Instructio visitationis Saxonicæ ad ecclesiarum Pastores, de doctrina Christiana, [Philip Melanchton], translata a doctore Pomerano [Johannes Bugenhagen] in Latinum, propter ecclesias Danicas Anno domini M.D.XXXVIII

101쪽

' a listratum, ne poli hac soluant debita. Alii existimant Christianam liberta tem non esse aliud, quam carnes ede

re, non consiteri, non ieiunare.

Has sicilias opmiones uulgi reo praehendere debent Praedicatores docere, quae ad emendationem, non quq ad temeritatem spectant. Primum taet libertas Christianaeit, potestate Diaboli liberum esse, id est, habere remissionem peccatoruper Christum, sine nostro merito aut Oper operantesidem in nobis Spiristulancto Hec libertas bene intellecta lumma adducit piis consolationem ex incens iit eos ad Dei dilectionem N ad laristiana opera, ideo hoc saepe docendum est, nempe ita. Quod qui per Spirituo sanctum non conseruantur, super eos Diabolus habet potestatem adigenas eos ad horreda scelera et turpitudines , altu ad adulterium, alium ad surta, aliis

ad homicidia, quemadmodum uide

102쪽

mus multos in taIta incidere, ut nestiuant qui fiat, qucrantur se a Diaboo Io adactos. Haec vocatur captiuitas laumani generis. Non enim quiescit Diabolus ec est homicida re uigilat, Ut corpus nostrum 8c animam perdat, delectatur perditione nostri. Contra hoc vocatur Christiana Libertas, quod Christus promisistio. bis Spiritumsanctum, quo nos utili regere o conseruare contra talem Dis holicam potestatem Christus ait Ioviij. Si filius vos liberauerit, uere liberi

Hic admonendi simi homines ad timorem, ut cogitent in quantis sint periculis, quando nemo tutus est a peccatore infamia, nivis Deus conserariet. Contra quod admonendi quo iunt e consolatione consortandi, ut credant, ct orent ut Spiritusancto cuit Rodiantur a spiritu maligno, quemad' modum Christus usiit orare Lucae xxij. Gratri nemrretis intentatiOem. Non

iis t ess

103쪽

Non enim est Diabolus impotens aut contemnendus aduersarius , sed est Princeps mundi huius, quemadmo dum ipse Christus eum nominat Ioan, xij xii 3 ec xvi e Deus huius mundi, ut ait Paulus ii Corinth. iiii Iccirco pugnandum est nobisi Ephe vi. nocontra carnem e sanguinem, sed aduersus Principes ec potestates, adueri sit Magistratus tenebrarum, aduerosus maligno spiritus sub coelo, Haec autem est nostri consolario i Ioan.iiii. quod maior est, qui est in nobis,quam qui in mundo. Haec pars Christianae libertatis is,pe inculcetur, ut homines ad timoremo fidem prouocentur. Nulli. n. pars doctrinae Christianae magis gaudio assicit pia corda, quam quod sciamus Deum nos uelle gubernare e prote agere, quemadmouum Christus dixit Matth. xvi Portae inseri non prsuale. hunt aduersita eam.

Secundo est Christiana Libertas, quod

104쪽

quod Christus non alligat nos ceremonnio itidici j legis Mosis, sed uti licet ordinationibus ciuilibus iudiciorum omnium regionum in quibus agimus, apud Saxones Saxonicis legib apud alios Romanis ecci Tales omnes oradinationes, si non sunt contra Deum aut rationem siue naturale iudicium, approbat Deus ei consi mat, ut ante dii tum est, Rom. xiij. Omnis potessias a Deo est, non Iudaica solum, sed etiam omnium nationum a Petri. h. Subiecti estote omni humanae ordia nationi, Tertia pars Cliristianae liberratis pertinet ad Ecclesiasticas hominum consititutiones, id est, Ieiunia, serias, ct similia Hic necesse est scire, quod hae ordinationes non prosiant ad conusequendam iusticiam cora Deo Math. xv. Frusta colunt me ecci De hoc diximus supra, triplices esse Ecclesiasti. cas ordinationes.

Quaedam quae sine peccato non possunt a

Iops mi

105쪽

ης ita: possunt seruari, ut prolaibitio aptia π rum non debent seruari, Plus enitiarii id ut obediendum est Deo quam hominib-Hgin s Acto. v. Et sunt tantii doctrinae Daeo moniorum Timoth. iiii Insuper

, Christus Matth. xv condemnatura ditiones, oua iubent peccare contra Dei mandata.

alie a Aliae ordinationes factae sunt, no ut sint speciales cultus ei, non ad gra tiam crendam, aut ad satisfaciendia ita pro peccatis, neq; ad hoc ut sint neces. ae sariae obseruatiOes, sed utiles, ut quod feriamur Dominico die in Pascate Pentecoste, Natali Domini, quae tem POra ordinata sunt, ut sciant homines, ista quando conueniendum sit ad discens aik dum uerbum Dei, non quod nccenaru rium sit praecise talia obseruaretemPO

uel quod peccatum sit tunc opus p manuarium facere, sed postquam nostis is ii quis tempora, bonum est tunc

seruarci conuenire, o discere.

Quae tertio loco sint ordinationeS, ad hoc factat ut sint cultus Dei iectau

les, ut mereamur per eas gratiam, ocinduis

106쪽

εc indulgentias, ut uocant peccatorii, Ut mandata ieiunia, non edere carnes seria sexta, septem horas legere di simi, lia, plane hac ratione sim impia, ideo licet talia praecepta negligere, quod ec Paulus ea vocat doctrinas Demonio, rum nempe quando tales ordinatioci seruantur laut exigunttI ea opinione, in mereamur per eas gratia, uel quod necessaria sint ad merendam a Deo gratiam

DETUR CIS.

DE Turca etiam quidam praedss

catores multa clamant,quod noliceat ei resistere propterea, quod in dicta Claristianis prohibita sit. Hic sermo est seditiosus Sc non stinendus, magistratui enim datus est gladius ocpotestas, ct ei mandetum, ut homici dia re rapinas uindiceti coerceat,at' ideo debet armis prohibere eos, qui contra Ius hellare tentant, rapi naso O homicidia meditantur. Haec uindicta non est problita, Sic enim

107쪽

ait paullus Rom. xiij. Potestas est uino de Dei, id est a Deo ordinata ec, mandatum habens, qui et .adsis et ei in tempore angustiae. Vindicta autem Christianis est

prohibita, quae tentatur non per Pootestatem, nem ex potestatis mandato. Et sicut Scriptura Christianis priuatam uindictam prohibet, ita rursum mano

dat eam magistratui e nominat uino dictam, us fit per magistratum, cultum siue sertututem Dei. Immo sumo ma eleemosyna est homicidia per glaodium prohibere, quemadmodum D mandauit Gen. ix. Qui si aderit humaonum sanguinem, fundatur e sanguis

Quidam etiam dicunt fidem glaodio non defendendam, sed patiendum nobis ut Christo, ut Apostolis ecc. Propter hoc sciendum est, uerum esse uod qui non sunt in politico Magis ratu, debent pro se quis pati non sic defendere,'nemadmodum Christus non se debendit, no enim voluit in ter G ris

108쪽

tis politicum gerere Magistratii, quein admodum Ioan vi non pcrmisit sc Regem digi a Iudaeis. Tamen Potestas debet siros uin, dicare ab initim, siue iniuria fiat aut ita, tentetur propter fidem, siue propteressa.

Adde, quod quando potestas deήhet honorare bene facta, o male facta

arti ubi Puni re, Rom. xvj..i Pet. h. Debeteti: am obsistere illis,qui verum Dei cultu, cibonas ciuiles ordinationes, legem, tu li' dicia abolere volui. Ideo opiatet Tur. cis resistere, qui non rerras QIum ua stare volunt, uxorcs e liberos uiolare et occidere.sed etiam Iura religionem veram 8 omnes bonas ordinationes tollere,ut nec qui reliqui fuerint secure uiuere possint, neq; filios erudire.

Ita b Potestas prscipue pugnare debet ut conseruetur in terris Ius de Potestas, ne poster inhoneste uiuant, Tollerabilius esset bono uiro, si eius ii, fheri occiderentur, quam quod cogun' tu Turcicos distere mores Turcae

nullam

ea spes s

rati

109쪽

nullaira aut norum aut curant honestaotem Potentes eorum rapiunt aliorum hona uxoreS, liberos, ut libet, uulgus non curat debitum coniugale, accipitit mulieres,&rursum extrudunt eas, ut uisum fuerit, vendunti filios. Qui mores, quid aliud sunt quam mera hoomicidiar Hoc experti sunt ungari certissimul huius rei testes , qui sese

tibi vadunt contra Turcas, sic exhoro tantur. Eia agite, etiam si non esi et Christiana sides, tamen necessarium esset nobis pugnare contra Turtas pro nostris uxoribus e liberis. Prsoptaomus potius mortem priusquam uideamus illarum erga nostros inrpitudi, nem. Turcae enim agunt homines in forum,emunt fovendunt eos, utuntur eis, ut iumentis, siue uiris siue u ilieribus, siue iuuenibus, siue senibus,

siue uirginibus, siue uxoribus, ita ut plane abominatio sine ulla humanitatest Turcica vita. Ideo debent Praedicatores exhortari homines, ut orent Deum ut ab

G ij his

110쪽

his seris conseruemur, c docere ΠOdsit uerus Dei cultus coli a talas I Ugna re ex magis iratus mandato.

DE QUOTIDIANO

exercitio in Ecclesia. POST Tuam in multis locis Veteresceremonia abolita sunt, oc parulegitur in templis aut cantatiar, ita ordio natum est, ut seruetur posthac in Ec clesius e Silaolis, maxime ubi multus est populus in ciuitatibus d oppidis. P imum licet in Ecclesiis mane canere tres Psalmos latine uel germani,ce, Et in diebus quando non praedica tur, potest ab aliquo praedicatore legi lectio ex Mattiaaro, Luca prima E. pistola Ioannis, Duabus Petri, quia busdam sandi i Pauli , ut ad Timo. theum, Titum, Ephesios, Colos penses scriptis. His finitis, incipiatur rursuimo principio, Et qui lauit lectionem po a exhortetur populum ad orandum Pater noster pro publica necessitate, mataracbl

hice,

dice

hi p