De Graecorum judiciorum origine

61쪽

QUA POTESTATE ,cet, is Lacaedemonios, alii apud barbaros, aut in nonnullis civitalibus quae v aes in notarum arbitrio, sese committebant, ut denique heroicis temporibus usitatae suerunt . Quorum duo ad rem nostram maximo pertinenta nam Aristoteles asserit apud Lacaedemonios non summam rerum omnium peneS reges suisse, sed solum bellorum aut sacrorum perliciendorum potestatem temporibus vero heroicis et bella, et sacra

Quis autem non videat haec duo instituta tantum, quod ad judicia speclet, dissorro Quum autem Laco demonii anti

quorum morum Semper tonaciores suo rint, eorum institula priScorum Achaeorum consuetudines nobis rosei uni Jam lun

ium abest ut hoc Aristololem sugerit, quum ipse Spartanum

Eie . Hraetcora et beta vaec Opto. Sic effatur Aristoteles, tacite quidem tempore homerico nullum jus coercendi vel cujusquam occidendi rogibus fuisse, nisi justo imperio ornati, civium exercitui imperarent. Jure enim Aristoteles putat, utu imperatorem n Agamemnonem haec vidi ba emiSisse

Quod cum nostra sententia omnino congruit, scilicet quod a principio rogos in civitatibus instituti sint modo, ut sacra publica curarent civitatemque ab externis periculi fuerentur. Nunc autem cur regibus qui emporibus heroicis vigebant Aristoteles judicum potestatem etdic κα. Zκ voti tribuerit,l Aristoteles, Polii. III IX, T. 2. Aristoteles, Polit. III IX, T. I. M. III IX, 2. i. l. II, sl-Zs .

62쪽

5 CAPUT III talionem reddere neceSSe St, et primum quae sint homerica

locare quibus reges judicia dedisse credantur e Nonnunquam quidem in Ilictile agitur de regibus qui sceptrum legesque a Iove, ut populo conSulerent, acceperunt,

atque his verbis Nestor Agamemnonem alloquitur

Sic Agamemnon se Achilli urbes aliquas daturum esse spondet in quibus

Quas u apri vetet , nihil aliud nisi leges, aut potius mores qui rito a patribus filiis tradebantur esse patet. Itaque quum poeta noster asserit regem curam SuscepisSe legum Servandarum, non do judiciis agitur, sed lanium de juribus quibus civitates reguntur. At enim quae sunt ista juras Sunt vo do sacris perficiendis, vel de exercitibus ducendis, vel de concionibus advocandis. Ad haec solum regi cura altinebat, quia a principio solum hujusmodi vinculis cives inter se adligati erant privatae contra discordiae privatim fractabantur. Non dubium est quidem quin reges, si, ut ex Ilictile apparet, magnis divitiis viribusque pollebant, magnam in

civitate auctoritatem obtinere potuerint et nunquam Vero eo tempore videmus eos sua auctoritate, ad lites comparandas, USOS SSe. Sed, ut penes regem erant quaecumque ad civitatis defensionem, vel deorum patriorum cultum Spectabant, sic patresfamilias familiam quemque supm et rem Summa potestate regebant. Testis est, exempli causa Iupiter qui, quum in diis summam potestatem exerceat, nunquam lamen

63쪽

QUA POTESTATEN ACTA 5sin Ilictile discordias inlor deos exorias placat. Jam Si quo tempore tabula, illa sic tae sunt rogos summi judices suis-Sent manifestum est deorum regem, ut postea in IIymnis homoricis, litium inter do os comparandarum clarum SUS-cepturum suisso At quae regi non essent, populum totum a principio iraclavisse nuper asseruit Gilbert Quo auctore, priuSquam Mycenae reges florerent, populi concionem capitis causas sibi assumpsisse patet de qua re nonnulla exempla adhibet morum qui poStea vel apud Macedones, qui majorum Onsuetudines diu servaverunt, vel apud alias Graeciae civitates viguerunt. Idem ait si quem populus morte dignum S Sejudicaret, statim ab omnibus eum lapidibus obrui. Quodsi testimonia, quibus Gilbert propositum suum firmat, perpenderis, facile adspicias a plerumque ' ad causas potius publica quum privata pertinere, praeter suum quod X OS-terioribus temporibus ea duxerit Agitur enim aut de jace, Oilei filio, quem quum Cassandram MinerVaeque Sacrum sedaverit, Graeci lapidibus obruere decreverunt, auciore Arctino Milesio et aui, ut posteriora usurpemus, de Alexandro Magno qui Philolam, quum vitae ejus insidiari novisset, in concione accusavit' aut de ei molao qui, quum Alexandrum insandorum facinorum insimulavisset, ab exercitu

lapidibus obrutus est. Quis non videat hic non do privata contentione agi, sed potius de publica uillitato qua hic sacri legio, illic autem insidiis vel calumniis in rogem instructis labefactabatur. Itaque non negaverim equidem, quando publica esset causa, vel regem, vel populi concionem quasi judices exstilisson sed quis inde colligat quum publicas, tum pri Vula quoque causas ad populum referri Sio certo mihi videor omnino infitias ire poSSe. Quocumque igitur is inter duas familias exoria evaserat,

i. Videm ymnum ad Mercurium 32 et postea. Quodsi quis, ut Gilbert, ex hoc argumentum capiet quod Achilles de jurisperitis, ocκαetmo Aot mentionem facit, non illos esse reges manifestum est, sed arbitros de quo mox agetur(Il. I, 23 -23s . 2. h. it., p. i5-. 6.3. Ut haec quae de Ocyssae excerpuntur Oil. XVI, 3 6-.2. . . Arctinus, 'IX o IIS et critae , fragm. Didos, p. 58. . S. Arrian. III, 26, 2.

64쪽

52 CAPUT III sive inter sese dimicabant, sive in pactionem venire malobant, liquot illas tunc Sponte Sua et ex propria auctoritate negotia sua fractavisse. Sicut enim nemo tam potens erat qui utrumque, Si ad pugnam proni essent, conlineret, Sic illi, si placabiliore animo in pacem inclinarent, ipsi pacium ultro, neque ullo auxilium pris boni statuebant. Quodsi quis sidoni datam prodere ausus erat ad certamen iterum omne Scurrebant, neque erat ulla potestas qua inimici pactionem Servare cogi poSsent. Itaque quam incerta atque infirma sce-dora illa suerint patet. Quid mirum si illo tempore viri quidam prudentiores, quum ad statum stabilem faciendum lenderent rerum, alio modo componere lites conali sunt 8 Inde arbitrorum ratio exstilii Nunc autem ad recentiorem aetatem

pervenimUS.

65쪽

CAPUT IV

DE ARBITRIS

Quis G Raeci ANNO FERE GCTIA GENTESIMO ME ILSTITl SENTIRENT. - 2 QUI FUERINT ARBITRI. - . DE ARBITRANDI RATIONE. a. ocae FUERIT ARBITRORUM POTESTAS.

Non dubium est quin cupiditas discordiarum ut ita dicam,

ab ovo placandalum sensim homines tenuerit, quum neque civitas bene morata esset, neque una privatiS, Si Semper cruentis bellis respublica perturbaretur, securitaS. Itaque, ne in certamen dissensio desineret, saepe mutua consensione inimicis visum est litem ad alicujus arbitrium committere. Sic novus apud Graecos mos adolevit, ut quidam, omnibus sapientissimi habiti, illos componerent. Quomodo eorum auctoritas accreverit indagare maximi ponderis esse arbi

tramur. I. QUID LRaeci ANNO FERE OCTINGENTESIMO ME IUSTITIA SENTIRENT.

Ac primum non animadvertere nequimus qualos, ut ita dicam, juris radices priscorum temporum hominibus insitae essent et quae illis esset, quod rectum justumque Sit, Servandi cura Llyssos Achilli nuntiat ei ab Agamemnone prandium in tabernaculo oblatum iri, sic eum quod justum sit accepturum esse . In Hyssae quoque, quum de Achillis armis inter Gra eos praelium narratur, Trojani Pallasque pugnatoribus jus dicunt.

66쪽

Quodsi tκαrit: in lalinum transseras manifestum est hoc verbo significari non, ut in lingua nostra, si quis poenam edicendo judicet, sed modo quid justum sit, declaret. At hoc justum quid uerit nos homerici Achaei suis orationibus sermonibusve admonent, quum ubique et semper profiteantur soli in illud justum esse quod secundum illas leges non scriptas quae natura a principio hominibus quasi innatae sint,

ossiciantur. Nempe etα ἐμ .et aec o Servari a civibus necesse

est Eumariis enim Vlyssi advenienti declarat nequaquam

sibi fas esse re os o . Set . em . n, peregrino e domo

dicor Et Agamemno, quum Achillis iram lenire conatur, sese Briseidis thalamum nunquam altigisse jurejurando

firmat 3.

Logos igitur illas maxime venerandas omnibus esse Graeci censebani nec tum quisquam hoc mirabalur, quod illae a Jove ipso constituta essent Pastor enim Eumae hospilos accipere justum videtur u quod a Jove ipso missi sinies n. Et in Ilio eis morus do scribit quae sit ira Jovis si sorte in conciliis hominum jura claudi coni justi linquo a civibus omissa sit ' Tum deus ira incensus amnibus in agros illa Si S. omnia humana opera penitus evertit sic quicumque justitiam violavii conas a deo luit saevissimas Itaque Cyclopes quum nullam a Jove legem datam serveni ex suomet ipsorum arbitrio suismet legibus ore liberos et conjuges regunt T. Quinetiam summa eorum Graecorum cura ustiliae colendae maxime ex eo apparet quod illam virtutem sub speciem deae ante Jovis thronum semper flantis, cui nomen erat Themis

67쪽

DE ARBITRIS 55estingebant, Telemachusque ad se Iovem Themidaque vocat qua hominum coetus congregari soleant,

Nec fas illam offendere et procus quidam, exempli cauSu, Telemachum a se occisum iri profitetur, si sucinus illud Jovi maximi legibus permittatur,

Quare illis exemplis nobis perspicere licet ab hujus temporis hominibus logos divinas haberi oui Jovem ipsum omnium jura luiturum esse censebant nec quidquam existimabant in civitate esse venorabilius quam justitiam defendere civium- quo litos rectis judiciis componere. Neque alia ratione acruomerus,ruesiodus de justitia sentiebat oui eodem modo Iustitiam ab Iove ipso ad homines delapsam suisse arbitrabatur. Nam initio poematis quod her et Dies inscribitur, Jovem obsecrat obtestaturque ut justitiam coria lege regat.

Etenim triginta millia deorum sub terra esse singit qui jus- liliam hominibus servandam susceperinta Iustitia enim quae apud Ilomerum quidem EF .c, apud Uesiodum autem, A κη appellatur, ex ipso Jove nata, immorialibus maxime veneranda videtur

Quae si quando ab hominibus laeditur, dubito ad patrem

68쪽

M CAPUT IVascondit illi quo facinora ab optimatibus perpetrata ostendii, quorum civitas lota poenas dabit . Foris quidem logoni illam Juptior posuit, ut sese, quod in illis nulla justitia esset, invi

cem vorarentes homines vero justitia donavit quae pacem et concordiam illis redderet Duas enim urbe siesiodus esse fingit quarum ultera sapientibus legibus ornata nonnisi cives beatam vitam agentes omni quo beneficio cumulatos habote aliora autem impudentia saevi liisque gravata a Iove injuriosius mulcatur, quum ab ea in Signe poenas repetere decrevit A non solum ustiliam, sed etiam Injuriam poeta esse fingi quae u Ept , vocatur. Duo enim sunt apud homines Injuriarum genera quorum alterum bellum est, quam pestem moriales superorum necessaria lege obstricii patiuntur Pallerum vero liles quas Nox Erebia poperit Iupiterque hominibus protulit' Itaque u Epi. n, si apud nos Iustitia claudicat

homines cruentissimis malis affligit.

II. PLI FUERINT ARBITRI.

Itaque ii quibus discordiae inlor cives placandae radobantur, divinitus, ut ita dicam, agore videbantur. Jam antiquos rogos in Ilictile, sapientia divinitus praeditos, quum a Jove Sceptrum legesque acciperent,ruomerus habetur,

Non sequitur autem ex illisio mori locis ut a rogibus judicia publica exercerentur. Quod, ut intelleximus, ab illorum tem-

69쪽

DE ARBITRIS 5et polum usu omnino abhorruisse constat sed modo de regis auctori late, qualis in civitato suerit, dicit Iomerus. Jam saepe illo nonnullos homines commemorat sponto Sua propositum onere discordiarum inter civos placandarum quio .R Tmerio . Vel judices a poeta nominantur Achilles enim, dum se nunquam postea pro Achaeis esse pugna iurum jurat, sceptrum illud effatur quo judices, tanquam legis a Jove dicia custodes utuntur . Et in Odysse mater Ulyssem allocula, nuntiat Telemachum rem Suam gerere magnorumque prandiorum participem esse, ut par videtur judici,

ab omnibus enim eum in convivium arcessi solere. Inde patet judices illos inter civi latis praestantissimos electos esSeruique amplissimos honoros accepisse Plerumque vero Senes qui longo usu prudentiores esse existimabantur illos inter juvenes componere solebant. Virum enim uomerus nobis dos cribit e soro dogrodientem postquam juvenum multas lites placavori Saepe etiam si quam mulierem a diis prudentia donatum esse vulgatus est rumor, mulli eum orant quidam ut suam causam dicat judico tuo. Sic Areto regina Alcinoi conjuX, quum Sanissimae mentis esset, hominum lites sol

vero assueverat ' Nam iam nullam normam exstitisse cons-la qua quis arbitri munere ungeretur. Atque ex iis quae produximus exempla, apparet diversos et cujuslibet generis arbitros suisse. Quum lis inter jacem Ulyssonique do Achillis armis lis exorta esset, Pallas cum nonnullis Trojanis judices olocli sunt et Quae tabula et in Iliade parva rampli-

70쪽

58 CAPUT Vsiculur Agamemno, quum ipse abnueret inter duces de Acti illis armis docertantes, sententiam dicere, ne alterutri injusto savere videretur, captivos Trojanos interrogavit a quo saevissima mala accepissent oui u ab Ulysse , responderunt .

Ilo autem nostra maxime inferosi, quod saepe ad civium concionem lites esse dolatae videntur. Sic in Ocbsse Tolomachus ciVos ad coetum vocat, non ut dicit ipse ad res publicas tractandas, Sed ut inter se et procos a populo judicium seratur . Ilic igitur totus populus do illo arbiter constitui tui . Nam anto illum Tolomachus queritur quantum damni rei Suae a procis quotidio fiat, adeo ut nullus dies sit, quin armenta trucidentur, vinum potetur, omnia diripiantur opopulo igitur auxilium Telemachus petit, non quia regis filius est, sed an quam privatus qui a privatis laesus suis.

Idem postea populi judicium proci timebant, postquam insidiae ab iis in Telemachum paratae inanes Vaserant metum enim unus ex iis cepit ne Telemachus, populo ad concionem Vocato, eorum facinora aperiret, ipsique ad civium iram deterrendam, exsilio semel ipsi mulctare cogerentur ita Itaque, ut ex iis exemplis intelligi polost, tunc ad id auc- loris alis civium coelum venisse constat, ut privati, Si cujus arbitrio lilos committere decrevissent, nullam pris stantiorem Venerabilioremque esse potestalem quam lolius populi existimarent. So3pius quidem alii illo judicis officio fungi polorans si vero de majore quadam causa agebatur, aut infersamilias discordia exorta erat, ad concionem omnium civium litigatores vocare mos erat. Ergo si testimonium ex illa consuetudine capias, familiae quibus civitas constabat, arctioribus vinculis tenebantur quam eo tempore, quo Solum ulci Scendo liles componerent. Nam mullis mulationibus hanc is talem perturbatam esse constat, quum in potestatem regum,

qui e divina stirpe ossent nati jam praecipuae civitatis amiliae successissent. Itaque, et hoc ad propositum nostrum uSSequendum maximi momenti esse arbitramur, in omnibus