Pancratii Iustiniani ... De praeclaris Venetae aristocratiae gestis liber

51쪽

ranciscus secundus Paduae dominus Scalensem bello

diuturno confractum Veronae dominatu cum expelleret,Vicentia suis armis subigere adortus:illius fines ex primo infestabat.Vicentia urbs Carrario nomini lem per infesta cum sese fidei Venetae comitteret: Aristocratia Veneta per nuncium admonet Fransciscum ut se PVicentino bello abstineret.Quod tanta cum indigni tate,& ira intellexitivi caducea tore ad id missum violaret.Contra ius gentiuminaso illi,& auribus praecissis: atl imemor beneficio' recentium in se,& in su os mast, resibellum per tubicine Uenetae reipucindixit. Quum in senatu hac de re agereturiquidam patritius magna auctoritatis haec in cocione loquutus est. Illustrissime Princeps,& sapientissime senatuiduo hac in consulta tione,consideranda sunt:aequitas,& utilitas. Nam iustutia est propulsare iniuriamiquae inaediata:& praeparata insertur a Principeiqui vobis fauetibus:Patauiu principatum obtinuit.Vindicatio equide est pars iuris na/ rurae. Vindicatio enim estiper quam vis:aut iniuria:& omnino omne:quod oblaturuestidesendendo:aut ulciscendo propulsatur. Crauitas iniuriae:dignitasq; im perii vestri deposcit hoc bellum indictum i Carrario hoste nulla iniuria lacessito suscipere uia urbs Vice rina nobilis: ditissimaidesperato subsidio Mediola tnensis Ducatusicui parebat.sponte deditione fecit in

perio vestro:vt tyranum sugeret.maobrem aequitast,

ius spost uiatmos debere tutari eam ciuitatem nomini.

52쪽

Carratio insessam cui vibi fidem dedistis defenden , i

contra hostem.De utilitate pauca dicam.quonia emo lumentum agri Vicentini per magnum est.De volun tale principis Patauini nihil ignotum test vobis:patres amplissimilati de maligna eius natura. Na 3 CuielmuScalensem Veronae dominu suum familiarissimu venino sustulit post diuturnum bellum:& Antonium, αBruno eius filios proditione captos non muliopost necandos curauit:ut aiunt. Quod phalaris lamilsimus tyranus non egissset.Nulla primities principi maior inueniri potest:q in malitia suraulatio beniuoletiar:quod victu est Carrario.Non est dubius belli euentus:pr dentissime Princeptaquonia vires Carrarientes contra vestrum impertu non sunt validarivictoria in manibus est vestris quia tyranus praesidium ab aliquo potetatuspectare non potes emini obscurum est: Franciscu3 Carrarium Patauit, Veronae regiaR urbium dominuaspirare ad maiorem potentatu.habeorpatres sapietestin auribus meis tubae sonum nomine audacissimi tyrani in platea Paduae cantatu indicentis bellum.hanc in iuridi,Mignominiarsenatores magni nominis:pati noest Iecorum imperii nostri.C uaobrem bellu ab hoste Carrario indictum sortiter,& magnanime sumere len tio.Nam necesse est aut ulcisci iniuriamiaut ferre in Diniam non defendendi urbes sponte vobis dedentes. Iaenim FestrensesVicentinopi studium secuti,& Bellune sis,& Bassanici,& Collonenses imperium, & ipsi ultro accepere vestrui Senatusc5sulto ad triginta peditum:

53쪽

uitu millia stipendio conscripta suticiCopiam imperium Carolo Malatinae ex staminia accersito demadat senatus.Malatesta aliquas in Patauinu3 agrum expeditiones minime celebres secit.At postea Malaleta imperio abrogatoiPaulum Sabellum nobilissima Romanos familia ortum,dc militari arte praestante ex dactoribus exercitus legit senatus.Sabellus quidem in flnium tyrani feroxfrangere occepit.huius enim ducta quae iamloca:brevilex hoste capta suntaeodem tepore nouae copiar:noual castra prioribus illis Venelope ni hil inferiora Paduam obsidentibus:d Vectona expurignandam decreta sunt.& totius huius rei summa Da cisco Gonragar Mantuar principi est.inui Veneto pnesidio de opibus suum seruauit potentatu aduersus Caleatium Mediolani Ducen upes id lepusAlbertus, Aestensis Ferrariae dominus auxiliu Catrario praestat,& bellum Venetis intulit.inua iniuria comotus senatius Accium Aestensemi que in Alberti gratiam rese .gatum sciebat:ex Creta insulaVenetias accersuilinum cum ingenti hominu manu appulsum repente in Fer rariensem mouere imperant patres.Classis quoq; VGneta triremiu per Padi fluenta acta:magnum hosti ter

Albenias a' Venetis pacem impetrauidhis conditioni bus:ut sal ad Comaclum non fieret amplius:pollicet

etiam:interposito iuramentorse in Venetae aristocratiae amicitiam perpetuo mansuruiniq; Venetum ferrariae

magistratu laedicendi Venetis:accipereta Sabellus Πr

54쪽

ea tempora oppidis ex hoste quibusdam in Patauino

agro captis:ad Basanellum consedens hostem impe/υλ tuni facientci fugat Deinceps Paulus Sabellusix hac vita migrauit.Desnde Caleatius Crumellus bello stre . nuus:iuitu lenatustilli in copiaru3 imperium luccessit. mox Veronesis longargraviqi obsidione pressi in Venetorum potestate venere.paucis postea diebus calleb lλα oppida eius agri: Venetum imperiit recepit.Deini Eeps Calleatis:Patauino agro praeda:incendio:& populationibus vastato:platrisq, etiam oppidis captis: stra mouet ad locu extra portam:quae crucis dicit tel lurem nigramvocatarpremitq; urbem obsidione:cerra minibusq; pene assiduis.Vnde nono Kalendas Dece bris Padua est per deditione recepta.tanta quide cete ritateilaelicitate* cosectum est intra bienium aduersus Franciscum Carrarium bellumi ut paucis mesibus Ve/neti exercitus hostium copiasipluribiis proeliis attriuearent:castella expugnarint:& cocluserint hostem intra moenia.paulopost gloriosissima victoria partai Vero na primuidehinc Padua urbes quondam regiar no se lum inter primas Italiaeivem etiam totius Europae ei uitates: bilissimae in Veneti imperiipotestatem vene runt: chaese Steno reipu.principe.Tyranus Carra inensis cum quibusdam filiis captiuus fuit.Alii ante vr bem deditum fuga incolumes euaseruntihistoriciture ais mandaruncidaturn esse Patauinis ius ipsum latii:vtiin designandis Romae magistratibus: ferrendi lagra si ius haberent.

IIII

55쪽

hilippus Maria:recepto imperio paterno: llum Florentinis intulit. Qui fusi:superatis saepe i Philippo noad tuendam modo dignitate:sed ad nomen reiprureti nendum Mediolani Duci resstere no poterant. Qua

ob causam Florentini ad extrema copiaR: pecuniae ulinopiam reductitsubsidium per cotinuas legationes ae Veneta Aristocratia implorabatrati precibus assidue flagitabant dicentes:Floretinos fractos opibus ad Philippv essse defecturosinis Veneta aristocratia ope ferreret. Auditis in senatu Philippi legatis dicetibus pxnam

amicitia merga Venetos velle suus principe obseruaret re promittetibus eumsemper fore amicum ei reipu. Florent OR vero oratotibus auxilium assuerius Phi lippum rogantibus1decretum esti tutari Florentiarquaalias seruauit incolume Venetus senatus. Iccirco delis

beratum fuit per legatos monere Philippum Mariai ut ae Florentino bello se abstineret:nisi velit Venetum imperium sibi fore aduersariu. inua re intellecta,Laurentius Rudulphus orator Florentinop ad Principis pedes P uolutus alta vocetest iurado.Serenissime primceps nullum vnq futurum diem quo Florentinus po pulus huius beneficii 1memor. esset. Philippii, Mariacumverba Venetis daret de pace conficiendar&quo sidie Florentiam infestaret: Venetus: imatus ei bellu id dixit ingenii serocis:& semperi rem besticam cogitanti. . Mox a senatu aequitatusipeditatuit tam in modum.

scripti sunt ad stipendium. & omnes res bellicae cito,

56쪽

parate suerunt. Veneta Aristocratia Franciscum Car maniolam ob aegregia facinora prestantissimu militari μarte magnifico praefecit exercitui.Carmaniola ingentis spiritus rir:ac desidiae impaties tentauit primo Brixiae arcem proditione occupareisubornatis: qui praefectus eius noctu obtrucarent. Fefellit ipsum opinio:excogi tauit deinde principes alterius factionis Brixienses no men Philippi habentes inuisum multis aggredi polli citationibus:& in primis Petrum, & Achilem aduocaros:quusilentio noctis: refracto muro: lites intra moetita urbis tulci perenti Capta ciuitatis pleipauci aduer se factionis mocturno tumultu:excitati in munitiore3 urbis partem praesidio valida trepide se recipiunt. Phi lippus Mariaiaudita Brixiat defectionerstatim Franci scum Ssortiamquadringentotv aequitum ductore imi strui arcem tutaret:& se hosti insestu exhiberet:don ex Etruria omnes copias in Galliam Cisalpina reuocas se Carmaniola impiger fossam cum vallo obierit mn nitionibus hosti.sub id ictupus tumultuariae eruptio nes inde factaea' Sfortia haud trepidatione attulerunt. sed nonunq pugnatum est dubio Marte . In Venetis castris erant quatuordecim aequitum milliarpeditum vero dece3.Philippus interea urbes in miminia captas Martino qnto Romano pontiHi tradidit:vi eius gratialii Alamare Moxiphilippentes copiae, I rutriarct flaminia reuocatae: ductum Angeli pergulanuhaud inrui re arcis oppugnationi intre tui copi)s intra Ra

57쪽

ditivi omnis facultas accipiendi comeatus adempta sit hostibus.pergulanus: ut ab instituto ope Venetus auertereturiin Mantuanos fines populandus erupit. Nihilominus nec Carmaniolamec Mantuanus pricepsabincepto semoverunt.Memorant nonnulli historici in

philippens exercitu militabant decem aequitu3 milliar&peditum octo:praeter praesidium arcis,& Ciuitatulae qa erant millen quadringenti pedites lectissimuCa, maniola assiduis certaminibus fatigabat hostes, ostlongam obsidionem domuit Ciuitatulam inopia comeatus.exindeq; Arcepotitus est septimo mense post Brixiae receptione. Deinde Philippus Mediolani dux

tumultuose agrum Brixiensem adortus e Est uelam appetente Carmaniola cui summa belli erat:ductoren centurione'; Veneti exercitus undiq; conuocatichar risiiumentisi taribus. tyronibus omni ex parteae citis ad stipendiui ruVenetus senatus imisit Franciseus

Benabu aequestris ordinis Duce validissime classis si uialis contra philippensem classem apud Cremonam instructam.Bembus maritimis in proeliisybatus octo 'philippenses naues inter pugnamu apprehendit' fdicunt galeonesiquae nauigiag cidromodes vocant

i Victoria cruentissima potitus Benabus insequiturho

stilem classem petentem Cremona.& populando Pa piam usq; penetrauit. Circa Idus Maias Carmaniolacum quatuordecim millibus aequirumn sex peditum Brixia psectus ad Montem Clarum prima metatus

58쪽

estrubi tam diu subseditiquoad resiquae copiae veniretrie machinarialial bellica opera curribus imposta ad 6se aportarentur.Deinde motis castrisi& octo legum versus ire pergit Carmaniola:praesidio philippeis mu/nitum.ex quo mille aequites eruptione secerunt in Veneta castra. Atrox conseritur proeliu,philippenses substinere hostium impetum in potentes ad tubarum cantum se in oppidum receperunt.Deinceps Cremonam debellare instituit Carmaniolaifore ratus: urbe tam ii Iustri captaioppida sine ullo certamine ineventura in suam potestate.per id tempusiurant in Venetis castris ad duo de viginti aequitum millia c mercenariorum peditum deceminuocatorumcν circiter sena millialpraeter calones lixas,dc aliam imbellem turmam. Taceo delectus auxiliares omnium urbium sociar Erati. non procul hinc Bembeia classis:quae supradecemvi rorum millia habebat.Eius autem classis erant tur 'ta naues quatuor,& quadraginta praeter innumeras mi nores naues. Veneta castra ad septem millia i urbeCremonae positae erant ptiesidio ingenti munitissima inter

Cremonam:& Padi ripam.haud paruus Philippi ex

ercitus ad tria millia passuum ae Veneto conleditimox pugnatum est a' meridie ad vesperam Mantol ardore certandi strepitu concursumi vi momento tempo ris puluis in speciem atrae nubis excitatus pugnatibus. rerum omnium conspectum eripueritiNullus enim in

tanta coecitate erat oculorum usus.victoria neutro militante: sgnpi receptui dato : utrini discessum est..

59쪽

Venetus deinde ad Casale maius recipiendu castra mouit.Eo Bembus classem continuo abdixit. Cassini claues territi aduentu hostis deditionem secerunt.Inde in Mediolanensi agro populando magna fecit praedam Venetiis de ad maclodiamisue mathalodiu castra po fuit: Cremonius agri oppidu3:quod vulgo macatum vocant.Tum Carolus Malalesta:penes quem summa rei bellicae eratiimperat Piccininu subsidio effetipse aut

primus cum leui armatura in hostem vadere vult.post se Taurelium prima tenere aciem iubetiproxime Star tiam, de pergulentem: atq; inde alios ordine succedere imperat.Carmaniola hostis voluntate praesciens ad cocionem milites conuocat,& inquiti. Videtis comilito nes:superbiam,& insolentia hostium qui nos ut imbe cilles,& timidos ad pugnam incitantisuperim imme

mores temporu.Quibus nostram cognouerunt virtutem.C5militones pclarissimi fortitudinis temere in acie couersari,& manu cu hoste confligere imprudentis est impatoris:nisi tepusinecessitasq; ostulat.Itas decertadu cu manu estim simus ad plium Muocati,& mors seruituti:turpitudinil anteponenda sitiv autem animur fiduciam* vicendi praestitit mihi uregia virtus est:in

manu victoriam teneo.quonia rursus veterani milites

ostendetis vestram sortitudinelut victores sinusmulla unq mihi fortunae facies tam saeua seseiptimescedam dedit:vi cu vultus vestros videasmon omnis abscedat

periculi metus. Philippus Mediolani Dux in princi Patum paternum i me restitutus testis est virtuti meae:

60쪽

dc sortunaem .inua is peritus artis militaris Mala

testa experiri vultmost aa proelium Puocat. In quo si virilis vobis,& non muliebris erit animusino dubito nos fore victores. Nam aequitatu, & peditatu superio res sumus,& locus certaminis etiam victoria nobis promittitisortuna victoriar non solum in virtute imperatoris pendetised etiam in gladiis, & lacertis militum estiqui propter gloriae cupiditate pugnant:pro qua mors seruituti turpitudinil anteponenda est. Veneta Ari stocratia nunq ingrata militiae suitisedualde benigna in reserenda gratia.quonia potentissima est,& liberalisiacmagnifica. uae quippe uno,& eodem tepore cum tribus:quatuorue exercitibus debellauit hostes. Comiti tones vestra virtus semper fuit asperis in rebus maior, u in secundis . Igitur si virtus vestra: solitaq; fortuna mea non deserit nos:cras Malatestam castris exutu vobis dabo:spoliaq; magna habebitis:quia mea est sente tia veterani milites cordis viri postero die dimicareisi in

eandem vos videro unanimes cosentire. acclamauerut

statim omnes se paratos forti animo ad proelium iret&operam veteranorum militum nomine dignam polluciti sueruiit. Carmaniola eos pleno ore laudavitnus siti ut corpora dc aequos curarent ad pugna:inseque te luce.Interim praestantissimus Venetus imperator arte militari tramites paludis alios alta fossa muniuiti hos tenui obire:&insidias statuitiatq; ingentem pedi tum vim virini palustres vias incedere percepit. DOinceps Carmaniola ubi hostem adesse sensit:qui pertu