장음표시 사용
541쪽
uer 3 In Physogia. Aristotelis
nes aues aeque sevire ait;& Martialis volucrum praedonem vocat, ct ab o vnibus odio hal
beri ait Ouidius, Quia semper vivit in armis.' - . I l I I lat
. Est itaque huius apotelesmatis sensus;cuius hominis bculierim vivaces, sta ivbeontiunue illos moueat, & modo ad hanc, modo ad illam partem conuerti videatitur 9δt ouinia lustrare luminibi is tacitis, fui ait Virgilius, ille erit indignabundus & saeuae atque aeuis irae, & alienorum violenter appetitor, & rapax,ratio est,quoniam, accipiter Ocnloshabet veloces,hilares,& promptos ad motum, & idem est rapax, & praeceps, vehemens,'st: valide indignabundus,ergo cui Hieracis,sive accipitris inerunt oculi, ille ide his etiam opensionisus affectus erit naturaliter', causam facile potierimusa pertre; si contemplati tueri
mus talem oculum naturam calidam, & siccam cerebri indicare, cui aurem talis inest natura, ille ferox est,truculentus, & rapax nihilnon artogans armisόergo cui tales oculi ade runt,illum, & rapacem, &crudelem,&saeue iracundum dicemus. i ei
Ac sane memini quosdam me vidisse talibus oculis praeditos,qui pessime rapaces erant,& alienis bonis inhiabant, n e legem nec fationemvllam audiebant; praecipue autem si . admonebantur,id indignissime serebant,& cum magnificentiamἶ&magnanihlitatem
ercerent,aut exercere profiterentur, & beneficentiam, ex altera parie, quod expende rant,per fas,di nefas instaurare conabantur, erant autem hi mulierum amatorcs quidem;
sed minima quacunque de causa illas conuitijs maximis prosequebantur,ispe etiam faedepulsabant:adeo impotenti tramite ibiquebantur,& effreni quadam superbia omnibus dominari, ominibusque insultate q6labant.
timidi,quia ex oculis primum mouentur. u PAlpebrietare nouum,& satis secundum oluntatem nomen fabricatum est,quo utitus hoc loco interpres;sic igitur Aristotela qui oculis plus iusto frequentius metant, illi sunt timidi,& ignaui cuius sui dicti rationem asset quoniam in passione timoris inciὸ .Pit ab ea parte fieri motus calorisA eiusdem recursusad interna videmus eoS etiam, qui displodentes id armorum Mus , quod si ptis incant ό timent oculis subito non solumnietare,sed etiam eos claudere,cum primum fulgorem aspectant ignis; amplius &timidis pueris,abeunte luce superuenit timor quantum lucis abit, tantum timoris acdedit,. timidorum igitur passo in oculis incipiet,aut sedem habet. Videtur autem ratio Aristo telis in hoc sita si in timentibus incipit calor ab oculis ad inferna recedere, quando abit calor ab oculis cum spiritu.; in oculi claudunturi timentes igitur facile oeulos claudunt, qui ve hoc agimi similes sunt ijs, quiniistant , 'hietare igitur est timiditatis indicium ;.
At propter quidqiui nictant opensi sunt ad timorem P andiendum quoniam qui habedi primaraas corporis partes,ita naturaliter dispositas ut habent illi,qui ex affectu timoris alterati sunt,illi propensi sunt ad timorem,sed qui nictant, siculos partes nempe cor- oporis primarias ita naturaliter dispositas habent; ceu qui timoris astectu tenentur ,ergo qui nictant timidi sunt ι Maior nititur illi fundamento toties,ac toties repetito, anmam operari secundum naturam, dispositionem,ac propensionem eorum instrumentorum,quorum est actus quare quicunque corporis parte ita dispositas habet,atque pararas,ut illae sint organa ad Exercendum robur, robustus erit, si ad imbecillitatem imbellis, si ad ven rem venefeum go si ad metum,etiam meticulosus,& ignauus videbitur dicendus.
od autem qui nictarit Uculos habeant paratos ad timendum, & quod ab oculis tu inor incipiatis ius,&hune exmnetunab oculis timor incipit, tum quoniam inter se i midolosa
542쪽
mi ololii maiorem metum inqui iunt,quaeOculis,quam qus auditii percipiunturitu etiam quont m cum tim*is passio sit posita in te cursu sanguini ad inferna, ab oculisjgitur,di scedit; iudi fidentur esse quasi quidam terminus,a quo incipit recedere calor. i Dicamis ergqqyiqistant,stSquenter attollunt,ac demittunt palpebras, quibus id e-eidit illi .li; lpbl tas iam possim genere p/lpeb passio haec tremoris, & palpitationis membror insumsix similis 'supdj Npciigiem inloris,&spirituum circa oculos existentium,quibus Rhis partibuβῖ' 'CRS adestic seri&έ iritus, hi vel frigidi sunt, vel naturaliter ad inferiora calor in principist Iecessit,frigidia; tein, qui si Milpositi sint,ut calor ad intern recesserit prompti sunt inclinati Gaimendum, timidique vocantur, emo quii nictant, illisant timidi, quod rumi probandum. i . Lio Ψi l A Pioir E L E C X a V. is demissum a pestum,ν quibus altera palpebra immittitur in oculis per me dium Hi a pectus rui halpebrassuperiores tarde reducunt,motbterque intuentur, refruntur a saeptarentem detentiam, o ad aeminas.
D Ars haec etiam in antiquis codicibus non repe itur, quidam de in latino,&in Graeco . v in se tam piliant utcunq. aute sit, docet id ipsum,cuius lapiu iam mentio facta fuit libellum hunc inqndis undique scatere reliquiasque miseras esse cuiusdam tarragmis, collectae,ut aliuuansto tractatui si ij tifico materiam poss)nt seppeditare;cum autem glias pq sitiones declarituimus,etiam hanc aggrediamur ficopus huius apoteles malis est quattuor; fgna,quibiis&m llities, timiditas eisceminata declaretur afferre,ut sit sensu ex his
intricatis Verbis R istotelis extra sius talis. i i , t a
Qui oculos natura liter demita gerunt, ceu bene educatae virgines, & matronae honestae,morςs h rit eminites,quod in Didong e pri sit Virgilius dicens.
Tuis breui er Dido vultum demi pro tur . .
Verbum aψtem raecum,quod ita inuerterunt 'te pretes,ut significarent demissum aspe, , ctum,quamuis illud ipsum nusquam,apud illum notatum legerim, putarem significare, suavem quandam oculorum demissionem,nam &qui maligni,& inuidi sunt, &qqiruehi in mer dolent, qui cogitant,aut erubescunt etiam quandoq; demissum vultumhabet sed sine suauitate ulla aspectit , quam in pulchris, 'honesti. spectare foeminis solemus.
quando sine vilip sur aliqys degunt: Repeto igitur quod,qui oculos suauiter demisi si gerunt,illi sunt molles,timidique,& enoeni iἡati q9 jam hic est aspectus staminarum es& ille sic ora, .ςulos ferusi; Mausa talis poterit assignati,timidui, mollis,&imbellis,est,
temperamenti frigidi,& humidi,caret igitur multo calore effervescente,at caloris esseruescentis praesentia facit oculo&acuto' audaςos, elatos, S referen est oculos accipitrii in , &eum affrmnio sit causa a firmatiohis &negatio causa erit negationis, ergo caloris mul-
. ti,& feruidi ab ntia demisi. ,& non platos,a lxεMςoneque timoremm strantesnculos' faciet,sed placido,& suaves . i . . 'i' Altera Uroprietas est inibus altera pilpelira inini itii ur in oculis ρ et ni eqiu fixi aspectus;Hoc est quicunq.du fixo obtutu haerent demittunt alteram palpebram Vsque ad me H
543쪽
ue 18 In Physiogni Aristotelis
men magni ficum, magninimum, ambitiosum magnarum rerum cupidum, qua staffinpassiones contrarijs operiebat plarunque Aionibus,ut primo aspectu discne illum cogoscere posses , Alium,item atque alium vidi eandem oculi, passionem habetatem,qui vir, que & timidi, & maxime obstinati erarit ad auaritia potius,quam ad magnanimitate, aut liberalitatem propensi . Huius affectus' causam putarem dari pqsse humori mediocriter superstuo ; qui musculum frontis presentia sua sensim non aduerteisti relaxaret', & muscu46 palpebram attollentes alteram,resolueret;vnde cum defixo lumine homo ad alia intelidit animum, deficit copia spirituum,quae quodammodo viraeliter sustinebatillam palpebra ita laxatur musculus sub pondere labens palpebra affiginium usque oculi pervehit,quε in locum cum peruenit iam visio, & operatio pupillae iri tur de scati stes rursus pal iopebra sensi m tamen,quoniam non intense id animaduertitur, sed eo fere modo, quo dor inientes cum punguntur refrahunt brasci, ture. Videmus Iusem palpebras descendere in ortento animo aliquid cogitantibus, exemplo eorum qiri student,quibus quo magisintente contemplantur,eo magis vel nolentibus ob pit scimnus. . ynaautem descetigit non autem utraque,ut ostendatur hanc esse magis praetetnat L. Iem cerebri dispositionem , nam si os et ut i in dormientibus , & repletum frigidis vapor hiis habentibus caput, aeque utraeque descenderent palpebrs cum autem una tantum sit, quae descendat, necessarium est male astustum esse a causa frigida cerebrum, & sic causare' litterius palpebrae' Hlutionem imprefectat , at non apparentem nisi cum animus,&calor naturalis alio est distractus. ς 1 . ΤεTertiacouditio est: Qui palpebras periores tarde rediicunt, ij etiam timidi sunt, aestaminati ait Aristoteles hos ad eminas referri,quoniam foeminis conuenit, illasque decet non attollere prompte oculos,ut faciunt viri, causa est ea te cum superiori,si eniisstardentiollunt palpebras,vis motrix validu noti est,ergo deficit calor naturalis stigiis igitur pratualet,quibusautem praeualet frigus illi sunt timidiuvi cepius est dictum. . ' 'Quartum signum est,qui molliter intuentur,hoc est remissEplacide, & lannide,illi sui timidi;quoniam referuntur ad foeminas non quod omnes loemi nae sic tueantur,sed quet secundum naturam sceminitem maximedispositae sunt , solent tueri, ita placide, & mollit' praecipue dum amant,auiamorem simulant, & hoc est quod ait, id referri ad apparentem decentiam, eoqu8gapparet, hoc est passi se videtur,qdod deceat foeminas sic aspectare, de Ucet enim foeminarum obtutum talem essea emissum nempe, dia molle docόhtra viroruus audacem, & viuidum,causa huius est quὀniais qui molliter, ac remisse tuentur temper, tum etiam habent calorem, & spiritum; d molles etiam sortiti carnes sunt, quase habitu Reminilem frigidiorem,&humidiorem,quibus autem talis adest habitus eos iii mdudunt. timidos esse, & e minatos ac molles decrevimus. Qigod ergo quibus hic accidunt me.
ticulosi sint,&propter quid tales ijs adsint proprietates,&signa ex hiil patet. a A'Ρ'O T E c E S M A t X X X V. ' . l . oculos requenti tempore niduentes tinctus m quandam meluti immota 1 bent in alia oculo illi sunt imelle i ,sienimini Do amfat mehemens intillectio
Hoc est inter homines qui oculos frequenter mόuent, quosque setra diximus esse tu'midos, illi qui videntur habere quadam fuscedine immobili, esset inhenci' iiii Faoculorum albuginem , sue partem illies albam, qua tunica dicitur adnata ab aliatomi cisyilli sunt intellectivi , hoc est proiiipti ad intelligehdum. Quaesitum,siue passo, quae' proponitur est habilitas,&promptitii do ad intelli en eluis,quae intelligibilitas dici pote-
544쪽
H Aulus effati. Datum siue subiectum De quo predicatur est homo,cui duae adsunt con. ditiones , altera est, ut frequenter nictet, altera , ut in albo oculorum eiusdem appareae quaedam species fuscedinis,quae semper ibi permaneat eadem si enim quandoque adesset ει quandoque non ea per se, di naturalis non esset,at naturalis omnino esse debet, si modo promptitudinem ad intelligendum demonstrare debet ; praedicatum est promptitudo ad intelligendum. i Inici lectivi dicuntur qui apti valde sunt ad intelligendum, intellectus tres dicuntur e se operationes, prima quae simplex terminorum vocatur appretio, secunda est compositio, vel diuisio,in qua verum est falsum,tertia ratiocinatio, siue discursus in primam non caditor error,neque enim decipitur intellactus in simplici rerum apprensione,quod sint, sicuti ne que sensus circa propria obiecta falli contingit, caeterae veri ,&falsi capaces sunt.. Sui dicti eausam asserens Aristoteles ait,quod si in quopiam fiat vehemens intellectio: ' quod tuocitat animus,stat&visus. Quiasi semper eodem utens principio, quod,& supra fuit usurpatum, nempe qui omni affectu vacui eas in corpore qualitates, & signa sensibiliter apparentia habet aliquae spectari solent in hi qui certo ac determinato tali tenentur aiaiectae, illi secundunt natura in ad illum astectum, dia ad operationes secundum eundem ratercendas sunt valde propensi; ut si iratisoculi lucent, illos horrendum in modum .contorquent,dum ista agitamur, ergo quibus, & oculi lucebunt, di illos horribiliter intorquentes videbimus , quando ab ira vacui sunt, eosdem dicemus esse valde ad iram pro-M nos, sic etiam si quibus exacterem aliquam contemplantibus, &illam intelligentibus' .stat anima, & vi ius siue oculus , ergo quibus naturaliter stant oculi, illi videbuntur e . intellectivi - Et sane id videtur velse dicere Aristoteles, sed medium,& conclusio nihil inter se con
meniunt, & quae pro medio pofita sunt,oppositum potius,quam propositum colligere nata sunt. Quod autem medium quo utitur,nempe visus, siue oculorum immobilitas, animi seu mentis inferre probabiliter possit immobilitatem,patet, nam & Virgilius dubita
dem inducens Aeneam an deberet Turnum interficere; ait: Stetit Mer in armis Aeneas votaens oculos, ctaubiae
Didone loquens dubitante, quid responderet ait:
At cum eandem firmum habere animum significat ait: Ilia seu Dor oculos immota tenebar;
Nec magii incepto vultu sermone mouetur;
ua dura silex, auset arpesia cautes:
Similiter certum est quod cum intelligere,& scire sit quies quaedam, & immobilitas, si Intellectui inerit quies,eidem inerit probabiliterscientia,ignorans enim anima quaerit,qu tere autem est moueri, naturaliter igitur cum mens omnis scire cupiat,nisi sciat,quaerit, a cinuestigat dubitans,ut deponat ignorantiam negationis, a qua silendi nascitur desiderius, patet igitur quod mens intelligens quiescit, mens quiς scens etiam quietam sinit cogitatu uam;quieta cogitatiua existente quiescit neque agitatur locus phantasmatum, aut phai tasia,aut sensus communis,stat igitur sensus omnis, ergo, & visus,& oculi,quorum ipsa visiva potentia ratio est, & forma,est igitur medium quo utitur oculi immobilitas. At ex aduerso Aristotelis placitum habet pro dato,oculi frequentem motum,& si quid immoti dicitur adesse,illa est tinctura, quam in albo oculi extare supponit, mihi igitur videretur pro concordandis medij S. extremis simul, aliter lagendum esse, atques probabile est sic in textu lacunam erroremque non lauem reperiri , Crederem itaques
545쪽
Cuius palpebrae frequenter mouentur si oculus immotus secundum se sutrit, ' albur 4ς iusdem quadam suscedine tincta apparuerit , hunc dices esse promptissimum V ime illa, .ctiones,ac scientias rerum adipiscendastita si legeris,& Aristotelis ratio i ciet d rem, huius apotelesinatis rationabilis causa poterit assignari. Quod igitur oculus immottis ii,snificet promptitudinem ad intelligendum declaratur,eo quod qui intelligunt, ac percipiunt aliquid,dum id exacte, ac sterfecte mens consequitur,oculi manent stabitis,& immoti; quod si hanc Aristotelis esse germanam lectionem supponamus,cauta eorum que in apotelesmate sunt singillatim exponentur, & primum ponitur in dato quod palpebrae nuetent,quod signum esse timidi, mollis viri diximus, molles autem secundum carnem eosdem esse aptos mente ex Aristotelis sententia posuimus. io oculos immotos secundum se esse, iton intelligimus eos,qui ex affectu,aut aliqua externa causa permanent,sed qui apparent fere semper iii eodem statu,neque dicuntur immoti, quod reuera immobiles sint, &semper stent quasi rigentes,nam quorum oculi rigidi sunt,& sicci,ex Adamantio illi sunt homines stupidi, ει bardi,sed immobiles dico eos, i r romouentur,hoSergo,cum fuerint humidiores,aiunt dicere virum intellectivum;cum enimo acuti, & valde mobiles arguant siccam cerebri temperiem, & calida;probabile est non valde mobiles, & pene immotos, ut sentit etiam Auer. rigidum cerebrum indicare, de humidum mediocriter,fi humidiusculi appareant oculi,Nam in mediocri frigid nate, humiditate tenui,ex Auer. posita est ratio cogitatiuae, & prompte apprehensionis, haec, ut arbitror causa reddit potςst Gulorum pene immobilium. Quod si dixeris supra ex Heraclito affrmat insuisse siccum animam esse, sapientem, quasi probitas intellectus in sicco, & non in humido posita iuerit;responderi pbtest multi-Φliciter; uno modo quoniam duplex est bumot inclementitius,qualis est, qui insidepace- .Lubro laethargum,&cataphoram producit,& hic rigenteroculos facit, di pensius stupidus ac bardos, huiusque est expetenda absentia, &secundum hunc humorem, abesse acerebro bonum,alter autem est humor namralis,qui si abundauerit, hominem mollem facit, di timidum, & eisceminatum pium tamen ad intelligendum, non tam ratione humidi quam ratione frigidi cuius ratio dicit quietem, ut caloris motum,scire autem, & intelligere est quiescere. ic LAn rursus dicere possumus corpus humanum organisum, & dissimilare esse, quare .1. plures partes habere interse valde differentes temperie,ac substantia , ct ideo propter hoc diuersas habere potentias,quae diuersarum partium sint actus,non absurdu est igitur quasdam partes cerebri esse humidiores si cum alijs comparentur,ut pote quae phantasmata recipiunt,alias sicciores secundum quasilla promptius retineant; alias calidiores quibus inquirit, & discurrit, secumque versat homo, quid agendum,aut non agendum sit, alias demum frigidiores quibus cogitans intelligit, & apprehendit,quae prius considerauit; mupossemus dicere, cerebrum vocari humidum, & siccum vel simpliciter, vel in comparatione,quod simpliciter est tal , non est cerebrum,sed corpus, aqueum simpliciter frigidum,nhumidum, at cerebrum si cum alijs partibus corporis conferatur dicetur sane frigidius humidius, vel cerebrum in respectualiorum membrorum principalium, humidum,& friugidum esse debet,ratio eius igitur,magis est in frigido, & humido,quam in oppositis qualitatibus, & inter illa quae humida sunt capita, dico melius esse disposita, quae ad siccitate magis accedunt,hoc est qiaae minus humida sunt, & praecipue praeter naturali excrementistioque humido carent,sic igitur in siccam animam cadit sapientia. Sed ad rem redeuntes patet,quod palpebrae possunt frequenter moueri oculos vero p ne immobiles esse, in his qui valent intellectiva virtute. Tertia erat conditio quae po,
nebatur in dato , quod nimimm albugo oculi seret fusco infecta colore, hoc rationabile est, nam demonstrat melancholiam in oculo dominari, quare ceIebra
546쪽
temperiem melancholia non carere quae causa est sapientiae,&promptitudinis ad intellia gendum ti modo moderato calore fuerit temperata, & hoc erat quod proprie volebat Heraclitus, cum sapientem animam siccam vocavit; hoc est bene uti instrumentis secundum temperamentum melancholicum paratis,quod etiam in tertia problematum,prob. primo dictum fuit. Sit ergo ratio ad apotelesma huiusmodi,Quorum cerebrum temperamento melancholico, & pituitoso secundum naturam, non autem praeter naturali, & excrementitio praediatum est,illi sunt intellectivi, sed quorum palpebrae nictant, & oculi pene immoti manent..& oculonim albumen fusco quodam calore insectum est,illi melancholico. & pituitoso cerebri temperamento sunt praediti, ergo quorum palpebrae frequenter mouentur, & oculi pene stant, cum suscedine quadam albumen eorum inficiente sunt intellectivi , quod fusio rat probandum, maiorem expraedictis patere certum est, Minor clara,etiam quoniam pro cerebri temperie variatur oculi dispositio, & fuscedo certum est dominantis melancholiae indicium.
Noto autem melancholicum cerebri temperamentum multiplex esse,neq. tamen o ne laudabile, nam si praeter naturalis fuerit melancholia, de illa omnino rigeat neque ca- Iorem concipiat, homines quibus contigit tale cerebrum,carent communi sensu, obstinatisini,nec per se norunt quid opus sit factu, neque ab alijs discere volunt, si vero calorem multum conceperit furiosi,* maniaci, & quasi malo spiritu demonum videntur obsessi,si .ao militer si naturalis melancholia est, & subdominium bilis extiterit,in actionibus vehemetes,sortes,audaces,prompti manu,sed nimium praecipites apparebunt,at ficum pituita, Semediocri sanguine,aut bile flava fuerit composita quae dominatur naturalis melancholia, iam cerebrum quale fuit Platonis aut Aristotelis, fiet; cum autem pituita superior fuerit, cum melancholiae si ibdominio, iam cerebrum habebis quale sorte fuit Ciceronis, & Demostenis, nam timor multus, & animi abie 'io plerunque illorum prudentissima cbnsilia subuertebat, & cum oratione multum valerent, & intellectui, in actione tamen, & opera
tione multis inferiores existebant,quod plerunque contingit,ut ijdem aeque in actione, &contemplatione valere non posse videantur, eo quod ab oppositis principius nasci putatur diipositiones actionis ,& contemplationis. bo
, oce admodum magna et cistranturgrauiter,iniuriosi referutur ad asinos. INcipit hic sectio 4. partis huius in qua contemplatur quidnam significent quaedam
vocem disserentiae, non secnndum quod voces sunt, sed secundum quod sunt soni ab animali,siue homine facti,nulla habita ratione significationis conceptuum vox magnρ ea dicitur quae multu m aeris mouet, & longe auditur, grauis autem quae tarda est, quo
grauior,eo tardior,quoniam aeris circulationes tardius mouentur,ut in acuta celerius, in-
o iuriosis quos nunc vocat Aristoteles,alij petulantes, &contumeliosos vocant,&insolentes, est itaque sententia. Qui cum sine affectu existentes loquuntur magis, & graui voce, eademque quodammodo intensa,vt videantur semper iurgari velle, illi sunt naturaliter iniurios,contumeli s, &petulantes,& conuiciatores, reddit sui dii tirationem, quoniam referuntur ad asinos. Quidam putant Aristotelem assimilare hos homines in hoc uno tant si,qm viriq. habet vocε magna, & graue n5 aut in alijs, siquidem illis no videtur,verum,qδ asinus conuiciator sit,de columeliosus, quare in hac venere sententia, ut iniuriosum no significatione acti-
547쪽
desiderio, & pro eo demum, qui nactus est struite ingenium, & asininum
Ego crederem posse, & secundum anim*m etiam qui tallam vocem habenticum asinis compararisnatura siquidem asini talis sit, ut sit petulans,&iniuriosa,&contumeliosa;btane pastus asinus petul ntissimus est,ac domi iussi calcibus impetit,aniurios sest, & omniano contumeliosus,nain a multis obseruatum est ,si asinus venetit ad purgatum pauimentu.& ornatum, subito sine ullo discrimino exonerat aluum, & vesicam quae proprie actio est contumptiosa,monstrans contemnere, ac nihili tacere praesentes, loci ac temporis nullam hab e rationem bene pasti asini contumeliosam,de petulantem naturam expressit Poma
bus eleganitissimo,&festiuissimo quodam dialpgo,quem inscripsit nomine asini,secundu Ioc igitur hui' contumeliosum,&petulantem dicendum esse asinum, qui nulli uareir, Iotionem hominum, aut locorum habeat. .
DicAnau igiturasinus aquiodum magnam, & grauem habet vocem, & asinus indiscae itus Ost,petvhans, & contumeliq*s,ergo quorum magna, grauis est vox,illi sunt petul3tes indiscreti,&contumeliosi, nunc propter quid id contingat videamus. Vox magna inest ijs animalibus quae masn in habent asperam arreriam, & multumi'de aeris emit tunt, grauem ha ent qui tarde aerem multum tra arteriam pellunt ; magnam igitur vocem haben quae magna sunt animalia, quoniam, & his magna adsunt instrumenta, sunt igitur necessario hi etiam homilie qui magnam vocem habent, & amplo Pς- ,2 mgna arteria, crata collo, docet id dominari terram secundum molem, quoniam autem cum magna voce iunistam dicimus grauitatem, quam tarditas fabricas, χἀ quae frigoris soboles est, temperamentum igitur frigidum , &siccum, hoc est terrestre indicat; cui tale adest temperamentum ille auarus, ac timidus quidem est, caeterum indiscretus, & vilis,quod si propter aliquam causam internam, aut externam non timuerit, &se alijs superiorem putauefit, subito petulans existet, ac cὀntumeliosus, talis enim est qui suae abiectionis, humilitatis conscius, aliquando in homines imperium habet;timens enim ne spernatur,in alios crudelitatem, & contumeliam exercet,ut sibi ipsi suae potentiae fidem aliquam comparet; quod in Tyberio, & Caligula apprime notarunt Cornel. Tac. di Sueton. cui igitur adest huiusmodi vox, illi adest temperamentum asiilino simile,at qui asinino par nactus est temperamentum, ille petulans, di indiscretus est, di contumeliosos, cum potest, & cum imperium habet, ergo cui talis vox ille tales etiam sortitos est mores. 3o Et memini sane me d0os cognouisse alicrum priuatum, qui talem habebat vocem Om nium hominum indiscretissimum, qui nullam aliorum rationem haberet, sibi soli commodus iners,contumeliosus, iniustus,petulans,&libidinosus,ignauissimus deinde, ac formi.dοIbsus,ut semper sustem timeret; Alter cum aliquando in magistratu constitutus solet,& aliquid haberet auctoritatis, cum ijs a quibus nihil timebat, omne contumeliae genus exercebat,si quando autem aliquis ei respondebat, & ad superiorem se diceret habiturum esse recursum,idem tanquam muliercula terrebatur, & ad flugem reducebatur, quod etia asinorum est proprium, nam impossibile est,nisi continue fit ste doletur asinus, illum ipsum esse frugi, bonum, & domino commodum, & quo melius ipsum paueris eo pGulantiorem , reperies, de minus paratum ad seruietidum, & parendum ,& hoc primum est qorum apo- i. teles Aristotelis,quq ad vocem pertinent,quae iure nectuntur ij quae ad motum,quoniam vox,&sonus omnis vel est motus, vel omnino non sine motu .
548쪽
. APOTELES MA CXXXVII βuicunque mocant,grauiter incipientes, finiunt in acutum iracundi, g lugentes referuntur ad boues, di ad decentiam et ocis. Hoc est, quicunque cum loquuntur talem vocem habent, ut incipiant in Aho graui,& in acutum finiant,quo pacto faciunt boves cum mugiunt,illi sunt timidi, iracundi, & queruli , sed, ut ego arbitror, id non sibi vult verbum graecum,quo hoc loco usus est Aristoteles, neque auctor Thesauri graeci, neque alii viri litterarum graecarum peritissimiiλισθυω ν interpretanxur iracundiam,sed maerorem,&tristitiam,&languorem animi ali'i, quando etiam di sensionem, & discordiam,quare putarem dicendum,qui talem vocem habent,illi sentinclinati ad maerorem, & tristitiam, & iacile cum domesticis contendunt,si miles enim sunt senibus,ut etiam ait Aristoteles in rhetoricis ad Theod. & lamentabundi sunt, hoc est ad querelas procliues, ut facile, & plerunque etiam sine causa de amicis, domesticis conquerantur;hos igitur tali voce praeditos Aristoteles assimilat bobus,&prae sertim foeminis,quarum vox talis esse videtur,ut in principio glauis sit,deinde cum termianat,acutuna sonet;quod tamen acumen nesci o quid lamentabundi in se continere videtur, sunt autem boues naturaliter tristes, neque illos ceu canes aut equos lasciuire, RG lude-yo re facile videbis, dicamus igiturhoues hac voce praediti sunt,&boues natura tristes sunt ergo vox haec propensionem naturalem. ad tristitiam ad apparentem decentiam Puto hunc esse sensum istorum verborum,hanc vocem quae principio grauis est, & in fine acuta esse talem,qualem vulgo videmus conuenire ijs qui maesti sunt, & actu conquerun I tu videmus enim maei ore confectos; & querulos homines,dum loquuntur in fine suae ρο - .riodi semper vocem acuere, & multo acutiorem esse,quam in principio soret, cum loqui,
.ci conqueri incipiebant; Id igitur sentit ut opinor Aristoteles hos scilicet referre moreri qui indolentibus apparet quique illos dicat.At propter quid nunc inquirendum. zmando igitur babebimus propter quam causam qui maesti sunt, & conqueruntur hac, ocem emittunt, tunc etiam clare conuersa m cognoscentes habebimus, propter quid hoc ab istotele fuerit enuntiatum,Maestis, & conque rentibus, & dolentibus calor circa cψr' cum spiritibus colligitur,his accidit igitur superiora, & quae circa caput, & os frigefieri, &siccari in pi incipio,igitur propter frigus eo in loco praedominans tarda vox est,gravis'. at
quoniam multus calor circa cor, multo & eget aere, lentes igitur ut etiam faciunt febricitantes,multum attrahunt aeris, qui deinde cum multus tarde foras regrediens multum perem externum mouet, dolentes igitur magnam vocem, &grauem in principio faciunt, de quoniam Qquendo, &conquerendo, ut inquit Poeta, egeritur lachrimis,egrediturque dolor,spiritus, ct calor qui circa cor quodamm0do comprimebatur,soluitur, & dilatatur,&gdi pax NSeXteriores progreditur,robustior effectus vehemetius,ac celerius mouet aere pelerius motus aer vocem acutam,sonumque magis penetrantem facit;hac de causa forte
equitur,quod quicunque in maeroris, & querelarum affectu reperiuntur, illi habent voce, i in principio suae locutionis grauem, tardam, in fine periodorum attollunt, & acuunt, quod sane mihi visum est,qua pluries in lachrimantib.& pectus plangentibus Deminis, &pueris animaduertisse;quod si res ita se habet,conuel sa etiam maiiifesta est,quod quicun- me vocem sic dispositam habebunt, etsi affectibus praediistis carebunt,nihilominus ad ilLIos multam propensionem habebunt,cum ita disposita habeant instrumenta dolori de Nuientia,sicuti disponuntur in illis, qui huthsmodi affectu tenentur propter quid autem id
ascidat iam superius dictum est lapius . . ,
549쪽
Qicunque autem 'scibus acutis 'ruptis loquuntur cinaedi referuntur ad mulieres, o ad δες iam, Hoc est quicunque dum loquuntur emittunt vocem quandam acutam,mollem, fractam illi sunt homines molles, deest oeminati ut enim supra dictum esuper cineidos non puto intelligendu qui patiuntur muliebria,sed molles,deliciosos effoeminatos, &magis seminam, quam virum reserentes, quid vox acuta sit, iam declaratum est,& unde veniat, dc quomodo fiat, nollem voco vocem quae tum tarda est,tum remissa, di paucum fmouet aerem,qualem audimus,aut in aegrotis cum ad summum venerint, aut in pueris, &mulieribus cum graecantur, Res blanditias iaciunt,has voces molles ad amussim expressit
Apuleius in suo asino, in mores sacerdotum Deae Isidis exponit;vox igitur mollis potius. delectat,quam dis liceat,neque acuta adeo est, ut offendar, qu mui. naturali hominum
periectorum voce sit autior Sed dicet alsiquis,si vox tarda grauis est,frauis autem non est acuta, ergo vox tarda nopotest esse acuta,at per se tarda eit naὀllis,mollis est acuta,aut si non est,tamen esse potest, ergo quae grauis est,ea etiam simul acuta esse poteriticaeterum acutum, & fraue contraris sunt, quare neque simules la poterunt. Respondetur. quod omnis vox grauis est tarda,sed non omnis tarda est grauis,ea enim
xarda, quae multum aerem mouer dicitur grauis, quae aute tarda non mouet multum aere
non est grauis, haec quam diximus mollem tarda quidem est,sed non multum aerem in uet, atque ideo non est graui ;vel tarda, potest locutio dici dupliciter , vel quoniam grauis si, vel quoniam multum temporis interponitur inter probationem unius,&alterius Syllabae, sic igitur etiam tardam dices vocem mollem, ruptam autem, &intercisam proprie appeti re possumui,quae lacquas quasdam recipit, & quando loquens in medio verboruin dehiscit, ceu quemdam aliquando audiui,qui antequam verbum finiat,eisdem medietatem replicat;aut aerem in medio verbi inspirat, interrumpere autem vocem in medio ma gni affectus, multaeque motionis circacor existentis indicium est,quod testasur Virgilia, i l . dum de Didone loquens amoris aestu percita, ait, . Incipite ari mediaque in voce resinit. id igitur stacut mollis, &interrupta vox ex his puto manifest esse. Hanc vocem indicare cinaedum hoc est hominem mollem significare inquit, mollities est duplex alter, animi,altera corporis;quae animi est deliciosum,estheminatum,laboris impatientem,vile, timidu m abiectumque arguit hominem, qui facillime dolere, & lugere etiam ex quacumque leuissima possit causa,qui & paruarum voluptatum absentiam non patitur, & dolores quainuis minimos sustinero nequit tales sunt,qui medicamentum,quoniam amarum est, sumere non, stinent,neque edere volunt, nisi perdicem, aut phasianum habuerint,sic quidam lugebat,cum febricitans audisset medicum prohibentem vinum, moriturumque se, , dcerto dicobatineque id passurum esse,alius,cum chyrurgus sanguinem ex rabere vellet,au 'fagit, cum teneretur,vulnerata vena animo deliquit; ergo molle animo sunt semindamnandi, & mollities animi vitiosa semper est,ac turpis,in viros magis,in pueris atqueia mulieribus minus,quae vero sorporis,ac carnis mollities est non semper damnanda est;al quando enim hominem intellectivum, de sensatum denotat, non tamen semper, etenim lyt a h as dictum est,ea duplex est, vel moderata, di ab humido naturali, & aereo prouenies vel immodica, &ab humido aqueo nata, qualis ea est, quae plerunque in mulietibus percipitur,dec quae nimicrinunc loquitur Aristoteles, mollitie
550쪽
Not. est autem non sempercum corporis mollitie, quae carnis est, sequi animi etiam mollitiem,etenim molles carne aut valde sensati fuerunt, ijdem etiam aliquando magnanimi, & in aduenis fuere tolerantissimi Meq; id solum in viris, sed etiam in mulieribus accidit,etiam corpore, & animo in principio, ilis suerat Temistocles, mollis etiam 'sar, ut visuna est non nullis, simit iter AgesilausMei notamen hos magnanimos viros fuisse non alleret,duplex enim ni agnanimitas est,&animi praestantia,altera acquisita,quae, in que-cunque, qui illam velit,cadere potest omnis enim non mutilatus, & secundum naturam dii cultus omnis virtutis, si volet capax est, ut enim Horatius dicit.
Inuidus, iracundus, intra, viriosus, i
Nemo adeo fermect, qui non mitescererissi erSi modo euisura patienum ricommorit a rem .io Vnu ursque enim ia manu arbitrij sui est,&suorum habituum secundum quos bonus, uel malus dicitur faber est,uoleia'. prauas cupiditates excindere,& bonas fouere potest. Qirare molles carne damnandi non sunt, sed laudandi potius, quoniam cum sensati sint facile fieri possunt uiri excellentes, ac perfecti, di haec carnis mollities cum ea, quae animi est aequi de dicitur, neque cum illa quid quam commune habet, neq. se mutuo indicat' s uero aliquid mollitiescarnis non laudabile naturaliter insitum animo ostenderet, haec esset timiditas quaedam,& impotentia corporis,non autem animi ad iustinendos labores, quod in Arato notauit Plutarchus;Vox igitur haec acuta mollis, interrupta significatao animi mollitiem, quae est propria mulierum, &illas decet; hoc est,sequitur haec urix,& a prime decet eos, quos molles esse videmus, quasi quod communis hominum c sensus hoc ex se ipsa iudicet; mulieres igitur secundum propriam naturam sic loquuntur hae naturaliter animo sunt molli praeditae,ergo qui sc, ´, & interi upte,molliter loquitur ef-Deminatus est,de animo praeditus humili, di abiecto; causam huius crederem esse caloris desectum, & humoris excrymeni iiij excessum quando enim calor deficit,iti molliter, 3e inferruptes mouet, deficit autem si comparetur cum nimio humorea quo pene obruitur; sitersoli attotalis, facula,mollis,& interrusta docet humidi supra calorem dominium attemperiesin qua hoc accidit effoeminata est , ac mollis ,& propensiones adinbllitiem, de ad abiectionem animi docet,ergo uox huiusmodi,non facit,sed indicat animi mollitiem,ao & naturam foeminitem; minor non uidetur habere dubitationem, acuta uox parum aeris
mouere docci.' At dices celeriter mouetur,ergo arguit multum calorem,responderem hanc celeritate,
quae acutam uocis sequitur per accidens oriri non a caloris abundantia, sed ab opposito , debilisenim, di paucus caltar formans organa, eadem parum dilatauit,unde factum est, ut stricta sit arteria aspem de larinx quare cum per anctumlocum stratur aer necesseest, ut celetiot aer fiat, de uox reddatur acutior mollities ut dictum est)humiditatis supei fiuae si gnum est,inte ruptio caloris non potentis illam euincere, de uniformiter movere,quod autem hanc temperiem sequantur propensiones animi effoeminatae, de humiles, atque abici
, QPuniuetrauiter mocant in gnum,Wperplexum ortes, O audaces tunc, μferuntur a d buctos canes, di ad decentiari. O Varium uocis Theorema est contemplari enim quasdam passiones uocum diximus
non ut significatiuae sunt concepistum,sed ut soni indicativi corporum sonantium,eli igitur hic Aristotelis sensus. Quicunque homines dum loquuntur uocem habent gra