장음표시 사용
321쪽
Compilatoria& eonditoris syllematia dotati .
Compilator plagiarius. Compilator judicio ea. xς .Ppitomatoris defit Uuin
q. 8s9. Compilator dicitur, qui, quae ea de re, quam sibi pertractandam sum lit, per alios ituros sparsa reperit, in unum cogit, insuper habita veritatum connexione, vel in 1ἰripto dogmatico historico finis ac oroinis nulla habita ratione. 8stematis vero conditore' qui veritates apud alios autores obvias suoque fini accommodas eligit & inter se connectit. Sustema enim dicitur veritatum inter se dc cum principiis suis connexarum congeries.f. 86Ο. Hagiarius dicitur, qui, qtiae ex aliorum scriptis hausit vel aliunde didicit, a se inventa esse affirmat.
Hinc peJeram plagiarii nomen meretur, qui systema conditurus ab aliis inventa eidem inserit, inventoribus non laudatis: Cum enim ipsi propositum sit syllema condere, pro luis inventis non venuuat, quae diuide
hausit g. ηει- . g. 86I. Si compilator aliis verbis reddit, quae ex alterius seriptis bases ne ea inde hausisse videatur,plagiarius es b. 86o. . g. 862. Si compilator verbis eonnectit, quorum unum ex altero non infertur , veI cumulat, quae sibi muto repugnant, Ane judicio Dr,ptum suum eompilavit. Cum enim d judicare nesciat, num Pro positio aliqua ex altera inseratur, dc quaenam sibi mutuo repugnent; judicandi facultate destituitur, quae ad libros scribendos necessaria 9. 76o. , adeoque sine judicio scriptum suum compilare debet. E. gr. Si quis de anima philosophaturias Lachii sententiam suam s
cit, quas nil ob et, seu minus eae materialis quadam sub antia cogno . Fendi s appetendi facultato Ar praedita; malebranchism vero evouvens mox quoque Corte)ει lententiam suam facit, Pod ipsemet cogitationes nostra doceant nos atque convincant, esse in nobis aliud quid' ter corpus, is sibi mutuo repugnantia tradit atque adeo compilatorem
sine iudicio agit. g. 863. Epitomator dicitur, qui ex scripto majore ea seligir, quae dato fini inserviunt, di exindo minus componit.
322쪽
864. Qitoniam epitomator seligit ex opere majore, quae dato Compendiaeuidam fini inserviunt s*.- ex me , quem sigii prasiit, qu0 040 di judicandum, num completumst compendium ejus sis 786. . Qioniam vero non minus scriptum scientificum, quam dogmaticum historicum in compendium mittere potest h. 863. ; eaedem regula in dijudicandis compendiis locum habent, quae descriptis scients- eis.dogmaticis bisoricis inculcavimus. g. 86I. Cum tyrones in admittendis principiis non adeo scrupu- Qualis rigor Iosi esse soleant, accurata vero eorundem evolutione nimis diu dumonstr Mi' detineantur, immo saepissime laboris pertaesi reddantur; iv eompendiis nonundasne demonstratione sumi possent, quae in gustema- 'te demonstrantur. I. 866. Ex eadem ratione Daret, si qua theoremata obpraxin, quae Demonstrat inde pendet , compendio in erenda, quorum demonstratio disseisis; ones quaen ea sne demonstratione aliunde citanda amerenda esse. φ Σόου 's. 867. Immo ex eadem ratione liquet, ubi notio Hara finest, non Quiniim rigor opus esse ut termini definitionem ingredientes definianturi in dςfiniendo
ita in compendio Geometriae Hementaris non definitur altitudo figurae in genere, cum non demonstretur, e. gr. 3n trian is altituατ- .i nem esse tineam permniacularem ex angulo uno rn basin oppostam, continuatam, se opus fuerit, demissam, quemadmodum a nobis faciun est in Elementis Geometriae Latinis ; sed se serente occasione lineam istam altitudinem appellamus.
. l. 868. Solida pertractatio dicitur, quae regulis methodi ad amus solida&si, sim respondet: supreseiaria vero, quae ab iisdem aberrati perflatariae
T V . tractationisb. 869. . definitio.
uos ergo quis meundi notionem falsam sibi formavit, Cur multo.
vel inadaequatam, quam ingrediuntur termini non satis intelle- reinjudiciare; ii Abi videbitur regulas methodi observasse, ubi ab iisdem minit i aberras V. 343 34 ), consequenter solide omnia pertractasse, ubi superficiaria tractiove fuerit contentus. Facile apparet, idem
323쪽
Solidaeae H. Perfidi uiae tractationis diseritnen.
obtinere, ubi de aliorum tractatione judicium ferendum, num ea solida sit, an superficiaria. f. 87O. Quoniam solida rerum, de quibus agitur, pertractatio regulis methodi ad am tissim respondere debet; superficiaria autem ab iis aberrat 868. ; Fotida sextractatione non vlredum es terminis visi accurata desiuitione explicatis, nec sta incipiis nisi sufetenter probatis, propositiones gesae ex princii iis h is demou-sranda vel, ubi principia certa E scitivi, tri hiabiliter adpruendae, ac gula ita ordinanda, ut contiu opraemittovtur,per quae sequentia intelliguntur, veI I robantur Of. 6o.I. Qui iritur utitur ter- 'minis non susscienter explicatis atque IrIncisus precariis, nec for- avum probationum legitimam attendit, immo riori loco profert ea, quorum cognitio ab iis pendet, quae posteriori colAcantur; issupersciaria trucitatione contentans. 87I. Quile sitisi. Hinc ulterius consequitur, si selide pertractentur ea, de pium solidae e quibus in scriptis dogmaticis agitur, librum esse debereperspicis umi , perfiORV,η- 9o.), ordine naturali conseri ritum ih. 798. 99. , demoUratio- - ἈψVRμ' nes consummatas f. 826.), resolutiones 'oblematum completas f. 839. , D' veritates omnes interse convexas E contrariosi autor siuperficiaria tractotione fuerit eoutentus, li-brum fieri obsim m 8. 79o. , ordineque scholae eo cribi i*. 799. , 'verba cum rebus confrendi 8o . Sos.), in f itionibus nune .
gi, multo minus earum veritatem pernpici posse ig. 8Is. certa cum incertis eonfvndi I 6-demonstrationes, s quae s=erun tum, esse minus confimmutas b. 826 problematum resoluetIoves vline . incompletas et, nunc supersua continere, Nunc falsas, nunc Irorseus
impostsibiles, vel minime a 'axi alienas esse f. 839.&seqqtates nubas inter se conneat g. 8480, certam ex stramuri ID bro rerum hauriri posse coguitionem I. 83a . .
324쪽
g. 872. δ/i libros legit, operam dare debet, ut, in iis narrantur facta, vel traduntur dogmata. ivtHIgatae memoriae mandet sibi profutura. q. 873. Si quis librumIlae bolaricum, sive dogmaticum intelligere debet, easdem cum verbis singulis notioves conIuugere tenetur,quas eum iisdem jungit auror i g. II S.
Absit autem, ut quis arbitretur, notiones cum verbis alterius conia iurigendas semper et se debere distinctas: etsi enim distincte praestene contrusis, ad mentem tamesi alterius intelligendam sufficiunt consu-sae. Qui igitur, quae de notionibus in genere praedicamus, ad distin stas restringit, theorema nostrum in perversum sentiam trahit S. 1i8. -
q. 87 stuso igitur autor terminos, quibus utitur, explicat, desuevitiones eorundem nobis familiares reddere atque juxta eas it sin erpretari tenemur I 873. .
Neglectus huius regulae perverstin interpretationem ispissime gignit id quod expertus loquor. V. gr. In meditatisui ι metaphsicis de Deo, anima es mundo definivi mun m per seriem siminc orum EF Deeessi rem inter se connexorum S stante hac desinitione non unum de mundo praedicavi, quod in alio sensu non habet locum. Undesensum verborum meorum pervertentes nunc vocem mundi semunt pro compage corporum mundi totalium, nunc pro flatu quodam particulari testuris, nunc pro genere humono, nunc pro seminibus impiis & ita ossietum
qui librorie. git. Quando verba aut ris inrelligamus.
dum, si aut terminos det. finiti porro.
325쪽
supponit. Quid faciendum, si ter
g. 87S. Hinc consequitur, si nutor terminos aliutuis cognitossv- ponit, definitiones eorundem ex aliis libris esse repetendas ad eos applicandas g. 876. Quodsi avior utatur Dore, qua utimur in communi sermone,
non definita, insignificatum inquisendum est . quem issidum definitis Aylimi st. δ73U Cons. g. 648.
viatur. IVodsi autor non sive judicio Fribit, ex commoni usu loquendi non supponere debet vocum Agnificatum tanquam perspectum, nisi cui notioso, utut confuse respondet. Suppono enim, quod velit intelligi: si vero supponit terminos vagos non fixos, aut Prorsus non, aut dubie - intelligitur f. IIT. DO.)β. 877. Idem ulterina Sodsi significatus . r. I. J76.9 repertus propositionem diducitur. reddat falsam, veI prorsus manifesto ajurdam, nec autor fuerit eompilator judicio-earens cst. ID. I; concludendum erit, ipsum ab usu loquendi recedere, adeoque ubi signiscatus tantister variatus troducit sensum prosintionis veI verum , vel saliem noumanifesto absurdum, is Dori non definita tribuendus.
E. gr. Nos definivimus mundum per seriem omnium simultaneo & successivorum inter se connexorum & in hoc significatu vocis demonstravimus, posito miraculo nec per aliud restituto, quod naturaliter illa non posito secuturum fuerat, per omne subsequens tempus mundum differre ab eo, qui futurus erat, miraculo non patrato. Qui desinitionem nostram non legerant vel saltem sbi familiarem non reddiderant, vocem mundi in sgnificatu communi pro compage corporum totalium sumentes propositionem ita interpretabantur, quas defenderem, non posse patrari, nisiSoles Luna e locis his diutiss. lnde intulerunt, stante hac hypothes miracula esse neganda, ac hinc porro alia, quae recenseri a praesente scopo alienum.
f. 878. Quid saeien- Ex eadem ratione liquet, si autor non fuerit eo Hrior ir, si φη pr judicio serens es' significatus verborum a nobis repertus producat
propositionis alibi ab autore flabilitis contrarium; tanti
326쪽
De lege dis libris sistoricis eae dogmaticis. 3o
sper autem variolus iis eousentientem p non illum, sedhoe esse ver jorum autoras sensum. Ratio equidem haec probabilis tantummodo est; sed in eo casia, ubi autor nec terminos ipse definit, nec ab aliis definitos stipponit, nec in , communi sermone fixus, sed vagus est significatus eorum, rationi probabili locus est. I. 879. - Quoniam tamen experientia dudum comprobavit, fieri Allus eata. facillime poste, ut, licet per definitionem terminus a significatu vago ad fixum ab autore fuerit revocatus, idem tamen per Praecipitantiam, aut memoriae lapsu alicubi ab eodem recodat; si propositis aliqua per dimitiones autoris fusa evadat, ab iis aurem si tantisper recedas, sua eidem constet veritas; nonprior, sed posterio ensis aut ori tribuendus. g. 88O. Quoniam inscripto scientifico termini non admittuntur, Sensia in sta qui non fuerint definiti, nisi iisdem notio confusa fixum vindi- pti, selemificet significatum 9. 76o. ἱ inscripto scientifico propositiones omnes qu0modo per definitiones autoris sunt explicanda, nee admittendus catius
eamum sensus nisi qui inde prodit, excepto casu unico, ubi autor iumethodi regulas ex defectu attentionis impegit f. 879. . f. 88 I. Patet adeo, in seripto scientifico lectori attento sensum au- Seripti selem, toris etsisIs esse certum, nec perverti posse, quin sensus perversus siet sensus eurdemonstrativa ratione refestatur. 8. et g. 882. Quoniam in scripto historico nonnisi facta recensentur .id tenen- I. I . , adeoque terminis non alius convenire potest significa. dum delecti tus, nisi quem iidem vel in communi sermone, vel in scriptis dogmaticis obtinent omnium manu tritis; in lectione strigii hi- sorici susticit, ut ad singulis verba attenti eas cum vocibus singulis jungamus votiones, quas υulgo cum iisdem in sermone eommuni, vel inferit tis dogmaticis tritis confingunt 9 87s. Meqq. .
Plura scilicet subsidia non assere Logica: unde omittimus cetera, quae . aliunde Petenda, utut ex hoc principio demonstranda. v. gr. in hi-
327쪽
ignorenti ter, minos, quos autor supponi eur liber
Explicitio per etymologiam fallaruvando defianitionis in interpretando nullus usus. cisiis altu .
storia civili ad intelligenduin mentem autorum opus habemus Geographia, Chronologia, Genealogia.
Quods lectori definitiones terminorum , quas autor sippo nit, non fuerint perhectae, vel olim inemoriae creditae vovisecurrant; mentem idius essequi non potest I. iis). . 884. Si quis termini, quem autor fumovit, definitiovem ignorans vi et mologiae vocis notionem friandam Hi fugit cum ea combungendam; is mentem autoris non intelligit, vis ratio devom, nandi Dei it a votione petita g. III. II 8. . E. gr. Si quis ignorat, quod astronomi nomine 'Paefixae intelligant& vi etymologiae vocem interpretatur de sessis, qua fixum, seu constat ter eundem in caelo ruentur locum, is beneficio etymologiae sensum autoris assequitur. Enimvero si quis ignorat, quid iisdem nomine motus veri Solis designetur, & vi etymologiae verba cnim, motus verus termino composito aequivalent . concludit, eo denotari motum Solis, qualis re- ' vera in 1e est, non qualis nobis e Tellure visus apparet, is seulum fingita mente astronomorum prorsus alienum. '5 88 Si autor desinitionem ex terminis extruit, quibus simia sumtis non aliam tr/buit notiovem, quam confvs im desivito respondeutem p ea propositionibus ne desinitionibus, quas ingrediuntur , intelPigendis non infervit I. I63. III.)g. 886. Si di finitionem autoris Agrediuntur te misi improprii vagi; propositionibus ne desinitionibus intelligendis inservire nequeuvt. Cons. f. 127. II 6 I36. E. gr. Si 'uis inti Pectum definit per lumen mentis, Vocem luminis improprie iiimit. Dcfinitionis igitur nullus est usus in interpretandis propositionibus, quae de intellectu aliquid enunciant. U. gr. Si quis assirmaverit, emendationem hommis non incipi debere ab inresectus definitio ad propositionem intelligendam minime conducit. Si enim definitionem in locum definiti substituas, haec prodit proposito altera, emendationem hominis non incipi debere a lumine mentis, quae non melius intelligitur anteriori.
328쪽
- Si quis in defuitionibdis utitur termisis nondum desinitis, quibus milia notio fixa confusa respondetp definitiones ejus propositionibus ac ceteris de itionibus intestigendis infer Dire nequeunt IIs uot. 886. . E. gr. Si quis cum Ari telisis ilefinit fomentiam per scientiam rerum sublimium; quid vero sint dira stibi es non explicat; definitio' eius non inservit intelligendis propositionibus de sapientia. Ponamus enim autorem hanc stientiae definitionem tradentem affirmare, in 'morem Domini esse initium sapientiae, ubi definitioncm sipientiae pro definito substitueris, prodibit haec altera: timor Domini est initium scientiae re in s limium. Sed haeae non clariorem landit sensum, quam anterior, qua indiu ignoratur, quid rerum sublimium nomine
g. 888. Si 'is tradit desinitionem moram, Er' propositionem
juxta eam interpretamur in qua praedicatum definito juxta completam notionem competit , sensus profositionis erroneus evadit. Etenim ubi mutila fuerat definitio,. definitum tribuitur rebus, quibus minime convenit g. 8o9. . Quamobrem si contingat, praedicatum definito non competere nisi juxta definitionem completam, propositio autem explicetur secundum mutilam; Praedicatum quoque tribuerur rei, cui minime convenit S. 476 93. . E. α Manca est de uitio figurae regularis, quod sit figura aequalism laterum. Quamobrem si Occurrat theorema: Omnis Aura regularis es eirculo inforiptibilis, idque iuxta definitionem mancam inter preteris, quod omnis figura aequalism laterum circuis infribi possit; sensus theorematis erroneus iussi Dantur euim figurae aequilaterae, quae circulo interibi nequeunti
. 889. Sy in definitionibus remElentur , quaper se invicem determinantur, propositiones per easdem explicatae fiunt iisnticae, ves. Non satis accurate determinata. Etenim si in definitione cumulantur , quae per se invicem determinantur, demonitiandum uti
que ut constet, definitionem esse possibilem, id, quod per QA 3 alterum
Definitiones abundantes quae incomamoda in imterpretando parianti
329쪽
3roriri. H. Sect. III. Cap. VI. alterum determinatur, definito convenire, quia convenit eidem hoc alterum β 2I6. . Praedicatum adeo propositionis hujus jam continetur in desinitione, adeoque cum subjectum sit definitum, in ipsa notione subjecti. Est igitur praedicatum cum sibjecti
parte idem, consequenter propositio in numerum identicarum recte refertur I. 2II .
Qxipdsi praedicatum propositionis categoricae non est innumero eorum, quae in definitione cumulantur; vi tamen definitionis eidem tribuendum f. 344. . Enimvero cum Plura cumulentur in desinitione, quam quae eam ingredi debent, per sypo- 'thesis; non vi integrae clefinitionis, sed saltem nonnullorum in ea contentorum Praedicatum subjecto convenit. Perinde igitur est ac si in propositione hypothetica conditio Plura contineret, quam quae ad hoc requiruntur, ut praedicatum subjecto tribui queat g. etis 222. , consequenter propositio accurate determinata non est β. 31 ). V.
E. gr. Si triangulum aquilaterum definiatur per Uangulum aequalium laterum & angulorum; ante demonstrandum est, figuram triangularem de aequilateram, & aequiangulam esse posse, hoc est, ideo esse 'aequiangulam, quia aequilatera. Propositio Vero, triangulum aequilateram angulos habet inter se aequales,. ita vi definitionis explicanda: triangurum, quod Iateras angulos inter se aqualia habet, anguras intres aequales habet. Ecquis Vero negabit. propositionem sic fieri iden- ricam. Quod vero propostiones sic non fiant satis determinatae, insuperioribus iam demonstravitnus & exemplo confirmavimus inol. 9. 8O6. .
tioni adjecta insinuant s*.873 3.
E. gr. Ponamus Titium in scripto histocleo appellari temperantemti probationis loco adduci, quod nunquam comederit ad satietatem, sed frugali coena contentus a cibo capiendo destiterit, cum sapor appetitum ulteriorem cieret, omnemque cibum avertatus suerit,
330쪽
quem sibi, vel aliis nocuum expertus suerat, utut saporem suavissimum iudicaret. Facile apparet, animo historici eam insedisse tem ' peram a notionem, quod sit habitus appetitum moderandi in capiendo cibo, ne stomachum nimio oppleamus, nec sanitati adversum eidem . ingeramus. ., g. 891. Quodsi notio, quam verbis autoris juvgimus, sensumprodu-
eat erroneum, nec tamen proburi Iost , ex intentione nutoris eam eum iisdem notionem esse jungenuom p praestat confiteri, nos mentem ejus non assequi, quam errorem eidem tribuere, praesertim ubi
. judicii di acuminis dederit speeimina alia 6.873.
'Facile apparet, nos hic supponere, per regulas antea traditas sensum verborum autoris erui non posse. V eteribus Philosophis, quorum non amplius extant scripta, sed ab aliis tantummodo conciss verbis relatae sententiae prostant, neglecta hac regula frequenter tribuuntur errores a mente ipsorum dubio procul quam maxime alieni.
f. 892 uus in interpretando qui verbis autoris non alium tribuit sensum; quam quem iisdem convenire, demonstrare, aut, ubi minime erroneus fuerit, probabiliter adstruere valetia E contrario iniquus in interpretando est, qui verbis autoris tribuit sensum erroneum, quem iisdem convenire demonstrare nequit. Dantur autem gradus birius in interiti erando iniquitotis, iIa ut major sit, ubi per regulas antea traditas, seu argumenzis insitis, proiari potest, sensum erroneum esse a mente autoriS alienum, di adhuc major, si quissensum erroneum Verbis autoris tribuere pergit, ubi falsae interpretationis fuerit admonitus di verus verborum sensus demon.
Cum in scripto scientifico lectori attento sensus ubiviseertus sit, nec PerVerti possit, quin sensus perversus demonstra,' tiva ratione refellatur j. 88IJ, in eodem autem omnes proposi
tiones per definitione. autaris. sint ζXPlicandae s 88o. ; manis
Sensita erro. neus dubius autori non ιtiibuenda . iniquitatis in interpretanta . definitio. Iniquitast onises a inimterpretando.