Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

81쪽

Iationem praeparari monet sanctorius; & con.

tra quietem longam efficere corpora aegrotantia ponderiosiora, quia cibi & potus non digeruntur , ct perspirabile excrementum non

praeparatur ad eXcretionem, unde omniala, & saepissime mortes eveniunt. a a Aph. 386. Vim in corpus demonstrant animi pathemata. In sanissimo e. g. homine ob atrocem contumelium illatam, summa ira ta-pe nascitur, & febris, & a sola mutata cogitatione totum corpus mutatur. MagiS DO-cent nimii animi motus, quam nimius corporis motus, uti optime notavit Sanctor*s, a quia quiete & somno corporis motus compesci potest , animi non ita. 9 . 48 . Verum & validi corporis motus, si di turni fuerint, praecipue in non assuetis, febres accendere possunt. Unicum 'eXemplum ex adduxisse sussciat. a) Adolescentem ex lassitudinibus, laboribus & cursibus praeter consuetudinem, febris prehendit, a qua septima die periit. Janique primae die urinae tenues, subnigrae, Vigiliae, alvus turbulenta aderant, secunda die mens pertur.

82쪽

7Obata, tertia die anxietas summa, & extrema corporis frigida erant, ae livida.

a) Hippocrat. Epidem. I. aegrota

Calor &aestus aeris frequentissima febrium causa est . Ita phrenitides oriuntur ab inso' latione; atque biliosarum epidemicarum febrium genesis ab aestivis praecipue caloribu derivanda est. Sed etiam ab acribus externe adplicastis febres oriri observatis constat. Cantharides adplicatae pluribus locis simul toties febrim, satim summam, stranguriam, mictum sangui neum fecerunt, unde & in languidis frigidisque morbis saepe tanti usus sunt. Dum mi- serae puellae arsenicum butyro mistum capiti illineabatur, tavissimi dolores oborti sunt,& frustra caput aqua abluebatur: supervenerunt vigiliae, totius capitis intumescentia. deliquia, febricula, delirium&e; &sexto die periit. a) Dum rudi. agyrta sublimatum corrosivum magna copia emplastro inspersum, tumori externo, quem erodere volebat, applicuerat , horrenda mala, & miserrima mors sequebantur. b

ab Repser. eicut. aquai. histor. & noxae. cap. p. 289.

83쪽

Ultima denique causarnm sngularinmclassis omnes res illas continet, quae blandam sanguinis humorunaque crasin potensor immutare Valent; ut cacOchymia oriatur, non nisi febre oborta, aut per sananda, aut in mortem terminanda. Cum ingens su numerus talium causarum, praecipuas tantum enumerabat Mephavitas, atque inter has sumem, eo euationes nimias, pus, aquas hydropicorum, serum aere collectum, bilem accensum, linia flammationem ejusque essectus, vigilias numias, studia aeriora, Venerem nimiam, recensuit. Non autem miremur stimulos hisce modis praeternaturales nasci, cum aut sanguis blandissimis partibus orbetur, aut crudis liv. moribus obruatur, aut acrior jam quaecunque alienbi collecta materies in humorum circulum revehatur, aut deniqne ipsa mens mediistationibus profundis, iisque assiduiis immerissa, modo nobis incognito, turbatas sensus motusque actiones producat.

Febrium divisio, uti ' denomisantio medicos multum exercuit. Antiquissimi medici,st ipse Hippocrates plurimas febres distinxit,

84쪽

demon stravitque ab aliquo eminente sympto.

mate. Ita g. g. febrem Rrdentem vocarunt,

seu -υο11 ubi gravis aegrnm urebat ardor, isque utplurimiam siccus; denominatione desumpta non causa morbifica, sed ab emi uenti hoc symptomate, scilicet ardore valido. Verum tamen patet, febrim ardentem ita definitam non semper unam eandemque esse; quippe dantur febres vere inflammatoriae cum ingentis ardoris sensu; dantur item biliose, putridae, maligne &e.

Sic dicta ipsiis est febris Dialas illa,

in qua aeger omni tempore, & toto corpore simul frigore riget , simulque calore intercurrente perstringitur. Symploma hoc. I silui frigoris eum intermixtis caloribus disse. rentes quoque febres domitatur; inflammato. rias, biliosas, putridas, malignas, intermittentes, remittentes. diversa ratione; hine iterum videmus, quam nulla certa notio huiufebris Epialte descriptioni subjaceat. Lebris Tolphoris , ac si febrim attonitam diceres, ea Veteribus dicebatur, quae encephalon ita a L. scit, ut aeger stupidus, & attonitus jaceat. Ρra-Vum symptoma peripneumonicorum, pleuri licorum, febris putridae, malignae: en denuo

quam disserentibus febribus Typhos, seu stu- poe

85쪽

por jungatur, quam non lassiciat sebrim typhodem nominasse. Alia scholae Veteri febris A des appellabatur, quu eum liniigna aegrornm inquiete, jactatione, per lectum volutatione observabatur; subinde vero illam febrem Assoden dixerunt, in qua aeger VO-mituri ens & nauseabundias est, ac si diceres febrim nauseabundam. Linria Blippocrati De.

quenter nominatur, eaque est unanimi consensu, ubi artus extremos algor occupat, dum interim interiora ardor exurit. Febris

singultuosa, seu solo nomine sui ideam prodit, febris est cum singultu conjuncta; febris est denuo diversissime indolis;

etenim singultum .febrilem videmus vel in inis flammationibus viseerum abdominalium, in saburra varia, biliosa, .verminosa; in aplitis ventriculi & intestinorum, singultum subinde a sola nimii potus aut frigidioris assumptione, a perfrigeratione, a sola spirituum atonia in aegris paulo irritabilioribus: mi versim toto coelo disparatas febris singultuota species habemus. Alia adhuc suppetunt febrium

apud antiquos nomina; quorum nominum vis latere ideo nos non debet , ut Veterum nos.

& legere scripta possimus. Facile credo consideranti patebit, quam haec methodus classi' si

86쪽

7 ficandi febres ut plurimum inepta sit. ' auippe cum denominatio febris a quodam e via dentiori symptomate dedueatar, cumque, ipsa symptomata numero propemodum sint infinita, necesse erit . ut numerus febrium in infinitum crescat. Ρraeterea id etiam incommodi haec methodus habet, quod sub eodem vocsbulo diverta non raro febres veniant ;idem enim prorsus symptoma, ardor utem, idem singus. eadem nausea, idem sudor &e.

Alia febrium divisio habetur a periculo 'clarue one. Hi ne duae amplissimae classes rocularum febrium , quae velociter, & cum periculo decurrunt, atque lentarum , quae tarde decurrunt, cum, aut sine periculo. Acutarum varia iterum divisior aliae enim acutis- mae , quae intra quatuor dies Cum periculo de. Currunt, perveniunt, uti quaedam

peripneumoniae, anginae, phrenitides et peraeustae, ubi ad summam perveniunt intra septem, octo dies: aeuti, quae intra viginti dies terminantur; si serius terminantur febres, acutae per deerdentiam appellantur. Usque ad

Ioo, vel etiam Iao dies numerantur acuta per decidentiam. Melius tamen dicuntur lenata, chronteae febres, quae centesimum diem

87쪽

excurruiat; durant per menses, tape& annos,& minori vehementia decurrunt. Haec nomenclatio morbi gradum solum notat, non stUtem specificam disserentiam. Eadem enim e. g. peripneumonia potest esse acuta, acutissi. ma, cte. Ratione decursus alia occurrit iterum partitio: continuise febres di euntur, quae uno te'n0re pergunt, ita ut manifesa j periodica exacerbatio non observetur. Continua remitrans , quae quidem semper continuat , ita tamen , ut seu certo, seu incerto tempore manifeste exaeerbetur, iterumque remittat. Non

sussicit lenior, & vaga febris intensio. Ρrout

exacerbatio redit omni die , omhi tertia die . aut omni quarta die , ita eontisma remittens quotidiana , tertiana , quartana dicitur. Ra rae sunt continuae remittentes quartanae, erebriores tertiams, admodum frequentes vero quotidianae. O aod si quotidiana sit exacerbatio , attamen una die kravior, . levior altero, dieitur emitritaeos , lausemitertiana. δε- termittentes illae dicuntur, quae certo tempο-

re lagruunt, & vel post pameas horas, vel post nychiemerum, vel phst bina nychiemera redeunt: quotidiana tertianae, quintanae,&e. simplices, &duplicatae. Os

88쪽

optime febrium divisio ex ipsa causarum

excitantium classificatione petitur: ut ergo sint: Febres universales: quae a causis universalibus oriuntur: i. e. ejusmodi causis, quae in pluribus aegris simul ea decu ratione assectis deprehenduntur: Harumque iterum triplex di vi sio: a. Stationaria labris: cum causa uni veris salis in certa atque periodica annorum constitutione habetur. b. Annua febris: cum annua aeris mutatio febrium universalium causa existit. c. Inter currens : si uni versale quoddam in populum dissulam miasma plures

simul homines assicit: e. g. Variolarum atque morbillorum miasma.

II. Febres gulares , lati sporadicae , tales nempe, que domestico cuidam vitio debenture e. g. febris ab ingluvie, a vulnere; febris lactea &c. Cum vero ex his febrium divisionibus. si eas solas spectes, nulla possit agendorum in morbis ratio deduci, alia erat ab Authore se. brium divisio constituenda, quas Cardinales , seu praecipuas vocabat, cum ad eas aliae ple

89쪽

raeque p0ssint revocari. Neque enim Artis osseium est, tit Columella ab quondaui de agricolatione praecepit, per species, quae sunt iu- numerabiles , evagari, sed ingredi per genera, quae pusunt cogitatione mentis , N ambitu verborum facile copulari. '

a) Columella de re rustica. L. I.

Mitto alias, quas plurium febrinm di. Visiones, a pathologis sat prolixe enumerari lites.

FEBRIS STATIONARIA.

Gravissimam hane de febre stationaria do ctrinam magno debemus Syrinhamo, qui primus observavit, dari stationariam quandam febrem, inu subinde hanc vel illam febrem determinatam per annum, biennium, diutius etiam ita dominari. ut eadem ferme sit in Om nibus per ea tempora febrientibus. Descrip tiones Epidemiarum graviornm ab aliis etiam auctoribus traditas aecepimus, sed constitutionum epidem tuarum successiones, dominR- tum , neXumque cum aliis in Epidemici castra transeuntibus morbis ante Syrinfami vix habemus. Video virum immortalem laudari ubique, at dubiis, mim omnes ejus ene0

90쪽

iniaste intelligant, qiianam in re vere magnus habendus sit. Non a nitore stili, non a

formularum medicarum coneinnitate, non a novorum remediorum gloria commendandus

est, sed ab hae mica observatione, pluribus annis confirman. dari nempe stationarias febres, quae non alligatae visibili aeris mutationi, per aliquod tempus grassantur, & plerosque alios morbos maxime febriles, sub suum jugum cogunt.

Cogitanti mihi saepius, quanam potissimum ratione ad hanc Naturae legem detegendam 'denhamo aditus fieri poterit, duplici id via fieri potuisse, atque ab ipso Sydenhamo eas. dem vias posteris etiam patefactas esse, per- attenta operum summi Viri lectitatione, non obseure deprehendisse mihi videor.

Ρrimo itaque communior etiam Observa. tio , eundem ad speciem morbum, pleuritidem e. g. nune in vulgus saevientem, non eidem methodo medendi, quae aliis annis optima fuerat inventa, etiam nunc intemperare, ne que tam largas, ut olim, sanguinis evacua. tiones ferre posse, communior haee inquam observatio admonere potuit Sudeabamum non

omnino fortuitam esse hanc pleuritici morbi indolem, utpote diversis temporibus diverso

etiam