장음표시 사용
281쪽
nee uero prirni generis lapilli pellucet modo, sed etia refulgenti his color qui gemmis insidelmam alii sunt similes crystalli, alu smaragdi,ai' prasit,at' cyaru ,alii amethysti, alη hyacinthi, alii carbunculati, alii chrysolithi, at 3 moxii, alii deni aliarum gemaxum, at ab eis mollitudine tantu differunt. quod si chrysolithi molles in gemarum numero sunt habendae ut eas habet Plinius,& sandastri, quas propriter teneritatent Ismenias negat poliri, his omnibus aliquid loci erit ingemis. etsi uero qui propter mollitudine polixi non possunt, de genaniarum numero eximendi sunt: tamen aurifices interdum etiam eos, quos natura fecit laeves , & quibus aptam formam dedit; in annulos& fundam includunt pharmacopolae certe non raro his utuntur pro
hyacinthis, pro sapphiris, pro smaragdis, pro carbunculis. uiolaceis quidam pictores pingui.huius primi generis fuit sapis Alabandicus, si modo fuit alius a carbunculo Alabandico:nam liquatur inquit Plinius igni; & funditur ad usum uitri. niger est, ad purpuram tam e magis aspectu declinante. nascitur in Caria ad Alabandam. S in eadem
Mileti. alterius generis lapides tot colores no habent,& raro suaves. etenim pleruno in candido passent, a 't nigricant, aut sublutei sunt. hos quoniam celeriter igni liquescunt, ad uenas adissciunt, qui ex eis excoquunt metalla. Generis autem partim huius, partim primi sunt lapilli.in montium maxime Suditorum uenis,uenulis,interueniJs reperti.qui differunt magnitudine quod maiusculi uel minutuli sint: figura quod rotundi uel angulati, uel cuspidati:colore,quod nigri uel cineracet, uel lutei, uel purpurei, uel uiolacet, uel serri similes. omnes hi caret metallis Nec etiam lapilli,qui in rivis, in quibus auri ramen ta lauando colliguntur, reperiri solent, aliquid metalli in se c5tinent. atin hi item disserui magnitudine. maiusculi plerun* teretes Ac obis longi sunt mediocres 8c minutuli subrotundi. color eis sepius niger, rarius cineraceus, ferrugineus subcaeruleus. Quinetiam cum in rivis lapilli, ex quibus c6flatur plumbum candidum, solent colligi, trium generum lapilli subro ludi At minime ponderosi,ac omnis metalli ex Pertes reperiuntur. quorum maiusculi sunt exterius et interius nigri, leues speculi instar splendentes:mediocres, in nigro subcerulei uel cineracei: minutuli subluteo colore aliquantum similes erucae. quia uero tam hi quam illi lapilli plerun metallorum sunt expertes, ξc malleo percum dissiliunt, sane intelligimus eos esse sabulum uel arenam at ex lapide tertia generis, arena potissimum, conficitur uitrum. nam re hic in ardentes sornaces coiectus, igni liquescit. eam arenam ob id υαλιαμ αμ ν nominant Graeci . sapidis huius modo sunt propriae uelitrae interdum multum latae: modo sparsus reperitur in metallis. silice minus est durus,quapropter ex eo ignis elici non potest: non trans ε
282쪽
lucet sed ipsi multi hi sident colores: candidus scillaet subluteus, cinereus,fuscus, niger, uiridis,caeruleus, rutiluS,ruber. quanquam autem in montanis locis ad ripas fluminu & in agris quibusdam passim in ueniuntur id genus lapides tamen nigri intus in corpore, no tantum in cute,sunt rariores sed utcun coloratos saepenumero alterius co loris uenae intersecant, uerbi causa candidum, rubrae: uiridem candi, dae saepe maculae distinguunt, ut cinereum nistrae: candidum, rutilae. extra terram plerun inueniuntur eius fragmenta . sed cursu aquaru ad lapides sui aut alterius generis poliuntur attritu. quomodo etiam saxorum fragmenta in globos non raro copressos,formantur: in candido subrutilus Annebergi in metallo argentario repertus est crucis figura cuius recta pars longa sesquipalmis transuersa palmia unum. illa fere integrum digitum lata haec dimidium: utra uncia crassa. Frisbergi uero inuentus est qui simiae lineamenta effingit.item magnitus dine castaneae ruber,cuius sit perior pars subalbida in se cotinet scutulum rubrum, quod lineae quatuor ambiunt: duae candide, totidem rubrae, S quidem secunda & quarta. subluteus autem in Carpato Boc,
cant 3 exesus uidetur esse. hic lapis uarium usium praebet eo, cuius tandem fuerit coloris sternuntur viae: caeruleus ad 'citur ad cinere abie gnum,cum ex ipso sit alter cinis quo infectores utuntur. candidus uoritur tunditur,cribro secernitur,atcp ex eo conpciuntur arene ex quibus ultra constantur: quae quanto candidiores fuerint, tanto sunt utiliores. id genus areinas uitri fertiles amnis Belus, in radice Carmeli montis ortus in Phoenice, inter Ptolemaidem colonia & Tyrum ursbem desert ad litus marmum quae fluctibus inquit Plinius, uolutate Ditescunt, detritis sordibus. defert item tales arenas in Capania Vul, turnus: qus fluctibus resus e reperiuntur in litore inter Cumas 8c Lucrinum . nec tamen ex hac sola arena fit uitrum, sed tribus eius partithus una additur nitru ex quibus simul liquatis oritur massa, quam uocant ammonitrum. si uero deest nitrum, tantundem fatis fossilis ad a. renam adincituri si hic quo in defuerit, salis marini aut alterius facticii; aut cineris herbae anthyllidis combustae: quanquam nonnulli cineή rem,qui si ex arboribus combustis addui. quin etiam in India ex crystallo fracta fieri ultra autores esse Plinius scribit. quo sane modo ex
genere lapillorum quo Ῥ, qui gemmis simillimi igni liquescunt,& altero de quoxum utro Φ iam dixi, confici ptissunt cum autem uitri materia igni liquescit agit spumas, quae de ea uerriculo,tan qua recrem tum de argento detrahuntur. mox uero concretae in panes coguntur candidos quibus est sapor mistus:magis tamen falsus Q amarus. hac aurifices ad argenti scobem, cum ex ea coctare uolunt massam ad dur, ut citius igni liquescat. uerum ut quondam Sidon ex uitro, quod ibi confiι
283쪽
conficiebatur , nobilis fuit & clara, ita nostris temporibus hx eodem quod conflatur Murani, nobilitantur Venetiae, quae Omnes amplis simae ato ornatissimae urbis laudes habet. uerum ultra, quae crystalli modo candida sunt, dc pellucet, maxime probantur i. at clarissimu Sc purissimu uitru duob. modis tingitur:etem cu eo in puluere trito aut paucus color fossilis permiscetur, aut multus, simul sp igni liquesciit. priore modo oritur uitrum quod colore exprimit gemmas: non modo adamantem, smaragdum,carbunculum,anaethysi um, hyacinthu, cyanum,gagateia,S reliquas unius coloris:sed etiam uersicolores psderotas scilicet, & in his opalum. altero modo semper nascitur malia nigra sed ex qua si soli fuerit obuersia, color quo tingere potest , relusceimam id iccirco tingitur, ut possit tingere. ita ' aliud tingit argent tum albo colore:aliud nigro: quoddam uiridi: partim caeruleo: par tim purpureo. quomodo nobile et preciosum fit genus tinct urs, quo aurum claro rubri carbunculi pingitur colore. ac uero etia vitrea opera his omnibus coloribus tinguntur, atqν hic nigrum Obsidianu nominatur, qudd Obsidiani lapidis, qui idem gagates dicitur, sit simillimum. totum uero rubens,ato non translucens , ut Plinius scribit haematinon appellatur: quod genus sunt urceoli, ex quibus bibimus musta, escaria in tiasa. Sed de his, at* adeo de lapidibus qui igni lia quescunt,fatis:accedo ad gemmas.
E M A1 A insigniter,ut dixi dura aut pellucet, sicut a damas et smaragdus:aut ualde uenusto uario ue cψlore ornata mihi fice nitet,ut plers in species iaspidis. sed pellucens& eximia coloris pulchritudine, Ss splendore & precio multum praestatilitenti. aliqui
autem succi concret salena dico, nitrum alti men, as tramentum sutorium, etiamsi transluceant, quia lasmen duri non susit in gemmis numerari no possunt: atch eandem ob causam nec lapis specularis,neque imagnetis,argento uel auro similis
colore qui etiam ipsi perspici possimu nec lapides qui igni liquesciit:
quanquam sunt uenais simillitani propter colorem & facilitate transis lucidam in earu numero poni debent. tephrites uero diphyis, enora chis, cryptopetra tecolithos, SI assimiles lapides quia aciem non accipiunt, nec nigent, in ec ualde uenusto aut uario colore ornati nitent,
284쪽
DE NAT UR A numerum gemmarum etiam ipsa nori obtinebunt. 13sdem de causss aeshestos,bostrychites, cori ides, polia, spartopolios, quibus nomini
bus anatantus uocatur, eximentur de numero gemariam. at haematis
ten,lysimachiam,arabam alabastriten mero ei en, obsidianum, sideruten δί similes, ut quis recipiat in numerum gemarum, quod id genus lapidum 8c marmorum Dagmenta ad paruam quantitatem redacta& polita annulis claudantur,nihil necesse habemus eas hic persequi. nam haematites paruus a magno non dissert substantia, non colorqnon uiribus, sed sola quantitate. similiter nec lysimachia marmore Rhodio mec Araba ab Arabico: nec capnites, ab eodem plurimis spiris sumido mec alabastros ab alabastritemee exhebenum a Samio laspide:nec Obsidiana quς eadem Samothracia dicitur, ab obsidiano: nec mero istes a thyitem ec siderites, a basialte. at de succino, quod Pli,nius rectius in gemmis numerat, in quarto dixi libro: at 3 etiam ibi dem de his quae aut succinum sunt , aut saltem constant ex bitumine: quod genus sunt antachates, aromatites, myrrhites, Tanthene, bapstes,atizoe, catochites,lipare. dixi de corallio quod Plinius 8c Gorgoniam,&, ut mihi uidetur,cro castin appellat dixi de spongite, de syringite de phycite: de his igitur nunc nihil dicam. adhaec ea quae defini
tis gemarum formis accidunt, quia species alias non emciunt in gemmarum numero ponenda n5 sunt:uerbi causa, pluribus accidit gem mis una linea pluribusue distingui . ut igitur iaspis , quam una linea per transuersum secatigramatias uocatur polygramos quam plures: ita risdem uocabulis alia gema,cui contingit idem,potest nominari. si candida linea per mediam gemam,quo tandem fuerit colore, permes a me oleucos appellatui si nigra, meso melas: sic si uiridis per ea transit, mesochloros appellari potest : si dentin alterius coloris, nomine quo is senificari solet. deinde, ut cum filum candidum ab ore gemat ad radicem usin descendit perileucos nominatur ita si nigrum, peris melas nominari potest: si alterius coloris, uocabulo quod eum decuret. cum uero in candida gemma superne nigricat colos, fit epimelas: cum aliqua, qualis est smaragdus Medicus papauera eX primit, meconites .at chrysolithos, cui uena candida interuenit, sola dicitur leuco chrysos quod aliae gemmae quibus idem contingit, aureum non hasbeant colorem .ita ut grammatias,polygramos,ines leuco S mesos melas per se non sunt gemar,ita nec perileucos,nec epimelas, nec me conites, nec leuco chrysos. Gemor autem inueniuntur multis moadis.uel enim sua sponte nobis quasi occurrunt: uel eximuntur ex axe nis lotis:uel effodiuntur e montibus sua sponte occurrunt aut aratro
excitatae: sicut in Boemorum Lygiorum agris carbunculi Carche doni 1.aut uentis Etesiis,qui arenas mouesi detessitae: ut apud Bactros
285쪽
snaaragdi in x Gimissuris saxorum quos colligui equities.aut patefactae torrentibus: quomodo in charadris Indi legunt sardonychas: aut ad ripas fluminum una cum calculis delatae:qua ratione Persae ad Choaspem achatas repertulandi uarias gemas ad Acesinum,Gangem, Hydaspem diuersae gentes ad Istrum: aut cautibus extuberantes, ut cryo Ralli in altissima Meliboci montis parte, quam Hercyniae sylvae incolς immutatis literis, Elochebergum hominant:ato hisce modis gemmae translucidae, quia stellis apposits fulgorem rapiunt, ®erunt, interdiu ad solis splendorem noctu ad lunae, utriusio repercussit, insuehiuntur maxime. sed & caeterae,'lapides proprie dicti, intei dum casu.sic autem repertas colligunt tantum: praeter cautibus agnatas,ad quas adipiscendas maiore conatu ipsis opus est. etenim pedestres populi, quales sunt Meliboci incolae, δc Alpini scandentes ad crystatilos,uel fune pendentes, eas extrahunt: equestres Carmaniae suam callaida fundis elonginquo incessunt, & eum toto musco excutiunt.lesialter enim adhaeret,nec ut agnata, inquit Plinius, petris,sed ut apposita.at arenae fontium 3 riuoru lauantur:& quidem ut carbunculi Carchedon' eximi possint sontis, qui est in Boemia,inter arcem quam regiam speculam nocamus, & Planam oppidum: ut praestantissimi carbunculi, & hyacinthi rivorum in Misena supra Hoesteinum arcem, quae ad quintum lapidem distat a Stolpa. estoditur uero hyacinthus in Misena ad Volaheste inum iaspis cui color est glaucus 6c pinguis. 8c interdum alter borea dictus e duobus Lygioru montibus ad Strigam oppidum: in India carbunculus praestantissimus e monte Zay, Ionis insitiss. reperiuntur uero tum uel in uenis, uel in uenulis, uel in saxorum comissuris. quin etiam ligrent interdum in saxi corde: sicut sarda ut Plinius tradit, circa Babyloniam cum lapidicitas quaedam apes rirentur sed gemete quo tandem inodo inuentae fuerint, antequa PONIiuntur,minus pellucent nitent :poliuntur autem primo terra, tripeta uocata,cuius puluis aspergitur orbi plumbeo, que secum circvagi ligneus ab artifice uersatus:et quidem dextra, nam sinistra gemam aretius applicat ad orbena. ea uero siue poliatur, siue sculpatur, semper inhaeret sui generis malitiae qua bacilli, quod ni anu tenet, pars supeσrior oblita est. deinde eandem gemam ut magis expoliat, arctiu S adisiungit ad corium alcis aut ad unum aliquod similiter crassiim, quo ligneus orbis in locum plumbei substitutus, tegitur . ita uetus ratio gemmarum poliendarii cote Naxia uel Armenia est immutata: quin i etiam artifices crassis quibusdam gemmis, priusquam eas poliant, angulatam figura dare solent:& Europsi quidem sexangulam smaragido, carbunculo, cyano,adamanti etiam, cum natura talis no fuerit, ut
aliqua parte adempta magis transluceant: Indi etiam se angulani be
286쪽
χ 4 NATURAxyllo,uttius color surdus repercussit angulorum excitetur: Europalrursus plures angulos crystallo Sc iaspidi, ut ad ornatu magis sint de corae . inspergunt autem orbi aeneo , in plumbei locum posito , pubuerem smiridis: ac arctius ad eum admouet modo hanc, modo illain Remmae partem, donec angulata reddatur. certe sim iridis puluere omnes gemmae hoc modo scalpi queunt, excepto adamante, quiadas mantino tantum, ex India ἱ Lusitanis allato. ac uero etiam gemme ad
ectypasscalpturas aptatur Zc optime reddunt signa. sed ex ipsis quaedam sunt plerun ad scalpendum faciles, ut sarda, onyx , sardonyx,
amethystus iaspis,molochites,morion. quaedam ex contrario scalpoturae contumaciter resistunt:sicut adamas Indicus,smaragdus Scythicus NAEgyptius,sapphirus,cyanus carbunculus, qui partem cerae in signo tenet: quin carchedonio signantibus ceram liquescere, qualia, uis in opaco Archelaus tradidit. quanquam autem adamas omnium difficillime, tamen interdum scalpitur, ut aliquod uitium in eminenstia occultetur : uerum admodum durae Sc scalpturis difficiles cauam tur adamantis mucrone, aut acuto aliquo eius fragmento, in ferrum inclusi. quod rursus in quadratum aenei axis foramen insigitur: me dium autem axem complectitur funiculus, qui descedens rotam amrbit.itacp scalptor dextra quidem rota uersens, una circumagit axem: sinistra uero ad mucronem adamantis applicat gemmam malitis affixa,qua similiter pars bacilli superior oblita est:atin sua industria scala pendo gemam quod uoluerit signum efficit. at minus durae 5e scalp, turis faciles acutis filis ferreis primo in oleum intinctiis deinde in pus
uerem smiridis similiter cauantu ac uero etiam citius quam adamantino mucrone qu3d fila diuersa, quippe acutao retusa, magna et parua confici possint: ut non aestimetur scalptorem in sim iridem perexi quam impensam sacere in adamante magnam Sed etia de ectypa scalptura satis . translucidis autem gemis non solum maioris peripicuitatis gratia datur figura angulata,sed cum annulis clauduntur subdi solent eiusdem sere coloris fulgentes brassi eae,per quas translucere corgunturiliae sunt hoc modo .massa primo conflatur ex auro,argento, tere. deinde in tenuissimas bracteas ducitur: tum hae sic forcipe tenentur,ut ardentes carbones non attingant, sed paululum sublatae eoru excipiant ardorem. qui illas uariis imbuit coloribus, prout auru pondere uicerit argentum 8 aes: uel argentum aurum 8c ses, uel aes resi,
qua duo .luteae aute subiiciuntur topazio: uirides smaragdo 8c chrysoberyllo:caerules sapphiro. cyano:rubrg carbunculo. quibus bracteis etsi gemmas ornari 8c illuminari puto: tamen qui scire uos uerit, quales per se sint habebit necesse eas ex annulis eximere,atin ista coσloris Sc perspicuitatis medicamenta remouere. sed quoniam fraus cusemel
287쪽
ninei coepit, non facile desistit, genima: adus erat itu multis is odis,
quorum aliquos paucis exponam : at simul rationesinternoscendi ueras a falsis, ut quis* a dolo malo cauere possiesrimu autem uitrii, ut dixi tingitur uariis coloribus, imitatu sep smaragdum, callaida, ais methystum, hyacinthum,cyanum,chrysolithum topazium sed id genus facticiae, ut uisu discerni non possint a ueris gemmis, lima, tactu, pondere deprehenduntur. nam vitreae, quia molles & fragiles, lima sentiunt: uerae quia durae ei resistuntiexcepta topaTio, S sinaragdo,
qui tame si fuerit Scythicus aut AEgyptius, ne ipse quidem uultius accipit. tactus uero deprehenditur tepidior in vitreis in ueris frigidior. pondus etiam minus est vitreis,maius ueris. quibus duabus rationio
bus topazium ueram a falsa distinguere possumus: similiter sanarastis dum . sed oc oculi in vitreis deprehendunt pustulas que in profundo apparentes, aliquando argenti modo relucent: ac fulgor qui in ueris
emicat,constans permanet at* implet oculos: qui in vitreis conspicitur,priusquam ad eos perueniat desinit & evanescit. quod in ipsis esuidens est, cum δc interdiu matutino, S tabcstu ad lumen sucerne admotas spectamus. vitreis praeterea plerunw est scabricia in cute. Similiter ex crystallo tinguntur gemae translucentes: sed fraudem. ocuis rum acies et lima deprehendit. fals enim multo languidius quam uere fulgent,& sentiunt limam. deinde minus callide ad similitudinem carbunculi accedunt duo ultra conglutinata, ac magis etiam dus crystalli cinnabari, quam sanguinem draconis uocant ossicinae, interlirtae.sed quia cryst allus, ut iam dixi, aeque ac uitrum limam sentit,isti faetici; carbunculi, non disti culter a ueris secernutur, etiam annulo aut funda clausi. quod si ex his eximantur, utra in conglutinatio sub aspectum uenit, & una ab altera facile internoscitur. dantur autem eis diis uersae figurae es duplices uocantur. eodem conglutinandi modo sed diuersa tinctura reliquas gemas translucidas homines frauduleti filigunt quin etiam carbunculum praestantissimu, quem nominamus rubinum,faciunt ex carbunculo Carchedonio,& crystallo, ita conglutinatis ut ille superiorem locu teneat,hsc substernatur, iterum tinctura interlitaxum autem Carchedonius limam no sentiat, fraus deprehem di non potest, priusquam gemma ex annulo eximatur . non multum
dissimiliter sardonychese cerauniis,ut Plinius scribit,glutinatur gemmis, aliunde nigro, aliunde candido, aliunde minio sumptis. tum ex Meris,sed uilioribus gemmis,alia ratione fiunt preciosae,ut ex amethystis carbunculi amethystizontes: ex crystallis aut ex cyanis foeminis, aut ex beryllis crystallo fere similibus,adamantes. amethysti quidem aut perforantur,& implentur cinnabari:aut scalpendo multum alte
'uatis subduntur fulgentes bracteae, quae id genus carbunculis subin
288쪽
di solent. crystallis uero Sc cyanis & beryllis datur figura adamatuni sexangula , & ipsis sublinunt id quod adamantibus sublinire solent.
tam autem facticii isti adamantes,quam carbunculi annulis clauii uoris simillimi sunt, sed si ab exemptis auferatur tinei urae, aut fulgentes bracteae fraus apparet. crystallos etiam adhuc clausas lima,cui non resin unt,deprehendit. gemis autem translucidis,qua parte recipitit luicem, fulgor candidus esse apparet, qua refulgent, si modo refulgent, candidis quidem multo candidior: caeteris omnibus cuiuscula sues rint coloris,concolor:multo tamen lucidior uersicoloribus etiam alius. quae omnia non tam bene in atrjs, quam in his quae aut angulatae sunt,aut clypei modo rotudete, obseruari possunt. gemmae uero qua iescun*, ut paucis repetam quaedam quς huc pertinent primo libro explicata,aut colore uno praeditae sunt,aut duobus pluribus e. multis est unus,sicut crystallo adamati asterio candidus: uiridis smarag do,beryllo prasio: caeruleus cyano:carbunculo & sardae, ruber: aureus sandastro & chrysolitho. at duo colores gemis sunt misti uel separati. no paucis in isti, ut aphrodisiace quae ex candido rufescit:ut xans tho,quae e sultio candicat: ut tertiar ba trachiis speciei, qui e nigro rubet. separati aretem apstisto, quam nigram distinguunt rubentes ue/nar:na monitae, quam languineam nigrae: heliotropio, quam porraceam sanguineae.tres etiam colores mistos habet opalus igneum scis licet,purpureum,uiridem . separatos AEgyptilia. nam ut Iacchus scri pium reliquit,per album sarda nigra uena transit. simili modo quatuor colores in isti sunt cuidam paederoti candidus,aereus,purpures
HS,aureus.separati eupetalo, caeruleus,igneus,mini', mali. sed hexaco
talithos panchros multos habent colores. uerum gemmae,potissi/nium perspicuae,uariis uitiis infestantur:quorum quaedam sunt coloris,sicut sumus,umbra,nubecula. qusdam corporis,ut scabricia, capillamentum sal,pundium,scobes,plunaibago,ferrugo, rubigo, occulta uomica. ut uero caeruleus coeli color turbatur, cum obducitur nube, uel atra,vel candida, uel maculosa: ita proprius gemmae, cum aut sumo umbra ue obscuratur,aut nubecula uel candida albicat,uel maculosa foedaturi sumo aute inficiuntur, non translucentes aeque ac spicuae .ut enim chry lithos quae translucet, fumida esse solet, ita etiam iaspis cum no translucet,quare capnias a Graecis uocatur. umbra uero re nubecula perspicuis tantum intercurrunt. illa est obscuri co. loris,haec candidi aut maculosi. accidunt autem cum proprη gemime coloris non pertransit aspectus sed aut intus oecurrit aut excipit in fine uisum uel obscuritas, quod in primis cotingit crystallo, Sc smaragdo:uel candor, quod iterum smaragdo: uel uarietas maculosa, quod rursiis crystallo . color insuper cuiuis gemmae preciosae alienus ei uiή
289쪽
tio datur. at scabricia est quaedam partium inaequalitas:capillamenturimae simile: salem micas candidas ob similitudinem appellant, punisci um alieni coloris. sal in crystallo conspicitur, punctum etiam in sapphiro:&quidem crystallinum.utrun autem reliquo gemae corporare modo durius,modo mollius esse solet. attamen puncta quς Sc guttae 8c stellae uocantur, gemmis uitio non uertimus: nam laudantur aurea sapphiri punista,quibus collucet: laudantur aureae guttae, qus incltus in fandastro fulgent. at scobes nec ipsa est alieni coloris. sic chrysolithi maxime Arabicae ut Plinius,interdum scobe sua referte sunt. sed ea cum cadida fuerit,dissert a sale,qudd magis sit minuta.ferrugo auo te est ferruginei coloris particula: rubigo rubri, plumba go plumbei. Plinius tamen Atticis smaragdis scribit frequentem esse plumbagis
nem, qudd plumbei uideantur in sole. sed occultam uomicam nomiis nant partem gemmae interiorem, ita foedam, ut pure manare uideartur.uitia corporis si fuerint in superficie litura occultari,aut scalptura detrahi possiunt: sin intus in corpore, nec obtegi, nec auferri possunt: quare gemmae talibus uitiis obnoxiae, non scalpuntur,ne magis detegantur, ut si in sapphiri aut cyani corpore ineritcrystallinu punctum, quod Graeci uocant,inutilis est scalpturs. attamen berylli pera rantur, ut medulla candoris exempta, gratiores fiant: addito p auoro,inquit Plinius, repercusis, aut omnino castigata causa perspicuitatis ad crasTitudine. Sed sat s multa de bis:ad figura ab eo, quam gemomis uel natura dare solet, uel ars: multumw ea uariant. nam aut intespri globi instar rotude sunt aut dimidiato globo assimiles, modo sola
lidae modo intus cauar:aut angulatae sunt, quae uel extuberaques planae sunt Sc aequales. adamas sis natura suerit sexangulus,maxime pro rhatur,8c eius corpus sic clauditur annulo, ut mucro extet: sin oblonis pus extuberat, aut clypei modo rotundus fuerit, ars dat ei sexangula
figuram, ut etiam reliquis gemmis, sed pars angulata clauditur annulo,aequalis extat. lisc igitur figura quam ars dare solet omnibus gemmis perspicuis laudatismima est: secundum locum tenet oblonga, ubi aequalis praesertur extuberanti. tertium lenticulae similis. quartu cly ipei modo rotunda ubi solida cauae praesertur. etenim solidae dari potest sexangula figura, cause non potest. quanquam uero in aliis regionibus geniae eiusdem formae nascuntur praestantes, in alηs uiles: tasmen inter multas praestantes, aliquas uiles reperiri, S contra, inter
multas uiles, aliquas ut paucae sint praestantes, dubium non est. sed cum gemmae potissimu distinguantur colore, primo dicam de candidis.itach crystallus ex similitudine quam ad glacie habet idem quod
ea nomen apud Graecos inuenit:atin id etiam de Graeco sermone Latini transtulerunt in suum. nec tamen crystallus,ut quidam uoluerui, o Aa est
290쪽
est glacies, id est aqua coelestis, gelu uehementiore concreta: sed maygis succus frigore densatus. etenim si es set aqua gelu concreta, in frigidis limis quibus in regionibus in quibus no riui modo sed etiam majximi amnes, usin ad uada glaciantur, plurima fieret, ac solis calore ii quesceret rursus: quorum neutrii fieri videmus:nec glacies quae mul tis annis inad seculis, perpetuo frigore induruit in altissimis alpibus. mutatur in crystallum: nam ut lapidis modo dura fiat, ubi deciderit etiam ipsa tande solis liquescit calore. crystallus igitur est succus,que, ut in libris De ortu & caulas subterraneorum scripsi, frigus intra ter
xam conglutinauit: quocirca ex marmoriam saxorum ue canalibus effoditur: ac uero etiam & aratro excitatur, torrentibus desertur: ustro cy modo uenis aut uenulis detectis. quod si quando e cautibus ueluti extuberat ut in Alpibus es in altissima Meliboci montis parte uidere licet, reliquas res folles que circum eam erant,uina aquarum ei: tu iste certum est. qui eas c cautibus intimis extrahunt,plexu ia , inquit Plinius, fune pendent. repetitur autem in uenis tam metallicis quam
propi 's:S quide in multis regionibus, in Hispania in Gallia in Germania,in Alpibus in Scythia in Cypro in Asi a in Carmania in dua
litis maris rubri insulis ante Arabiam sitis,quarium altera Neron,altera Chitis uocatur, in India. sed crystallus optima cui color candidus, quae aquae lympidae instar pellucet. at uitia quibus infestatur, multa
sunt: quo color eius, maculosa nubes aut atra: quibus corpus scabricies sal, uomica, capillaria entum, ferrugo, rubigo, plumba O. attamen
interdum inest in crystallo argetum rude plumbaginis colore, aut rufum . quae quia id in illius laude ponitur, maioris uenit solet uero sepius in reliquo corpore crystalli inesie, rarius in mucrone. magnitud0 ei uaria est, uarium V propterea pondus. etenim cu breuissima no stalia dimidiam digiti transuersi partem, a Pythagora Ptolemaei regis praefecto, in insula quae Chitis uocatur, cubitalem effossam este tuba memoriae tradidit: cum tentiissima non sit crassa quartam digiti paritem, in India unam tam amplam inuetam esse scribit Plinius, ut ex ea
seret uas, quod caperet sextarios quatuor, δί Xenocrates uas e cry
stallo amphorale visum: cum minima uix scripulum pendat, Liuiam Augustam in capitolio dicaste unam, quς erat librarii circiter L. idem Plinius autor est. uerum crystalli non Dequciater inueniuntur solita rige sed fere plures sociate una radice nituntur, modo separatim assurgente S,modo iunctim nunc recta, nunc obliquem onnunquam iacet in radice, ita haerentes ut ab ea facile separari non pos int: nec minusipis sic iacentes ita aliquando inter se connectuntur, ut una ab alterδdissiculter possit seiungi. utro in modo interdum uni crystallo magne
dc perfectar agnas uiatur, plures paruar Sc impersectar ac quasi dimi