장음표시 사용
551쪽
uem, magnam,&perplexam illi audacos sint, &maiiu prompti, uid sit grauis& magni
vox dictum est prius, quid autem sit perplexa inuncςXpone tum, im 1 in ara Diui Illi luits
Noto perplexe loqui aliquem posse dici dxxpliciter aut secundum coneeptum, aut secundum sonum, perplexa secundum concepimul in utio ea est, a qua probabiliter nullum c6 ceptum extrahere potes,quaeque non constipui; intelle frum,neque facit audientem qui scere,qualis est figura quam reticentiam rhoturus vocant,ut Virgilius Q msegq,& Terentius Ille ne Θ sed reprimam me, quae perplexa. jocutio, aut ignarti c rudis admodum viri propria est, aut valde in affectu constitutis .& sui intelligi, &deprendi ab omnibus non uult, aliquando etiam perplexe loquitur, sed dς bacri lexi0rae non est sermo is Alter uocis perplexae est species,quando diei ni prae dimi loquepyis celeritate inter se conis. 16la sunt, ac inarticulatae, & adeo raptu ex urς loquentis exeunt, ut altera altexam superia ueniens syllaba audientem confundat, quomodo loqui sol itivi plurimum,quicum naia ritturaliter audaces sint, magna, & isua iraecor*phi potius tonare, quam loqui videntur,que species est sermonis apprime uolubilis, hos igitur ita loqgentes animosos, & audaces udi cat, eos enim assimilat canibus robustis,& animosis qui talem uocem habent;no'enitnde omnibus loquitur canibus,sed hos tantum inte ligit;qui alae nFdos apro , Mibs, & leo, nes apti sunt, qualem fuisse ferunt quemdam qui donatus Alexandro Magno dedignasus cst aptim aggredi, o hi qui ita loquuntur reseruntur ad decentiam, hoc epit ad id quod couenit, de naturaliter consentaneum est ijs,qui talem uocem edRnt,audaces enim, & fors ex sola upcis eκauditione communiter apopri iudicantur opinantς Ialem uocςm de re a o fortes uiros,quasi Aristoteles per haec uerba uelit ostendere uod necessiria est Mnnexio,& conuenientia inter homipem audacem, & uocem hanc grauem,m agnais, .& Flers ut fit sensus,qui sic loquuntur audaces sunt, & id jure dicitur, quφniam homini Rudasi na' turaliter talis uox conuenit quae sane expositio non admodum dissentit ab eo, qy yisum
est viro eruditissimo,ac de litteris graecis in primiSoptime merito,i: mu Io,
At quaerendum est propter quid talem vocem sequatur audacia ξMgitur audax secun dum quod est audax talem fuerit sortitus vocem manifestum est,quod cui 'o x inerit hv iusmodi ille audax, & manu promptus dicendus erit; audax a natura quatenu: Mida X sit, secundum corpus, & materiam ex qua constitutus est,si capiatur,ut supra dios NAhipsi, gura 'rtis,habet,temperamentum vehementer calidum&siccum,melanch icu.Ηigityx a &biliόsum:melancholici grauem uocem emittunt,terram enim referunt,ςuis i*graui talem sorte per quandam analogiam tribqviat musici , ergo audax vocem, Um secat, magna mautem quoniam multum spiritus. βc aM emittit, quoniam, de mes tussi in ira Rit,mψauq .inspirat,quoniam magnet sunt arteriae. magnaque litarii'ςntapygrAbisnueriminagna quoniam diducta, cratia quoniam in sormati osse praeugivit c loεις ipsi in
proprium estuilatare,&disgregare;proptet hoc igitur audax magnaim M'h sqqplexam,&inisicitam eadem de causa, tum enim catin vehomens inQue q PUR Js P tentiae, vigori quodammodo improportionatum est mobil ,ΠhementityΑ gm 4 1 ceret illud impellit, vehementer propulsa posterior vox priori luporuwjhi sp3hil pene, & quodammodo miscetur,& sic vox implicita, & perplexa apparli, quod hau)ax huiusnodi vocem habe ationabiliter, &illi secundupi proprio 'turam conuenit; e
go ex aduerso cui talis vox inerit illum audacem, turbidum, praecipitem, ac vehementem homin*m.pro habiliter dicemus, referetum. ad masculinum geous Nba Q est,
hominem lisic esse valde iracundum, latum, & pilolum pectus habere, & corporei borla
non parum consecutum esse. 4 Ha
552쪽
cunque molliter, siue contentimen eat sunt mansuemreseruntur ad me r
Pirasta iuxta seposita magis elustere dicitiatur, quate postquam declaratum est quid grauis,magna, & perplexa vox significet,quae huic upposita est mollis,&α-milla nunc contemplatur; mollem voco quae magnae, & graui opponjtur, grauem, & magnam in cani s magnis de audacibus exaudies nec non de in leonjbus; de Tauris serocietibus,mollem in ovium balatu audies, de agnorum praecipue,hanc etiam in pueris, dc vi ginibus hilaribus sine perturbatione, Se secundum naturam dispositis percipies, remissamao vocant, qu* intensae opposita est, At dices igitur gravem. Quod supra dictum est, nunc etiam repetςndum,aliquam grauem esse remissam ut quae exauditura remissis barbiti, vel testudinis tardis, grauior est, quam si illa,quam eaedem contentae chordae producunt,non sequitur tamen quod omnis remissa sit grauisinis comparatiue,si nempe comparatur cum eo sbno, qui fieri potest ab eodem Sonante contento, quae igitur remissa est, de non Srauis, Pec tamen acuta illa est vox siue sonus, qui cum parum aeris moueat tarde, ac lente illum ipsum mouet, quid igitur sit mollis, de remissa vox ex his patet,est itaque Aristotelis sent talia talis; Quicunque dum loquuntur naturaliter, de sine affectu,habent vocem paruam, ας mollem, de remissam mansueti sunt, timidos legerem, de humiles,quod etiam magis graecς voci, de naturae ovium conueniet probat Aristoteles, v lolet, a posteriori dicens, Ques, huius aiodi vocem habent eaedem suiu mansuetae,ac timidae,ergo cui inerit vox huiusmodi ille mansuetus, 3t timidus erit,proprie mansuetos dicimus,qui mediocriter irascuntur, hoc autem loco mansuetos intelligerem qui pati possunt iniurias, neque ad vindictam prompte insulunt, causam huiuste rei pendere arbitror ex natura,ac temperamerito horuquibus talis vox adest,cum enim qui ita remissam, de mollem habent, ut supradictum est, vocem illi sint temperamenti humidi, frigidi,quod clarum est exemplo ovium ,ergosdem timidi, naissuetique sunt, de ab ira longe remotit, ergo cui vox mollis ac remissa ideerit timidus, de mansuetus, dc ira vacuus,quod erat probandum.
, . Quicunque morem acutam habent, di intentam iracundi, referuntur ad caprari Hoc ipsum,quod nunc proponitur, utrisque proxime dictis est oppositu ,propinquiori
quidem, quatenus illud supponebat, vocem remisi am, hoc autem intentam; alterum propo bat grauem at praesens habet acutam,est igitur sententia. Qui unque dum loquuntur emittWnt vocem acutam, de intensam iracundi sunt, nam similes in hoc sunt capris, quae', de talem vocem habent, de eaedem sunt iracundae. Hanc go uocem in capris agnoscere facile est; quod autem illae sint iracundae videtur dubium, nam si iracundum animal dicitur,quod in ultionem promptum, ac praeeeps est,cum caprae non
hol huiusmodi,quomodo iracundae dicentur ξ quod autem caprae in vindictam prompte,no'ferantur,argumento sint Hirci q ui cum ex caprino genere masculi sint , si ipsi iniurias patiuntur, quae vel maximae putantur nulla facta ultionis significatione,multo magis illas Deminae ferent. Aiunt autem hircos pati coram se ipsis, ab alijs hircis capras sui gregis iniri,quod maxime irritare solet alia genera animalium,iracundum igitur non est capra um genus. An dicemus iracundas simpliciter non esse capra sed si cum ovibus conserantur,esse calidiores,
553쪽
lidiores, & ideo etiam aptiores ad repellendum id quod incit , alii 'rsan melius respon
debimus vocem graecam,qua hoc l0co usus est Aristotcles, ne uipe nullo modo iracundum signare, & penes interpretem stare errorem;nam vere vox praedicta, ex testimonio eruditissimorum virorum significat insanum, amentem,uccordem, stolidum,item pro.
teruum,petulantem, & improbe libidinosum,sic Budarus etiam citans Platonςm, & AK-stotelem sensit;Nusquam autem inuenio vocem hanc captam in signi ficatiori . iracund & rationabiliter,nam irascuntur,vel laeuiter,uel nunquam caprae, sed bene sunt amente csolidaeque,amplius petulantes,&libidinosae, quae genera epithetorum cipris,& hircis ab auctoribus alias data fuisse nemihi est dubium. Dicerem igitur cui talis vox adest illuni stolidum, ac vecordem, &petulantem,ac proteruum esse; stolidum voco elim qui quoda. io modo ratione abutitur, & rid icula facit,neque decorum in suis operationibus obseruat,vrait Horatius,Quid deceat,quid non oblitus,quod idem significat etiam vecors, quasi sine corde;hoc adiuncto usus est Propertius ipsum tribuetas capris j sunt petulantes caprie,
poteruae,Vocatae enim quandoque a pastore accedunt,non nunquam cum prope venerint.
abeunt, & si aliae accedant,illi,quar prius stabaot,accurrunt subito; quae protervitas quae
Quod si ita dixerimus nihil absui di sequetur,&sane temperies qua praeditae secundum naturam sint caprae, in hominem si cadat huiusmodi propensiones facile generabit, si igitur nouerimus quae sit caprae temperies, & quomodo talem temperiem sequantur tales s pensiones proterviae,& stoliditatis, ac libidinos, petulantis;planum,quod cui aderit talis VOX,quae ponit caprae temperiem, illi etiam aderunt tales propensiones, Capra, sane vide tur animal oue calidior, quod,& tangentibus patet,nam calidiores tactui apparent,capri quam oves, id etiam pilus docet, qui multo cra ssior in capris est, quam in quibus, quare eius pilus nullius est usus. unde ortum est prouerbium,de lana caprina disceptare, quod de illis dicitur, qui de re nullius utilitatis contendunt, amplius idem docet caseus qui lingua pungit, & salsior,siue acutior a gustu iudicatur, quam ouillus,calidior igitui capra est qua ouis,quare & audacior,& mobilior, unde factum est,ut rupes, ct montium cacumina pr ptissime scandat,siondolisque ramis stirpibus vescatur,d nunquam cibo satiari posse vLdeatur,calidam igitur capram dixi,sed & ad siccitate accedit,melancholiamque,sed multa pituita temperatam habet, unde plerun ii e earum flus albus est, pituita vero sordid est,& cum melancholia non bene coniuncta,sed refert caenum,ac limum ex aqua, & terra ' conflatum ;qus incaluerit,unde,& male olentes sunt liarumque sudor corruptionem quadam humidi in sicco demonstrat, caprae igitur, hoc est temperamentum;capris autem e vox inest cuius supra mentionem fecimus, ergo quaecunque animalia talem vocem habebunt tali etiam temperamento est e prsdita probabile est,quod autem temperamentum cilidum, & biliosum cum subdominio sordidae, & incomposita melancholiae cum pituita faciat mores stolidos,petulantes,protervo ac libidinosos, sic poterit confirmari.
Quicunque quod aggreditur prompte, & yehementer, illud deinde non perficit,sed in medio opere solet remitti, & tandem imperidistum quod aggressum fuerat deserit, ille est stolidiis; sed qui biliosus est prompte res aggreditur,quoniam uero a mesancholia,cum pi 'tuita iuncta subito refrigeratur,remittit susceptam operationem ,hoc autem diximusesse, in ratione stolidi,eadem autem bilis petulantem facit,nam petulantes sunt.qui indiscrethridi indistincte petunt nulla habita consideratione unquid deceat nec ne,quod petunt, teritia obstinationis quaedam species est, sed prςcipue in malo, & in rebus uenereis, quae a melancholia certo modo bili coniuncta presertim producitur,sic ergo, & proteruus est,qui hoc habet temperamentum;libidinosus etiainerit,nam ex Aristotelis auctoritate 3 o. problematum uisum est, quomodo omnes melancholici si quid caloris conceperint, sint libidinosi.
554쪽
yx his igitur patet,siuod quicunqpe vocem nacti laut acylam, & intentam,quae vis' affectiones sim; caloriis biliosi,quod illi erum stolidi,petulan tes, & libidinosi, quod suer tin primis probandusi haec de voce ab Aris teledicta sunt.
, ν iij j mrimi aede,acuti *nt, Id ne enim μ umisparuum locum continente , mo-H-s i θιρπὸ et Herieuciter aeredunt ad apere'. δ 'i 2 ΡΑrs haec proposita, ea est in qua de magnitudine,&paruitari staturae secundu I6ngitussimem ggitur,quibus utrisque accidit,vel simpli uter;vel cum alis qualitatibus,siueio accidentibus considerari.
: Hirmam autem quid paruitas. quid inagnitudo. ω qui mediocritas staturae sit in homine vide mus,deinde quid si cuineninsenij, & undenam proueni I, post haec sententi namistotelisconsiderabimus3p ruit m gnitudo secundu excessum,&defectum dicuntur,qugre ad yliquid,excessus autem qui I squς ac destistu nisi per comparationem ad mediu cognosci no prasitanismediocrit tei igitur bfimanae statune dicemus eam magnitudi' nem hini iij corporis,qu, secundum naturiun,hoc est secundum eiusdem formam illi co ueniet;haec mediocritaes secundum regionu diuersitatem non nihil contingit variari, Nos .ao dex suae It glicis praesertim conuenit hominibus loquemur,mediocris Italorum statur est Gisi her siquaφtuur pedeacum dimidio,pes vrius constat ex dilodecimvnc ijs. Vnci sp si itast thinosi, quantaxstlςngitudo secundi articuli polliuis, mediocris haec humanimi ris extet sio latitudinumquandam sertit est, quare etiam si excesserit per tres unci p , t desexerit, yeldicituri esse mediocris, confinia igitur mediocris staturae italicς erunt
corpora unciarum s I.& unciarum: 7. vltra vero, & citra vulgo magni, &parui dicuntur
porrod e paruitas, & ni agnitudo terminos hil bet ultra, & citra quos humana forma stare, neqUR; Bononiae mortuus,& sepultus est satelles Caroli Quinti Imperatoris,cuius magni- u ad pedes VII. peruenit;raro in i tali maiorem pedum V. hominem reperies, & qui ad hanc p ueniti gnitudinem vetamUnus dicitur,fluius magnitudinis se fuisse ait tu.ao Ilus Caesar Scaliger,patremque suum tota iacie seipso maiorem,quae vero de Horeste dc de Pallante Euandri filio leguntur,.& de quodam cuius magnitudo pedes iq. transibat,ut refert Huctor Boetius in historiis Scotorum cuius etiam'ait se vidisse os cruris, qui totam suam staturam aequabat;vel si sta sunt,uel monstra erant,vel illorum mensura pedum,erae multo mino quam nostratium,sed licuti dicitur de annis Aegypt ijs, qui secundum quoiadam erant trimestres, ita etiam quattuor, aut sex unciarum debebant esse pedes illi, quod autem non nulli volupi hom ines continue decrescere, & filios pati ibus semper esse aliqua ex parte minores,cum iam feresex millia annorum, vel amplius ab orbe condito pertransierint, si uniuersaliter filij patribus minores tirent iam tandem nos multo minores pygmeis essemus, aut primi illi homines vertice caelum pulsare debuissent; magni igitur in Italia ordinarie dicuntur qui ad quinque pedes, & maximi qui sex uncias quinque pedibus addunt;*xpedussi qui mensuram transeant rari sunt,qui usque uncias 76. perueniat. neminem vidi meque quiritidisset audiui, quod ulli ad Horestis magnitudinem accedant, de qua Plini sputo tabulauesse, si qui ab ipso visi fuerunt nouem aut decem pedum Claudio Caesare Imperante ut ait inter mynstra sunt numerandi. Si dixe is patagonea gigantas reperiri in quibusdam Indiae Occidentalis insulis, & ianonnullis alijs iocis dasei holai saequi muniter maiores per sex uncia , quocunque main glacigermano, talia nos de Italis a atquestalica statura loqui diximul, & haec de terminis anagniardinisciostror*mhominum dicta sint.
555쪽
Ex altera parte minores vocanmus 'communiter ,'ui cum persectasismatem assecuti sunt,non excedunt quattuor pedes, & haec est prima, es communismiriorum statura; suscedit secundo loco qu per tres unciasdeficit, adem qui tres pedea cum dimidio euel iit; valde parui sunt,at qui duos pedes,vel cum dimidio etiam habeant magnitudinis, pusilli sunt,minores duobus hedibus inter pumiliones, vel monstra r&diisend sunt, pusionesquedi nanni, non homines perfecti videntur vocandi,sicuti qui in deliti js Iullet Augusti neptis erat, & Andromaeda Augustar liberi testatutetiam Plinius duos Romanos equites suisiehinorum, cubitorum, &eosdem'exsicc tus,&hiloculis adserua s vidisse; mrint xm . magnitudinem ,& mediocritatem stature humanae quae praesertim in Italicis hominibus
spectatur, executi sumus. l . . si
In scem is autem minorest , & magna quae dicitur mulier viro mediocris statum plia
Tunque non est maior. ti' veliquum est, vide acumine ingeni j paueaditantur,ingenium quasi genituminebin quo est,uniuersaliter dicitur natur vis cuique ingenina, proprie autem cum ad hominem vox refertur, teste Cicer. significat vim naturalei nobis insitam per se praeualentem ad inueniendum quod ratione indicari possit , est dutem promptitudo docilitas, sigaeit,s, ct memoria ad ingenij boni constitutionem requista,quae omnia plerunque uno lamine designantur ingenij. Alexander ingenium vocat promptitudinem ad verumiudieandimr; sint qui ingenium, & iudicium confundunt ι At mihi videturditai re nam mitti iuge alio valent, iudicio parum,quod in Ouidio Poeta animaduersum lati s multi etiam optimo praediti iudicio, parum ingenio valen ingemum igitur est naturatis facultas perquam ap prchendi us res, discimus, ξ uirimus, iriuentici l&'cultas qua inuentaeiudi camus, & discernimus, an vera sui, vel bona, iudicium dieitur, sed de ingenio, & iudicio satis dictum &supra. Nunc quid acutum sit videamus. Ex illo,ntur actua, quae habentacuinen, haec ipsa subtilia sunt porro subtilia sunt quae penetrant, si md penetianti vati de res diuidunt, quare per similitudinem quandam,acutum dicitur ingenium;&iudieium quod difficilia cognitu facile percipit, & medii b extremis actξ separat;vt igitur ingenium acutum sit,debet perspicax,docile,distinctum velox esse, his igitur sic positis facit eis yt arbitror septem apotelesma ta de staturis ex nentur; In hocptimo ait Aristoteles. t Quicunque habent staturam valde diruam illi suntaculo ingenio prsditi,quoniam motus sanguinis, &spirituum fiunt in paruo loc quare velociter valde accedunt ad superioa ρ 'ra,hoc est quoniam motus sanguinis, &spirituum in paruo homine existentium fiunt partia inrercapedine, quae cadit inter cor, &cerebrum; ergo motio sanguinis, & spirituum quae fit in paruo homine erit celerior ea,quae fit in magno,sed cete ior motio facit homauct cutiorem, ergo parua statura preditus erit acutior,quλm qui l giorem Est sortitus quod significat, quando ait, motiones valde velociter accedunt ad sapere, hoc est ad conclusio nem, & deliberationem, ut ratio sit Paruis parua adest distantia intercos, & cereia um , hquo & ad quod spiritus, & sanguis mouetur,in quibus hoc accidit,in his fiunt celeres motiones spirituum,at celeres motiones velocem faciunt conclusionem,tales vocantur prompti:& acuti;ergo quorum parua est statura illi prompti,acuti,ac resoluti dicuntur,quinam sint valde parui notatum est; caeterum oportet supponere hos valde paruos, Symetros, & 'proportionatos esse debere, & tantum naturalishabere calo is, quantum habent fere,qui mediopres sunt, & hoc infertur, quod si quem videbimus paruum corpore, sed quadrastum, & bene, quo ad membra sua compactum,& formatum illum dicemus esse in delibebrando non solum celerem,uerum crescente caIore in paruo loco concluso,etiam praecipitri
mihi quoque uidetur,quod hi sint in motionibus eorporis,celeres, & prompti manu, cumst posse superare putant, & cum ealidiores sint, iracundi etiam ualde, & rixosi 'Tarent,&, quaecunque de paruis hoc loco diximus, multam habere uerit tem, confirmam quae de . Antor
556쪽
Antonino catacalla a Dione dicta sunt;fuisse enim ait, domnia ardetitissimum,&incita tiss. acutum. atque acre ingenium, ad intelligendam, promptum, colerem ad dicendum quaecunque illi in bucam uenissent. .
autemsen valde magni,illisum Miactatione enim sin simis magnum meum eontinente motin tarde accedunt ud pere, 'OPpositum supradicto Theorema est,ualde magnos opponi valde paruis certum est, valde parui sub Italico caelo dieebantur, qui staturam trium pedum eum dimidio, 6 sortiti sunt tantum, valde autem magni erunt qui longi sunt per pedes quinque, & sex v cias,de his igitur loquens Aristoteles ait,ssse tardos,hoc est ineptos ad intelligendum , in- doeiles, & rude videturque ex hoc Aristotelico dicio fuisse deductum, homo longus raro sipiens; quod igitur valde magni sint ingenio hebeti,probatur, quoniam caeteris patibus,nempe eodem existesate calore, eodemque sanguine secudum easdem qualitates, tam ah valde magno, quam in valde parao corpore, cum lationes sanguinis; motionesque spi- rituum in ampliori loco tardius cursum suum perficiant, tardius etiam accedunt ad sapere, i h oc est tardius etiam, quam faciant parui, concludunt, suos discursus terminant; hoc bo enim est accedere ad saper hoc est facere coclusionem;Nam sapere est intellectum quies- eere,quiestit quando intelligiti tunc in complexis intelligit, quado assentitur,quod illi ac - cidit quando rationem, & medium assentiendi habet; mediuna praesupponit extrema quae ante, & quq post, patet igitur quod quando permedium transiuit, & deliberando assensit, tunc dicitu sapei e , ut ex fraeco vertit interpres, sit igitur Aristotelis demonstratio, hu-
Valde magni habent magnam distantiam inter cor, & cerebrum,qui magnam distan- sana habent inter cerebrum & cor,in his motiones spirituum a corde ad cerebrum, ab hoc ad illud tarde perfic iunnir,ac multo tardius,quam in paruis, In quibus lationes spiris tuum tarde persciuntur,qus ad hoc ab illoeperueniunt principio,illi tarde concludunt suosso discursus, qui tales sunt,tarde sapiunt,hominesque huiusmodi rudes, & obtuso ingenio di- cutur, ergo valae magni corpore sunt rudes, & obtusi, & tardi ad discendum, & ad intelli' sendum,quid sit agendum, d quod sit verum; nec solum,ut arbitror, sunt tardi ingenio. qui 'alde magni sunt,sed etiam timidi, aut saltem timidiores mediocribus, nam spiritus in lohga distantia ref igerantur, puto etiam id illis accidere,quod experientia docet, cum enim discurrunt, & secum ipsi cogitant,quid sit verum,aut quid bonum plerunque in medio discursu propositionum obliuiscuntur, & quid colligendum 'sit non agnoscunt i hanc autem,puto,esse causam,qnoniam spiritus in longitudine intercipiuntur,neque continui, & uniformes ascendunt ut descendunt, & cum ratiocinari sit ab extremo per medium ad primu accedere,qus tria sunt,quare & qmilia, & perfecta,persectumque sit illud quod co . o tinet utrumque extremum,extremaque rationem habeant oppositorum,ceu calidum, frigidum humidum, & siccum nulli igitur mirum esse debet; si materialiter loquendo nihil aliud sitdiscurrere nisispiritus ad cor a cerebro, & ad cerebrum a corde perferri quoruvium calidum, & siccum,alterum frigidum, es humidum dicitur,medium vero continetur in illa,quae Ost interstumque extremum,distantia. .
557쪽
A P O T E L E S: M A C X X X X UV.,, picunque autem paruorum siccis carnibus ituntur, aut di coloribus, aut qua per caliditatem corporibussuperfluunt illi nihil perficiunt,existente enim in latione ρ ρ uo,o veloci propter igneum, nunquam secundum idem est sapere, sed aliud in adiutri s 1 am excedens terficiat.
INepte verbum verbo reddit hanc sententiam hristotelis interpres, qu e parum latinis
auribus quadrare videtur,nam & vox non solum utor sed etiam habeo,de io praeditus sum,ut apud Xenophontem,& Aris phanem significat,sit sensit . Parui siccis carnibu&praediti, vel habentes siccio tes, quam naturaliter homines soleam, nec sicciores tantum,sed duriores, yel colores, vel aliquid aliud coi umquae in corporibus . . humanis propter excessum caloris generari selent, illis in discursibus, α in actionibus, vel contemplationibus etiam nihil persciunt, est igitur huius apotelesmatis subiectum, velaatum tale,parui habentes carnes duriores,colorem aut aliqua alia signa *rguentia praedq- minium,aut excessum caloris inc6rpore quaesitum autem, siue praedicat; msstbocyquod nihil in actionibu aut contemplationi lingenio, di iudicio,valent,&haec est prima positio,ex his, quae adstructuram corporis compositam petiineptimiu enim simplices duas contemplatus est,nunc autem compositas aggreditur, Has dico eo compositar, quonia praeter paruitatem aliquam alia additurconditio,secundum quam coarctatur paruita*,& tanquam genus in species partitur;paruitati igituradditur caro siccior,& durior,sed quoniam & siccat frigus,ut in hyeme apparet,nec non & in aqua gelu rigente , & siccat eti se calor,ut in aestate videmu desiccitate se loqui a calore generata declarait Aristoteles, . ubdens,qui carnes habent duriores,&colorem, aut aliquid aliud signum inc0rpore caloris praedominium indicans;porro color qui corporis arguit caliditatem est fuscusa cura aliqua efflorescentia,&spleniar neque enim est,quem videmus in carbonibus , aut fuscus,ceu in Scythis,alia vero, quam plura etiam sunt,sicut pilorum ni ext ilox, M agsties.&crispatio,ampliqs&pectoris lati ludo,&pilositas,&ir cundia,&huiusmodi qu*ni' plura a lia,quae apud Gal.in arte paruaenumerata, ostendunt calida,&sicca temperatWa. 3 Medium quo suam positionem confirmat,est huiusmodi,quoniam burd0 la iouum pi ritus,&sanguinis inhis propter vehementiam estus coniunditur,sit ratio. Parui corpore, sed calido,' sicco hocest igneo temperamento praediti habent moti' qnes san Minis, spirituum vehementes,accelerrimas,sed lationeS νς aemenides, -- derrimae in loco paruo,& angusto laetae sicut est locu ille,qui ζst inter cor,&i egput homi Dum alge paruorum, ita affectae sunt,ut una alteri superueniat,& posterior prie dentessi assequatur antequam primaead fine suum peruenerint,quo modo te mutuo j ωjMnt,
confundunt,igitur indistinctae,scoofuissent, motiones confusas,&indisti ita: spirit seqintur rudit*s,&tarditas intellectus,&in si plantia de furios quaedamum perst citu, 'tefigitus,quod parui calido temperamςnto praediti non p ficiunt, quod assim ritesqMRxρ neque mactionibus eque in contemplationibus sunt periectitui, to igi*uέψ Uuys luro; -remaumium, nequestigus ad intelligendum esse bonuin;sed oportere intdi ὀcrit tem sentiarii quoniam perfrigus motiones nimis t,rdae sunt,qua hebes, tardum Rc Nesoluturo est ingenium;&propter calorem nimis celenos;quoniam una aliam superuςnjujmpedix di confundit, non igitur clare,de lucide pessunt qui talein sortiti sunt temperaIgram sqRivalde paruo corpore, dignoscere & verum,ac bonum propterea quod motiones colanduntur,sed praecipites furiosiq.existunt tales non sint pere tui,neq. in conlislationib. neq. in actionibus verum, & bonumattingunt,er o patui eospore, & temperie calida & sicca
praediti non sunt perfectivi, mihi autem videtur in horum spiritibus contingere illud quod
558쪽
In aquis agitatis accidit,illae enim non possunt imagines eoru qui se in eis spectant referre, propter vehemetescirculationes, sic & spiritus no valent retinere, vel representare species sensibilium,quae suscepta fuerunt,aut suscipi deberent,talis igitur est Aristotelis sententia, ac siae sententiae ratiα δὶ causa,quod scilicet lationes paruae, & celeres propter multum calorem nusquam faciunt sapere,fecundum idem, hoc est non tolerant hodii nem sapere, &impermutabilem esse a sin scientia, & in suis resolutionibusconstantem.
, suicunque mero magnorum humidi carnibus it twr,-aut coloribus qui propterfrigiditatem innascuntur,nihil perficiunt, existente enim latione in magno loco, σi, tarda,propter frigiditatem non permittit aliquid accedere a vere.
O Varium est hoc ex his quae ad staturam pertinent Theorema superiori contrarium, cuius sensus est, magni temperatura frigida, & humida praediti,ingenio, mente nihil valent,quaeque assumpserini nusquam perficiunt,noto igitur primum non dici v lde magnos sed magnos tantum,magni autem simpliciter tarde quidem accedunt ad sapore, hoc est tarde quidem concludunt,resoluunt, & deliberant, perficiunt tamen aliquando,at magni qui temperat iram fβgidam, & humidam sunt sortiti illi nihil perficiunt, hoc est, homines sunt nullius pensiicqgnoscitur hoc temperamentum ex carne quae humida est prs o ter naturam, mollis, & multa, & laxa siue flacescens, frigidum autem scies cx colore cutis capillorumque, videbis enim velaarnem albam, vel subliuidam, capillos similiter ad subrutam quemdam colorem siue subalbidum accedentes, huiusmodi enim colores ex Galeno per frigiditatem adauctam magis, vel minus cum humiditate apparent, mediu qu positionem suam probat Aristoteles eiusde coordinationis est cum superioribus ; supponit enim illlis homines accedere ad saper hoc est bono ingenio praeditos esse, quorsi spiritus
moderate mouentura corde ad cerebrum, & e contra;moderatio haec est inter celeritatem di tarditatem,ne sint adeo celeres motiones,Vt confundantur,nec adeo tarde,ut una sit disiuncta, & ab altera separata, calorem deinde supponit celeritatis, de frigus tarditatis esse
Praecipuum instrumentum,unde dicit.
6 Nulla latio spirituum, & sanguinis facta in loco magno, & propter frigiditatem tarda, facit accedere ad sapere de haec est genuina verborum interpretatio sed olynis motus sanguinis; & spirituum factus a corde ad cerebrum in homine magnae staturae, & temperamεti frigidi, & humidi est latio spirituum, &sanguinis facta in Ioco magno, & tarda propter frigiditatem, ergo huiusmodi motus spirituum, & sanguinis factus in homine magno hahente carnes humidas, & frigidas non faciat accedere ad sapere, c est non perficit ingenium,neque erit utilis ad exercendas operationes ingeni j. In ei
In his igitur & stoliditas; de ruditas, de indocilitaὴ r.eritur, quare cum dicitur , quod molles carnes sunt apti metae,non de magnis valde,sed de mediocribus, aut de minoribus' propositio huiusmodi intelligenda est,neque de frigidis,sed calidis mediocriter. . .se obseruo ite in hoc dupli e triditatis causa nepe spatij amplitudine,nec non & instrumetalis cauis,qua vittanima admoue si inhabilitate, frigidi, n. Ut dictu est n5 videtur esse propriu mouere,sed potius ad calor tinet alidissimus.n. ignis est in cotinno motu. Noto item frigiditatem quam lanimus inicillimalibus non esse eam, quae reperitur in saxis, vel in glacie, sed haec, quae animalis propria est, remissio quaedamnaturalis caloris dicitur,remitti autem non potest calor, nisi per admixtionem contrarij frigidi,& sic remissus si comparetur cumeo,que dicimus naturalem, & proprium cal
rem,& tunc rationem frigorici ab ,&frig Arocatur. . i. Ex isto aptitelesmate intelligere scet,id quod infraueclarabitur ab Aristotele, quod Za a siquis
559쪽
si quis magnus corpore temperaturam haberet carnesque s lidas, 3 siccas, quod ille
utique pollet ingenio etiam valere, ac prudens vocari merito, quoniam quantum spa iij magnitudo celeritati motus spirituum demeret, tantum caloris vis, ac vehemeniatia adiungeret ndefacta compensatione,probabile esset virum t/lem .nec rudem, neq; praecipitem esse,imo efficacem,& bono ingenio pWditum,quod Olim in Antonino Pio,de hodie etiam magis in nonnullis clare conspici cere licet,&Drtetali corpore ac tempe rie praeditus heroicos mores naturaliter haberet . nec minu3 viribuε corporis, quam ani. mae dotibus videretur ornatus, despectandus.
,, Euicunque auton paruorum humidis carnibus mtuntur, o coloribus propter figiditatem, funt perstinui . existente enim motu in paruo, di ficulter mobile temperamenti commenserationem praeualuit primum perficere. RVdis adeo est, & inepta non selum haec, sed etiam antiquior translatio, &alia qua
dam recentior etiam typis mandata, ut vix quid senserit Aristoteles ex his verbis somniare liceat, contemplanti autem graecam litteram, haec,ut mihi videtur est lex: interpretatio . Quicunque parui,sortiti sunt humidas, &ssexibiles,&mucidas carnes aut colores,aut aliqua alia exus accidentibiis,qus innascuntur corpori propter frigus, illi sunt Piectivi, & reddens causam sui dicti subiungit; Haec in graeco ad verbum ) Existente enim motu scilicet spiritum ,&sanguinis in paruo scilicet loco id quod dissicultet mobile est
propter frigoris mixturam, & temperie iuscipit symetriam, & commcnsurationem quod est primum perficere; haec totius apotelesmatis cum sua causa videtur esse interpretatio,& sensus est hic,parui molles carnes habentes cum coloribus,& alijs quae propter frigus naturale ine istunt humano corpori sunt ingenio bono, accommodato ad operationes proprias obeundas, idest parui frig ida, & humida temperie praediti sunt perstetiui,causa est,quoniam fit compensatio tarditatis motus spirituum, & sanguinis causatae a frigore,cuspatij breuitate,quae est inter cor, de cerebrum, cum igitur motus qui fit supra breue spoliuceleriter absoluatur qui autem fit a causa tarde mouente,tarde etiam soleat absolui mixta osmul tarditate, & ce ritate fit mediocritas motus in spiritibus;sic igitur eontingit, ut ne- Φque propter nimiam celeritatem se mutuo obruant lationes, & prior motus spiritus, sanguis a posteriori superueniente non confundatur, & impediatur, neque propter nimia tarditatem diuellatur, &soluatur continuitas motus inter praecedentem, &sequentem,
non enim intercipi quietibus debet discursus maioris, & minoris termini cum medio iuncti,quia syllogismi aliter conclusio non fieret. Ex hac igitur compensatione tarditatis, & celeritatis, alterius prouenientis a loci breuitate, & alterius a mouentis remissa facultate,fit medietas quaedam, & Symetria quae est prima persectio; hoc est in qua Symetria,& proportione motuum ita affectorum,ut neque disiungantur neque se mutuo confundant post ta est natura & perfectionis, & ipsius ingeni j prima, di propria ratio. Non quod essen tia ingenij, & substantia sit haec motuum me dietas,sed dico, ingenium, & rationem siue mentem, & intellectum secundum quod huic corpori iuncta est,non posse operari sine corporeis instrumentis, pro illorum ratione proportione,habitu,ac dispositione vel persect vel impersecte operari, quare dico no metem, sed operationis ipsius rationem positam esse in medietate quadam motionum san-
suini , & spirituum, ει qualitatum ill tu de quib. facta fuit supra metio, si demostiatio Parui frigida, humida temperatura pnditi habent motus spirituum, sanguinis
medio ,& temperatos inter celeritatem,& tarditatem,quicunque habent motus hoε te
peratos inter celeritatemn tarditatem sunt persectivi,&bono ingenio enditi, ergo pa
560쪽
uririgida ,&humida temperie corporis prςditi sunt ingenio,commodo, & bono, quo ad minorem,quae primo loco posita est; parui qui sint praeter quam quod oculus id iudicat)t
supra fuit declaratum;qui carnem humidam,&frigidam habent, talamqtie sortiti sunt temperiem sensu etiam cognoscutu quod vero dicit humidam carnem, possumus legere mollem,&flexibilem, vel fluidam,&slacidam, ea dicitur mollis , quae facile tactui cedit , frigida vero caro,siue carnis temperies, non tantum quae tactui frigida est, qitatum in qugdominatur frigidus humo qui est pituita,vel sanguis pituitosus, quales sunt, pleraeque mulieres in locis frigidis naiso in Ocio probe nutritg. ,- i Cognoscimus hominem prςditum temperamento frigido,& humido, vel ex colorecu ca tis faciei,&reliqui etiam corporis,quand' scilicet color est valde albus, cum modico rubore, vel est stimuscus,aut subliuidus,sicuti in Moschouitis,& Scytbis apparet ; ite ex alijs: ό 'us in corpore hominum eX dominiostigiditatis oriuntur, qualia quae in arte medica a
Galeno recensentur,quod autem hi,de quibus loquimur,habeant motus medios, estemia peratos inter velocitatem,&tarditatem supra declarauimus,nam quatenus interstitium est paruum ideo motus est breuis , quam&cito expeditur quatenus autem instrumentum quo fit motus est.inualidum. &; ideo talde mouens, motu etia in tardus est,ex lonko,
breui simul iunctis statuitur mediocritas quid igitur sibi velit minor,& quod sit vera ex dictismanifestum est succedit maior,qus est,quod quicunque habent motus spirituunt tem peratos sint perfectiui,confirmarum ex hoc quoniam commensuratio horum motuum este a prima ratio; & causa a qua pendet perfectio discursus,unde quam uiatori tus claros,& puros haberet aliquis,sed motus eorum essent improportionati hoc est vel plus iusto celeres vel tardi vel interrupti hic nusquam saperet; si amem ex ad Hamotus siti moderati quLvis spiritus non exacte sint clari, &puri, non tamen ideo tollitur quin hic aliqudd ingenii specimen edere possit, & cum dicimu4 aliquem habere interu lla lucidiora magisque aue minus sapere, & hoc ideo δsseremus fieri,qRonram motiones aliquandomag is equales;&ordinals sunt, aliquando minus;perti rb tiosnim minionum ex diuersis, qus accidua inipedimetis am ab interiori, suam ab evteIistri ς usa potest fieri, quare aliquando celerior est,aliquando lentior,aliquando interrupta motio, qu*njam calor, & virtus mouent inri qualiter hoe autem contingit , propterea qu0d praeter naturaliis disposito, aut vi mali
h laurigin tem nihil eonducet accedens ad apere, fistunc'uPetremma nisi tu carrinis ituntur se color δ propter caliditate Utperjectui mensium magnitudinis enim: ecfium, recam um, coloris caliditas acquisimit, utrome seratasiit adperficien μHVius a potetesmatisdute sunt praecipuaepartes, itera positionem continetialieraraetionem de causam reddit; positio rursus .eatur in duo membra, datum nempe, γquaesitumdatum est, magni qui carnesduras. & calidas sortiti sunt, hoc est magni calid h& sicco temperamento pret ii quaesitum est fiunt persectivi & sensitivi, quid perstetiui,
sit, quid itemsensitiuum supra declaratum est. in
ab At dices sensitivi sunt qui e*cellenter sentiuiit,hi promptepatiuntur,homines tales sudimolli carne, hi sunt humidi, ergosenfitivi molles, & humidi alitui dicebatur carnu si a , praeditos esse sensitivos;si ergo carnem mollem babere debent, quomodo carneinduta habere poterunt,quidam igitur habentes camem mollem, ijdom arnem duram habςkMiquod sane ridiculum estia Tet 3 An