliud & verum distilium subest. l, Ρ aT CARNE RPud MARTINE.
45쪽
Verum neque isti ardores summi lanti In umbra enim tantus Patavii calor fuit, qualem diximus, in sole multo acrior. Solis enim aestus calorem. qui in umbra est, valde superat, non Ia solis gradibus i t, aut a o d n. sed 3o d Sc 36 d ' , & demum in calidis regionibus enormiter major est d ). Ita, in ipsa iterum Europa. Monspelii ova in sole cocta suerunt, & ruptum thermometrum, idemque calor saeviit, qui s hum dissolvit e , & demum calorem aquae ebullientis superavit f Deinde aliis in regionibus major adhuc , quam in Europacaeli sellus certis experimentis innotuit. In Carolina in umbra calor est
hantis gallinae calore major est hJ, tum Apameae ad 3s REAuriuRIANos et, qui aestus FARREN HEITiANIs Io 6 major est. In capite bonae spei calor ad eosdem 3s adscendit si ). Alepi quatuor mensibus aestivis calor a set ad Ioi usque FARR. gradus l) fere pervenit. In Senega flum. aestus ad M. FARREN HEI Tia Nos ios m & ad 3 8 u , 4o, & 4s o REAuMullia Nos gradus saeviit In Carolina caeli ardor aliquando ad lasadscendit p), totisque 28 gradibus calorem sanguinis humani superavit sq). Hic
46쪽
lc lamnrus caloris gradus est, qui certo observatus sit, & gradum R E A u ri u RII, quo supra calorem congelationis aerem calere possis vir lil. existimavit, quando aestus maximus est, multis numeris superat, uti multum infra gradus 38 sc sub congelationis puncto Sibirite frigus ilier. inometri liquorem deprimit Mosambicensem aut Suaquensem calorem nimium credas, in quo sigilla liquescant s plumbeaeque glandes, & calcei torreantur, & cutis decedat si . Neque tamen penitus fabulosas vel has historias dixerim, quoties eas cum Venti Samiel, aut Harmatian, violentia comparavero, qui in desertis circa Euphratem fluv. & alibi, & subito mortales occidit uJ, & pecora. quae deprehendit, facie sque & agros amburit χ), ut rubra tumeat, quali ab ebulliente aqua percussa, & aquae calorem eumdem imprimat, qui san
Demum peculiaris ille calor, quem in balneis experimur, plerosque in orbe terrarum aestus aut aequat, aut superat. Aquae equidem minerales
lent, non tamen ideo eo summum calorem elevaverim , quem homo
tolerat. Fert autem certa per exempla 97. 98. c , 99 d , io a feJ,
47쪽
34 LIB. V. SANGUIS.ito de iis gradus fgJ, licet Cl. te MoNNi Ep. calore ni ψo grad.
LEAUMLA ANORUM sve II 6 fere gr. FAH R. tolerare non potuerit sh J. Sunt tamen aegri, qui etiam 42 & demum q7 gradum Reauna. per γxet 8 minuta serant frJ, qui est I3o grad. FAR R. diutius toleraturi,s consuetudo f h J accesserit. Demum in illo aestu Carolinianae ut aliqui mortales perierunt f h J, ita alii & plerique vitales edurarunt flJ, calor vero Senegallensis etiam a laborantibus aethiopibus toleratur. Ita canes in vaporariis inclusi , gradu demum at 3 fmJ, Irs fir J, Ia et foJ,& 146 perierunt, & tolerarunt gradus Io 6 sqJ, Io 8 frJ, ro9 L si, reto si j, 126 uJ, & demum aq6 χ). Longe majorem ardoris excessum animalia frigida serunt, si cum innato calore sui sanguinis comparaveris. Nam in aquis calorem humani sanguinis sequantibus cyprini vivunt ' ;qui. tamen calor totis, ad minimum, si cet) gradibus calorem sanguini
In aquis Batholi anis, per horas tolerari GL Ass es sarat p. ar. Gradum
t Exp. I. ti γ Post seriti horam demum in eo ardore Periit canis Experimenti s. l x Demum post sν ni in. periit canis Expersinnui in calore 14s. gr. γ L U C A s l. c. p. aos. az6. In calore 71 vivunt MusCΗxus RoEcar iussu pla L. . p. in et inque tepidis oris thermarum ebulliei itium Ua Lis NERI προ- T. III. I 3. 4 I. 4 2 T. V. P. II 2. Ad 27. 29. 38. vix unt cantharides Si buccina V A N D E LI. I P. sa. tepet autem aqua 2 mo. In thermis Pisces S ranae vi vivit Co MLI Nil oia . iuvat. p. 4r. I. inque thermis Istandiae calentibus ANDER so N p. 17.ca uiti sit unius aut ad summum et graduum P. zβ.
48쪽
ni eorum piscium familiarem superat, ut excessus inde idem sit , qui foret, si homo in calore I 88 graduum viveret. Sed etiam in aquis hoc ipso gradu calidioribus, quarum aestus ad gradus F A. Η R. fere II radicendit, etsi pisces pereunt Z' , ranae tamen vivunt a) , quarum sanguis ros gradibus minus calet: quae iterum aeque memorabilis caloris est tolerantia, quam hominis est, qui in a oo calore Falii enheltiano
Per haec adeo experimenta constat I hominem in calore reto graduum Faust. & aliquanto etiam majore vivere. Sed is calor multum superat sanguinis humani calorem. Nam in thermometro sub alas hominis dato argentum vivum ad 32
FAH R. gradus adscendit, ut alius homo alio fervidiorenL temperiem nactus est, & diutius mensura adhibetur cf . Sanguinis ipsius , aut viscerum abdominis vivi animalis aliquanto major g calor est, ueuno duobusve gradibus F ΑΗ R. saperet. Inter animalia multa sunt , quae aliquanto magis calent , ut ex
49쪽
Ex lais ergo omnibus comparatis conficitur, sanguinem quidem ex recepta opinione plerumque alniosphaera calidiorem z esse, in qua vi vitur : sed etiam in eo aere vivi posse , qui supra summu in sanguinis calorem sedecim gradibus calascat & ultra. Nam in aestu illo Caroliniano undecim et ') & 28 gradibus calore 98 graduum sanguini proprio aer magis aestuavit, & thermometrum in aere umbroso descendit, cum in os hominis transferretur a, Haec operose erui b , quorum alibi utilitas adparebit.
f. IV. Halitus. Solo tactu ignis, halitus etiam oculo percipitur. Nempe sanguis ex
sani hominis incita lena emisius , aut sanguis vivi animalis aeri utcunque expositus, fumum evidentem exhalat, quem etiam aestiVo tempore ad scendere videas, hiberno tamen magis. Eum Vaporem nescio an non primus HELII ONTIuS viderit, qui nuperis medicis nunc vulgo innotuit d). Est in eo subsalsus sapor, odorque parum laetidus eo, uri-'noli ingenii , acrior uterque in morbis f) & in animalibus carni vo ris sq), herbivoris mitior. Sed etiam de humano sanguine nonnunquam olidus vapor exhalat , & huic ipsit causae imputatum quod a tractatis vulneribus morbi exitiosi chirurgos invaserint.
a Ut p. 3 3. compar mim 3D In locis itisolatis aeqindem sere iacit IlL RENAc T. II. p. h. . cum contra CL SAUvAchs long linis calorem hieme faciat et 8 gra l. MAUMustit, quatulo aer octavo gradu friget , aeti. te Io quando aer Ctica xl & 17 gradum tepet si is de Padmc a mil. Trans iv 4ys. nempe in sole. In ipsa umbra calor cum si s8 graduiuiti sanguinis humani caloiem superat La NINos ibi l. n 487. n Phil. Traus n. 48 . b Quod vulso cum Bo ERRA Auro cretiatur, hominem in e aere vivere non rosis , qui sanguiuis calorem habeat. Chem. T. I. p. I92. Is 3. SAU AGR1 On de Latr
Si,utiis P AU Lx in digresi. de febre malign. g Is est vapor saetidus, qiii de canis corde exhilabat EI PER O hun. Perlam a
50쪽
humores esse, qui misti, dum animal Fivebat, unum sanguinem constituebant. toron amamus eam partem vocare, quae rubra, qaae ponderosior est, quae globulis constat, qtiae sola serrum continet, & partem infiimmabilem. In colore nihil est, quod dubium sit. Omnis enim aqua,' quae de cruore secedit, Perpetuo fiaVescit, neque quidquam praeter cruorem in animale rubet. De pondere possit ambigi , siquidem eximius clim & de universa naturali philosoplita, & de sanguine auctor, cruorem in sero natare, tantoque leviorem esse scripsit, ut ratio sit utriusque, quae io i & IV 4 fere quae Io & II frJ, neque mirum est, Ill. viti auctoritatem alios scriptores in suas .partes traxisse, cum ejusmodi experimenta instrumentum otiumque poscant, quo omnino multi eruditi viri, verique cupidi destituuntur Γs J. Olim ergo grumum sanguinis rubrum sibi permistum fundum petere monuit Hieron=mus BARBATus stJ, idque experimentum alii suJconfirmarunt. Inde fit, ut grumi pars superior exalbescat f x J. Sed etiam globulos rubros sero graviores esse senserat Ant9nius v. LEEuWENROEcκ J J. Inde accuratius Iacobus Ju RiN fgJ pondus, quod vocatur specificum , sanguinis ad serum ea ratione aestimavit , quae est Ios 4 ab Io 3o, cruoris Vero solius ad serum, uti Iras ad Io 3 o faJ. Geomgius MARTIN E globulosam massam solam ad serum facit uti 1o93 ad
Io 22, sanguitiem Vero, uti aO4s ad eumdem numerum fbJ. Petrus v. Mussc HENBROECK rationes ponderum sanguinis, cruoris, & seri constituit roso ad summum, tum G 8 & Io 27 fCJ. Cl. olim medicus, S w ip T I 1 amicus & P o P i I, Johannes ARBuΤHNOT rationem, involutam quidem, dedit sanguinis ad serum uti Ioao ad Io oo d). Deinde