장음표시 사용
41쪽
Iarum: IU. Et elevato juxta L ritudinem Loci.
16 Issvr TU T. As et, o N O M I C AECaeterum qui hoc Horizonte fruuntur, alterutrum taniatum Polorum supra eum observant, & quantum hic eleu tus est , in tantum alter citra vel minimam differentiam inseaeundem deprimitur; quemadmodum in delineata modo Figura videre est. Ominbus vero Incolis, qui inter AEquatorem terrestrem. & Polum terrae Arcticum Commorantur . nonis nisi hic Polus elevatur; uti ex adverso solus oppositus, qui oppositum Terrae Hemisphaerium incolunt. Itaque ex vero cecinit Virgilius: His V rtex nobis semper sublimia ; at Iliam Sub pedisus Styx atra viset , . Manessue profundi. Quousque autem hic, aut ille Coeli Polus in determinato quo Loco attollatur , sciendum ex hujus recta declinatione ab AEquatore terrestri versus Polum terrestrem, quam Latitudinem communiter vocant Geographi. Nam huic Latitudini
Loci elevatio Poli Coelestis prorsus respondet. Hinc si Urbs ab AEquatore in Austrum deflectat per Gradus xxx , & Minutaeto, Polus Mundi Austrinus ibidem supra plagam Austrinam Horizontis conspicui sublatus est per totidem Gradus , atque Minuta. Sin vero in Septe trionem recedat , Polus Mundi Septentrionalis extat supra Plagam Septentrionalem Horizontis conspicui juxta mensuram hujus recessus. Neque ratio omnimodae paritatis obscura est. Quilibet enim Spectator Coelum suspiciens cui liquet ex iis, quae supra de Horizonte Sensibili inculcavimus eiusdem observat Hemia sphaerium, adeoque a suo Zenith recta deorsum gradus hinc illinc xc. Si itaque terrae Locus, in quo Spectator consistit, ab AEquatore terrestri abest per gradus x, etiam Tenith Spectatoris aberit ab AEquatore Coelesti per gradus totidem; pr itide ipse aberit ab elevato Terrae , & Coeli Polo per gradus Lxxx ; quare decimus gradus insta Polum Coelestem visum Spectatoris terminabit. Similiter in caeteris. Quin haec convenientia inter Latitudinem Loci , & elevationem Poli Coelestis ad oculum monstrari potest pec Globum Terrestrem. Elige in eo quemcunque Locum , eum fac ab Horietonte aequaliter prorsus abesse . & observa primum distantiam ipsius ab AEquatore in Meridiano aeneo ; deinceps distantiam Poli ab Horizonte in eodem, numerus Omnino
42쪽
SECTIO PRIOR. Ita se habet Mechanica hujus veritatis demonstratio , quae& citra negotium Mathematice sic potest institui. AEquator,& Polus Mundi conspicuus distant per Gr. xc, sicut de Zmith Loci, ac Horizon; si itaque partem utrique Quadranti communem id est quae interjacet inter Zenith Loci, ac Polum
mundi elevatum, quantacunque sit, seu 2O, Io, o, M. Graduum ab utroque Quadrante cogitatione sudducas , rem nebit hinc inde aequalis portio, puta arcus vel 7o , , vel soGraduum ; quorum alter continet distantiam inter AEquat rem , 8c Zmith Loci, alter inter Polum Mundi, dc Horizontem. Verissimum igitur est hoc Astronomorum effatum: ALιitudo PH. Femper aquatur distantia in quinoris a puncto Zmi b , F locorum Latitudini. Caeterum ad demonstrationis intelligentiam Schema subjectum conseratur.
Qui ergo Globo Coelesti uti cupit ad promptiorem Coeli in- mtellectum, praeprimis necessum est , diligenter advertat ad Loci, in quo versatur, aut observationem instituere intendit, constitutionem ; utrum ab AEquatore in boream , an in austrum , dc quousque quae ex Mappa Geographica curatiore haberi potant, aut observationibus Astronomicis , de quibus post pauca declinet, ac sicut observavit, Globum disponat. C ' Disp
43쪽
Multum seria, is M a per Globum. IV.
η IN svr Tu T. ASTRONOMICAE Disponat inquam, quum Phaenomena Stellarum pro varia varii Poli elevatione valde varient ; praesertim in iis Stellis , quae longius ab .Rquatore removentur, in caeteris minor o currit discrepantia.
Prima Horizontis Obliqui parentia , S quae
ex ed consequuntur. APparentiae, quae ex Horizonte obliquo fusius delineato
exoriuntur. mediae naturae sunt inter eas , quas R
dtus , dc Parallelus Horizon exhibuit εἶ sicuti Globus juste positus Intuentem poterit edocere. Prima ex illis est, quod Stellae, atque bEquator, ac Circuli omnes ipsi Paralleli, qui in hoc Horimnte oriuntur , oblique oriantur , pergant ascendere, similiter descendant , 8c tandem occidant. Variat tamen haec Obliquitas non tam in eadem, imprimis si ad fixas attendimus, quam in diversa Ρoli elevatione. Hinc manifestum est, quare Gradus 2Equatoris in qui cum Stella in hoc Coeli positu supra Horimntem ortivum oritur, dicatur obliqua illius Stellae Astensio ; uti qui cum Stella occidit , obliqua Descensio. Utraque multum variat in variis Stellis, imd iisdem Planstis, non tantum in diversa Poli elevatione, sed& eadem. Nihilominus in quocunque Horizonte obliquo . & quando lu- . bet, Ascensio , & Descensio obliqua cujuscunque Stellae per Globum facile reperitur. Nam habita ratione Poli, Stella praescripta Horizonti primum orientali, deinde occidentali applicetur, Gradus AEquatoris, qui cum Stella simul in ortu est, petita est obliqua ejus Ascenso ; qui vero cum ea in occasu, obliqua ejusdem Descenso. Cognitio hujus Ascensionis , & Descensionis usum praestanin Hoolematibus quibusdam per Globum solvendis. Exempla sint bina sequentia quorum alterum ita se habet: Invenire Horam carus, ec ortus Solaris ad variam latitudine quaniado Sol existit extra Equiris italam Circulum. Expeditur, Polo bene disposito, res inventam differentiam ascensionalem. Disiti es by Corale
44쪽
em Capitis iv citra negotium conficiturin conversia esst, adjicilinet vi Horis . s sol in Septentrionem declinet, sc summa:oncedit tempus occasus Solaris, uti & morae inter Horizonem ortivum. atque meridiem 3 quam si subducas ex Horis xit, Hora ortus proveniet. Sin vero Sol in Austrum deflectat, di erentia ascensonalis versa in Horas , & Minuta , subducatur:x Horis vi, habebitur tempus occasus, & interstitii inter o um, atque meridiem, ex quo, ratione mox tradita, Horairtus Gurgit.
Alterum Problema sic sonat; In vestigare temporis inter- tallum inter ortum, occasumve duorum Signorum, aut Stelarum , seu ejusdem sint Signi, sive secus ad propositam lati rumisis. udinem. Hic notanda est, praemissa dispositione Poli, Ascen-io si discrimen ortus cupias investigare obliqua utriusque . igni, seu Stellae, & Ascensio Signi, sive Stellae antecedentis
Iubducenda est ab Ascensione consequentis, dc arcu transimu-ato in Horas. atque Minuta, differentia ortus innotescet. Si-mliter operandum, ut quae inter occasum est disserentia, in-elligatur. Interim animadvertere oportet, multos posse dari casus, VI.
n quibus Ascensio, Descensioque Signi , seu Stellae praec
lentis excedunt Ascensionem. &Descensionem Consequentis, istis. ropter initium AEquatoris interpositum inter Signum, Stelamve antecedentem , ac Consequentem. Quae dissicultas
vincitur . si Gradus astensionis, vel descensionis Signi, seu tellae praecedentis subducantur eX integro .Rquatore, &r idui adjiciantur Gradibus ascensionis , vel dcscensionis Signi, lut Stellae subsequentis; vel Gradibus ascensionis, aut deste ionis Signi, sive Stellae consequentis superaddantur Gradusntegri AEquatoris, & ex hac summa Gradus ascensionis. aut fescensionis Signi. aut Stellae antecedentis subtrahantur. αἶui restant, reiolvantur pro more, ac desiderio fatisfiet.
45쪽
CAPUT X. Secunda , S Tertia Horizontis Obliqui retia. HActenus de prima Horizontis Obliqui apparentia , ic
quae eXinde proveniunt. Secunda est, quod Circuli AEquatori paralleli, quos Horimn obliquus inters cat, ab eo intersccentur inaequaliter, dc diversa ratione. Qui ab AEquatore ad Polum elevatum declinant, eorum maJus segmentum est in Hemisphaerio superiore, & minus in in Griore; qui vero ad Polum depressum, illis contrarium usuu nit. Discrepat etiam haec intersectionis inaequalitas pro diversa declinatione Circulorum ab IEquatore , ac Poli positura. de sis Figuram Capitis VIII. Hinc clarissimum est , Stellas in Horizonte obliquo extra AEquatorem locatas , id quotidie orientes , ac occidentes, diutius remorari in uno, quam altero Coeli Hemisphaerio. Quantum vero temporis insumant in hoc, illove transcundo, ecquanta ipsius sit disserentia in transitu utriusque, Globus d plice modo docere potest.
Prior ita se habet: Quaere Polo iuste posito, habitaque . si Planeta sit, ratione diei arcum AEquatoris , qui Meridi
num pertransit, interea dum Stella ex Horizonte ortivo in occiduum abit, & eum per Tabulam priorem Capitis Iu in Horas, ac minuta converte, ac mora Stellae supra Horizontem conis spicuum innotescet. Moram infra inconspicuum consequeris, si residuum AEquatoris arcum. ut modo, immutes, aut H ras , & minuta priora ex integro die lubducas; atque sic pariter distrimen temporis inter utramque moram intelligetur.
Posterior modus Stellam sobservatis Polo , ac die , si sit Planeta in Horizonti orientali applicat. & Globo immoto, Indicem cycli Horarii ritὶ disposita lineae Horae xii. Hisce peractis Globus in occasum volvitur, usque dum Stella alti git meridiem , & numerus Horarum, ac Minutorum in Cyclonotatus si duplicetur, habebitur commoratio Stellae supra H rizontem . Aut si duplicare recusas, Stellam Indice primum ut eatim disposito, ex ortu in occasum provolve , di Hora ab illo Diuiligoo by Cooste
46쪽
SECTIO. P a L o κα I 2Iiuo indicata quaesita erit, atque priori omnino consonans. Horas marisionis infra Horimntem cognosces ex subductione ho-x-iam inventarum ex horis XXIv; aut motu Stellae ex occ sis , Iradice prius statuto in xu, per Hemisphaerium elii
πertia Proprietas Horizontis Obliqui est, quod Stellae, quae V. Circo os destribunt circa hunc, illumve Mundi Polum, quo- ITum semidiameter vel minor est, vel aequalis Polo elevato, seu depresso, nunquam , si moventur circa Polum elevatum. infra Horizontem conspicuum descendant, licet eidem varieaPPToPinquem. Εκempla nobis sunt Ursa minor, dc Major Pro Parte maxima, quas ideo non ineleganter Poetae eX vulgari praejudicio Feras siccas appellant, metuentes tingi oceani sequore. Sin vero circa Polum depressum Stellae oberrant, ibidem semper sic remorantur, ut ad Horizontem inconspimum quidem plus minus accedant, nunquam tamen eundem superent. Si autem quis novisse expetat, quaenam Stellae quantacun- nque Poli elevatione, aut depressione sic moveantur, sciri hoc potest ope circini, cujus altero pede applicito huic, illive Glo-D1 Polo , debite elevato, & Globo servato sine i emore, alte- cum comis terum pedem extende in Cardinalem Plagvin Horizontis, seu thorealem , seu austrinam . & per Globi superfitiemes cumser. Qui delineabitur Circulus , Stellas pelixas Mimprehendet. Caeterum Horizonte obliquo gaudet pars longe maxima VII. Terricolarum. Nam qui in AEquatore Terrestri vitam agunt, dc si qui agunt sub iis , nulli simi, collati cum caeteris Terrae Incolis; quemadmodum & Mappae, & rei natura edocent vivi. is. Unde evidentissimum, quam necessarium erastat, illius natu-- Α' Iam probe cognoscere. - .
Horizontis Lunei, Squae 'si inscribuntur, Utili m
UNicus Globi Horizon, qui per ipsius mobilitatem tres L
Coelestes nobis exhibuit, Rectum , Parallelum , &Obliquum , immobilis est . aptus Lamen per voluta.
47쪽
is I N s v x T U T. AsTRONOMICAE Iitatem Globi alios quoscunque repraesentare. Atque ita es rissime nobis ostendit Horizontis Coelestis naturam, qui quiadem ratione ejusdem Loo idem est , & idem manet , sed in diverso statim Variati . Neque ratio hujus varietatis obscura est 3 nam quocunque progredimur, novam, novamque superficiei terrestris tionem attingimus , alterumque uti Lenith , sic Nadir naniaciscimur. Quare assumptis alio Circuli centro. & situ , qui hinc resultat Horizon Sensibilis, non potest non a priore diversus esse. 'Αd oculum hoc observare est, quando lubet Conserre adpositum hunc Schematismum, in quo pro varia Incolarum positura alius, aliusque Horizon delineatur.
et u i ' 2li Hinc liquet, eur dum Stella orta est huic Terricolae, alteri nondum sit orta. alteri oriatur. Contra dum occidit una. attinnondum occiderit, alteri occidat; uti cernere licet in tradito proxime Schematismo. Distant erum Terricolarum Domicilia non tantum ratione septentrionis . atque meridies, verum ortus etiam, & occasus, ac qualiumcunque plagarum , &ju tacum Domiciliis Horizon variat. Porro Di sitired by Corale
48쪽
. S A C τ I o P R I o R. 23 Porrb ligneus Globi Horizon praeter traditam immobilita-rm latior est in silerema superficie , cujus exteriori margini lagae Cardinales inscriptae sunt, per quartam Horizontis parem a se mutuo divisae, quae cum mediis numerum faciunt xxii, longiore usu receptum.
Magna vero harum Plagarum est utilitas in solutione pluum, &jucundiorum Problamatum Globi subsidio instituenda. peciminis loco si quis quaerat, m qua Caeli Plalia Stella prae-
:ripta oriatur , occidat, aut versetur, quam diu arcum concit supra Horizontem conspicuum. Vel quam Altitudinem abeat in hoc , aut illo loco , dum datam Caeli plagam peransit, caeteraque id genus fusilis deinceps exponenda. Facileisi poterit satissieri per inseriptas Horizonti Plagas. Insuper conspicua est in intimo ejusdem Horizontis margit annua Solis Orbita, vulgo Ecliptica; primum vulgari m o divisa. post in xri aequalia Segmenta, quorum quodlibetantinet xxx Gradus. & adpositum habet suum characterem,naginem, & nomen Constellationis sicut in Globis , saltem l oribus videri potest. Medio loco inter utrumque marginem exhibet geminam misus anni Ephemeridem, seu Calendarium, vel ut Arabes v λnt, Almanach , Gregorianum, & Julianum; licet istud in linoribus Globis solum compareat. Dies Calendarii sic ordiati existunt, ut quisque ferme respondeat certo gradui mcliptica Horizontis, quae concordat cum Globi Ecliptica. Estque haec dispositici admodum utilis, quin necessaria; va-a enim Problemata expediri non possunt ope Globi , nisi radus Solis, quem ad propositum diem occupat , cognoscair, qui jam citra negotium haberi potest per delineatum Candaricin , de time respondentem Eclipticam. l γ C A P υ XII.
Via noscendi Gradus Solaris ad diem profositum per DistiG-, ac Usus hujus notitiae.. II Uin quia tantae rincessitati est 'haec notitia. Astronomi
varios Versiculos excogitarunt Diuus Wo latellectis, ficiliterque impressis memoriae gradus solis ad datum diem
49쪽
ingressum in Signum. IV. SMandosii m ni
24 IN svr Tu T. ASTRONOMICAE diem constare potest absque hoc Horimniis apparatu. Omis. dis caeterorum , hoc Metti Distichon apponamus ;
Ara Taura Gem. Canc. GAUDE CHRIsTus ADEST TITAN APTISsIMUS EXIT ἔ
Virgo Libra ScorF. Sagitt. Capris.
Occurrunt in duobus his Metris Dictiones xii juxta num rum mensium, qui annum constituunt. & signorum Eclipticae. Prima ordine Dictio mens Januario, Signoque Aquarii eX parte respondet; caeterae suo cuilibet Mensi , atque Signo, pro ut se mutuo consequuntur. quemadmodum superscriptio indigitat.
Ut autem patescat, quo die mensis Sol quodlibet Signum ingrediatur, solummodo Litera initialis vocis in datum mensem quadrantis inspicienda est; quae si deprehendatur Consonans, collige Solem die x juxtaJulianum Calendarium Signum istud inire. Sin Vocalis , perpende , quota in ordine Vocalium existat, numerumque tibi repertum denario adde, dc ingres.sus patebit. Porro ut intelligatur, quando residuos gradus cujusque Signi Sol occupet, nota, utrum propositus Dies mensis longius abeat ab illius initio, quam dies. quo Signum ingreditur. Si sic , numerum posteriorem a priore subducito, dc qui restat numerus ,. gradus erit, in quo istoc die Sol versetur. Exempli gratia quaeret Aliquis , quod Signum , di quem gradum ipsius Sol occupet xxx die Januarii. Observo Ianuarium pro majori parte Signo Aquarii respondere , & vocem GΛuDE , quae huic Menu , ac Signo adscripta est , a Con nante incipere , proindeque die x Ianuarii Solem Aquarium intrare ; & quum requiratur gradus Solis ad diem xxx ejus. dem Mensis , diem introitus in Signum, seu decimum Ianu rii ex propositodie, nempe xxx ejusilem Mensis subtraho, qui restat numerus, ostendit gradu a igesimum.esse Aquarie, in quo ad propositum diem Sol venatur. uSin vero datus Dies mensis vicinior existat ejus initio, quam dies Diuitigod by Corale
50쪽
dies ingressus in novum Signum, ita calculum institue. Numerum minorem subtrahe a majori, qui restat, subducatur ' tex integro Signo , & numerus superstes gradum dabit Signi proxime pra cedentis, quem Cupiebas Cognoscere. Sic si rogetur, in quo Simo, & gradu Sol sit ipsis Kalen- Vii dis Ianuarii; constat ex allato statim exemplo ipsum decimo ejus die Aquarium subire . quamobrem diem praescriptum , MFim primum Ianuarii subduco a die introius, decimo ejusdem mensis,& supersunt dies novem, per quos Sol hactenus abest ab Aqu rii initio . di quos ubi ex integro Signo, seu triginta subtraxero. remanet summa viginti unius pro Gradu vigesimo primo Signi Aquarium immediate praecedentis, sive Capricorni, qui gradus quaesitus Solis locus est. Solummodo addam, negligendum non esse cum in usu H VIII
rizontis lignei, tum in hisce Versiculis annum Bistextilem, Ita qui quidem ante ultimum Februarii diem nihil parit distri
minis; attamen a Kalendis Martiis , atque deinceps essicit, ut unum diem diei proposito continuo oporteat superaddere. Atque ita rationem non unam pandimus, qua quoties libet, IX licet scire , in quo pradu Signi Sol haereat quolibet die totius anni. Quibus bene perpensis. vice versa ignorari non potest dies mensis , praecognito gradu Signi, in quo Sol reperitur, seu per Calendarium Horimntis, seu traditum Distichon. Quare hoc Problemate misso, videamus, quid tandem cujus ante meminimus cognitio loci Solaris ad Problematum quorundam
Itaque Speciminis loco sit par Problematum , quorum X- . Prius ita se habet: Horam ortus, occasusque Stellarum inda. gare quolibet loco, & tempore. Quod ut expediatur, habita Mia is primum Poli cura , inquirendus est Solis gradus , quem ad mis Pr propositum diem mensis occupat; hoc in meridie locato, at -- - .
que immoto Globo , Indice Cycli horarii rite dispositi in linea horae XII, vertatur Globus pro re nata ortum versus, vel 'occasum , usque dum Stella praescripta Horizontem orienta.
lem , & occidentalem stringat, atque Index Horam quaesitam indicabit. t Posterius est ; Horam'noctis indagare per ortum , aut oc- XL casum Stellarum, aut appulsum ad Meridianum tam in borea, ac AElur . D . quam