장음표시 사용
31쪽
. tum is qui unum actum praescripsit reliquos quoque similes
adquisivit, 77. non enim debet una & eadem iurisdictionis species diverso jure censeri 78. Retinetur vero,&defenditur Iurisdictio tribus itidem modis, Actionibus, Coercitione,& E ercitio. Actiones tuendae jurildictionis propositae sunt Conselsoria,& Negatoria in petitorio judicio 73, &inponsessorio interdictum uti pol sidetis, adversus cum qui altera in possessione jurisdictionis turbat, & interdsum Devi co- 'tra cum qui aliquem de jurisdictione vi de icit. & hodie m- super actio Fractae pacis, ii vi publica &armata manu dol que malo hoc factum fuerit So. Item actio ex edicto De albo corrupto datur ad quingentos aureos in eum qui alba jurisdictionis caussa publice propositum, vel qui lucras, i
bulas, mandata &edicta magiitiatus dolo malo corrumpit,& tollit ipse, vel mandat alteri 8 i. quae poena tota adsudicatur ei ad quem pertinet, & si non pei tineat ad alique cc tum, dividitur inter actorem & rempublicam 82. Et ex tadicto. Si quis jus dicenti non obtemperaverit actio in factsi,
competens actori adversus reum contumacem, quem judex
damnat ad id quod actor petit, & sic litis damno contumaciam ejus coercet: actorem autem non admittit ad agendum& denegat jurisdictionem, quo utriusque contumacia litis damno multetur 83. Coercitio fit ad tuendam jurisdictionis dignitatem 8 : ex quo etiam minores magistratus juris doctionem suam pollunt poena defendere quod tamen in Delegato non recipitur ut ante diximus. Ejus genera sui Apprehensio, Pignoriscapio, Arrestatio, Sequestratio rei pollessionis sive ejus&fructuum, Missio in posessionem bonorum, Multae & pomae dictio, de quibus infra titulo De co-tumacia agemus. Exercitium iurisdictionis fit, vel in judicio ac apud tribunal cum solemni ac plena causis cognitione 36. vel etiam summarie & de flano non servato luris ordine 87. vel extra judicium per actus extrajudiciales, veluti per munerum & ministeriorum collationem 88. Impositionem & exactionem tributorum, vectigalium, decimarum s. aptate-
32쪽
a y . apprehensionem delinquentium, furcarum &posticulorum erectionem po , &per si miles actus quibus iurisdi ctio quoque probatur. Sed in exercenda jurisdinione praeucipue videndum quousque porrigatur, ut fori discrimina serventur, neve Iurisdictiones confundantur 9ι; alioquin non conlistit quod agitur; veluti si Iudex cxtra territorium provinciamve suam jus dicat, aut aliquem evocet, nisi in hoc contentiat se a. quoniam Iutis dictio ita firmata, & fixa est in territorio, ut ab ea avelli non possiti unde concesso territorio Iurisdictio videtur concessas ι ι & cujus est territorium ejusedem Iurisdictio praesumitur esse 9 . Aut si iudex ultra postestatem, & notionem suam judicet, puta si Iudex profanus de ecclesiasticis personis, & causis, ecclesiasticus de profanis ys, aut si majorem jurisdietione sua summam tractet; in quo
attenditur quantum petatur, non quantum debeatur,&pOtest peti ex pluribus rebus&summis debitis i es, & summa una; ut Iutis dictio confirmetur ρ6. Contra amittitur IuriΩdictio aliis,& diversis omnino modis, utputa per cessationem& interinissionem altero prohibente factam 97. Nam abG que prohibitione, & subsecuta patientia ut aliae res merae facultatis, sic jurisdictionis exercitio quae ipsa quoque merae facultatis est, praescribi non potest 98 Rursus finitur morte,& ordinaria quidem morte ejus cui concessa est, non concedentis 09. Delegata vero morte, tum delegati tum dele an is priusquam exerceri coepta est ioo; ves revocatione deleagantis Io I, vel elapso tempore delegationis toa,vel quia tulit sententiam nullam de qua ipse amplius non cognosci sed ordinarius Io . Denique pergitur Iurisdictio ob nimiam saevitiam in subditos, ct vasallos ro .
34쪽
FORVM est locus exercendarum litium, quod duplex
est, Competens,& In competens. Competens, dicitur Proprium tribunat,ad quod reus ab actore legittime es o Catiar . In competens contra, alienum tribunal cui reusso CCtias non est,& in quo conveniri minim8 potest. Nam iri mo foro quisque conveniri debet, & in eo conventus sesectereri clero I. Actor enim sequitur forum rei ar et quotiens Teum ad incompetens forum trahit litis damno multatur si lo malo,aut praefracte fecit 3. vel nulla di irrita fiunt omnia quae acta sunt . Nisi actor privilegium aliquod habeat jus ratione possit reum extra forum iuum ad supremum tribunal vocare, utputa si actor sit pupillus,virgo iv idua cujus appellatione intelligitur & mulier quae maritum vivum habet sed relegatum, aut ab hostibus captum, aut divortio separatum,& Ecclesia habens praelatum inutilem S,) Senex, Pauper,valetudinarius Nel alio casu humano,aut injuria sorditunae afflictus, qui omnes censentur personae miserabiles. ea tiamsi divites sint,&ideo possunt reuin seriori iudicio subjectum, veluti civem aut rusticum, prima instantia cora superiore judice precibus oblatis convenire 6. nec potest reus eodem privilegio munitus, ut si agat vidua contra viduam, opponere exceptionem fori; quoniam ut vulgo dicitur Pri-
vilegiatus contra privilegiatum iure suo non utitur 7. COm- petens autem Forum faciunt multa',& diversae caussae, qua- Ium Drimo loco reserturConsensus,& voluntas litigatorum,
qui alterius iurisdictioni se subjiciunt, ut ante diximus. Secundo Domiciliu habitationis .8. quod ibi quis habere in tela ligitur ubi vel larem fovet, vel majorem bonorum suorum partem possidet, vel habitandi animo frequentius versatur'. Vnde etiam duobus pluribusque locis quis domicilium habere potest, si omnibus locis aequaliter instructus sit, nec
minus in uno quam altero commoretur Io: quo casu in arbitrio,' electione actoris positum est,ubi locorii reuna con C a. venire
35쪽
venire velitri; ita ut reus sine )usta reculationis caussa iudi cium declinare non possit aa. Quod si domicilium post motam litem immutetur, nihilominus ubi acceptum est iudicium, ibi& finem accipere debet 13. Tertio Personae quae convenitur conditio, qualitas, & privilegium. hinc Nobilis
coram superiore judice convenitur, rusticus aut civis coram iinseriore, uxor cum marito ejusdem sori esse censetur I . &ci retinet vidua,adeo ut femina ignobilis si vidua est viri nobilis ipsius forum resumat is.& contra nobilis nupta ignobili amittat sori privilegium 16. nec mortuo marito recuperet
.. . Fili j familias suorum parentum, & liberti patronorum asorum Ditiuntur, nisi alibi sibi constituerint domicilium 18. Miles coram magistro militum conveniri debet, & hoc non selum in caussa militarised etiam civili 19. Scholastici tres habent judices quacunque de re agatur, Praefectum Acade miae velGymnasij, Episcopum, & Magistratum a M. quorum finguli plenam habent jurisdictionem ar, Et reus potest eligere coram quo velit conveniri eta, nisi aliter ferat consiuestudo quae in hoc non ubique eadem est. Clerici in foro Ecclesiastico conveniendi sunt, utpote extra profanorum notionem, potestatemve positi 23, exceptis certis quibusdam casibus, de quibus infra. inario Qualitas actionis, quae cum in personam intenditur rei domicilium sequendum esta , cum vero in rem est, ut si quis agat Hypothecaria & re vendicet, vel dejectus possessione cupiat restitui, proponi debet apud judicem in cujus territorio sita est res controversaas. Vnde & haereditas, fideicomissum, legatum relictum ibi recte petitur ubi bona defuncti testatoris inveniunturiam, vel ubi major pars haereditatis existit o . Quinto Causa sisve Res in judicium deducta, ut causa fiscalis dilaeptatura. pud Procuratorem Caesaris a8. Fcudalis apud pares curiat, quotiens agitur ex lege,vel conditione felicii ad constitutiosnem, vel privationem ejus, sed si alia via agatur & ad alium effectum, apud ordinarium judicem et q. Profana catissa sit,
e sit civilis, sive criminalis tr sarculari foro tractatur. Eccle
36쪽
a mea ira sero Ecclesiastico, ut est causa matrimonii, jura. 1 Goti, DLiararuna decimarum, Votorum, beneficiorum, ju s Patroriatus&similium 3 o. nisi in facto consistet. Nam incestio facii in causa ecclcsiastica ad judicem tacularem extiri et, veluti an sit contractum matrimonium, juris ad:cclesiasticum ut sitne per verba concepta contraitum jure matrimonium 3 I . Sexto Continentia, & affinitas caussie inae clividi non debet set: & ideo plures rei ejusdem caussie
versis iurisdictionibus subjecti possunt prima instantia adHrium,&eundem judicem ipsorum Omnium superiore trahit, ut fit in actione tutelae, negotiorum gestorum, familiae erciscundae, communi dividundo, finium regundorum, in petitione haereditatis on delicto pluribus cominisso, & aliis 33. inised adeo verum est ut nec clericus si i uter consbrtes litis sit beneficio fori sui alienetur 3 . Septimo Contractus, vel quasi contractus, cujus nomine reus elus judicis in cujus , territorio contraxit serum sortitur,si ibi inveniatur 3 1: prp- terquam si alio loco se soluturu ut defensilium recepisset . cum juramento quo casu non in contractus sed destinatae solutionis, aut defensionis loco reus serum sortitus dicetur 36. Et mercator quidem, & peregrinus qui vel domicilium vel tabernam sive officinam conductam habet, vel tanqua habitaturus se gerit, ibidem conveniri potest 37. Advena vero & viator, mercatorve qui confestim discedurus est, in loco contractus conveniri non potest de iis quae post contractum facienda sunt, fid de iis tantum quae in ipsse contractu sunt implenda, ut si viatori, vel advenae equum praesenti
pecunia vendidero, vel a mercatore extraneo nundinarum tempore quid comparavero eidemve vendidero, possum ibi cum eo lege agere ut statim rei emptae pretium numeret,vel rem venditam tradat, ne detur illi fugae occasio cum re ali eana 38. Fideiussor etiam in loco contractiis convenienἐus
est quando renuntiavit privilegio seri 3ς. alioquin in Pomm petenti foro conveniri debet 4o. Aut si ipse& princi rati vi civersis rerutonis habitent coram iudice utriusque
37쪽
H AUSONII p O p M AEsuperiore propter continentiam caussae, de qua ante diximus. Licet nonnulli existiment etiamsi non sit renunciatum lato semper hoc esse in arbitrio, & electione creditoris ubi agere velit I. Ext aneus stipulans dotem eam repet: tin loco contractus, non item mulier si divertit, vel hae reces
illius ea mortua quibus in loco domicilii mariti aetio datur 42. ex quo evenit ut si in loco domicilii sit stat utum, ni vir dimidium dotis lucretur quod aliter sit in loco contractiis, nihilominus ex beneficio statuti domicilii sui dimidium doutis adsequatur 3. Legati tamen non debent conveniri in loco legationis licet ante ibi contraxerint, sed habent jus revocandi domum M. quod item habent alii omnes qui ex caussa necessaria,vel probabili peregri proficiscuntur,ut qui absunt caussa studiorum, vel caussa religionis, aut belli 4s:
neque tenentur praestare cautionem,sed sufficit repromiti
te se ad diem in foro competenti venturos 46. Nisi lis lamante in loco contractus instituta sit,& tacta praeventio de qua postea. Sed quamvis contractus forum competens tribuat, non tamen idem effecit Confirmatio contractus alio loco
facta; quoniam illa nihil novi censetur inducere 47. Oct vo Delictum, propter quod ibi quisque, si sit praesens, cono veniri potest ubi deliquit 48, nullo fori privilegio obitante 3. & ibidem puniri dcbet pro criminis perpetrati qualit teso;&secundum statuta, & consuetudinem loci si. Sed si exi verit locum commissi delicti porest in loco domicilij conveniri; ac siquidem delictum grave sit poterit Iudex loci
delicti petere eum apprehensum cum lictoribus ad se remitati sod si vero levius si remissioni locus non erit, sed delinquens ubicunque reperietur plecti poteritia. Quod n-tra est in milite, qui si quid levius admisit ad eum iub quo militat remittitur, & si gravius quid pei petravit, ibi punitur
ubi deliquit 14. NonoPraeventio litis,quae inducitur per Cistationem verbalem legitii me factam 3 s, vel per citationem xealem puta per carcerem vel per jussum judicis, in quo
struit pna citatio 17. Nec privilegiu lari post praeventionu
38쪽
accedens prodest praevento ad declinandum judicantis imuperiam , 8, ut si quis posteaquam in jus vocatus est, miles fiat 1Avel laicus delira tuens si post clericus essiciatur praeventus per citationem a judice profano damnari & puniri
potest, poliqua caput rasum,& vestis mutata fuerit σο. Decimo Renunciatio privilegii fori, cum scilicet quis superioli judici ex aliquo privilegio subjectus renuntiat in instrumeto privilegio suo, & se inferiori judici submittit, vel contra inferioris judicis jurisdictioni subditus se immediate se, mittit superiori judici 61. Na quilibet privilegio suo renit.
tiare potest Oa, nisi renuntiatio etiam respiciat favorem G. perioris, ut si clericus renuntiet privilegio sori quod non ipsi soli,sed universo clericorum ordini concessiam est 63, aut s Malallus jnvit suo domino renuntiet. talis enim renuntiatio non valet O. Sed generalis illa clausula in instrumento apposita Vt quis coram quibuscunque judiciis possit conve niti, non est plena &sum ciens renuntiatio privilegii fori: quoniam de competentibus judiciis tantum intelligitur 6s. undecim Denegatio vel negligentia & dilatio justitiae a ju dice inferiore facta, ob quam caussa ex trahitur,& ad superiorem iudicem transfertur 66: quod ut fiat tria potissimum requiruntur, Ut per modum appullationis superior judex a deatur, Vt inferior judex ini mediate superiori subjectus sit, Vt instrumento publico probetur denegata,vel neglecta,aut protracta justitia 67. Duodecimo Reconventio, ut qui reuapud suum judicem in judicium protrahit vicissim apud eudem a reo in jus vocatus debet ferre illum judicem, nec datur ei incompetentis judicis exceptio apud quem reconvestitur: quia consentaneum est ut quem habuerimus in alio ersequendo, eundem quoque in nos judicem sustineamus s. Decimo tertio Solutio indebiti, cujus ratione is quia-
quo in loco solvit indebitum, ibidem & illud poterit repes res licet reus non sit qua sori 69.
40쪽
OErsona in omni judicio etiam summario i. debent essse legittima, atque idonea, & quando contra eam odiponitur talis probari; veluti is qui agit ut haeres, tutor. aut procurator ,si adversarius objiciat exceptione legittunationis personae, ut vocant, debet se talem docere. Nam si persona non sit legittima, nec ipsum Iudicium, ac scntentia eo lata vim ullam obtinebit a. Personarum autem quae in judicio agunt tres sunt gradus,& differctiae.quidam enim agunt proprio nomine simpliciter, nulla adiuncta qualitate in ipsorum persona, quod omnibus permissum, nisi quibus lege interdicitur, ut furiosis, mutis, surdiri caecis, prodigis,&similibus: quidam cum adi uncta qualitate, ut puta filius, haeres, cessionarius, donatarius quidam nomine alicno, ut Procurator, tutor, curator, syndicus, praelatus ecclesiae; qui utrique tenentur qualitatem,& conditionem personssus adjunctam probare, quando ab adversario exceptio opponitur, sive ante litem contestatam sive post 3. Hoc amplius iudex ex officio potest etiam nemine petente cogere litigatores tam agentes suo nomine quam alieno ut doceant perlonam ipso rum legittimam esse, & nisi doceant a judicio illos repellere, veluti si agat minor sine tutore, vel curatore, aut furiosus, res degatus, & tutor, curator, procurator sine mandato 6.
IVdex appellatur qui publica autoritate vocatus contros Versias litigantium cognoscit,&diiudicat. Estque alius Ordinarius, alius Extraordinarius. Ordinatius est qui suo jure, vel Principis aut Reipublicae beneficio jurisdictionem, di inlucisalem caesarum cognitionem habet r. Extraordi D narius