장음표시 사용
481쪽
Tertio, cum spiritus flatulentus membranas costarum&musculorum thoracis distendit. Atque accidit hoc se cilius , si vociferatione & labore, tussi, vel aliis motibuamusculi pectoris distendantur, ac flatus eo commouea tur,& si pectus refrigeretur. Vnde tape contingit,ut si pectus post validos motus denudetur, & frigori exponatur, subito tales dolores excitentur, qui quiete & calore mi-
Quarto , quando membranae pectoris in morbis epatis&lienis mediante diaphragmate deorium cum dolore
trahuntur. AetiuS, tetrah. et s. g. c.vit. affectiones cuiusdam
meminit, quae pleuritis non sit s specie tamen pleuritidis
fallat, quae ex victu crudo & crasso oriatur, cum cumulatus in corpore humor crudus & lentus,subito in vacuum thoracis spatium, aut in pulmonem ruat, membranisque adhaerens dolorem distendendo inferat cnm magna spirandi dissicultate. Verum credibilius est, in musculorum membranas humores tales,& praecipue serosos & acres es fundi, quam in ipsam cauitatem thoracis. Saepe enim accidere solet,ut serosi, interdum etiam maligni humores ex venis in externos lateris musculos effundantur , & grauissimos saepe dolores, non tamen diuturnos esciant,& bdem sine inflammatione. Ita memini infantes aliquot grav uissimos dolores in pectore perpessos esse,antequam modibili erumperent, qui morbilis erumpentibus postea cessarunt. Ita aliquoties obseruaui, ex scabie intempestiue
curata pectoris dolores & nothas pleuritides ex salsis &serosis humoribus sine inflammatione excitatas fuisse , se qui non fuerunt diurni. Idem accidit saepe in febribui malignis,ut & in scorbuto.Nec solum humores, sed & vae Pores hos dolores excitant, uti a vermibus putrescentibus
Dolor ipse pectoris per se notus est, & ex aegrorum querelis patefit. Cum vero dolores pectoris a variis caussis ortum habere possint, signis eae discernendae sunt. Qua Pleuritidis verae signa sint, supra de pleuritide dictum. Reel qui vero dolores pectoris & notha: pleuritides a vera nostdissiculter discernuntur. Nam
482쪽
Nam in vera pleuritide signa omnia pathognomonica, quae supra recensuimus, adesse necesse est,quorum si unum absit, ea pleuritis notha est , non vera. Deinde in notha pleuritide signa omnia, quae adsunt, sunt sere mitiora. Innotha enim pleuritide se oris vel nulla adest , vel mitior adest. Reipiratio equidem, si dolor sit vehementior, parua est & frequens ; cum per validam respirationem dolor irritetur: Non tamen tam parua & frequens est, ut in vera pleuritide. Tussis nulla adest ; nisi forsan aliquida capite destillet: & nihil cruenti, praesertim tussi, excernitur. Pulsus neque tensionem habet, neque duritiem; dolor neque ad iugulum, neque ad hypochondria sese
extendit. Locus manu pressus dolet, tinflammatis inter- costalibus musculis externis , vel musculis costis incumbentibus. Nonnunquam & tumor apparet, qui suppuram tus per cutem erumpit , teste Galeno, s. de locis ast . cap. 3.
Si a flatu dolor est, vagus est , neque perpetuus , sed per
Si a catharro dolor est, in ceruice& scapulis primum percipitur, postea in latus descendit, ubi tactu exacerbatur , & versus inferiora descendit, nec in uno loco subsestit. Dolores ab humore seroso plerumque paulo acutiores sunt, sed febris. fere abest, suntque , vagi, & scabies, vel similes morbi praecesserunt , vel adsunt. Si a maligna materia est dolor, febris malignae signa adsunt. Si asc/buto,& eius signa aderunt.
Quid in vera pleuriti de praesagiendum sit, supra de ''
pleuritide dictum est. Reliqui dolores pectoris minus pe- riculosi sunt, & facilius curantur.
Et quidem ut aliarum partium dolores commodissime Curatio, curantur caussa sublata; ita & pectoris dolores. Verum quia nullum symptoma est, quod plus aegrum assicit,quam dolor, in omni etiam pectoris dolore, si is vehemens sit, danda opera, ut dolor mitigetur; quod praestant Anodyna. Hinc Hippocrates, 1.de rat vici tu acui. in pleum:de fomentis statim in initio utitur,aqua nimiru tepida,
483쪽
o Lib. II. Part. III. Cap. VI.
aut sale & milio torrefactis & sacculo conclusis. Hodie plura alia adhuc in usu sunt, ut:
Colatura calida vel spongia, vel linteolo triplicato lateri dolenti applicetur. Vulgatum est hodie decoctum florum chamaemeli cum lacte in vesica pectori applicatum.
Vel et . Parietariam', coqu. in oleo chamaemelino, & loco
dolenti applicetur, quod essicacissimum est remedium. Vtilis est & sacculus furfure plenus , si in decocto florum chamarmeli prius ebullierit. Et omnino dolorem sedare utile. Nam dolore sedato
non tantus fit humorum affluxus; cum dolor fluxioni o
casionem praebeativi Galenus, 3. meth med.c s. docet. Ideoque ubi vel pleuritis est parua, aut etiam si sit paulo
maior, si corpus sit purum,& externa potius caussa morbo originem dederit, vel si signum aliquod deficiat, mediacumque dubium reddat, an sit ver pleuritis, an vero se-bris aliqua, cui dolor pectoris ex humore seroso & acri, vel flatu coniungatur, mentis statim uti licet. Quibus de caussis Hippocrates proculdubio, loco ali gato, fomentis uti praecepit, & re ipsa tentauit, 3, epita. Iset. in historia Anaxionis, quod & Galenus, ibidem,confirmat. Nam ut solum exploraret fomentis , an dolor fuerit a flatu, non est credibile. Nam dolorem pectoris a flatu prouenire, ex febris absentia, pulsu exscreatione nulla agnovscere non dissicile est. Si vero certum sit, pleuritidem esse
veram , aegrique corpus sanguine abundare, aut vitio is humoribus refertum esse, ante venaesectionem & purga tionem fomenta tuto non adhibentur. Nam, ut Galenus, 6. bor. r. docet, fomenta quidem dolorem leniunt nonnibhit,aliam tamen fluxionem excitant.
Quod vero caussas doloris pectoris attinet, dolor, quia vera pleuritide venit, qua ratione curandus sit, etiam supra dictum.
Si vero pleuritis sit notha ab inflammatione in musculis
484쪽
li, intercostilibus externis,aut iis etiam,qui costis incumbunt, vena primo etiam secatur, si caetera consentiunt. Postea latus fiat ex violaria arietaria, malua, fior. chamae- mel.melilot.summitianethi, rosis rubris. Vel usurpetur tale
Interdum inflammatio in cutem erumpit, teste Galeno, s. loc.assc . . in stine, ubi danda opera, ut tumor suppum retur, & suppuratio adiuuanda emplastro diachylo si &alijs conuenientibus medicamentis , & nisi tumor sponte
Qui ex destillatione e capite per ceruicem in pectus dolor ortum habet, is catarrho sublato tollitur. A flatu frigido & crasso si sit dolor , venaesectio omittatur,ne materia crudior, dolorque maior reddatur, si signa simul plethorae adsint. Fomentis vero ille discutiatur e
floribus chamaemeli, fol.rutae, semin. Cumini. . Flor. chamaemgambuc. an. pH. su . anethi una cum semmne,an. g. 8fem uiculi,cumin.mta an. g. j. F, Sacculus intersutus, qui vino irroretur.
Essicaciora sunt calamintha, pulegium, thymus, rosmamrinus,folia lauri, saniculae, alchymillae, bacc.iuniperi, semnigellae . Extenuatis ita flatibus, tempestiuum erit, quatuor aut sex digitis sub loco dolente cucurbitulam magnam sinescarificatione ac cum multa fiamma bis aut ter assigere, ut extractus spiritus flatulentus dissipetur. Interim uniuersalia praesidia non omittenta. In dolore ab humore seroso & praecipue maligno ea , quae supra a proprietate pleuritidi prodesse diximus , hic locum hambent,Vt sem. card.Mariae, card. benec oculi cancri, aqua cardui Maria,card.bened. aqua in sympus papaueris erratici.
485쪽
ti,u--Tque haec sunt symptomata actionum serum, quae fusi. organis respirationis accidunt, Symplomata in ex nu. cretis quod attinet, inter ea primum est sputum sanguinis.Etsi vero in genere sputum sanguinis Graecis omnem sanguinis per os reiectionem significat, atque ita eam etiam, qua sanguis a capite, gingiuis, palato,& saucibus , oesophago, ventriculo , liene & locis vicinis per os reijcitur : tamen proprie si M'rivms seu sanguinis sputum, de quo hic agimus, est sanguinis cum tum , ex partibus respirationi dicatis, reiectio. Et quanquam etiam, quae inpleuritide, & peripneumonia fit sanguinis reiectio hoc nomine appellari possit: tamen in specie ea solum sanguinis cum tussi rejectio, quae citra harum partium inflammationem accidit, sanguinis sputum seu et pestri cappellari solet. Est nimirum sputum cruentum symptomae genere excretorum, quae toto genere sunt praeter naturam , e pulmone & vasis eius. Quanquam enim naturali ,
ter in taminis per uterum, & in quibusdam cum taminis , tum viris sanguis per haemorrhoidas euouari soleat: tamen naturaliter e pulmone euacuari non solet.ca a. Caussa. Cum sanguis praeter naturam reiici non possit, nisi vas aliquod praeter naturam patefiat, hic etiam nisi vas aliquod in pectore aperiatur, sanguinis sputum excitari non potest. Morbi autem, ob quos vasa aperiantur, sunt διρα-- mc & ms, & quidem es ruptio praecipue, ad quam etiam referri potest contusio , ut & vulneratio seu incisio venarum Aiah mν enim , erosionem, seu exesionem ab humoribus acribus quod attinet, a Plater
tomo 3. practet lib.χ. cap.8. haec non recipitur. Nam cum ex
fis puImonum vasis & pulmonum substantia simul erodatur , sensimque hoc fiat, moxque ulcus inde sordidum potiu
486쪽
potius , quam sanguine madens prodeat, phthisis potius,
quam harmoptoica passio exoritur: cui tamen , uti in alijs ulceribus,sanguinem interdum, cum impelluntur,exsudantibus, cruenta exspuitio aliquando iungi potest. vero vix sputum sanguinis inducit. Hi autem morbi a quibus caussis oriantur, supra hoc libro , parte h. cap. q. de apertione vasorum pulmonis dictum, ut ea hic repetere opus non sit.
Hoc saltem hic addimus, non semper pulmonibus primario affectis, sed saepe secundario quasi, sputum sanguinis excitari, sicut idem sanguis & per vomitum hoc modo reijcitur, transmissus scilicet ab epate, & vena caua , aliene, ab haemorrhoidibus, utero, per nares essivere consuetus, ut ex Galeno , de venae secti aduers. Erasi Atratum cap. s. ct r. Aretaeo , lib. t. de caui . O si v. acui. morb. cap. 2. Celso, lib. . cap. q. Avicenna, lib6. sen. 1 o. tr. cap Aetios tetrabib. 2. serm. g. cap. Ss. Videre est, & ipsa experientia
testatur. Et quidem obseruatum est, interdum per interualla quaedam sanguinem e pectore quasi critice sina omni incommodo reijci, & a retentorum menstruorum malis, atque alijs, quae ex sanguinis copia proueniunt, incommodis liberare. Ita refert Plinius , lib. II. cap. 38, Volusium Saturninum omnibus annis stato temporo sanguinem exspuisse, & nihilominus ad annum so. vixisse. Et noui virum nobilem plethoricum in vicino A aldinatu, qui per interualla saepe e pulmone sanguinem copiosum sine omni incommodo reij ciebat, in senectute vero per eandem viam quotidie magnam pituitae copiam sine omni damno re ciebat, qui nihilominus ad summam senectutem peruenit Disserenita. Differentiae sputi sanguinis sumuntur. I. Ab excreto Potestis sanguis esse sincerus,vel cum aliis D erens humoribus mixtus putridus vel non,alioque color sapo- tia, te, consistentia praeditus, copiosior vel paucior. . A parte, unde prodit,a vena Silicet vel arteria, eaque vel pulmonis vel pectoris, ut vulgo docetur. Quos ximetu a venarum iu conuexo pectoris reserationibus aut
487쪽
Iaesionibus sputum sanguinis oriri possit, Cl. Platerus, sera astegato , non concedit, sed sanguinem illic subsistentem corrumpi, & vel phthisin , vel empyema tandem indue, re scribit. Qua de re quid sentiendum sit,supra, de inflammatione pleurae, dictum.
. A caussia efficiente, quae est vasorum vel anastomosis, vel diaeresis. Signa diagnostica. suo. Signa sputi sanguinis etiam supra, para.f.cap. sunt proposita. Hoc loco ergo saltem explicanda restant, quibus sanguinis ex aliis partibus effusi per os reiectio a thorace aut pulmone exeuntis sputo distinguitur, ne in prognostico vel curatione fallatur Medicus. Principio ergo modus reiectionis attendendus, an scilicet cum tussi, vel sine tussi reiiciatur; praeterea eius copia consideranda . Etsi enim sanguis, qui a thorace prodit, omnis tussi reiicitur: tamen non omnis, qui cum tussi reiicitur, e pectore prodit. Nam si sanguis confertim e capite & naribus in fauces & gutturis partes dilabatur, etiam tussim excitat. Is eoque si sanguis paucus cum tussi reiiciatur, signum quiadem est, a thorace prouenire. Si vero multus cum tussi reiiciatur, cum tum aeque a capite & thorace prouenire
possit, signis id discernendum est , quae sanguinem e capite fluentem indicant; quae sunt, si sanguis simul e naribus
fluat, vel nuper fluxerit, si aegro haemorrhagia narium consueta sit, eaque iam suppressa, si ex ore & naribus simul sanguis reiiciatur , (dum modo & alia signa adsint. Nam aliquando & sanguis e pulmonibus erumpens adscendit in fauces, & per os ac nares reiicitur ) si rubor, calor redolor capitis adsit, si tussis in principio sit vehementior,
dum scilicet sanguis per asperae arteriae caput transit, quam dum aliquid confluxit. Si sanguis sit nigrior, crassior & copiosior, ac qui primo excernitur, spuma omni careat, reliquus vero parum spumosus sit, qui scilicet arteriam ingressus nigrescit, & egressus agitatur; si adsit pavlati titillatio; sit sanguinis sputum percipitur ante tussimssi crebra adest spuitio, & omnino thoracis affecti signa
488쪽
si vero haec signa absint, aut post casum, percusesonem , clamorem magnum, tussim vehementem, sim, sesque caussas sputum sanguinis sequatur, e pectore prouenire indicio est. Si vero sitne tussi sanguis vomitu , velti streatu solo reiiciatur, certum est,eum a thorace non prouenire,a quocunque etiam loco prodeat, quod definire huius loci non est. Videatur Gal. a.de tot assecl.c. s. Porro si a partibus respirationi dicatis reiiciatur tussi unguis, duo amplius inquirenda sunt 3 I. a qua parte determinata sanguis proueniat s clim partes respirationi dicare sint plures s a. a qua caussa. Ergo si leuissima tussi & screatu potius, quam tussi,sa guis reiiciatur, isque paucus , & parum spumosus,& cum obscuro aliquo dolorissensu, ab aspera arteria prodire indicio est. Si vero maiori cum tussi, maiore quantitate, evcum maiore spumae copia sanguis reliciatur, a pulmone prouenire argumento est, cum aliter in asperam arteriami e substantia pulmonis prouenire non possit. De quo Hippocrates I. horas. Sustunque spumosum sanguinem exspuunt, iis / pulmone eductio. Quanquam vero ex aliis partibus sanguis profluens ex viscidae & aereae substantia permistione spumosus fieri possit: tamen ex toto spumosum esse solius sanguinis, qui ex pulmone prouenit,proprium est. Et qui- em cum plurimum spumat, e pulmonisaronchiis erumpit : cum vero totus fere spuma est, secundum partes imternas & externas, non tantum in superficie spumas hahens, e pulmonis substantia prouenit, Qui vero e pectore sanguis relicitur , liuidus est ac nigricans, ac multumitteratus, cum a loco longinquo proueniat, & extra vasa utius immoratus sit. Dolor etiam in aliqua parte thora xii percipitur. Contra sanguis, qui e pulmone exit, est te pris , floridus, spumosus, ut dictum:& cito relicitur,ac S pe dolor e. Qui e membranis exit, paucus est, sputo Pedmixtus , & cum tussi molesta,ac dolore pectoris.
Caussarum vero signa quod attinet, dictum est de iis
Dra , p. a. c.*.Videatur etiam Gai. q. de sic. .c. s. Aret.
. t. de causis cinae. acut . morbo c. 2-
Boc saltem audendum, diligenter inquireridum esse, O g s num
489쪽
6 Lib. II. Part. III. Cap. VII.
num priuato pulmonis vitio, sanguis reiiciatur , an vero aliunde, ab epate scilicet, liene, vel quod consueta alia qua sanguinis per uterum, haemorrhoides haemorrhagiam narium , euacuatio suppressa sit , & is ad pulmones transmittatur. Neque enim ea, quae hactenus proposita sunt,&ab autoribus proponi solent, id satis determinant. Nullum autem hic habetur signum, pathognomonicum sed artificioso opus est, exercitatumque id Medicum requirit, qui ex antea obseruatis id colligero possit,& praecipue pernegationem & re motione aliorum. Si enim signa & indicia, quae pectus primario assci indicant,abfuerint,vel omnia, vel multa,atque alterius partis in corpore affectae,quas modo enumerauimus,signa adsint,probabile est,sanguinem qui sputo reiicitur. non ob priuatum pulmonis vitium reiici, sed aliunde ad pulmonem transmitti . Quod magis confirmatur, si antequam sanguis erumpere incipiat do-Ior aliqua in parte in ventre inferiore, circa epar scilicet, lienem , uterum , vel alibi percipiatur. Addendum tamen & hoc , si ab aliis partibus sanguis ad pulmones mittatur, non solum per pulmonem eum reiici, sed obseruatum est, sputum & vomitum sanguinis uno tempore accidisse , natura superfluum sanguinem partim ad pulmones, partim ad ventriculum propellente.
P μο--I. Vt sanguis ex quacunque parte prosusus mortem ase m. serre: ita etiam si e pectore multus effundatur, hominem interimere potest. Si tamen sedetur sputum sanguinis la-pe in tabem transit. h. Etsi vero omne sanguinis sputum periculo plane non vacat'. tamen aliud alio periculosius est. Primo quidem ratione caussae, de quo supra loc. modo allic prognost. D M- j. dictum. 3. Deinde loci affecti ratione. Nam sputum sanguinis, quod ex pectore prouenit, minus periculosum est, quam quod ex pulmone. Et ex pectore sanguinis reiectio triples beneficium habet prae ea, quae fit in pulmone 1. Quia vasipectoris minora sunt. a.Sanies in spatium & cauitatem po ctoris effunditur. 3. Quia Pectus magis carnorum est,qud'
490쪽
rulmo, ideoque ulcera pectoris facilius carne replentur. i. Sanguinis sputum principale magis periculosum est, qua no principale, quale est in pleuritide:quia no principale ruptura apostemat.significat ac pus euacuari denotat. s. Sanguinis e pulmone reiectio, ae infra tres dies non curatur, superueniente phlegmone, incurabilis redditur. .
Galenus, s. de loc. assecl. c. 8.6. A sanguinis sputo puris sputum malum, T. aphor. Is, quod scilicet ab inflammato & eroso pulmone prouenit. Id enim raro aut nunquam curatur; cum phthisis inde de tandem mors sequatur teste Hipp. ibid. h. IS.
In sputo sanguinis indicatio praecipua est, sanguinem Delia, sistere; quod fit,si sanguis ad partem non confluat, vel vas, tiam, equo sanguis erumpit, claudatur, vel utrumque praest tur. Ideoque si vitium sit a caussa interna, ea tollendassanguis nimirum copiosus, ad partem affuens reuellendus; calidus & acris refrigerandus & mitigandus , humores biblios & acres evacuandi;ipsum vero vas,e quo fluit sanguis, occludendum. Et quidem si ab anastomosi sit sputum, vas obturandum & adstringendum.Si vero vas sit ruptum,uniare atque agglutinare oportet, Sin erosum, sarcoticis simul opus est,quod deperditum regeneretur. Si a prouenit, densare & incrassare conuenit. Concretus etiam
Sanguis in pulmone, si quis absit, dissoluendus, & dete
Ideoque ad duo omnis curatio hic dirigenda, ut fatim Camilia Dis fluens sistatur,& vas,quod languinem effundit, occlum tur. Quae quomodo praestanda sint, supra, loco allig. desperi.vasor. pulm. explicatum,quae hic non repetimus.Pa ca saltem addemuS.
Et primo quidem generales quasdam regulas in sputo sanguinis curando obseruandas, i. Reuulsio sanguinis fluentis fit per phlebotomiam ris iones,ligaturas, & cucurbitulas. Et quidem venaesectio plerumque fit in brachio ; quandoque tamen in talo, in*msium suppressione, e quo infra,rii quali. dicetur.