장음표시 사용
121쪽
96 INsTITU T. AsTRONOMICAE V. Sed missa Astrologorum vanitate, videamus qui Globi sub- -m P sidio quantitas horarum Inaequalium investigari possit ad quae-
p . aria V1s loca, & tempora. Praemissii Poli dispositione. obtervavisinaim Astensionem obliquam Solis ad diem, quo scire expetis horm est Inaequalis magnitudinem, hinc locum ejus ad Meridianum vol-Ve, & nota qu is gradus ex 2Equatore, stante hoc situ Globi. H rizontem orientalem perstringat; porro arcum inter duo ipΤus puncta per numerum senarium divide, & quotiensmonstrabit . quot gradus dc minuta, aut minuta, quaelibet hora Inaequalis diurna contineat, quae facile secundum superiora in Horam.& Minuta horaria, aut haec tantummodo transmutantur. Quantum vero Hora diurna inaequalis aequalem excedit, ...' tantum Nocturna aequali minor est, ac viceversa. Hinc si Minuta
122쪽
SECTIO POSTERIOR 97 nuta horae, per quae Hora diurna inaequalis aequalem excedit, hora aequali subducantur, quae restant, concedunt horam nocturnam inaequalem. Si vero Hora diurna inaequalis aequali minor est, etiam subducatur ex aequali, & quae deficiunt Minuta ad horam aequalem , integrae horae aequali adjungantur,& prodibit Hora nocturna inaequalis. laterim Hora inaequalis diurna jundia nocturnae ejusdcm diei, semper & ubique componit hi hortum, omnino congruens binis Horis aequalibus. Itisuper si cui volupe est novisie, quota sit Hora inaequalis, Sole , aut alia qua Stella in dato loco , & die talem, ac tantam Altitudinem, aut Aetimuth obtinente, aut aescula, in gr
du Solis qui est in Globi Ecliptica, & quadrat in diem pro
positum in perpendiculariter crecta , nullam umbram mittente; per praecedens Problema quaeratur primum quantitas horae Inaequalis; dein arcus inter ascensionem seu defccnsioncm obliquam Solis, & punctum AEquatoris in ortu , aut occam, . quando Sol aut Stella ad Circulum verticalem consistit in data Altitudine, Atimutho, aut pcrpendiculum Solis sine umbra est. Tum eum per horam Inaequalem partire , di quotiens quota sit hora Inaequalis, aperiet. Caeterum quum Antiqui Horas diurnas inaequales inceperint numerare ab ortu, di finiverint in occasu , numero per unitates increscente, similiterque Progressi sint in numerandis Horis nocturnis inaequalibus , evidentissimum est ipsissimas horas cum ipsorum, tum nostras diversissimae esse denominationis, neque Horas horis prorsus congruere, nisi circiter AEquinoctia. Tunc enim Antiquorum Prima diurna , seu quae cum Solis ortu incipit, nostra Sexta matutina est ; illorum Tertia nostra Nona; Sexta Duodecima; Nona Tertia pom ridiana; Undecima Quinta ; Duodecima pomeridiana Sextas Tertia noctum a nostra Nona Vespertina, Septima nocturna nostra Prima a media nocte, atque ita in caeteris.
Dixi statim, Horas Horis non congruere, nisi s de locis I quor , qui ab AEquatore hus illuc declinant circa tempus AEquinoctiorum; quo enim Sol a Principiis Arietis, ic Librae magis ad initia Cancri, ac Capricorni appropinquat, eo haec Congruentia minor evadit λ dc tanto minor, quanto obliquior
123쪽
ΙNsTI Tu T. ASTRONOMICAEDenique observandum, non tantum dies, dc noctes Artificiales distributos fuisse in inaequales Horas xii, sed & Noctes inquatuor Vigilias, seu excubias militari modo, quarum quae libet trihorium complectebatur; Dies etiam in quatuor Qua tas , & singulas a prima exordii sui Hora nomen sumpsisse. Primam Quartam, seu primam, secundam, di tertiam horam ab exortu Solis, vocabant horam Primam ; Secundam Quartam , seu alias horam quartam , quintam , ac sextam , vocabant horam Tertiam; Tertiam Quartam vocabant horam Sextam ; & tandem ultimam Quartam vocabant horam N nam. Quae probe tenenda , uti quae proximis binis Paragraphis annotavimus, in variorum S. Scripturae Textuum interis
CAPUT X. Secundus Motus Sosis 'SM plus satis de Die , quem Sol motu Primo, seu Com
muni constituit. Ad Secundum, seu Proprium ejus Motum progredimur, quem sic instituit circa axem, & p los Eclipticae, secundum Signorum seriem in consequentia, ut ab eadem nec huc, nec illuc digrediatur. Solem vero sic moveri, indubitatum faciunt perpetuae o servationes. Hodie cum Fixa occidat, Cras , atque deinceps serius occidet; oriatur cum Fixa, diebus consequentibus post eam orietur. Iniper Declinatio Solis Meridiana deprehenditur sic increscere, aut decrescere, nec Plus, nec miniis, quam gradus Eclipticae respondentes; ut mirum non sit Eclipticam, alias orbitam, dc Viam Solis appellari. Porro Circulum , quem Sol hoc Motu describit, Eccentricum esse, seu centrum a Terrae centro diversum habere, colligunt seduli ipsius Inspectores ex non una ratione. Quando observant Solis AEquinoctia, constanter deprehendunt, tempus, quo percurrit Semicirculum borealem, iuperare istud. quod in australi absolvendo impendit, per varios dies a quanquam th Horis, & minutis non plane conveniunt. Tycho, quem e multis sussicit nominare, reperit ab AEquinoctio Ver
124쪽
SECTIO POST RR1o R. mno ad Autumnale Dies CLxxxvi , Horas I 8, & Min. ς ab AEquinoctio autem Autumnali ad Vernum solummodo Dies
CLXX vi II , Horas D, & Min. 4. Transeo hanc irregularitatem non tantum inveniri AEquinoctio in AEquinoctium ; sed etiam si singuli Quadrantes observentur seorsim. Idem Tycho notavit, Solem in primo Qua- a dis drante, seu ab Ariete in Cancrum morari Dies xciri, &Ho- νει - , O .rras; in Secundo Dies XCm, & Horas I2; in Tertio Exxxix Dies, & Horas Io; in Quarto denique LXXXIX. Hae tamen ultimae inaequalitates non adeo accuratae existunt; quis Ο
ervationibus Solstitiorum summὸ subtilibus innituntur. Ne loquar, apparentem Solis Diametrum per idem Instrume tum minorem coniici aestivo, majorem hyemali tempore; &durationem Eclipsium Lunarium variare in eadem Lunae distantia di a terra , & Ecliptica.
Quanta autem sit Eccentricitas Solis, uti vocant; seu di- V. stantia centri in via Solis a centro terrae, non convenit inter Α- νς-- 'stronomos , quia variant Hypothesibus. Adde alios statuere Eccentricitatis mutabilitatem , dc alios ex opposito stare pro ipsius constantia. In Solis iacent leo notare oportet Apogaeum , quod aliis m. summa Apsis seu Absis, & Arabibus Aux nominatur, punctum AE TH Εccentrici a centro terrae remotissimum, quod quando Sol occupat, movetur segnissime, tantum proprio motu de die conficiens v min. 3 quum vero versatur in Perigaeo , seu puncto Eccentrici centro Tereae vicinissimo, quod & ima Apsis, & A
gis oppositum dicitur , pergit Ocyone , de die gradum cum minuto pertransiens ς denique intermedia ratione se habet. quando est in locis Orbitae suae intermediis. Apogaeum Solis hoc tempore reperitur distare a Vernali N. AEquinoctio per gradus XCVII, & min. I 6, & Perigaeum tan- L tundem ab altero AEquinoctio. Neque haec punista invariata manent in Coelo, verum paulatim progrediuntur in Consi quentia, & juxta quosdam spatio viginti annorum abselvuntar min. 3 juxta alios paulo amplius motu aequabili.
125쪽
ΙNterim Sol, ut a puncto Eclipticae digrediens ad idem re
deat, exigit Dies cCCLxv , Horras, Min. 9, pauculaqueque Secunda, dc hoc spatium temporis vulgo & propriEvocatur Annus Solaris Vertens, sive Tropicus , a punctis Tr picis , seu Solstitialibus , seu AEquinoctialibus, licet neceς sum non sit annum ab iis exordiri; Zc Temporalis, quia temperat quaternas anni vicissitudines ; ac denique Naturalis. quia juxta Naturae leges perficitur. Ab hoc Anno Astronomico Politici plus minus dissentiunt. Chaldaei & AEgyptii Annum terminabant Diebus CCCLXV, absque ulla horarum appendice , eundemque dividebant in
menses. quorum quisque ex diebus triginta componebatur. adjectis post finem mensis ultimi. quem Melors vocabant. quinque diebus, qui ideo dicti sunt .παμμὼν M. Hunc Annum Veteres Astronomi propter perpetuam aequabilitatem , &calculi commoditatem usurpaverunt. Vulgo dicitur AEgyptius, seu AEgyptiacus. Quandoquidem vero hic Annus per quartam fere diei partem Tropico minor est , adeoque quolibet quadriennio penὸ per diem integrum, certa sede initiali destituitur, "antannis procurrit versus initia mensium; unde accidit, ut intra annos Iulianos CCCLxv , quater sumptos quam annorum Periodum magnum annum i Cynicum appellabant initium anni AEgyptii per omnes dies Iuliani vagetur . iterumque cum eodem conveniat , numerantque tunc AEgyptii annos MCCCCLXI. Similiter agitur cum AEquinoctiis , ta Solstitiis, quae dum quotannis pcr sexhorium strius accidunt . eadem temporis periodo transeunt per omnes menses anni.& dies mentium, isto, quo se mutuo sequuntur, ordine.
Minus distat ab Anno Tropico Iulianus , quem C. Iulius Caesar adjutus potissim im industria Sosigenis Mathematici seu constituit, seu in Romano Imperio usurpandum publico Edicto sancivit. Complectitur vero Dies CCCLxu , & Horas
126쪽
quatuor , juxta hoc Distichon memoriale Ovidii:
Is decies penetos, ire cenetum G quinque Dic ιJunxit, ta . pleno tempora quarta He. Noluit autem Caesar has Horas perire, ne quod notavimus in annis AEgyptiis, incommodo premeretur ; neque satis Politico usui consultum putabat, Annum a nova Hora quotannis ordiri, ideoque tribus prioribus annis omnino eas ne GNit, nec ante annum quartum . quando integrum Diem constituunt, rationem earum haberi voluit. Hinc nata est divisio annorum Iulianorum in Communes, dc latercalares. Illi quantitate cum AEgyptiis, de quibus statim, conveniunt, &alias Uulgares, seu Ordinarii nuncupantur. Hi quarto quolibet anno recurrentes componuntur ex Diebus CCCLX v I. Hic vero Dies supernumerarius juxta Kalendarium Romanorum intercalatur Februario proxime ante Diem sextum Kalendarum Martii, & etiam dicitur sextus Kal. Mart. , ut hi duo dies continui, quasi pro uno computenturi
Atque hinc patet, quare hic Annus uti Mensis & Dies v cetur Intercalaris, Interjectilius, Bisextus , Bissextus , Bis. sextilis, & Embolimaeus. Ut autem sciatur , utrum annus Iulianus propositus sit Intercalaris ; sin minus , quotus sit ii proxime elapso Intercalari , advertendum in Resta Christiana ex annis praeterlapsis Centesimum quemque esse Intercalarem, & qui porro in Saeculo sese offerunt, eorum Indicem hic subjungimus:
IV XXVIII LII LXXVIVIII XXXIILVI LXXXXII XXXVI LXLXXXIV XUI XL LXIULXXXVIII XXXLIV LXVIII XCII XXIV XLVIII LXXII
Qui vero mira Indicem proponuntur , Omnes Communes sunt, ab Intercalaribus plus minus distantes. Et hac Anni forma non tantum ratione Anni Communis, sed& Intercalaris etiamnum utimur, isto tamen discrimine,
quod Dies ille Intercalaris hodie adjiciatur ultimo Februarii.
127쪽
CAPUT XII. . nticipatio e quinoctii in Anno Iuliano fuit
occasio mutati ΚHendiarii. CAEterum quia quantitas anni Iuliani major est anno
Tropico per quaedam minuta. uti ex collatione videri potest, necessum est , Solem paulatim ingressum suum in Signa Cardinalia . reliquique anticipare. Hinc accidit, ut AEquinoctium Vernum . quod Iulii Caesaris aetate in Diem XXI ii aut xxiv Martii incidebat, hodie contingat decimo aut undecimo ejusdem Mensis. Lentissima igitur est tam anticipatio ; nam spath v annorum , & ferme semissis , per horam o us Signum ingreditur , spatioque circiter CXXXI an norum , per integrum diem; quamvis temporis progressumpectandum esset. Mundo perourante , quod AEquinoctium Veris eadem ratio est in AEquinoctio Autumni, atque Solstitiis) tandem eveniret tempore Solstitii hyemalis, ec AEquinoctii Autumnalis , ic Solititii aestivi, dc denique ilis, quo aetate Caesaris evenit. Displicuit vero haec AEquinoctiorum , Solstitiorumque anticipatio Gregorio xm, Papae Romanensi. qui idcirco ante Saeculum in animum induxit ea reducere ad tempora Synodi Oecumenicae Nicaenae, ibidemque firmare in perpctuum. Hinc quum inter hanc Synodum . & Papae consilium elapsi essent anni MCCLvII, observavit Minuta, per quae annus Julianus vertente major est, per hosce annos collecta Compon re ix Dies integros, dc ultra semissem ; adeoque cum sedente
Sydono Nicaena, Sol AEquinoctium Vernum saceret xxx die Mensis Martii, Sc Papa hanc correctionem moliente , die x x ejusdem Mensis, eundem in sedem Synodi retraxit, decem di bus in anno Juliano dissimulatis, numerand6que praeteritis. Ne autem ista Sede iterum , iterumque emoverentur Imquinoctia, quod ex nimia intercalatione denuo esset rapectandum, quum dc deinceps annos Julianos cum communes, tum intercalares, Papa usurpari voluerit; jussit, ut o quatuor proXimis annis Saecularibus Epochae Christianae Primus , nempae
128쪽
SECTIO POSTMRI R. 1 3Mnc esset intercalaris , & tribus residuis , MDCC, MDCCC, MDcccc , qui alias Intercalares est e deberent, omnis intercalatio omitteretur, haberenturque pro annis Communibus, idemque observaretur indesinenter in quatuor quibusque S*cularia . bus futuris , quia spatio iv Saeculorum Minuta annuatim colis lecta tres dies, di paulo amplius constituunt. Atque ita evidens est , quare qui hoc Novum Kalenda- IV. rium Gregorii amplectuntur, dc a Calendis Ianuarii cum Caesare annum inchoant, a Resormatione ipsius usque ad hujus Saeculi consummationem in numerandis diebus mensium per de- Δυartinis.cem dies illos antecedant, qui Kalendarium Vetus, seu Juli num sequuntur; & imposterum antecedent per dies undecim, duodecim, ac plures, pluresque , si tam diu Mundus perta stat , dc Papae decreto locus dctur.
Porro quum Dies , ex quibus annus Julianus communis I.
constituitur, dividuntur per numerum septenarium, pro- Idem Dies,
deunt Septimanae LI I , uno die superfluo. Hinc Feria ita in usu Ecclesiastico indigitantur dies Hebdomadis addito eommuis mtantum Epitheto, quod ordinem diei exprimit. Sic Domini- aperit. ca dicitur Feria prima, Sabbathum Feria septima, atque ita 'in reliquis annum communem inchoans, semper etiam eundem finit; quumque quaelibet hebdomada totius anni in Κa Iendario signetur per septcm priores literas Alphabeti , quarum prima respondet primo anni diei, secunda secundo , &sic ex ordine ad diem octavum , qui primam denuo nanciscitur, etiam litera A , quae annum Communem inchoat, .pem petuo eundem concludit.
Unde sponte sequitur annos , qui communibus succedunt, II. semper a proximo die Septimanae inchoari , dc si communes Di sunt, cum eodem finiri. Exempli gratia, si praecedens annus t 'Communis inchoatus , finitusque fuerit cum die Dominica, seu seria prima hebdomadis , proxime succedens communis inchoabitur , finieturque cum seria secunda, seu die Lunae , ec haec variatio per singulos dies anni se diffundit. EX
129쪽
EX eodem fonte est , quod cum anni communis prohim Eelapsi litera Dominicalis sic dicitur, quia in Kalendario designat Dominicam fuerit v. c. A , anni communis proXim succedentis sit G, & qui hunc excipit F , & sic deinceps retrogrado ordine, quam diu annus Communis communem se
quitur. Nam quando annus incidit in diem Lunae , huic pro more respondet litera A , & diei Martis litera B . ac si sequentibus diebus sequentes ex ordine literas tribuamus , litera ultima G ex cyclo hoc septenario incidet in Dominicam; uti Penultima F, quando annus incidit in diem Martis. Itaque si omnes anni communes serent , eXpleto quoquci septennio , litera diei Solis , sive Dominicae iterum ad prist nam sedem reverteretur. Nunc vero quia quartus quilibet annus intercalaris est . & supra integras septimanas binos dies complectitur, accidit, ut ii intercalaris incipiat a Dominica. tiro imus ab eo non incipiat a die Lunae, uti alias fieri asio- et, sed Martis; quumque huic litera A, ut moris est, . respondeat, liquet Dominicae hujus anni non respondere literam G. sicuti eveniret, si annus praecedens esset communis , sed Itateram proxime praecedentem , puta F. Anno igitur Bisi extili duplex convenit litera Dominical s, quarum prior usque ad diem Intercalarem qui intercalatur testibus Kalendariis, vel juxta morem Romanorum , atat quam proXimc , aut juxta hodiernum ) obtinet, alteraque hinc ad anni exitum. Ratio hujus immutationis cst , quod dies Intercalaris non adipiscatur novam literam, sed quam dies praecedens obtinuit, cam retinet, & hinc Dominica sequeris
diem Intercalarem,in aliam literam,quam antecedentes ejusdem anni Dominicae hactenus tenuerunt, incidit, scilicet in proκi me praecedentem.
Quum ergo annus Intercalaris quolibet quadriennio redieris, binis literis Dominicalibus gaudeat, Cyclus literarum Dominicalium in orbem non vertitur , nisi num crus septenarius dierum Hebdomadae multiplicetur per numerum quaternarium annorum Intercalarium , hoc est post annorum viginti& octo revolutionem , quae vulgo Cyclus Solaris appellatur. quia Sol annuo suo motu hanc inducit vicissitudinem. C A Diuiti ou by Cooste
130쪽
CAPUT XIV. Methodus inveniendi numerum Geti Sotiris juxta Vetus MIendarium I Literam Dominicalem sFeriam , is qua Mensis incipit , Ferias
reliquorum dieram. UT autem litera Dominicalis anno proposito congruens
juxta vetus Kalendarium innotescat , praenoscere oportet numerum Cyes Solaris eidem anno competentem, qui non una ratione invenitur. Dato anno aerae Christianae communis adde novem ; quia juxta sententiam omnium Christianorum , anno , qui proXime praecessit nativitatem Salvatoris, Cyclus Solaris fuit novem. Summam per Cyclum S Iis divide ; quod restat , numerus erit Cycli Solaris , dato anno conveniens. Si vero divisio nihil relinquat, Cyclus Solaris est viginti octo. Brevius ; si Annus proponatur , qui superat annum mill simum sexcentesimum. Numero annorum supra nominatos saeculares hisce abjectis) adjice tantum tredecim , & cum ut statim divide , quod remanet, monstrabit numerum Cycli Solaris, aut alias integra erit Periodus. P cognito numero Cycli Solaris, Videatur tantum, quae Literae, si annus sit Intercalaris, alias Litera eidem in subjun cta Tabella respondeat , esque reperta erit Dominicalis invctcre Kalendario ad Annum propositum.
Invariabilis Tabelia oeli Solaris , SLiterarum vominicatium juxta Vesus Kalendarium.