장음표시 사용
51쪽
necessariti no esse.Iicq; inesse est & negare & assim
π.Mouent authiqiii modi materieria sium uni a numero habitudinui modo tres sunt materiar,trcs quoq; habitudines: igitur tres de modi. Tunc mdent ad contradictione. Arist. n. numerauit in prioribus tres modos. videlicet,inesse necessariu Se critinges, quia tin modos, qui n5 coincidui enumerauit. Hic vero no curauit explicare principales & accessorios aut reducibiles, nam ibi materias tagit lyllarum: at cu necessariu & impote eode modo ingrediant sylsos pro uno accepituit contingens & possibile. ipsum vero inesse enumerauit alio m5. hie vero cuspicialius loquat, sia ordinat modos
ad enutiationes,cnumerat nuc quatuor,videlicet,pol
sibile cotingens& necessariu N impore. prius in dixit deipo inesse. Addit aut veru de salsum ps rones dictas& dicendas. Enumerauit autem potius necessarium qimpote in prioribus: nc ut ait Philoponus necessariuest uti habitus impossibile uti priuatio . priuatio vero .nis.., reducitur ad habitu, no ccontra. Ob ijdit autem huier positioni Philoponus ibide. Primo,quia numerus modorum non correspondet numero habitudinia ac materieri3. pol. n. propositio in materia necessaria esse de modo cottingenti & de contingenti de modo necessa rio:igitur modi non numerant penes materias. Secundo fiat iste sylis,alal currit. Socra. aiat.Socra. currit: ubi patet hunc esse de inesse:& non cum modo de inesse.
Demum Aristo.vsq; huc locutus est de propositionibus& non de modalibus. Igitur propositio de ines eno est modalis. Sed istae obiectiones Philoponi nullae sunt.Vbi debes scire ui aliud est esse propositione de
necessario: dc aliud necessaria,aliud contingens, & de contingenti. Aliud de ineste& de modo inesse. Stalan. propositionem esse neccssaria de modo contingenti, . contingentem de modo necessario. de inesse de modo contingenti vel necessario. Λmplius stat aliquam cile necessaria contingente: vel inesse sin materia, quae nec eli de modo necessario cotingenti vel ines e. Et ita cocedi pol in aliqua sim materiacit in una spe sm modii denominatur ab alia. Secundo concedi potest: stois propositio est modalis materialiter sue habitudinaliter, non tamen Ois erit formaliter talis. Tunc ad rationem Philoponi dico u, modi riaderit materi hia naturaliter constituuntur:& hoc satis est ad arguendum illos esse tris. Ad secundam patet solutio. Ille. n. syllogismus est materialiter de inella: sed non sit formaliter
modalis. Ad primam patet etia solutio. Arist.n. locutus est de ijs quae sunt de inesse materialiter: de hoc susscit. Haec denumero modoria. Cosequens in loqui de numero sperum, dicamus ui tria sunt genera iumnum erit modorum, quae si multiplicans p a stirmativu& negativum erunt duplaude per consequens emi scx, quae rursus multiplicatae per uniuersale particulare &indefinitum enumerabuntur. 18. haec de numero Pro positionum. Ex iis apparent tres errores recctiorum.' L Primus est,quia volunt propositione de inesse & modalem disterre ibium per hoc,quia modalis tota cop sitionem determinat in illi de inesse non. Hoc est friuolum & non peripat icti . D aerunt enim penes dist
rentes habitudines ut patuit. Secundus est ιν ideo vorum & falsum non sunt modi, quia non determinat copositione. Hoc etia stiuolia est. verum.n.& salsum co- positionem notan: scd non ponunt in numero , quia
his. non notat aliam habitudines uter dictas Tertius error est Aesculani qui quaerit: vim diuisio propositi num in modalem de inesse sit generis In spes. Haec enim quaestio nulla est: cum quaelibet sit modalis materialiter vel formaliter.Et desitum odi dicamus. si naq; grae DUωω. δε cos sequimur,cum modus se teneat O praedicato sor- mali, videlicet verbo. primo priorum. & praeci semperponant primo loco, videlicet verbum. deinde praedicatum materiale. vltimo subiectum, hac ratione modus est primo loco constituendus: si latinos imitis,mur cisi Boetius ponat verbu ultimo loco uti ultimam
sormam. Ponemus modum in ultimo: quem auctores
ordinem seria ant per totu. Veru Arist. confundit & ponit ipsum nunc in primo nunc in secundo nunc in te
tio loco.vbiq;.n. semper notat materiam enuntiati
nis sibi propriam. Vtru m tamen habeat vim subiecti aut prsdicati. posterius dicemus. Ira iis patet quam inepte dicant iuniores de loco ipsius modi, cum neq; peripathetice nec latine loquantur, haec de praeambulis. Quae vero sit partis intentio: ex textu colligitur. vult. n. declarare de ordine & csissequentiaeuuntiationu assirmativaru & negat inaru quatuor modoru necessari j,videlicet,imporisco tingentis Sporis. hec de in tutione. Nam si complexionam bae inter se contradictoris on nuntur,quae per esse eisponantur atq; non esse, ut halar quae est esse hominem. negario est haec non eo hominem: hurus si
quaerit eo album hominem, illa quae est non esse albam homi p.
nem: sed non e e non album hominem. f. n.de omnibus aut n-aῶt μυ,
estimatio est, aut negatio:lignum est uerum dicere e e non
album hominem. Sedit hoc modo in his sit, etiam in illis, tu quibus Cenon additur. item facit id quod pro isso sumiturifc nam hιicis, homo ambulat, non est haec negatio, non horamo umbulat sed haec, homo non ambulat. nihil enim refert holim ambulare dicere,aut Micra ambulante esse, quare si
hoc mo in cibus,huius ctia a prinationis apesebille ιβ esse negatio erit .possibile non esse: sed non issa, no possibile ili esse. Mouet Aristo. quoionem pc nes quid attenditur in
his assimatio & n Matio :&sumit hanc maiorem perinductionem in omnibus propositionibus. contradictio est sume da penes effeci no esse, sed eiusmodi sunt pro psitiones, videlicet post bile esse,necessarium esse, re id genus, Igitur contradu tio su inenda est penes esse & non csse, i, autem in cibus sit sic sumeda probat inductive, ut in hac atomo est albus i sumitur penes illam, homo non est albus:&non penes illam, est non albus.Similiter eius quae est esse album hoIem contradictoria est non esseti ominem album, de non ista. esse non album hominem, declarat Phae duae no contradicant est albus homo,& est non albus homo: sed ille. est albus homo, no est albus h5, ici' hac ratione probat, quia tunc de quocirnq; illa,est albus homo , effetfalsa, illa esset vera.est non albus homo, cum de omnibus sit affirmatio vel negatio vera,mo de ligno haec est falsa lignum est albus homo. Igit illa vera erit. ligna est non albus homo, quod est impossibile dato in lignust album. Potest dari exemplum in aliis, na de centauro lim est falsa, est albus homo vel albus: igit illa erit
vera,cutaurus est non albus, quod etiam falsum est,
quia centaurus no est,m quia aliquis dicet sortasse in illis hoc habere locum, in quibus verbum est praedicatur. Ait Arist. uniuersaliuer esita I omnibus aliis que a Mduntur loco verbi est, ut huius as firmationis ambulat homo, non est haec negatio,ambulat nsilio, sed illa. noambulat ho quia nihil differt dicere holem ambulare, di hominem ambulantem esse . Inquit, nam si complexionum
52쪽
plexio nullae inter se contradictoriae opponuntur: quae per esse disponuntur atq; non esse: ut huius quae est e Lie holem negatio est haec non esse homine:& huius quae est esse album holem illa quae eli non esse albu holem. Quod probat:nam si de omnibus,aut assirmatio est vera aut negatio: cum de ligno illa sit falsa . lignum est albus fio. haee de illo erit vera. lignum est non albus horquod videtur impossibila: & reddens propositione maiorem urem vera inoibus .additi sed si hoc mo in his sit,
et in illis in quibus esse non additur: idem facit id quod
ro ipso sumitur esse. Cuius exemptu ponit dicens : naui .ho ambulat: no est haec negatio. no ho ambulat: sed illa.ho no ambulat: na nihil disseri dicere holem ambulare per verbiu adiecti uu: & esse ambulante p verbii substantiu u. liucusq; durauit sius pesio oronis: deinde ponit conclusionem 'e terminat suspesone ut patet:& sic concluso est v, negatio debet addi verbo & no modo. oz-- m. At cidetur idem Cr esse Cr non esse posse. omne. n. quod possibile est ditiis uelambulare, postibile est Cr non ambu lare π non diuidi. causa aut huius es: quia oe quod huc ratione pose est. non semper actu est: quapropto bi et negatio
comperet. potist enim non ambulare ambulabile: atq; non uia deri visibile. et impossibile cl ut de eodem enuntiationes opa
ad dandam contradictionem in his, nisatio no ad verbum sed admodum addenda est . utitui aut tali sylso. c5
tradictoriae in quolibet diuidunt verum & salsum: sed
ponendo negationem verbo & non m O:propones oppositae non diuidunt in quolibet verum&salsum : qm possunt esse simul veri ut holem pore est ambulare: S holem pose est non ambulare. huius causa est: quia pose
non est semper actu:eo quia esset necessarium: ita tales non erunt contradictoriae. Debes scires, Arist.Hi-
f - η tur hie dissinitione postibilis posita primo prioru . Est
enim pose nec necessarium nec impossibile. Propterea pol poni inesse cum non sit impossibile:ct pol poni inesse cum nosit neccsarium: propterea addit. causa aut
huius est: quia omne quod hac ratione possibile cst nos per actu est: de per consequens pote st poni in non esse:& quia non impossibile potest esset& ita esse & notae sunt simul de eodem:& ita non contradicunt.
με se Non ergo eius. quae est possibile esse, negatio est postibi
te non esse . contingit enim ex 's aut idem at mare atque negare simul de eodem, utit non peresse atque non esse ea quae adduntur affirmationes atque negationes feri. Siliatur illud impossibila est,hoe nimirum erit eligendum: est ergo
negatio eius quae est possibile esse ea quae est non possibile ef
se. Cr non ea quae est possibile non esse. Eadem quoq; ro erit de eo quod en contingens esse, π enim negatio eius es non contingens esse. Et in alis quoqό simili ratione ceu in neces.sario uis impossibili.
Videtur ut quaestionem motam soluat: & primo ait solutionem & inquit. Non ergo eius quae est possibile esse negatio est possibile non esse negatione addita verbo. solutio est cui non sit addenda: sed cui sit addenda dicit statim. Probat in prius ui non sit addenda verbo
quia aut de eodem erunt verae contradictoriae, aut non
verbo addenda est negatio. Destruit primum dicens. si igitur illud impossibile est: hoc nimirum erit eligendis, videlicet, ut non addatur verbo. Cui aute debeat addi
subdiuest ergo negatio eius que est possibile ecte eaque
est non possibile esset & non ea quae est possibile no ecse. Eadem quoq; ratio est de aliis modis. Sic igitur patet ui negatio addenda est modo:& non verbo.
Nam ut in illis esse cr non esse 'bant additiones: res vero subiecta: ia assum: atia homo :stem istis esse quidem atq; non esse sum ut subiecta:posse vero aes contingere adiaditiones: distinguentes nerum er falsum in his: perinde ut in illis ipsum esse Cr non esse faciebant. Similiter hae in eo quod est esse possibila: Cr esse non possibila. Solutionε dictam amplius explanare videtur: & vult c . 1 q, tales modi ita se habent in talibus: vi csse de non esse se habebant in illis: nam in illis de inesse verbum erat id penes quod fiebat additio negationis. Erant. n. verba additiones siue appositiones, sue pdicata res ipsae ut albu & li6:& id genus subiecta verbis erant. Sila in his ipsum esse 5 non esse se habent ut subiecta . modi vero se ut praedicata siue additiones atq; appositiones:quae distinguunt verum & salsum in his veluti ipsum esse &non esse faciebant in illis: faciebant dico similiter ut haede possibili esse: 3 possibili non esse. Huius aurem quae es possibile non esse negatio est non es, . . quae est non possibile est esse: sed ea quae est non possibile non μυ-ese. Et eius quae est possibile esse: non ea quae est posiιbile noeye :sed non postile esse. Q napropter hae possibile esse Crpostib: Ie non esse : sese mutuosquι uidentur: ideri enim spossibile esse cr non esse. Non enim eiusmodi ni inuicem contradidi iones sunt possibile ecte: Cr possibile non esse , sed
postibile isse, CT non possibιle esse: cum nunquam de eodem ut ueresunt: opponuntur erum. Neq; possibile non effeci et non possibile non esse simul uora sunt: quam de eodem. Si. mili ratione er de eo quod est necesssarium esse negatio, non ea qxae est necessarium non esse negatio erit sed ea quae est n5 necessarium esse. Eius uero, quae est necessarium no esse, es.
que est no necessariu no esse. Et eius quae est impossibile esse: non illa quae est imposibile non esses sed ea quae est non impossibile esse. Huius etiam quae est impossibile non esse: illa, via
delicet, non impossibile non esse. In iis modo exempla ponit:& colligitur regula lisc cain ii. Dcontradictoriae sunt pernegationem additam mo, ipso esse vel non esse in utri': eodem modo se habete. Cuius causam ait:quia hoc modo oppositione sumpta, non piit de eode veri sicari. Illo vero modo, videlicet, nexatione accepta penes verbum: pnt sese sequi & de eodem verificari.Verba transsatione perspicua sunt. iuersaliter stas,ut dictum est,ipsum quidem esse ac no my. --, J. essestatuere oportet uti ubiecta. IIce uero ad ipsum esse atq; ν non este adiungere affirmationem vis negationem faciED: ais has oppositus ese enuntiationes putare oportet, videliaret possibile, non possibile: contingens non contingens: mmm sibile, non impossibile: necessarium, non necessarium:
Ex ijs uniuerialiter concludit ν harum proponum dicta per esse vel non esse importata subiecta sent. Modi vero vi pdicata: additiones ac appositiones habetur: Et quae ait Iranslatione sunt psipicua. circa dicta phirimaeqones oriuntur. Prima est: quo nam modo esse & in non esse in illis de inesse appositiones siue additiones
sint.Res vero ipsae vi albu ho,& id genus sint subiecta. dent quidam ut Aristo. per appositiones siue addi xς - - tiones intelligit formalia principia. sunt. n. esse & non esse sormalia principia enuntiationu de inesse. Modi ve-SueCPeriher. D 3 ro
53쪽
ro format a principia modalium . Et ita volunt 'nec modi modatiui nec ipsum esse vel non esse illarum de -- , inesse sint p*dicationes sue praedicata. Sed liscriasior
nec re nec verbis est peripathctica . nullus. n. vnqua peripatheticus hoc loquendi mo usus est: sed bene cucullati
metaphyticis studiis addicti. Amplius docti sisimus
Boet. expones verbii illud g cu prostheses. Inquit:a'psines vocat praedicationes: ubi vult ipsum esse & non esse praedicata esse: quod quide verbum ipsum graecumsonat: ut paru gr. xcis litteris peritis patet. Rursus Avernin paraphraxe huius loci vult v, verbum sit magis praedicatu ipso nomine: quia est sorina: equa omnis prosicierum 'i'. scitur oronis unio. Dico igitur Π, esse Sc non esse in
illis de inste praedicata furit siue proli heses: hoc est ap
pones: quibus nome nomini copulatur. Sila modi sunt appθnes siue praedii ata modestu: quaeq; a nonnullis sormalia praedicata dicuntur:& non imperite. Vtrobiq;. n. modus incidalibus esse vel non esse illis de inesse inligrem Duem tiam significant praedicati ad sutim. Haec de app6ni - amu . bus. Post haec quid sit possibile quidue necessarium &inesse transigamus. Arist. itaq; primo prioris capite undecimo, ipsum hendechomenon: quod latine est contingens sedes bit: contingens est quo non existente necessario, posito autem esse aut non esset ex illo nihil Mestipari erit impossibile. Circa definitionem possibilis: videa
mus quid alii dicant. Dynaton quod nos possibile dicimus uniuersalius quid quam nocessariu este autumant. Diuidunt. n. mutiationes hoc modo tu, aliae sunt posisibiles taliae impossibiles: riirsus possibilium: aliae necesseriae:aliae non necessariae. Et iterum non necessariarum:
aliae possibiles: aliae impossibiles. Est autem propositio non necessaria possibilis: cuius significatus pol prohiberi & non prohiberia veritate: quod etiam Auic. sentit. Hi e stoici de ipso possibili. Sed hoc stare non potest. Primo: quia diuiso eorum salsa est: nam una & eadem spes non potest esse genus Se sipes respectu eiulde: quare non recte diuidunt propones possibiles per necessarias de no necessarias: &rursus non necessarias per pocstales atq; impossibiles.Huie etiam Averr. obiicit. si
cundo physicae auscultationis .c5m. 4s. cuius rationes P.Sila ibidcm perquirantur. Disertus vero Diadorus inquit.' Possibile est quod qnque erit: quandoq; non erit: adiecit rursus ipsius possibilis unum signiscatu, videlicet, id quod iam exivit ad actum; quod nos diximus dein-elle aliud videlicet,quod poteli exire: nondum tamen seriis. exiuit. Nec hoc ut mihi videtur stare potest. Na videtur illa des nitio esse data posteriori. Possibile. n. ideo erit vel non erit: quia est possibile:& non quia eritqnq; P phil M. & qin q, non erit possibile. Philon inquit: possibile esse aut quod iam exivit ad acitaim:aut quod potest exire: &si nunquam exiet: sicuti dicimus sensibile esse: quod est
Minis. in proii indum hostium. Nec haec videtur competens.
nam non distinguit inter possibile & inesse sed consen
im σε. dit omnia. Ex Soet ij commentationibus sumitur multi sarius significatus verbi possibilis unus quide est eius quod non est, potest tamen esse ut naualem pugnam esse. Alius eius quod actii est:& non potest deficere ut cy gnum esse album: Sc solem oriri. Alius eius quod actu est:& potest non esse: quod dicitur possibile no esset ut Socratem moruli vivit vltimus eius quod actu es :& nuquam non erit: aliquando tamen non fuit: ut igni calor aut niui frigus: aut animuin esse . Aliquando enim m non suit, sed postquam est: nunquam deerit. Iuxta igi- λοῦ - tur has modos Albumasarus: ut Avaroes narrat in pa-
raphraxe primi priorum: sic desinitionem Arist. in trilligit. contingens est possibile non necessarium iquo potito inesse: nullum sequitur impoliabile. Ait. n. possibile
genus esse ipsius contingentis: nam ut ait: omne contingens est possibile: de non econtra: quia possibile seques ad necessarium est possibile: quod quidem non est contingens. Additur vero non necessarium loco disterentiae thoe. n.dissert a necessario. Illa vero particula. quo
posito inesse nullum smilitur impossibile: est propriueontingentis. Sed haec expolitio dupliciter peccat. Primo: quia possibile I contingens leni per graeci sumunt pro eodem. Solum. n. vi Porphyrius dicit differrenti tu, possibile pol in sinitarit iplum vero contingens non . Secundo videtur illa particula superflua, videlicet, quo posito ineste nullum sequitur impossibile. Potius enim deberet dicere quo posito in non esse: nullum sequitur impossibile. Averroes Uero intelligit per quo non ex siente necessario retenus contingentis siue possibilis
quod est no necessarium.Omne. n. contingens est non necessarium:& non econtra. Impossibile enim non necessarium est. Per id quod dicit posito aut inc e nullusequitur impossibile. intelligit dincrentiam: dc sic possibile siue contingens est non necessarium nec impossibile. Hanc exponem intelligit Philoponus ibidem cum inquit. Aristo. autem media via usus est: & signis calupossibilis assignauit ese id quod nondum exit: pol in exire.Quare pore esse est quod non exiuit: N: potest exiare ut nauale bellum esse. Possibile non esse est quod existit: de potest non esse: ut Socratem mori: vel non vivere. Consequenter per haec patet quid sit inesse. Est. n. inesse possibile positum in actu: ut hominem currere. Non inesse vcro possibile non esse ad actium deuentu. Hoc autem graece est ei ne eo quia inesse est: aut meei-ne:cum non sit actu. Ipsum vero necessarium: quod a praece est anagacaeonui quidem est:& non potest non esse: ipsum necessarium este erit. Siquidem non est: &non potest esse:ipsum impossibile: liue necessarium n5 esse erit. Haec de possibili contingenti: necessario&impossibili. Consequenter an modalis sit duplex de sen- --μsu composito vel diuiso: transigamus. Sorticolae itaque
communiter omnes propositione modalem Ocmvo- rasom.
lunt esse distingued&qtii alia est de stasia diuiso: modus mediat. Alia est de sensu composito cum praecedit: aut sequitur. quibus Aristot. secundo elenchorum capite secundo assentire videtur: dicens, sm compositi nem sunt huiusmodi: ut posse sedentem ambulare: &non scribentem scribere. Non enim idem significat: si diuidens quis dicat:&componens:& ita tales propositiones lire videmur sensum duplicem: quorum quid udriam nunc omitto: quia plurima ab illis passim ictibutur. Ego vero post tm circa. Arist libros grecos quoq; suos expositores studium: atq; laborem no memini me legisse eiusmodi nugas: quae mentem impediunt a philoisphia:&animum confundunt. Dico tamen Alexandrum aphrodisium: Philoponum: atq; Auer. terON Iperipatheticos lecisse vim in eiusmodi propone. ncce lario currens ambulat: nam currens di ambulas possunt aliqn sumi pro subiecto i cui ambulatio & cursus acci dunt aliqn pro accidente ipso: ambulatione, videlicet,& cursu. Siquidem pro subiecto: aiunt cotingenter ambulans currereuiue currcns moueri, si pro accideribus
necessario ambulans mouetur. na ambulans necessario
mouetur quatenus ambubat. Si igitur sorticolae sensum positum vocent sin extr a pro accidulibus sumu-
54쪽
turi pespathetice loquuntur. Sila quoq; si sensum diui sum velint pro subiectis:et bene dicunt:& nee Aristoti
nec expositoribus contradicunt. hoc. n. modo Aris. Io-quitur in lib. elenchorum .in lib. n. priorum cum hi sensus ad syllogisticam sorma driam non faciant. ab Arist. non distinguuntur.In lib. vero elenchorum cum ad pacisia βω- ralogismos conducat. Ibidem distinguit. Ulterius soria seolae dicunt illam de sensu composito esse ce inesse. non autem modalem. At eam de sensu diui: o sola faciut fiatis.. modalem .Quod quidem destramentum est. Primo,sta Arist. modos appositiones vocat se habentes: ut esse dinon esse in illis de inesse:& no distinguit sensum alique. etiam nec expositor ullus graecus. Secundo, si eiusmodi essent de inesse: tunc Ar illo. in lib. priino priorum tales
no doceret syllogicare nisi in syllogi linis de inesse. Vbi constat illum non has syllogisare in puris de inesse.
Tertio, tunc in iis contradictio esset semenda penes dictum 3: non penes modum.quod Arist. non concederet. Quarto, tune tales probarentur Fin exigentiam primi terminii & non ossiciabiliter: ut sorticolae aiunt. Demum nec Alexander nec Auer. nec Philoponus haec
sentiun t in lib. priorum mec hic. n. si ,-M . Et de situ modi agamus: ab Arist. itaq; apte habemus tales modos esse prostheses siue praedicationes: siue appositiones. Quare si graecos sectabimur modos sempin primo loco statuemus: veluti verbum in illis de inescras kμῆ se.Si latinos ponemus in fine ut Boe. seruat. Suttii no- nulli qui volunt hoς modos du pcedunt sacere copositionem .dum vero sequuntur: aut mediant sacere diuisionemquodquidem friuolutae ex dictis patet. Nos enim cum peripa eiicis dicimus iis ubicunq; pon ut ureodem modo sunt. nota. n.& verba resposita idem s-gnificant:semper in ubicunq; sint : multiplice propone ericiunt: quatenus subm psit sumi pro subiecto & materia, εc pro accidete ut diximus: quod quidem ad rem syllogisticam non refert. Et quonam o tales modi mo
dales essiciant propones dicamus. Sorticolae itaq; aiunt modos: tunc essicere propones modales e cum a lucrisbial ter tenentur. Mouentur quia adverbialiter tenta sani sun cathegoremata: nominaliter vero sumpta sunt cathegoremata. Propterea dicut eiusmodi holem comedere est contingens: aut solem oriri est necessarium esse de inesse,& non modales misi sim quid: & metaphorice velu tho pictus est ho. Hae vero sunt modales, co- tingetc r lio currit. necessario sol oritur: & id genus. Pro his Iblebamus arguere. primo, quia in qualibet illarum notatur praedicatum inesse se biecto. Igitur est de inesse. Secundo sicio hunc stilogismu.oe contingens est pocsbile. holem currere est cotingens. Igitur holem currore est possibile.hic naq, syis, est in sipecie syllogismoria,&de inesse. Igitur illae propones sunt de inesse . nrtio,
tunc propositio contingens conuerteretur in terminis
contra Arist. primo priorii, quia bene sequitur lici
currere est contingens.Igitur cottingens est holem rere. Quarto haec couertit. B. est. A. igit nullu. A. est. n.
sed quodvis horia psit esse subiectu huius noli contingens. Igitur bene vallat. nultu. A. E. est contingens. Igitur nulluco tingens est. A. a. Quinto valet aliquod pose est hciem currere. Igis holem currere est pota Multa alia dicuntur: quaecum sint friuola: omitto. Sed haec postulta est:& stultissimum est contra ea esse sollicitu primo Topi. Boetius. n. Ammonius: Porph.nullam vim sa, ciunt in talibus quocunq; mo illi modi sumantur. Oes
enim dicunt idem sanificare iustum: & iuste idem bo
num & bene. & per consequens idem significat cotingens quod cotingenter, necessarium quod necessario. Dico igitur ut Aristo. nec illis vocat modales nec has de inesse sed solum ait alias: esse de inesse. alias de necessisario inesse. alias de possibili inesse. Quicquid tamen sit sectando sorti colas dicerem tales propones posse aecupi i m se totas:& hoe mo haec est de inesset necessarium est sole oriri:& id genus,aut sim dicta:quibus modi a pones sunt: siue praedicationes: & tunc sunt modales. Qua rone patet argumenta nulla esse. Penes quidvero contradictio in talibus sumendast: dicamus. Anonymi,quos narrat Philoponus primo priorii. dixerunt in illis de contingenti ves poli corradictione esse sume. dam per negatione propolitam toti semper. In illis de necessario inesse dupliciter praeponendo mo: & pponedo verbo: hae .n contradicunt necessario olfho est animali Δ: necessario quidam honon ellaniniat: velut illae. necessario omnis ho est alat: non necessario Ois fio estata l. Pro ijs facit Arist. primo priorum ubi docet syllogigare in quarto secundae:& quinto tertiae.& docet reducere eos per oppositum con esu honis in his de necessario inesset ei dum sumit oppositum: accepit eo tradictorium in dicto:& non in nro. Amplius Arist. docet syllogiςare ex puris necessariis in lecunda figurat ex cotingetibus vero dicit nihil in illa sullogi ari: hoc ut no esset si
vis necessariae esset vis assirmationis. Idcirco absolute P UM apud Arist. dico contradictio sumi debet penes nega M.tionem vel assirmatione modi. lunt aut modi sex: pos- sibile: contingens, necessarium,impose,verum, falsum: licet verum& fallum sint modism usum: non sim veritatem cum reducantur ad illos ut diximus. Quare quς libet modalis pol esse aut tota assirmatiuat quoties modus & dictum sunt ambo assirmationes. aut tota negativa cum modus S dietum negantur. aut partim a stir- lmatiua S partim negat tua: cum vel modus vel dictum a stirmatur caeterum negatur. Absolute insumenda est cotradictio penes modos. Tunc ad rones. ad primam
dico in docet reducere illas per contradictorium dicti: qm vis illius est maior quam virtus illarum de incile. Adscsm non est absurdu Fullogisare ex affirmatio libus in secunda figura in aliquibus modulibus: qii dicta
illarum habent vim prohonum de inesse. In continge tibus vero non sic: qm dictu contingentis non pol habere vim proponis negatiuae de inesse cum conuertatur ad oppositam qualitatem. Et de quantitate talium agamus . dicunt itaq; sorticolarum nonnulli tales enu P. Mima. tiationes siue propositiones nullius esse qualitatis. M uentur quia terminus sit biectus suspenditura propria denominatione. Amplius quia non mensuratur pr pria acceptione respectu suppositorum:& ita volunt tales enuntiationes nullius esse quantitatis. Haec positio CHMina. non est peripathetica. Primo: quia Aristot. ubique ubi aut propositionem aut enuntiationem diuidit: semper pir v.iiuersale & particulare & indefinitum diuisit &nullam exclusit. Amplius Omnis propositio vel enuntiatio ex materia constat t& forma. Igitur sciit ratione se x dicitur qualis assirmativa, videlicet, vel negatiuatit a ratione materiae dicetur quanta uniuersalis, virudelicet, vel particularis aut indefinita. Terrio ex non quantis non sit syllogismus: aliter non regularetur per
dictum de omni vel de nullo & ese in toto. Potest e m H. igitur diei & peripathetice quod in talibus potest notari quantitas triplex. Vna penes modum. Alia ratio
ne subiecti ipsius dicti . Tertia respectu totius dicti
55쪽
eum possibili eodem modo sumpto. causa est :tia sunt idem cino non differunt,ut Porphy.dixit: nisi quia possibile infinitari potest sine particula negasua: c&inges
vero minime.Non. n. dicimus in cotingens, ut dicimus impole:*d dicimus non contingens. Qibi repore effect contingens esse primi anguli siue quad anguli ipsorum. A.conuertuntur. Sic singulae sin3ulorum quadragulorum eiusdem lateris. Hanc regulam non explicat illo. sed dat eam intclligere . Secunda regula. pose& impore sese sequuntur cotradictoriae:hoc est per negationem praepositam.Seriratis. n. dictis eodeni modo quo ad qualita tem & quantita tem: sunt aequi pollet esei conuertibiles per solam negationem praepositam.
Huius declaratio est cy possibile sue cotinsens ad ipsum impolla se liabet cotradictoriae. Dicebamus enim in in alibus est triplex quantitas: quarum una est respectu stuppositorum temporum .Et de hac Aristo. loquitur hic:& hoc modo impore est v re ad nulla m dinserentiam ijs: contingens vel possibile particulare ad quasdam differentias t cmporum. Necessariu vero ure ad oem differentiam tdporii:quare recte dicit cy aequi- pollentia contingenti, sue possibilis ad ipsum impose accipitur contradictorie,hoc est per nςgationem prs positam modo: quia postibile ad ipsum impore se habe. contradictorie. In qu i. s Ipsium igitur impose atque non impossibile ad ipsum contingens atque postibile:& rursus ad non contingens & non pol essequunt quidem contradictorix lingula singulis distribuendo: ut non possibile ad impota noli impossibile ad possibile:& de contingenti eodem modo. Addit conuersim tn: quia non modo aequipollenter,sed conuertibiliter isse seq uuntur.Huius eponem subscribit dicens mam ad ipsum pol esse . ea n Natio ipsius imporis sequitur: qus est n6 impossibile esse. Ad negatione vero a Trinatio ut ad n cui possibile esse impossibile esse. Quia impore esse assirmatio estulon Ipossibile vero negatio Sic igitur quo ad has duas regulas stoici recte sensere. Ad ipsi in necessarium quo nari modo si bibeat : confuderandum est. Pergicuum itaque ipsum notrillo modo sese habere. Nam contrarie quidem seqvitur, contradiatorie
Nuc quonam modo ipsum necessiarium se habeat ad ipsum impossibile declarat. Et ponit talem regulam tertiam θ necessarium de impol Sibile sese seq utitur c uersim contrariae: non aut contradictoriae. HOe est per negationcm postpostam modo: & non per ne hi -, gationem praepostam. Huius regulae ratio est: quia necessariu & impossibile opponuntur contrariae: quia impossibile pro nullo supposito t poris: necessarium pro omni supposito temporis : ideo aequi pollentiae erunt per negationem postpositam: ea ratione, vid licet , q ua si in contrariis. Et in hoc pater error dictae figurae. Inquit . At ipsum necessarium quo nam modo se habeat considerandum est. Perspicuum itaque
ipsum non illo modo sese habere quo impossibile & possibile se habent: nam contrariae quidem ipsum neccia sarium sequitur ad i sum impossibile. contradictorie vero sequitur: siue ut in graeco iacet: contradictorie per negationem praepostam est extra: & non se inserunt. V. VI. Ne e natur Glast nccesse non esses. ne alio erit non ne .r m cessie esci Posunt. n.umbe de eodem esse uera . Nam id quod
obiiciet quis contra Aristotelem. nam necesse est e . n. esse contradicit illi quod est necesse esse, igitur aequi- pollet illi, non neceue est ese. Equipollet illi, non necesse est esse, igitur non aequipollet illi: impore est ense qm unius propositionis una est aequipolletia. Respondet negando alium plumu,t c. necesse est non esse, contradicat illi, non necesse est esset Immo ut dicit stat simul ,qm hominem esse equum est necessarium no esse:& non necessarium esse: quia non necessariu esse est misibile altum,quod sequitur ad impossibile fim umidimidiu:&ad necessariu sim aliud. Inquit : neq; enim
eius quod est necesse non esse,negatio erit non neces se esse.Posunt enim ambae de eodem esse verae, nam
id quod est neeessarium no esse: ut holem esse equum: est non necessarium esse: hoc est contingens altum rquod sim alterum dimidium p dicatur de impossibili: sin alterum de necessario. caxsa uero cur non sese sequantur quemadmodum cetea rotis νεάζl: quia ipsam impossibile contrarie sumptum aequi potu Ieru redditur ipsi necesurio. Nam quod impossibile est esse,
non quidem ipsi neces . sesca potius ipfi necesse non e si
aequipella. ut quod impossibile est non esse,hoc necessarium est esse. Q stare ut ea illa ratione se sequutur possibile, uidelicet, ex non pessibile tu haec contrariae. Quoniam illo modo noti significabunt idem necessarium G impossibile , sed in
Nunc reddit cam tertiae regulae,& quia ex dictis pa ς i) tet. Lego litteram. Cavero cur non se sequuntur haec de necessario S illa de impossibili: queadmodum cael
xae,videlicet P negationem p politam, est, quia ipsum impos, bile contraris sumptum P negationem postpositam aequipollens redditur ipsi neccisario. nam quod impose est essemon quidem ipsi necesse esse: sed potiusi pis necesse non ese squi pollet. At quod im pore est noeta, hoc necessarium est cile. Io infert regulas ambas dicens. Pre ut ea,videlicet,possibile& non possibile illa ratione per negationem praepositam se sequuntur, ita haec contrariae per negationem postpolitam, quoniam illo modo sumpta per prapositam negati nem non signiscabunt idem, sed modo nue dicto per
postpositam negationem conuertuntur.
An impossibile est se poni ipsius necessarii contradicti nes, nam ad ipsum quidem necessarium esse sequitur possibi te es fi eaim non sequitur illius negatio sequetur. cumst
necessarium aut affirmare , dat negare. Quarest non pose
bile est esse. impossibile est esse. Igitur id quod necesse ess r. impossibile est esse, quod quid tu est absurdum.
Nunc disputat quo nam modo ipsum necessarium c--.coordinetur cum ipso possibili. Et probatu, no bene ordinatur, ut secer ut Stoici in primo angulo sine quadrangulo lateris ipsorum. c.Illi enim volebat lisc se mutuo sequi posii bile esse S non necesse est este, probat igitur m negatio praeposta non facit aequi pollentiam in his. Et utitur tali enthim emate, ad necessarium esse sequit pol e esse,igitur ipsum postibile esse non sequie ad ipsum non necessarium esse: per regulam prioristiacam. nihil unum sesuitur ad duo cotradictoria. inod Alaute possibile esse sequatur ad necessariue se, probat:
quia si no sequitur ipsum postibile esse ad illud, sequit
ad illud non possibile esse, qnasi unum contradictoriorum non sequitur, alterum ad illud sequi neccme est.
Quod si ad necesse esse sequitur non possibile esse, tue 'sequitur impossibile esse,pcr regulam traditam paulo
56쪽
ante.& Ita ad necesse esse sequetur impossibile eta. In uit, an impossibile est sic poni ipsius necessari j cotra ictiones, videlicet P negationem praeposita, ut stoici
secerunt. Od probat dicens. na ad ipsum quide necessarium esse, sequitur pose esse. subaudi tu. igitur ipsum possibile esse no sequitur *d non necesse esse: P. gulam prioristica. nulluvia si sequitur ad duo cotradi istoria. Quod aut pore ceta sequci ad nec cile esset probat dicens, si .n. non sequitur: illius negatio sequitur, vidia cet, non pote esse: cu de quolibet sit necessariu autas firmare aut negare.Et ita sequetur ad necesse esse nopossislse e se quas si non possibile uti esse: hoc est quare si ad nec pse et Iesequitur non possibile est esse: s Squetur impola esse, quia non possibile esse:&impol sile esse aequi pollent: pei regula secundam. Igii id quod necesse est eseam possibile est esse,quod qui deest absurduitu , ita oportet dicere ad necesse esse sequi pol sibile xlle: de per consequens ipsum possibile esse no sequetur ad non necesse esse. Quia nihil sequitur u sconuero turetam duobus contradi storiis. Di Aper etiam ad postibile esse siquitur non impossibile esse. ad hoe autem non nec Sarium es equebatur:quire sieri posset ut id quod tu cessirium est, non necessarium fisi dquidem est absiadam. Secundo arguit,possibile esse sequit ad necesse e se igitur ad pore esse non sequitur non necesse esse: deducit, quia ubi possibile sequitur ad nectisse esses. valet ri cesse est esse. Igitur possibile est esse. Ultra,possibile est
ultra quia per itoicos no necene eue,ta non ImPO e due conuertebantur:& ponunt in uno angulo. Qua res possibile sequetur 2 conuertetur cu non necesse esse, Amip sum sequatur ad necesse esse tunc ad necesse esse sequetur non necesse cGe.Sic igitur per duas rationes patet hae non conuerti, possibile es e,& non necesse esse: Inquit 'nsuper etiam subaudi ad necesse esse sequit pol ehne, igitur non necessie esse non sequitur ad possibile esse: quod deducit dicens, ad polsibile esses idtiit no impossibile esse, ad hoeperistoicos non necessire sitas quebatur: quare seri possiet ut id quod necessarium
est, non necessarium sit. At vera nes necesse esesequitur ad possibile esse. Neeed idem equitur necesse non e se. Et nanit; visis accidere potes horum vero uirguis veram Isit: non erunt pro fidio inlinera. Id enim multostibile cli esse, ex non esse. At ne regirium si est uel non est: non erit ad virus possibile. Hactenus fortasse probauit in possibile esse, & non nec me esse non conuertuntur sumendo possibile propoli alto,nue st sumendo possibile pro contingenti ad
vim lis probat etia cν non conuertitur cu necesse esse, nec necesse non esse.Vtitur aut tali ratione, quodlibet continges hoc modo sumptu est ad uti siq;. Neceia sarium no est ad utrinq; siue sit necesse esse siue necesse non esse,igitur necesse esse non potest conuerti cum possibili: nee necese non esse,Inquit. At vero neq; n cesse esse sequitur conuersim ad possibile esse, nee ad ipsum idem possibile sequitur necessie non esse.Deinde accipit maiorem dicens ei naq;,videlicet, pol sibili esse vimq; accidere potest, quia conuertitur aὸ oppositam qualitatem :haee est maior. Deinde si imit minorem, dicens.hom vero utruuis,videlicet: vel necesse esse vel neces le non esse verum sit: non erunt profecto illa vera:ambo, videlicet,esse di no esse, quod explicat dices.
id. naimul possibile est en&non esset qui possibile couertitur ad virum; . Ad necessarium si est, vel non estino erit ad utraq; pola ipsum igit nccesse esse: & ipsum necessieno ine cum ipso possibili conuerti non potest. Relinquitur igitur non necessarium non esse sequi ad possibile esse. Hoc nanque verum est de eo quod est necesie elle Ex dietis dat quartam regulam vi, vidclicet, negatio praeposita monecessitatis, & postposita facit aequi- pollere ipsi depbn esse Huius ca est: quia necesse cilcidi possibile esse se habent ut sub alterna'. nam ipsum necessee Te est vid i mporis. ipsum possibile esse cli particulare. Sed negatio preposita di postposita facit sutilptillete suo subait o. Hae igitur conuertuntur . non necesse non e Te . N posecsse. Et hae, non pore non esse:& necesse esse.Sed di des, pore esse stat cu necesse in. de cum ipsi, necesse esse non stat ipsum tisi necesse non esse, quasi soluςns. inquit, hoc nanque,videlicet, non nz-ccsse non esse vcrum est de eo quod cst necesse effeta ut fortasse sic intelligit. hoe nanq; hoe cst non pote non es. verum est de eo: quod est nec ste esse.Sic igitur iri his accipitur aequi pollentia per negationem praeposita ct postpositam. Et ita patri quarta regula. Hae . . etiam ratione contradi lio sit ci quae sequitur alnon possibile es e. ad illud. n. sequitur impossibile ei te a ne et farium tione se, cuius negati οὐ non necessirium nouespc igitur π hae contradictiones modo dicto se sequuntur, vi sie nihil impossibile sequetur, si sic ponanturi
Persuadet mi pontionem,& regulam datam,videlicet, tynon ne esse non cenaequipolleat adpore cssessi ait, quia haec contradicit illimo pae esse. igitur sequi tur ad hanc, pore esse. quicquid .n. contradicit uni contradictoriorium stat cum altero. Quod aut corradi dat ad non pose esse declarat: quia non possibile esse, & inipossibile cse: de necessarium non esse conuertuntur. infido non necesse non osse contradicit illi, necesse noesse. nihil n verius est contradicere :u per negationia praepositam , Sita liae contradicunt: necesse non esse, di non necesse non esse . quare haec contradicit illi,impossibile esse sonon possibile esse, suod erat probatio' nostra. hiquit,hac. n. etiam ratibne ipsum non necesseno esse contraductio sit ei qtiae sequitur siue est ide cum non possibile esse. Et ira si haec , non necesse non esse: eontradicit illi: non possibile isse: stabit cum hac, videlicet, pore esset quia possibile Medi non possibile esse
contradicunt .Quod autem non necesse non esse con
tradicat ad non possibile esse: probat dicens : ad illud enim,videlicet, non pose esse: scquitur impossibile esse per secundam regulam necessarium non esse per tertiam regulam. Cuius necesse non esse negatio est praepositam particulam non necessarium non est e. Igitur concludit: de hae contradictiones modo dicio Iosequunturiatq; nihil impossibile sequetur si lic ponantur. Est igitur vis rationis,non necesse non esse contradicit ad non possibile esse. Igitur stat conuertim in possibile esse. Qu3ria itaq; regula est, negatio praepol sita & postposita facit conuersionem in his de neces a
rio& possibili. Dubitavit ala quispiam vitam ad necesse esse ipsam pol
sibile essesequatur . Namsi non sequitur, contradiatio, videlicet, non possibile esse sequetur. Et si quis dicat non hane
tradictionem, necesse trit eam dicere contradictianem esse
hane, videlicet possibile non esse, quaequitim embae deis' o
57쪽
C . s. Quoniam accepit ad necesse esse sequi pose, idcirco dubitat utrum ad necesse esse sequatur pola. Et primo arguit θ lic, na s ad necesse esse non sequitur pore essie:
sequetur tuu in contradictorium, videlicet, non possibile esse: per regulam contradictoriarum quae dicit v, de quolibet dicitur alterum. Vltra, ad necesse esse sequitur non possibile esse, igitur sequetur impossibile esse: per regulam aequi pollentiarum, non possibile esse dicerem valere impossibile esse:quod est absurdum. Dices sorteu, cotradi ctori u m eius quod est possibile esse: est illud olsibilemo esse, per negationem postpositam: & hcetoe sit contra regulam secundam , probat etiam non
esse bene dictum. Et inquit, tin etiam haec repugnat ad necesse essemon enim stant simul necesse esset de possibile non esse. Per hanc itaq; rationem possibile esse videtur sequi ad necessarium esse. At uero rursus ii quod idem est diuidi er non diuidis dis' esseCr non post bile uile tu quare ipsium nere' esse erit contingens non illi: quod quidem puri est. M s. Ad oppositu arguit. Et probat 9, necesse esse non sit possibile esse: na m possibile esse est ad utrunq;. Ipsiam necesse esse est ad virum. Non igitur pol necesse esse dici possibile esse: quia etiam diceretur possibile non e se. Et ita videtur quaestio dubia pro utraq; sui parte. Pesimum itaq; non omne quod potest aut esse aut umbulare. vim opposita uatere. Sunt enim quedam in qurbus non ι - est verum. Primum quidem in iis,quae no per ratione polliunt, ut potest calefacere: Cr pol Etiam habet irrationabilem He itis potentiae, quae per rationem sunt, eaedem etiam plurimorum sunt contrariorum. Quae autem sine ratione fiunt,non omnes talis erunt quia, ut dictum est, ignis non potest calefa- - - - - π non calefacere. Necertera alia quam agunt semper. Quedam tamen possimi etiam per irrationabiles potentias
simul opposita suscipere. Dictum est autem hoc hae de eo arquia non omnis potentii oppog orum est susceptiuu, neq; omnes eaedem specie dicuntur. G1. soluit quaestionem. ubi debes scire u ut in graeco dinaton hoc est possibile derivatur a dina me hoc est potentia: sic apud nos possibile dicitura potentia ut igitur pol tia est multiplex: sic possibile em multiplex. Potelia vero est quaedam activa,quaedam passiva. Rursus si ue activa, siue passiva, est alia rationalis:alia irrationalis. Potentia itaq; activa irrationalis: omnino est determinata ad esse:qua ratione dicetur potetia sim dimidium. Pasi tua vero siue rationalis ut intellectus: siue irrationalis ut materia prima tatq; subiectum est indifferens ad opposita. Similiter activa rationalis ut voluntas ut n5-
nulli sientius est ad opposita. Propterea inquit, dictum est autem hoe sue haec diuisio de potetia ipsa dicta est
ad indicandum ui non omnis potentia oppositorii est susceptiua: neq; oes eaedem specie dicuntur: ut visus&auditus alterius speciei sunt, aliae eiusdem ut omnes visust vel omnes intellectus humani. Quare ut potentia
alia est ad unum dimidium t m,puta ad non esse, Alia ad utrunq;: sic& possibile:quod denominatura potentia iis modis dicetur. Haec est solutio quaestionis, verba transsatione patent. Quo vero ad verba ipsa graeca attinet: verbum illud hose licet latine sit quicunq;. hie trax, , suli omnes: quia ad aures sonat magis. cum stas potetiae nonnullae multiplicer sint,ipsum quo pG MIe non simpliciter erit. Sed aliud quidem eam in actu
se esse dicitur. Aliud uero cum forsitan aget, ut potest qui duplam ambulare , quia forsitan ambulabit. Aeeepit ipliam possibile dici no vno modo per hoc ea a ui potentia non dicitur uno modo muc idem altius ex- 'plicando in qu t. Cum itaq; potentiae nonnullae multiplices sint: cum alia sit ad unum tm: alia ad utrunq;: ip-him quoq; possibile: quod a potentia traducitur, non simpliciter siue uno modo erit : sed etiam multiplex. Verbum illud multiplices graece est omoni maet & licet latine sit aequi uoce: hic non sonat ut expositores & Boetius intestigunt. Vno igitur modo aliquid dicitur posit-bile pro eo qJ est de inesset ut potest aliquid ambulare
vel esse, cum ambulat aut est iam. Alio modo dicitur eo quod nondum exivit ad actum : sed forsitan exibit. Vt pol quidpiam ambulare, quia forsitan ambulabit. Et hae quidem potentia in rebus, quae mouentur duntaxat -- 1 se est,illa vero etiam mimmobilibus. At per utrasq, uere dies, rtur aliquid potest ambulare aut eger atq: quod ambulat e iam actu est etiam ambulare potest. Postubili itas deis sione cegario hoc modo non simpliciter aere dicetur, sit alio modo vere. Quare cum ad particulare uniuersale sequatur , ad ip. sum necesse essesequetur postibili esse, non tamen omne. Tangit disserentiam de conuenientiam inter dictas potentias, & vult si illa potentia, quae est. d opposita solum locum habeat in quae mouentur, eiulinocti sunt corruptibilia & variabilia, potentia vero ad unum imetiam in immobilibus reperiri potcst. Dicimus n. sole poste oriri: deum posse esse:& talia. Ponit tamen conuenientiam P per ambas aliquid denominari pol possibile: ut tam id quod nondum est:sed forsita erit: quam id quod ambulati & ia in actu dicitur posse ambulare. Tune quasi riisionem epilogando soluit ad formam, de inquit, possibile itaq; de ipso necessario hoc modo ad utrunq; sumptum non simpliciter vere dicetur, sed alio modo vere dicitur: cum accipitur pro dimidio, quare insert: cum ad particulare ulla sequaturiad ipsi inins se esse sequetur possibile essemon in omne sed sim
dimidium. Videtur. n. ipsim necesse esse ut particulare quid:quia ad es e tm: ipsi im contingens ut v set quia adesse:& non esse. Quaerunt iuniores Virum neccssarium
sit particulare respectu contingentis. Ego dicerem contingens & necessarium possunt cosiderari respectu suppositorum temporis:&hac ratione ipsum necest rium est v se cum sit de omn i tempore: ipsum vero contingens est particulare: cum sit de aliquo tempore. Aut respectu suppositorum rei t& hoc modo contingens est utius ipso necessario: cum copetat mobilibus di immobilibus. Necessarium vero immobilibustin. itas etiam principium omnibus forte rebus, quae sunt in naut non sunt,t sum necessarium utq; non necessarium: π rea υ--m iatiqua sit ad haec consequentia confiderandus i. Pesictium '
nil est ex qs quae diximus id quod est necesse esse, actu esse. Quare cum ea quae sunt sempiterna,priora sint: etiam quod est actu is saporestate prius eris.
Stoici sumpserunt ordinem aequi polletiarum ab ip- so. sis contingentibus, ct deinde per regulas contingentiudederunt ordines in aliis. Arist.igitur reprehendit eos, di probat ordinem esse sumendum a hecessariis siue non Gesar ijs. Immo declarat ipsa necessaria siue non necessaria esse prima consideratione,reliqua e consideranda, ut consequentia ad haec. Syllogigat alit hu ne in
modusempiterna: desemper in actu limi priora ijs quae
58쪽
potestate sunt. At necessarium est sempiternu & sempactu. Igitur ipsum necessarium estprimum ii se inesse:& ipsum inel se actu prius ipsa potest a te, Stoici igitur ia
turale ordinem non seruarunt: in talibus eoru regulis.
Et haee quidem sine potestate actusunt, ut primae substan
tis: alii vero actu cura potestile sunt, quae quidem natura priora uni tempore vero posteriora. Alia vero nunqua actu sunt se potestate duntaxat. Rerum igitur ordine hoc mo Arist. constituit, ut prima sint q sine potestate adita sitiat,& in hoc ordine coia locant graeci sutias diuinas atque e materia tan Oseparatas Post haec R in scdo ordine sunt,quae a diu quidem sunt: sed cu potestat ei& in hoc ordine collocant corpora ipsa quTuis. Haec natura atq; praestantia potentiam: S subiecium excellunt, materia vero haec tempore e cedit: auod cum non sit logicum, Metaphysicis o mi to. Post haec in tertio ordine sunt pol sibilia esse: quae q-dem non sunt, sed possunt esse:& hae ratione possibili sunt, quia non sunt:& esse possunt. Et in hoc ordine statuunt motus tempus: transmutationes:& id genus. Ab iis triplex orta est enutiationum materia. Alia quidem in praedicatum inisse subiecto de: N non pol non inesia se . quae materia dicitur necessaria vel imponi si sit ad n Aesse. Alia est cum praedicatum inest subiecto actu, psitis non inesse,& hse dicitur materia de inesse. Tertia est in qua pescatu no inest actu subiecto, sed pol inesse, qdicit materia cotiges. Ad olum eo , a dicta sunt declarationem, describamus figuram quadrangularem.
Circa igie pressente figura primo debes scire ui δ po
nes in his politae sunt in terminis transcendentibus, &vi sint coci ad oes terminos: N ad oes quatitates. Hoc enim dat intelligere esse debere esse similes in Oibus preter qualitates de modos, Unde pro regula in tabus lusseruada est, ut termini sint lises:& quantitates silas, i lu': modist erunt:&qualitate. Scdo debes scire ιν le-sest haria sunto no eaede ut illae de inesse, et quo ad Itib alternas: in ubus potius infernae sequunt id pernas: quaecontra. Tertio debes scire u, ut in illis de inesse aequi pollentiae accipiebantur per tres regulas in cotradictoriis per negationem praepositam: in cotrariis per pompolitam: in sub alternis per praeposita & postpositam iita in his. Quibus declaratis lacile patet correptio sgum stoicorum:quae hoc modo subscribatur.
Haec sgura est secundum Aristo t.descriptione: quae corrigit illam stoicorum.
De oppositione proposition in diserit quae nugis
opponantur, aut qua penes muriciandi m
dum, an quae sunt ex oppositis praedicatis. VT R v M vero contraria fit assimatio negationi, an hymatio asprmationi, atq; oratio orationi: viilla que dicit, omnis homo est iustus, illi quae dicit nullus ho mo est iustus:an quae dicit, omnis homo est iustus illi, quae diacit, omnis homo es iniustus: aut ut callias es iustus, σ noest callias iustus, callias iniustus est: quae igitur nam harum
contraria est. D E BAs scire quod enuntiationes bifariam intelliguntur opponi, viro modo pencs oppositum modum enuntiandi, ut contrariae , ut omnis homo est iustus, nullus homo est iustus: aut ut contradi istoriae, velut aliquis homo est iustus, nullus homo est iustus . Alio modo opponi possiunt: penes opposita pradicata quae dicuntur de eisdem subiectis: viliomo est iustus,homo est iniustus: homo est bonus,homo est malus, Callias est albus,Callias est niger,equus est bonus,equus est non bonus: S tales, iis acceptis quidam dubitationem Aristoti intelligunt positive atq; absol te, hoc modo, videlicet, utrem propoli tiones opponatur penes contrarium modum enuntiandi i an penes contraria
59쪽
eontraria praedicatalled hoc liare non potest: quoniam in hoc libro non semel quaestio est ab loluta. Dictum est enim in primo: δ: hoc secundo: si oppotitio solum est in propositionibus sm oppositum modum enuntiandi:& non secundum opposita praedicata:quoniam enuntiationes oppositae sua contraria praedicata possi . sunt esse simul laliae: ut lignum est homo albus, lignum est non homo albus. Cum igitur quaestio est soluta, non videtur rationabilem rursus debeat repeti. Amplius lixe expositio solum intelligit de oppositione cotraria: quod etiam falsum est:cum Aristo. empla det in contradictorijs singularibus: & contrariis uniue salibus. με- L. Melius igitur videtur mihi ut littera sit legenda comparative: ut graeci legunt: cum enim Arist. declarauit enutiationes bifariam Opponi aut penes mulitiadi modos raut penes cotraria praedicata' petit nunc quae magis opponuntur hae quae opponuntur penes oppositos enuntiandi modos, vel illae quae opponuntur penes opposita praedicata. Rursus videtur in Aristot. perenantia graece intelligat oes opponis spes siue contrarias ii con- et tradictorias: ut ex pla monstrant. Qusrunt hic quae politio sit inter propositiones,quarum una sit vera altera falla. Respondent nonnulli talem oppositionem
esse contrarietatem, IIae enim contrariantur apud eos,
homo est animal, homo est lignum. Persuadent primo
quia opponunturi& non priuatiue nec relative nec c
tradictoriae: igitur contrariae. Secundo, illa oppositio consurgit ex compositione propolitionum facta ab anima:in quibus non potest este nisi contrarietas. Te tio quae ponunt aliquid non opponuntur contradicto riar. Alterum enim contradictoriorum nihil ponit: ut Aristot. inquit. Et ita concludunt tales propolitiones: quarum una est vera altera falsa opponi contrariae. Sed lixere ponsio friuola atq; stulta videtur. Prima: quia
omnes: aiunt interens&nonens potius esse contradi
ctionem: igitur si verum & salsum opponuntur potius contraiuctoriae, est enim salsum non ens primo posteriorum. Secundo ea per quae declaratur primit principium disiunctivum fictum ex partibus contradicenti sus videntur plus quam contradictoria: sed Aristo.
Metaphysice declarat illud principium,de quolibet estas Ermatio vera vel salsa: & de nullo ambae: per hoc uinihil potest esse simul verum & salsum: igitur verum di salsum opponuntur plus quam contradictorie ut ita dicam. Tertio Ammonius Boetius & Porphyrius desinierunt contradictorias hunc in modum contradictoriae sunt propositiones oppolitae quae diuidunt veru &falsum in quolibet. Demum Arist. in fine primi primrum idem sentit: ut iis patet: qui libros Aristo. reuolu Niri n. runt. Propterea debes sciret vers& salsum possunt
opponi incomplexe: ut entia & non entia, aut compi M. Si opponuntur in complex et patri ea opponi contradictoriae vi ens & non ens,si complexe uc opponu-tur interdum contrariae. Si colliguntur, propositionibus contrariis, interdum contra dictoriae si contradictorijs colligantur. Tunc rationes oppositae per hanc distinctionem omnes diluunturi ut intelligenti patet. Prima enim deletur in verum S salsum ut in terminis opponuntur contradictoriae ut diximus primo posteriorum: quia unum significat ens alterum non ens: ut in propositionibus opponuntur non semper Uno modo.
Secunda tollitur per idem: u, verum & fallum ut in il inpositionibus consurgit ex compositione facta ab anima, sed ut in terminis non sic est. Tertia etiam euerti
tur:quoniam verum & salsum ut in propositionibus aliquando ponunt aliquid aliquando non ponunt: cum in fiunt in propositionibus contrarijs ponunt in contradidiorijs ponunt. At in terminis scmper fallum nihil ponit. Haec sunt peripathetice dicta : reliqua quae dicuntur sunt extrinseca a doctrina noli ra. Si enim ea quae in voce sunt, imitentur ea quae in anima sunt: arq illis opimo contraria est quae est cor ura , velati illa que est omnis homo est instus: eius que est, omnis homo
est inlagus etiam in his Hirmationibus quae in voce sunt ea dem ratione si habere necesse est. Qisodsi illis non sit opianio contraria ea quae est contraris: nes affirmatio aformatationi corraria erused ea negatio quae quide dicta est. mi. x re considerandum est quae nam falsa opinio opinioni uerae eo Ttraria siι: utrum ea quae est de negatione, vel quae contrariu esse ratiocinatur. Quod quidem hae ratione explico: est quae- . Idam opinio de bono ipso q. fu bonum vera, alta uero g, vensit bonum falsa. alia rursus φ fit malam, quae nam itaq- taruopinioni ipsi aera contraria es, ars utrum ea per quam est
contraria una sit. Nonnulli ardetiones volunt v, in hoc textu Aristot. - I soluat:& breuiter velit v, enuntiationes sint magis oppositae: quae sunt Fri oppositos enuntia ndi modos: quaquae sunt de contra ijs extremis, ulterius ex littera ivllogi ant sie hypothetice, si opiniones sunt oppositae
quae sunt de oppositis, enuntiationes in voce erunt oppositae, quae de oppositis, haec perspicua est: qm ea quae sunt in voce imitantur ea quae sunt in mcnte. Destruitur antecedens: Ied opiniones non sunt oppositae quae sunt de oppositis: sed quae opposto modo enuntiant. Igitur nec enuntiationes. Quod si dicas syllan peccare in logi ca: de contra regulas ultimi capituli primi priorum iam lint euasionis locum. :u, Aristo.arguit per conssiquentia in ipsbian qua termini conuertuntur. Mihi aut magis Ei m M. ad aures textus&Boetii atq; bonorum expositorum videtur esse aliter dicendum: ν Arist. mouet unam aliam qonem : ex cuius solutione patebit solutio ad principalem dubitationem. Est.n. dubitatio accessoria in opinionibus, virum, videlicet, opinio contra i ta sit quae de
contrario: an quae contrariae enuntiat. Oisidit aut qone
hanc esse ad propositu per hoc: quia quales opiniones
sunt in anima: tales enuntiationes sunt in voce: hoc est si opiniones contrariae sunt quae de contra ijs: et enuntiationes erunt contrariae quae de contrariis:& si ecotraopiones contrariae sunt non quae sunt de cotrarijs: sed quae cotrario mo enutiant: ct entitia tioncs ipsae. Et in haec sit exp6:lege litteram. Inquit, s. n. ea quae in voce sunt, imitentur ea quae sunt in ala: siue dia noetica parte: atq; illic opinio contraria est quae est cotrarii: ut excpla indicant: et in ijs assirmationibus qua in voce sunt eadem ratione se lire necesse est. Cotra et si illic sit opinio contraria ea quae est contra ij: neq; assrmatio affirmationi in voce contraria erit: sed ea negatio quae quidem dicta est: eum igitur ita est in enuntiationibus divi in opinionibus erit dubo de opinionibus:& inquit, nam salsi opinio opioni verae cotraria siti vim ea salsa opio quae est denegatione: vel ea falsia opio quae contrariu esse cote lit: qd magis inepto explicat,& inqt, est qua da opio de bono ipso in sit bonu, verbi cI, de virtute tu sit bona i& hec est po vera,alia vero de bono vi de virtute uino sit bonu 1 & haec est salib. Alia rursus falsa et cy virtus sit malia: quaerit nunc q na liarii duaru salsaria ipsi poni verae de virtute ui sit bona contraria est: virum prima
60쪽
quae est per eontra resum enuntiandi modiii an a quae est per contrarium siue priuatorium praedicatu, &addit et dicensi de utru ea per quam vel cui contraria est ipsa po vera sit una vel plurest Addit aut hoc per contraria immediata v genitum Se ingenitum. Eadem. n. vis est de ingenito S de non esse genito, te quolibet. n. dicitur aut genitum aut ingenitu: vide quolibet dresse
gς tum vel non esse genitum. Propterea addit & ut ita
oppositio contraria & priuatoria habeat vim unius oppositionis vel plurium inam in quibusdam habent vim unius in quibuidam vim duorum. Ex ijs patet Aristoti ipsum non soluere: sed quaestionem rursius mouere de opinionibus: ex cuius nouae quaestionis solutione patebit sisti itio ad principalem quaestionem. in Arbitrari itas opiniones contruias ex eo ita definitas esse,quia sunt contrariorum fuissum est. Nara boni quoniam bonum est, atq; mali quoniam malum est eadem forsitan est opinio π uera siue plures siue una sit. Sunt autem haec conatraria, non quidem quia contrariorum sunt ,sed potias quia contrario sese habent modo.
..1 . Antequam sblueret quaestionem principalem: vidi ximus. Interposuit q6nem de contrarietate opinionu r& quia solutio primaeqonis apparebit ex solane sedae
qonis quae est de contrarietate opinionum . Propterea
nunc loliiit quaestionem secudami deinde soluit prima qonem ut videbitur. Est igitur solutio lecundae qonis opiniones csse contrarias, non quia de contrariis subiectis sunt contraria predicata: ut de liberalitate quia bo- . num est, de auaritia:quia malum est: sed quia de eadem
re sunt praedicata per contrarietatem dicta veluti de voluptate, quia bonum est: ut Epicurus autumat, aut quia malii est, ut stoicus: & ppea non oportet definire contrarias Opiniones: quatenus de cotra ijs subiectis comtraria pridicata enutiant: sed potius quia de una eadeq; re contraria suspicantur. Huius solutionis camassignati quia de contrariis subiectis contraria praedicata enuntiando potest est e eadem opinio: eade dico sm conlena sum,quia sibi piit consentire in veritate atq; compos siubiles esse. Sunt n.hs ambae compossibiles,liberalitas est bonum, de auaritia est malum. Ambae quoq; sm opinior em peripatheticorum. Inquit, arbitrari itast, opiniones esse ita contrarias desinitas: ex eo quia contrariorusunt. Hoc est: quia cotraria pilicata suspicant de cotra-rijs subiectis: salsum est.Cuius ronem breue subscribiti& inquit, nam boni ut liberalitatis: qm bonum est: atq; mali vi auaritiae: qui malum est: eadem sorsitan est opinio, de quona mo laoria sit ea de opinio subscribit: & inquit : & vera. l. d. eadem est illorum opinio quae ad G- sensum atq; veritatem, propterea dixit sors tan: quia illorum non est ea de opinio j implis, sed quodam O ut g nerati m. Sed quia pollet quis dicere illorum no esse e dem opinionem 2quia illa sunt plura praedicata de pluribus subiectis: propterea subiungit siue plures sint liue
una. Vtroq; enim modo una opinio illorum est saltem quoad veritatis consensum. Sic igitur opiniones contrariae sunt: quae de eadem re contraria praedicata suspicantur. Sed statim ob iciet cavillator arguendo haec nocte contraria: quia contraria esse debent simpliciter in totoq; ae illa sunt solum quo ad prs dicata contraria:&non quo ab subiecta. Igitur non sunt penitus contraria. Propterea quasi cauillum hunc rcfellendo subiungit, sunt aut huc contraria: non ude quia contrarioru sunt: hoe est penes contrarietatem subiectoru: sed potius M
contrario sese habent modo. Et ita sunt contrariae illae
opiniones contrarietate sumpta penes contrarietatem
praedicatorum At modi enutiandi, de non sit biectorum Hie est solutio breuis de generalis.
si itus boni una quilem epinio est, quonias brati, alia 6
vero, quoui I non est D 7, alia:quonia aliquid aliud est Ad Thou est nee esse pol. Haru quidem nulla profecto ponenda est: i. in .. ne i ea qui in se q πη- insidi creditur, nis ea qua non in se qui in uni extimaturinam si initae sunt ambae .cπ quaine e creditur quae non issent, Cr qua non inesse qui seβοι M.' putaris: sed ille in quibus est Aceptio, bc autem sunt in his
ex quibus gent rationes ipse prosi scuntur: at gen atronesi se ex oppositιs sunt:Pare etiam acceptiones. Generatim interpositae Onis solutione dedit de vo- cλluit oppostas opiniones zile, quae contrario modo si iaspicantur de eadem re &visus est velle contrario moseri inde eadem re contraria praedicata enuntiantur, sed quia hoe non est sim pri verum, nunc speciatim de clarat dictam sol tinem. Vbi aiaduersione dignum qilicquid velit Boetius de eadem re, ut de liberalitate esse una opinione tib vcram,verbi causa: quia est bonu: plures tamen falli, sunt: ut in liberalitas non est Sonu mest aliud qua est: vi ut in malum, opinari autem libera litatem esse aliud qua est esse pol duplinut 0, est malum quia sibi inlunt quaedam quae non inlitat:vt fugiendum odiosum turpe di id genus: quae malo insint: aut insit malum: quia ei non insunt ea quae insunt: ut quia non est viile quia non est appetibilet quia non est honestu. Sie igitur liberalitatem esse aliud qua est vi malum: est dupla: vel quia sibi inesse creditur ea quae non insunt rvel quia sibi non inesse creditur quq insunt. Arist. igitur
vult opinioni vem,videlicet, illi liberalitas est boni ii lii opponi in opinionem salsam et quae per negationem atq; contradictionem est: ut illa, liberalitas non est bonum,haec enim contra dicunt. Nam prima est indes nita vel particularis affirmativa. Secunda est indesinita
negat tua: qirae aequi ualet v si negatiuae. Illam vero quae
est per contrarietatem praedicati non vult opponi: quia pol ut visum est per intinita multiplicari. At opponi nocst nisi uno modo: ut enim dicebatur uni unum opponitur per se. Infinita vero per accidens. Inquit. Si itaq; boni una quidem opinio est & verat qm est bonum vici, liberalitas est bonum, adieci autem verbu illud lun ab quia constructio graeca exposcit ipsum. Alia vero cur quoniam non est bonum in haec est illi contradictoria. indes nita enim negativa valet uniuersalem negativa,
alia et quoniam aliquid aliud est quod non est nec esse potest ut quod liberalitas est malum. Haec enim illi incomposii fili: est. Data distinctione docet: quae nam harum duarum sit diceda illi opposita, ct inquit, harum uidem nulla ponenda est: supple illi opposita, quasi
icat nulla de numero earum quae sub secunda continentur , quas explicat & inquit: nec ea qua inesse quae non insunt creditur, ut quod si malum quia sugie dum:quia odiosum:quia turpe: neq; ea qua non inesse: quae insunt putatur ut cP sit malum: quia non in utilet quia non est appetibile: quia non est honestum, cuius rationem inquit: nam infinitae sunt ambstani R ea quaintae creditur quae non insunt: quam & ea qua non m- esse quae insunt putatur. Potest enim malum putari imesie liberalitati per infinita: ut quia turpe: quia intro ne sita tua odiosium:& sie de infinitis, etia ea no utile: la nis
appetibile:&se de infinitis. Sic igit patet q na no sit illi opposita,