Elementa Geographiae generalis triplici sectione exposita, : I. Praeliminaris naturam et constitutionem, itemque studii istius fata monstrat. II. Doctrinalis affectiones ejus demonstrat, & III. Artificialis objecti repraesentationem commonstrat. Cum

441쪽

olis locus accuratius habeatur vel ex supra di- his in Sectio II doc trinis . vel ex Ephemedibus. a 1 Potest inde porro in Globo ortus 3 VILccasus solis inueniri siue in eo loco constitu Ortum acas sim, siue minus: i. eligatur vel sumatur loci 2. J Vm titudo Poli vi dein per praecedentia proble 'I''

rata inuematur loli locus, qui ad Meridia uenite. um ducatur,& ibi dein index horarius adho- mu redigatur a. Necesse est ut globus couertatur, donec solis locus Horizontem o-entalem stringat. Quo facto , dispicienum est, quotam horam ortus solis monstret,ice versa ubi ita modo solis locus reuoluatur Globo ad occidentalem Imrizontem, stam index ostendet occasus horam. I E. F.χ73 Quia etiam per num.63 intrari ho VΠI. rum spatium transit Sol Meridianum, totum Vn-m' ' solim circulum nempe 36 gradus, ita, V 2 ibis oris singulis is transeant gradus singulisque toris vale-

inutis unius gradus quadrans,id quod Globo re, omediante ita habetur adsumaturi aliqui sine monstrarae lato iis gradus,adducaturq; Melidiano,&4u 'g'Vli x horarius collocetur ad hor. XII; mox a volitur Globus, donec inde monstret horam imam,tunc statim deprehendetur, quod F.

adus Aequatoris elapsi sunt a Meridiano ab primitus assumto gradu , ii denuo voles , Ddo tur

442쪽

tur Globus eum dice ad horam secundam denuo tot gradus elapsi sunt Aequatoris porro Patet inde quod gradus is dent,narrhoram, sic vice versa una hora is gradu Q. E. F. IX. 27 . sic igitur porro, potest equa ortum totis ope multo certius haberi ortus Occa Oςς-sum sus solaris tempus. Nimirum i adplicetusoli esti Horizonti orientali, noteturque si Aequa inui equatoris radiis , qui tunc Meridiarem inue num occupat. 2. Exinde conuertatur Globuoixς. donee locus solis Meridianum stringat, iterumque obses tui quinam gradus Meridianum simul striingat. Moc notetur graduunx urnerus, ii elapsi sint ab ortu solis ad meridianum usque, Mnumerus diuidatur peres quia tot gradus aequant, ut antea dictum fuit unam horam,&sic proueniet horarum numerus. . Gradus residui multiplicantur per quia quilibet gradus tot strupula horaria aequat, is num scrupulum est sexage a pathorae. s. Si inuentus horarum scrupulorumque numerus subtrahitur a I , tunc reliqua horam ortus solaris indicabunt Parali cdo tempus occasus solis habetur , si qualdoi. istius locus Meridiano adplicatur,&gridus Aequatoris simul Meridianum tanget notatur 2 Globus conuertatur donec Sol locus Horizontem occidentalem tangat it

dem in Occidentali plaga; qui graduum

meri

443쪽

lnerus in Aequatore si . obseruatura denuo liuiditur per is ac eius residuum multiphc ur per Α, tunc hora prouenit occasus solis alveridie Q. E. F.

17s. Minc .Longitudinem dierum noctium inuenire perfacila est, modo data Te R

Ortus hora in praecedenti Problemate in Uen dieium t duplicetur &sic habebitur Longitudo diei, ac noctiii quae, si ab horis a lubtrahitur, dat Longitu invenire. dinem noctis Vel aliter i. rite eleuetur glo-dus ad darum locum num 166Dein 1. solis locus antea inuentus Horigonti orientali adplicetur; 4. index horae X l Iaustrum 'erius dirigatur; mox 4. Globus conuertatur, donec idem solis locus horizontem tangat occidentem s. numerentur horae ab indico

confestae, quae desideratam dant diei Longiutudinem , prout reii duae horae dant noctis desideratam quantitatem. a. F. 1 g. Sicin dati loci diei per annum longissimi inuenitur quantitas, ubi . locus datus rite eleuatur pro alta tudine poli data , M'. ,hhum primus gradus Cancri adsumitu ac si interim longissimi in eo sol existat, diemque longissimam essi quantitaciat, uti omnino,si ibidem existichum. 6 die ni facit longissimum Hic locus solis creta notatus vel stylo ulio , ducitur ad Horigontem orientalemi index interea redigitur ad

444쪽

horam XII, antea, mox voluitur Globus, donec solis locus notatus ad Horigontem occidentalem veniat, sit horarius index monstrabit

diei longissimi ad datam leuationem Poliquantitatem reliquae vero horae dant noctis quantitatem desideratam. Vel vice versa noctis breuissimae quantitas habetur, si primus gradus Capricorni hoc modo notatus ducitur reduciturque ad utrumque Hori ZOntem, tam ortivum quam occiduum.

277. Quanquam sat elegans ac leuis Climata ueniendi modus iam datus si num. 12 nili: lominus tamen hoc loco notetur, quod data longissimi diei quantitate pernum. 223, statim cognitum sit competens Clima , si vice versa claro Climate competens diei per annum longissimi in dato loco quantitas. Curi vero Eleuatio Poli semper aequalis sit per tam. 6η seqq. distantiae loci dati ab Aequatore, sic vice veria, possunt exinde non

solum affectiones variae, ceu e gr. sunt vin-brarum diuersae rationes, tempestatum mutationes incolarum diuersorum nomina, sed etiam tota limatum doctrina penitus cognosci. Vt ideo non opus sit his tanquam alibii melius notis inhaeiere diutius.1 8. Potest etiam hele ascensio solis haberiis rectari obliqua, quarum haec est gradus

445쪽

ilus Aequatoris, qui iuxta num.s' cum sole aut em d stella in Globo coelesti quacunque in sphaera 060ΠεObliqua una per Horizontem alcendit Nem iuis pe sol vel stella,si coelestis globus adsit,admoueatur Horizonti Orientali, sic gradus Aequatoris imul oriens, est ipsa ascensio obliqua. Ex iisdem quoque cognoscitur facile, quid sit descensio obliqua, & quomodo haec cunque inueniatur. Nimirum locus solis vel stellae ducitur ad Horizontem occidentalem, tunc ipse gradus Aequatoris, qui cum solis loco simul desicendit, dicitur Descensio obliqua desiderata, Q. E. F. 2 9 Per eundem antea citatum e gno XIV. icitur, quid sit ascenso recta, nempe gra Asςςηsio

dus Aequatoris , qui cum solet Ecliptica

aut stella in sphaera recta ascendit simul ad Ho iectam in-izontem, aut quod idem est, qui in sphaera uenire. Obliqua una per Meridianum raniit; ad istam igitur inueniendam nihil aliud faciendum est, quam via sol vel stella data, applicetur Meridiano& a. notetur Aequatoris gradus, quem in eiusmodi situ Meridiatius indicat. 28o. De tabulis istarum a sicensionum admota XV dum proiicuis iam in Sectione secunda abun Oeeasum

de dictum fuit. Interea notandum hic est 'ret,i- quod differentia inter ascentionem rectam inve lon- obliquam dicatur Differentia ascensionali, , gissininm

446쪽

io. Γεω quae si mutata fuerit in horas vel per uu-. Q. inuenire vel etiam per indicem Globi, quantitas ad- aliter, clita horis 6 si1 sol est in signis septentrionalibus, Vel subtracta fuerit, si est in Australibus.

tunc inuenitur tempus inter meridiem autoccasum, quo dato etiam diei longissimi quantitas datur facile. MI 8r. . Cum vero hactenus diei initium c Ad darum sinis aestimatus fuerit iuxta Sect udam ab illo λψςnm temporis momento , quo Horizontem heicti T occiduum Millic ortivum attingit nihilo se-itumae si cius constat, quod hora statim ab occasu olis nem cre tenebrae succedant mox , perinde ut iam pustui tu ante diem notabile sentitur lumen Caulamnum. 16' habuimus nempe aeris altitu amem; quod si nunc sol tempore matutino sub Horizonte haerens in altitudinem istam proiicit radios, praesentes vapores, non potest non Horizontem nostrum illustrare, vel ita saltim ut exinde albedinem & claritatem successive maiorem sentiamus,donec haec adaucta sese tandem per Zenith nostrum icca sum diffundat, quam diluculum aut crepusculum matutinum vocant Tempus vero, quc

id incipiat vel vesperi desinat, difficulte qui,

dem pro omni loco, tempore determinari licet, cum altitudo aeris atque vaporum per .aria sit, non solum respectu temporis qus magis contractus est aer ceu hyemali, vel qlus

447쪽

magis expansus est, ut quidem aestiuo n. I 42; vel respectu variarum siluationum, secundum quas regionesZonam agnoscunt vel torridam, vel frigidani, vel temperata: immo potest haec ipsa altitudo esse varia pro varia in uno loco

tempestatum mutatione, prout e g. uneriori

bus d hac hyeme experti sumus miras temis

pestarum variationes ut inde mirum non sit, quando varia morborum genera inter homines truta obseruantur, quibus hoc anno tot boum seu taurorum 3c vaccarum myriades inter isse leguntur. Supra quidem num. ac depressionem solis infra et Horizontis gradum ad efficiendum crepusculum supposuimus , At vero esse potest, vi demum ad vigesimum, aut duodevigesimum, immo ad decimum sextum demum gradum existat. Sit depraesenti depressus Sol infra i grad. Horizontis secundum verticalam circulum ut igitur cognoscamus, quando ista lux crepusculi,

quam etiam auroram vocamus, incipiat, sequenti fit odori . eleuatur Globus iuxta Problema primum, ri locus selis ex gr. i ta cuiusdam dati die adplicatur Meridiano, index horarius horae a versus austrum Mox . conuertiriar Globus in Orientem, donec Eclipticae gracius loco solis oppositus, qui est h. l. ir V in Occidente, si in curaculo vertical 148 grad. eleuatus supra Horizonistem, erit locus solis sic infra Horizontem 18 grad.

448쪽

rad. in oriente depressius Manente sic lo-

immobili cognoscitur index monstrare ' horam quartam cum nonnullis minutis matutinam pro futuri diluculi initio. Deinde . conuertatur Globus donec praedictiisti grad. V in Oriente denuo sit 18 grad. supra Horizontem eleuatus, Mostendet index horam cum nonnullis scrupulis post meridiem, seu tempus quo delinit crepusculum vespertia num Q. E. F.

Adhu . - η sicuti in terrestri globo Meridiani

ex uno Polo ad alterum ducuntur per Aequa toris gradui ita circuli per Zemthvi Nadit insimul per Horizontem ducti vocantur, thsupra dictum, Agim ulliales. Quo facit ille ex Orichalco astixus Quadrans num 218 , qui ideo cochlea mediante Meridiano adplicandus. Ipsum igitur Agin ulli est arcus Horizontis inter Meridianum, dictum circulum verticalem, qui ex Tenith per centrum Solis aut Stellae alias ad Horizontem ipsum interceptus. Est autem duplex vel Orientale,veloccidentale illud est, quod a Meridiano in Austro numeratur versus Orientem usque ad Meridianum septentrionalem per sio grad. Occidentale vero est, quod a Meridiano Australi

vertus Occidentem numeratur, donec perueniatur ad Meridi num in Septentrione, ut itidem abloluti sint Soarad. Inuenitur igitur Solis

449쪽

solis aut Stellae datae Azim ullium ita si prius data est hora diei aut solis stellaeue altitudo supra Horizontem : i Eleuetur Polus ad datum locum , a si data hora ante M ltidianum, pro Azim uilio solis, adiungatur solis locus Eclipticae Meridiano is index horae irin Deinde . conuertatur Globus in Orientem donec index horarius monstret horam Firmato silc Globo Quadrans di- cstus ducitur per gradum Solis in Ecliptica datae diei, noteturque gradus HoriZontis lic habebis quaesitum Azi mulli a Meridie versus Orientem QE R18 Quod si stellae quis considerat Azi XVIII.

muth, e gr. vulturis horari nocturna tunc Stellaesuin

iam dicta ratione Globus vertitur in Occi - i mdentem, donec index monstrer vndeeimam Λη- Rx Vespertinam. Quadransadplicatur stellae ad orientem Isic osten let iste in Horizonte a Meridie versus ortum gradum scum nonnullis scrupulis pro futuro tellae Azimutho ad tempus datum E. F. 18 Almucantarati equidem supra non XIX.

lacta est mentio , probe a1nen circulorum in cana inorum cum vero per istud voeabulum in x-yὴ iis dicentur circuli altitudinum minores per a litudio maginationem ex Zenith tanquam Pol aut num tuu 3erto quodam centio descripti, paralleli cum nire. Horia

450쪽

mortio hii ascendentes sursum secantes circulum AZ muthalem undiquaque ad angulos tecto. Ideo soli faciliter dari posset Al-

mucantarath. Verum enim vero quia in Astronomie is potius maior istorum circulorum vissus est, quam in Geographicis lubens mittere potuissem sit tamen i sol e. g. ini, adiungatur iste locus Meridiano toto antea Globo

conuenienter erecto indiceque horae rimae adplicato, . conuertatur Globus ad Orientem, io nec index ostendat horam datam e. g. nonam matutinam mox 3. Quadrans dictus admoueatur loco Iolis dato, inque e numeratur ab Horizonte inde ad solem usque A. Gradus inuentus, ita est altitudo solis seu circulus Almucantarath, quem sol dato tempore

format E. F. xX. 8s. Potuisset mediante Agim ut hic in Altitudi ueniri hora diei quaevis ad tempus quod uis,Nςm solis ne autem longius protrahatur istud caput, li-1h' , H et mediante Globo conanaonstrare, quomoui, inueni do simul omni tempore inueniatur per ipsum re. solem eius altitudo quaevis hora diei Aeti muttium. Erigatur Globus ad situm mundi, loeusque solis Meridiano, d Inde horae ram/ς applicetur mox i loco solis adplicetur Gnomon aut acus cera mediante perpendiculariter cum superficie Globi firmata. deinde . circumroteitu Globus occasum versus