De Granii Liciniani fontibus et auctoritate

51쪽

exigumandus Strinam ea, quae sequuntur, rursus in a. 6 s los incidunt. Liciniani temporum error, de quo nemo dubitat, quomodo aliter explicari possit, non video. Nam epitomatorem propter nomen Mallii, quod infra occurrit, nonnulla, quae duobus anni Spost facta sunt, falso hic inseruisse edd. Ponti mihi non per- Suaserunt. Praeterea collega Manili', quod proximis versibus legimus, testimonio est antea de Mallio sermonem fuisse. in Ob eandem cauSam nemo statuere poterit verba Cn. Manilius eiectus a librario nescio quo margini adscripta in textum irrepsisse. Ac si quis putet illa verba ex alio loco operis huc transpositaeSSe, ei demonstrandum est quomodo factum sit, ut enuntiatum de quo agitur huc transponeretur. Praeterea contra hanc quoque Suspicionem pugnant verba collega Manili', de quibus modo dis

Iam ero nos conVertamus ad proxima verba, quae ut tradita sunt, magnam difficultatem praebent: Rutilius eos collega Manili ho anno Cn. Pompeius natus est o lus Superrep. onitaeq(ue t adq(ue Cicero cum metu i adventa(n tium Cimbro rum

totam quatereta civitatem, iusiuran dum a iuniorib(us exegit ete 'Ac Pert iudicavit verba Rutilius eos collega Manili' - cetera depravata reliquit, titulum novi anni in Liciniani Annalibus eSSe proinde quasi unquam annus significatus sit alterius consulis nomine. Neque intelligitur quid sibi velit haec inseriptio, cum iam antea de rebus a. es lo5 gestis agatur.' Aliam rationem ingressi sunt edd. Bonn. qui verba Rutilius, Manili subiectum

putant posteriorum verborum iusiurandum exegit', cum Pert ut subiectum haberet nimis licenter subaudiret senatus'. Verba autem quae intercedunt hoc Cicero illi additamentum censent esse ab epitomatore factum. Quod in additamentum rursus arbitrantur verba nonnulla esse inculcata cum sic textum restituant: hoc anno Cn. Pompeius natus est, solus super tot re ponit Id quod iam edd. Bonn. p. XVII non praeteriit, qui si ibi constarent etiam verba collega Manili includere debebant.' Nam Perfgium prodigia illa anno 6.8 Io 6 fuisse opinantem in errorem incidisse ei. Jul Obs. l. c. nemo infitiatur.

52쪽

aeque atque Cicero'. Difficultatem igitur huius loci ita expedire conantur, ut dicant p. 2I adn.): Granius Pompeium natum esse scripserat a. 6. Ioi, ceterita. 6g8 lo6 , unde addidit epitomator solus superiore ponit', et ipse ad annum 6 8 Cn. Pompeium et Ciceronem natos esse adnotavit duo haec additamenta in eodice confusa in narrationem a fas Iosi inrepserunt. Quam coniecturam satis artificiosam iam refutavit in er l. c. p. 63 sqq. . cuius argumentationi pauca addenda esse existimo. Edd. Bonn. . cum legant solus superiore ponit ipsius

Granii verbis nituntur fol. V , p. 38 A 2 sqq. Pompeius annos natus XXV eq ue 3 Ro manus, quJod nemo antea, propraetore ex Asrica triti mphJavit IIII idus Martias'. Si enim Pompeius a. 623 8 I triumphasqet atque Licinianus IIII id. Mart huius anni XXV annos ei daret, necessario concludendum est a. lT(Ioi natum esse Pompeium illum censuisse. Sed totius huius

argumentationis fundamentum satis incertum est.

Cn. Pompeius natus erat prid. Ral. Oct anni a (lo6 (Veli. II. 3 Plin. h. n. XXXVII. 2. Id Hieron in Eugeb. Chron. d. Schoene II p. 3I . Triumphavit ex Africa secundum

LiV. per. s. quattuor et viginti annos natus i. e. Vitae Suae

anno ViceSimo quinto . . inde ab ultimo Sept a. Triusque adult. Sept. a. 6 3 82-8l . Quod si verum esset triumphi dies quem uni Granio debemus, esset IIII id. Mart. 6T3 8 I). Secundum Eutrop. V. s Pompeius triumphavit quartum et viceSimum annum agenS i. e. a. 22 82), at secundum PS.-Aurel. Vici de vir. ill TV viginti sex annos natus i. e. anno demum is is). Plui.

sed quot annos Pompeius habuerit triumphans adnotare Supersedit. Multi viri docti ut ischer Rom. Zeittalatu p. IS aliique putant annum 6 3 8 I in Liv. per traditum erui posse etiam ex actis triumphorum C. I. L. I p. ds), ubi post Sullae triumphum a. id de Mithradate actum alter triumphus erat allatus, cuius numerus tantum hodie legi potest. At Drumann . Aesch. Roms

I p. 332 et Lange ARom. Alteri. III p. I 6s triumphum in uno Te 8o , Mommsen R. t. II p. 333 et post eum Eengen(C. I. L. I p. IT8 in a. 6 5 Ts posuerunt, non tam una ex

53쪽

tot contrariis narrationibus confisi quam res in universum considerantes. Equidem me rumanno adsentiri confiteor. Tum enim

illustratur id quod Plut Pomp. Id tradit. Pompeio inprimis obstitisse P. Servilium Vatiam, qui cum consul designatus anni His is esset, primus sententiam esse rogatus putandus est. Ad hanc autem sententiam optime quadrant ranii verba annos natus XXV triumphavit'. Sequuntur apud Licinianum p. 38 I sqq. Murenae triumphus ex Asia et Valerii Flacci triumphus

ex Celtiberia et si allia actus, quorum annus non constat praeSertim cum Flacci triumphus alibi non commemoretur. Cum autem

Lucullorum aedilitas de qua proximo versu agitur a. 6T5 Ts fuerit Drumann IV p. I 23 , inher omnes has res eodem anno acta esse putat quo Pompeii triumphum anno T5 28 . Neque vero animadvertit illam lacunam, quae in aetis triumphorum sub anno 23 8l est, explendam ese idque, ut verisimillimum Ss, triumpho Murenae Drumann IV p. 8 adn. 8s et C. I. L. Ipp. si et IIS . Accedit quod si in erum sequeremur, ex Granii verbis annos natus XXV triumphavit accurate perceptis efficeretur, ut seriptor Pompeium anno 6 s lo5 natum esse censeret. Quodsi

Licinianus Murenae triumphum anni T3 8 I post Pompei anno T. So actum commemoravit, aut Pompei triumpho de

ceteris eodem fere tempore actis admonitus esse aut ex novo aliquo fonte neglecta temporum ratione eos addidisse videtur.

Sed utut res se habet, hoc elucet, si omnia demonstrant Pompeium a. To 8o triumphaVisse coniecturae edd. OBB., quam accipit etiam Francken p. 2d8 nullum iam exstare fundamentum. Neque opus est Linkeri argumentum in medium

proferre, qui ostendit etiamsi Licinianus triumphum anno 6 3 8l Vindicasset, ame, Pompeii triumphum anno aetatis XXVI

Livii epitomator et Eutropius, qui triumphantem Pompeium XXIV vel XXIII annos natum esse traedunt nisi forte numeri in codicibus depravati unti, in errorem ducti esse mihi videntur, quod XXIII annos natus Africam provinciam accepit. Iam rumann(I p. 33I suspicaebatur bellum cum Domitio Ahenobarbo in Africa gerendum ei non Sicilia demum expugnata mandatum sed iam a principio anno i2 82J ambas provincias ei datas SSe.

54쪽

actum non pugnare cum anno natali 6 8, quoniam scriptores Romani saepe annum nondum perfectum ut plenum numerent. Idem inher milii perguasit nullum epitomatorem, ut edd. Ponti . hic statuunt, voce solus nomine non adiecto usum SSe, ut scrip torem quem excerpebat significaret. Quomodo postremo haec epitomatoris additamenta, quae in rerum anno 6 8 Io6 gestarum descriptione exspectamus, in insequetiti anni re enarrandas petietraVerint, etiam edd. Bonn. sollertioris ingenii viris divinandum relinquunt. Apparet igitur ipsos illos viros doctos suam coniecturam audacissimam non potuiSSe ad item perducere.

Ergo aliud de hoc loco iudicium est faciendum. Liulier pro solus superreponit exspectat filius Strabonis' vel salus reipublicae'. Sed haec coniectura parum congruit cum litteris traditis, quas hoc solio uterque Pert testatur. Neque verisimile Si verba tanti momenti in his paucis seripta fuisse. Videtur autem iuuer totum enuntiatum, quod falso loco intextum irrepserit, ipsi Liciniano Vindicare. Propius ad verum accessit Madvig, cum de hoc loco statuit Licinianum scripsissem Rutilius cos collega Manili solus Supere rat

itaque cum metus etc. ' Verba autem hoc anno Cn. Pompeiugnatus est i atque Cicero in margine apposita postea ab neglegenti librario in duas partes discissa et eum altero enuntiato mixta esse. Quod facile fieri posse intelligitur ex his:

RUTILIUSCOS COLLE AMANILI DRiusNATUSEST

Eo autem issentiri non possum Madvigiae verba ab Ipso Liciniano in margine esse apposita qui cum fons in fine prioris anni 6 8 lo6 commemoraret iure esses Pompei et Ciceronis annum natalem hanc adnotationem falso in initium anni ds Iob transtulisset Primum enim movi verum est Granium rinitio anni dae esse. Deinde nemo erit qui credat Licinianae pugna

apud Arausionem mommissa qua, hanc sequebantur rebus accuratissime narratis fortuito in mentem venisse pauca ex fonte suo hic addere, quae antecedenti anno iam facta erant.

55쪽

Ac ne ita quidem hic temporum error explicari potest, ut eum ortum putemus inde quod Granius illud enuntiatum ex fonte secundario sumpsit nam hic eum iam in a. Di Iod deduxerat. Postremo iam commemoravimus Licinianum, cum Pompeium sextum et Vicesimum annum agentem triumphavisse tradat, ut ceteros scriptores anno d8 lo6 natum esse Pompeium narraViSSe. Sequitur, ut verba in margine apposita posteriore manu addita esse putemus. Haec iam Bernays et Mommsen censuiSSeVidentur quamquam ex Perigi verbis praef. p. XVI adn. 2 colligendum est illos verba Rutilius cos collega Manili insiticia exiStim Se, sed Pert fortasse non recte intellexit, quid illi Voluerint ij Madvigii autem coniectura solus supere rati itaque cum numad verum aecedat, dubito Praeferendum esse videtur, quod

aeque ab atque non separandum vocabulum enuntiati in margine ascripti Sse putet eoque praeferendum, quod hoc supplemento litterae traditae accuratius servantur quam MadVigii coniectura, qua nonnullae litterae negleguntur p)In ea parte, de qua nunc disserimus, Licinianum ad priorem fontem, fortasse Posidonium vel Strabonem, redisse iam supra admonuimus. Quae postea afferuntur, nova sunt: ' Rutilius, cum horror imbricus in omnes invasisset, iuniores iureiurando astringit. ne ex Italia excedant praetera vetat homines minores XXXV annorum in navem recipi. Quae edicta, cur ad equites tantum,

non ad omnes iuniores pertinuisse censeat hue R. G. V . Soadn. I), equidem non video quod prius bello cum annibale gesto imperatum est, hic nihil probat. Eis verbis fragmentum desinit.

Etiam edd. Bonu. p. 2 adnotant: hoc Cicero 'glossema iudicarunt B. M.' Mommsen mecum communicavit: super rep(ublica sollicitus. ' Ηlasehfeld Madvigii coniecturam inprimis refutat, quod antecedentia verba Cn. Manilius, eiectus' non Granii esse sed alia manu

Alia quae Rutilius imperat, tradit Val. Mo. II, 3, 2.

56쪽

UAPUT m. Do bollo civili Mariano.

Proximum de bello civili Mariano fragmentum, cum quattuor contineat paginas continuas fol. VII et III, d. Bonn. p. 22-28). ad indolem naturamque operis Liciniani dispiciendam simulque ad fontes eius investigandos maxime uos adiuvabit. Cum illa fragmenta, quae prioribus capitibus in examen vocavimus, adhuc plane fere neglecta sint, has de quibus iam quaestionem sumus inituri, reliquias non praetermiserunt viri docti, qui de scriptoribus aetatis Sullanae egerunt veluti Elebs de scriptoribus aetatis Sullanae

(diss Berol. 826 p. si sq., te te de Ionge de C. Mario et de scriptoribus, qui de eius temporibus egerunt' diss. Gronivg. 188 I p. 2 et 3 sqq. Eienkowski de fontibus et auctoritate scriptorum historiae Sertorianae' Cracoviae I 8so p. 36 sqq. Aetamen hi omnes mihi videntur a falsis principiis esse profecti, cum collectis aliquot locis, quibus Liciniani narratio cum Liviana congruit, discrepantiis neglectis praepropere statuant quae Licinianus referat fluxisse omnia ex Livio vel eius fonte. At equidem singula

potius singillatim et minutatim comparanda rimandaque puto nam ad certum iudicium tum demum perveniri poterit, cum omnia collegerimus unumque in conspectum redegerimuS. Sed haec antequam persequemur, breviter circumgpiciendum erit, quinam Scriptores Romani nobis servaverint belli Octaviani ut cum Cicerone loquar, memoriam atque quae de eorum fontibus

Sententiae prolatae quaeque probandae Sint. Primo loco, si copiam rerum narratarum SpectamuS, Commemorandus est Appianus. De fontibus, quibus App. in bell. civ. l. I usus est, virorum doctorum iudicia perdiu in partes abierunt diversas Primus Niebutir Vortrage ed. Ister I p. 66, 2ba R. G. II ' p. I adn. contenderat Appianum in hi3toria posteriorum temporum describenda ex Posidonio hausisse sicut antea ex Polybio: sed ut persaepe nihil addiderat, quo Sententiam Suam probaret. Idem crediderunt deinde Riene Der rom BundemenoSSen ieg

57쪽

(Lips. 8 θ p. I et ijnne de fide et auctoritate Appianiq(Groningae 855 p. Io, hic autem praeter Posidonium etiam Livium libri I App. sontem existimat, sed argumenta ab illis allata erant nulla uterque nisus erat auctoritate Niebuhrii. i Contra lebs in dissertatione sua totam Appiani narrationem rerum inde ab . 666 usque ad mortem Sullae gestarum Livio deberi censuit. Atque etiam Xuyper de fontibus Plutarchi et Appiani in vita Sullae enarranda ridissi Rheno-Traieci. 382 in bello civili res a Sulla gestas secundum Livium traditas esse statuit exceptis paucis capitibus T2 sqq.), quibus Marii exitus

describitur cuius narrationis auctorem arbitrabatur Pogidonium(cf. p. 5 AdVersus hos rectissime ut opinor, tum Franklin Arnold Unterfusiliunge liber Theophanes v. Mytilene . Posidonius V. Apamea in Flecheis. ann phil suppl. XIII l88l p. 16 sqq. demonstravit Appiani auctorem inter Graecos quaerendum esse atque longe plurima libri I eapp. a-Io6 ex Posidonio fluxisse. an sententiam G. Pusoli quellenkritische Betirlige gur Gesch. d. rom. Revolutionsgeit in Fleckeis anni

phil. CXLIII 8so p. 3l2 sqq. et do sqq. novis argumentis firmavit. Nonnullas quidem libri I particulas maximeque eas, quae ad historiam Livii Drusi atque belli socialis pertinent, non posse ad Posidonium redire, sed ex Livio esse derivatas BuSolt, qui accuratam de toto libros quaestionem habuit atque iam antea E. Maresis Die oberlieferun des undesgenosseukrieges' diss. Argent. 88d luculenter perspexerunt, Sed ea capita, quibus bellum Octavianum deseribitur, certissime demonstratum est haulta

esse ex Posidonio (cf. Arnoldi lo5 sqq. BuSol p. 33 Sq., 28 Sqq. . Aeredit, quod iam antea Otto in stud Lips suppl. XI l88s)reliquos Appiani bellorum civilium libros maxima ex parte atque librum, qui est de bellis Mithradaticis, totum e Strabonis hypomnematis manavisse simulque etiam Voget Quaestione Plutarcheae (dius Marburg I 88s ubicunque Appianus et Plutarchus eodem

fonte graeco usi essent, hunc Strabonem fuisSe ostenderat. Quamobrem facile quispiam fossit ionicere retiam des libro per

58쪽

Strabonsim Posidonii narrationem Appiano datam esset : nam Strabonis primarium fontem fuisse Posidonium inter omnes constat(cf. Otto p. 223j. Sed Appianus utrum hunc ipsum excerpseritati per Strabonem subminiStratum nunc in dubio relinquendum videtur, cum ad nostram quaestionem diiudicandam minimi momenti sit. Hoc autem semper tenendum erit iis partibus Appiani, quae ad noStram rem pertinent, subesse PoSidonium' , etiamsi in illam lebsit sententiam iam diu refutatam et abiectam rurgus rediit Eienkowsk l. e. p. g et 3 plane neglectis recentioribus Arnoldi et Ottonis disputatiunculiS. Alter inter scriptores qui res a. 66T 8T gestas tradiderunt, auctor nobis occviri Plutarchus in vita Marii. Plutarchi fontes explorare multo difficilius esse quam Appiani iam pridem viri

docti animadverterunt. Nam cum hic paene Semper unum eriptorem Sine proprio iudicio excerpserit, ille complures simul adiit auctore eorumque narrationem saepe contexuit. Sic etiam invita Marii Posidonium simulque Livium secutus St, praeterea subsidiarios adhibuit commentarios Sullae . Illos Plutarchi fontes eSSe in universum iam recte intellexerat Peter Die uellen

in Singulis autem quibusdam rebus corrigendus erat ab Eusolito l. c. p. 336 Sq. et saepius. Idem evidenter demonstrat Plutarchum quod etiam conieeit, ut it p. 28 adnotat, B Nies intierin XXIIII 888 p. ii adn. 2 comparans Appiani c. i q. et Plutarchi Tib. Gracch. c. S.' Ηoc ne . Schwari quidem, cuius de Appiano disputatiora Pauly Realenc IU . I sqq. modo in lucem prodiit, negare audet et p. 222 med.), quamquam illam sententiam Appianum X Posidonio vel Strabone ipso hausisse vehementer impugnat Immo

latinum aliquem scriptorem, qui Posidonium Livium alioSque contaminaverit, censet ab Appiano excerptum esse Minime autem mihi persuasit. Satis Si hoc unum afferre: Ex eo, quod Appianus et Plutarchus non solum in rebus, sed etiam in ipsis vocabulis saepe mirum in modum conspirant, necessario mea quidem Sententia coti- cludendum est ab illis adhibitum Sse eundem auctorem Graecum. Atque accedunt aliae res, quibus ad Graecum scriptorem adducimur.

59쪽

in fuga Marii enarianda ec. 8 et 3s, quae aliqua ex parte infra in censum venient, Livii et Posidonii narrationem contaminasse: sed cap. I sqq. quae belli Octaviani memoriam continent, redeunt ad eundem fontem atque Appianus, ad solum Posidonium cs Peter p. 163 Pusoli p. d28 Livium in hae parte Plutarcho iam non

ante oculos sui3se infra novo argumento Vincam. Tertio loco memorandus est Livius. Cum eius libri, qui ad aetatem a nobis tractatam pertinebant, ad nos non perVeneritit,

refugiendum est ad exiguas perloelias is, o Liviique epitomatores. Dico primum OroSium, qui omnium aecuratissime illas res

exposuit V Is), deinde ut omittam eos, qui de bello Octaviano nihil tradiderunt Valerium Maximum Florum, Eutropium, Iulium

obsequentem, Augustinum, quos omnes ex Livio vel epitome quadam Liviana hausisse inter omnes constat i Eorum numero nune Sine ulla dubitatione ascribere possumus etiam Velleium

Paterculum IV, 2 sq.), cui in libro II Livium equidem potius velim epitomen Livianam longe plurimam materiam praebuisse nuperrime ui meister de fontibus Vellei P. Perol. 8sd nos docuit cf. p. 5 sqq.). Quos autem Livius in Mariano bello civili

habuerit auctores, difficillimum est enucleare. Id quidem nunquam refelli potest, quod Busoli satis multis locis maxime planum fecit Livium in intestinis rebus Italicis enarrandi non pendere ex Posidonio, cum in extera huius temporis historia describenda certe illo usus sit. Deinde Sullae commentarios Livium hic atque illic legisse verisimile est cf. Busoli p. d26 . In iudicio de Pompeio Strabone facto eum fortasse Rutilium Rufum secutum esse infra cognoScemus. Quo autem alios scriptores Claudium Quadrigarium vel Valerium Antiatem 2 inspexerit, plane ignoramus hoc tantuni constat Livii auctores optimatibus faviSSe. Accedunt denique ad historiam a. 66 restituendam nonnulla Cassii Dionis fragmenta h. los. J-II Melber , norum non amplius duo ad res a Liciniano traditas spectant Diodori autem quattuor fragmenta, quae ad bellum Octavianum pertinent, referenda

quae de hac re scripta sint, accurate collecta invenies apud Maureubrecherum, proli ad Sall. Ηist. Reliquias p. I sqq.

60쪽

sunt ad res extremi anni 6 in Liciniani narratione non iam

IIane memoriam parcissimam ridebimus valde auctam SSe Liciniano. Quibus praemissis ad ipsum propo Situm tranSgrediamur.

Initium fragmentii est de rebus illis, quae etiam in Liv.

per is attinguntur his verbis: L. Cornelitas Cinna VOS. . . . QSus urbe ab Cn. Octavio collega cum sex tribunis plebis'. Antea spud Granium neceSSario narratum erat proelium in viis urbis inter consules commissum. - Cinna, qui Octavianis cesserat a Senatu

magistratu privatus est Liv per is Veli. II, 26, 3 App. I, 65 . Si Appiano credimus quod in periculo urbem reliquisSet servisque libertatem promisisset. Qua re procul dubio leges reipublieae laesae erant. Quod ut honesta praescriptione tegeretur, fortasseeonsilium illud divinum, quod a solo Granio' commemoratur, felieiter in libris Sibyllinis exquisitum vel fictum est. Sed Granium dissentire ab Appiano, cum ille Cinnam ex vaticinio illo tradat

magiStratu remotum esSe, non ea de causa, quam afferat AppianuS, falS Neum annium statuere puto. Nam ex verbis Liciniani placuit et concludendum potius est iam antea legum violationem factam Quid de primis verbis ipsum facere nisi quod illa evasisset' cenSendum sis, nescio neque quidquam certi puto inveniri posse. Divinavit magis quam textum restituit Francken p. 2 l, qui Supplet: Censet senatus non videri quicquam contrare. P. e umrii. e. Octavium facere nisi quod illae sum mi sisset se Cinnam '.' Momm seu R. G. II p. 366 Sqq. Neumam, OeSeh. R. I p. bl sqq.' Neuman censet etiam Ciceroni de div. I, 2, o has res in animo Sse, cum vituperet Saepe hariolorum etiam et vatum furibundas praedictiones, ut Octaviano bello Cornelii Culleoli, audiendas putari. Quod si statuimus, intellegi non potest, quid sibi velit nomen unius Cornelii Culleoli, cum constet Sibyllinorum librorum oracula nuntiata

esse a decemviris. Ergo verba Ciceroniana nego coniungenda S Secum verbis Graniani S. Alia quoque prodigia bello Octaviano nuntiata, quibus interpretes non defuerint, Cic. l. c. in animo habuis Se poteSt. Idem enim de nat. d. II, , Id loquitur de stellis eis, quas Graeci cometas, noStri cincinnata vocant, quae nuper bello Octaviano magnarum fuerunt calamitatum praenuntiae'.