Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

91쪽

Etlam remediorum apparatu profligandi. Atque ipse Syrinhamus ac asseris, se pro eo m-perto habere ex multiplici acauratissimarum obiervationum fide, epidemicos morbos , praecipue febres continuas toto coelo differre , ut, qua methodo currente anno aegrum servaveris, eadem ipsa, anno jam vertente eundem e medio tollas.

Altera autem via, qua hane legem dete verat, haec fuit: Observaverat e. g. variolas 1667 . 68 - συ) passim grassantes. a At eo dem tempore febris regnabat, quae maXimam habebat similitudinem cum variolis his epidemicis , est si demas symptomata, quae eruptio ni materiae variolosas propria sunt. am e0dem modo uterque morbus adgrediebatur, dolor idem in partibus , quae cordis serobiculo subjacent, si munus admoveretur; linguae item Color, urinae consistentia. Sudores spontanei copiosi ab initio oborti ubique respondebant. Propensio itidem, quam habebat hic morbus,

quoties in flammam Vehementiorem assuΙgeret, se per ptyalismum eXOnerandi, eadem prorsus erat, arque in variolis hisce, quoties sui consuebant. Cum insuper haec febris eo

92쪽

SO praecipue tempore saeviret, quo latius, quam unquam alias, quantum ego observavi, hic locorum grassabantur variolae, nemini dubium

esse potest, quin ejusmodi omnino sint pro.

Id certo scio, phoenomena practica om- nia, quae curationem respiciebant, eadem is plane fuisse in uxroque morbo, exceptis ,, istis, quae Variolarum eruptio, ejusque ef-- fecta in isto morbo indieabanti Atque

ob hanc analogiam, quae variolas istas inter. currentes & generalem febrem epidemidam intercesserat, febrem hane variolosam appella. bati Aliud rei exemplum dysenteria suppeditat. Ρariter cum dyssentxiae dicto tum. is pore praecipue fuerint grassatas, febris, queis eo anno insestat, earundem indolem non leo viter aemulatur, nisi quod illas causam moris bifidam per sedes eliminent, & pauca alia se exinde nascantur symptomataὶ , quod tum se a consimili utriusque morbi insultu, tumis etiRm, quod utroque modo correpti, alip-- tis , similibusque invicem symptomatis ad-- modum sint obnoxii, satis evincitur. Et

sane dyssentria, de qua agitiar, ipsiissima it. - la febris est; hoc tantum discrimine, quod

93쪽

intro vertatur. & in intestina se exonerans,,, per eadem viam sibi faciat. Ut priorem generalem variolis analogam sebrem, variolosam, ita hanc, que dysenterico morbo fuerat simillima, febrem appellabat, ab Sydentiam p. S. Febris hec , quae tribus, quatuor , aut etiam pluribus annis stationem obtinet, certas quasi aetates decurrit, ut eam nasci, adolescere, consistere, senescere, tandemque emori rect e dicas. Obscura plerumque subnas euntis stationariae sebris initia, oculatissimis tantum medicis dignoscenda, utpote praecedentis febris dominatu nondum penitus exstinacto. At magis evidens altera periodus, augmentum scilicet. Atrociora enim sunt omnia bruptomata , ubi primum δε ostendit consitatio generalis. a) videmici omnes ubi primum e naturae fluu emergunt, exiliuntque, quantum ex eorum phoenomenis licet eo dicere,

principio magis spirituoso ae subtili videntur

nnhaerescere, quam ubi jam magis adoleverint, quoque magis ad occasum vergunt, eo magis iudies crin ac tumorales sunt. Exemplum lapa peditant duinterii ibidem descriptae: Omnia universim symptomata stilociora sub primo morbi ingressu comparebant. Parcae tunc de-

94쪽

jectiones, at atrocia tormina, major tenes , mus, interea febris, subita virtv n prostratio&c. Verum non sola symptomatum vehementia de novae febris 1lationariae ingressu nos ad monet, sed certum etiam anni tempus praealtis anni partibus ad detegendam febris stationariae praetentium magis opportunum eα -

sate nempe atque Pullo potissimum mense febrem 1lationariam gravissima in vire Syrin- hamus bb asserit. Haec tamen generalis constitutio, ut sensim magis magisque saeviebat, ita quoque cum ad statum pervenit, iisdem gradibus mitescit, tandemque fatiscit. e. g. in constitutione dyssenterica annorum I 6 72. quibus gradibus morbus se prominavit , iisdem etiam imminuebantur toνmina, dejectiones: vero magis per cor oe erant , donec tandem fatiscente hac epidemica constitutione tormina

Cix perciperentur ; dejectiones sereor γον magis erant , quam mucosae. eb Nova tune succedit sationaria febris: Epidemicorum alter ab altero pellitur ; quod autem non . ita intelligas, ae si is, qui pellitur ac cedit morbus, in solidum eyanescat, sed rarius solummodo eum invadere. d

95쪽

Haec Ddeniami de febribus stationariis doctrina, praeelara quamvis & utilissima, nescio quo fato, nostris temporibus ViX non penitus neglesta habetur. Mirum ergo non cum observationes medicorum Unga annorum serie praeter Sydenhanaianas) inst itutae, comparataeque deficiant, nos omnino adhuc latere,

quaenam sit harum febrium indoles , quaenam illarum genera, quam late regionibus dominentur, & quanam lege sese excipere soleant. Attamen hoc cenissimum est, per Sy hami& Stomi observationes, febris stationariae imperio subesse omnes febres eadem durante generali constitutione Ortas. Sic dyssenteriae evacuantibus και κατω, aut antiphlogistica methodo curande, prout aut bilis huc illucve

turgens, aut inflammatoria diathesis, aut mix 'ta ex utrisque corporis conditione stationariae

febris charaeter fuerit. Idem & de v&rioloso in lasmate verissimum, quod, diversa generali constitutione, diversam omnino febrem produeit. Febres etiam a singulari causa, e. g. puerperio; excitata, in castra videmiaci transit. imo & etronici morbi febris stationariae vim experiuntur; sie hydrops disti cillime sanatur regnante constitutione pituitosa ue phlysis eadem & ab eadem causa na-

96쪽

ta, curari aliter debet, si haec, & aliter si iligvigeat febris stationaria. Idem de hydrope valet. nam facile stationaria febris morbis etiam alias se jungere soleat, nimbi mus auSwieten ab nos .admonuit: ,, quando Epidemici morbi grassantur, semper metus est, ne ab aliis causis exeitatae febres in horum clan

sem se recipiant. Testantur fere omnes, qui de peste scripserunt auctores , quod, si grassante peste, alio morbo corriperentur homines, brevi tamen is io pestem degeneraret. b) Idem etiam in aliis morbis Epidemicis observatur quandoque.

De febris 'stationariae dictatura adeo tu culentis argumentis persuasus erat Molitus , ut propositum qualemcunque sere morbum nunquam eXminaret, nisii epidemicae constrututionis genium 'una contemplaretur, vide. Tetque, quousque objecta infirmitas ad Epi. demicae naturam inclinarsit. a)ab Stoli ratio medendi P. II. 69.

Hinc intelligitur, quo modo varie ludat , variosque morbos mentiatur eadem flationaria febris ; prout variis, iisque evidentioribus symptoniatibus, stipatur, variis annis

97쪽

frequentius, aut majori etiam discrinaine gras.

satur, aut etiam, Ut mOX videbimus, a varia anni crasi aut intenditur aut remittitur. Ηine novam febrium cohortem terris ineu-buisse elamitatum tapius est, cum novus inmitum esset ejusdem febris lusus. a

a) Stoli ratio medendi Ρ. II. p. 88.

Videamus, quonam potissimum modo in naturam febris stationariae inquirendum sit. Oportet autem T. initio agere spectatorem, nihilque heroiui tentare. Natura hunc, nullo remediorum apparatu in transversum acta, Optime viam monstrabit, qua morbi materies sit expellenda. Hinc ruri, in corporibus robustis, alienis stimulis, e. g. Venereo, arthriotico , rarius infectis, vitae generi simpliciori assuetis, ipsae vires naturae medicatrices sol. Vendo mores pares sunt, & evacuationes criticae spontaneae morbi naturam medicum docebunt. 2, ea Omnia sedulo observanda suuri quae ingruente hoc morbo aegris corporibus aut praesidio sunt, aut nocumento, ut illico prioribus exhibitis aptam medicinam facias; se purgantia, aut vomitoria exhibita, si nocuisse videmus, ab iis protinus abstinendum , cum natura ipsa monstret . alia methodo morbum esse curandum. Plurimum sane ad per-

98쪽

sidiendum hoc studium conserretirequens no-soeomiorum visitatio, atque medicorum amicitia , quae, uti fratrum concordia, semper erit rarissima. 3. in determinanda febre stationaria plerumque respicere oportet febrim quandam simplicem, eamque continuam; hanc pro formanda stationariae febris idea accipimus. uod . si eodem tempore simul aut pleuriti de , aut phrenitide laborant, aut aliam patiantur topicam assectionem, erit haec plerumque quaedam modificatio solummodo illius febris continuae stationariae, atque lusus. Morbi etiam fientes, aliaeque assectiones morbo . saepe sunt satellitium stationariae febris; sic regnante constitutione inflammatoria in obviis etiam catarrhis ad synochum imputrem rς spicies, atque ex hac idea feliciter huic catarrho medeberis. Frequentissima fuit in Scho. Ia clinica docente Mollio occasio, hoc febris stationariae dominium obsorvandi, ut neminem putem, qui attentus aegros ibi decumbentes observaverit, hujus doctrinae veritatem in dubium vocare possit. Alia quaestio est, cujus solutio nondum habetur, de causa nempe febrium stationem per plures tape annos obtinentium. Nam constitutionem hanc febrium generalem a mani.

99쪽

festis aeris quesitatibus non produci, exinde patet, quod anni quoad manifestam aEris temis periem siti plane consentientes, dispari ad- modii in morborum agmine infestentur, & vice verss. a) Ita enim se res habet. Varie sunt nempe annorum constitutiones, quae neque calori, neque frigori, non sicco humidove aeri, ortum suum debent, sed ab occulta potius,& in xplicabili quadam alteratione in ipsis ter- visceribus pendent,unde aer ejusmodi effluviis contaminatur, quae humana corpora huiuant illi morbo addicunt, determinantque; stante scilicet praefatae constitutionis praedomi mo, quae exacto demum aliquot annorum curriculo facessit,.atque alteri louum cedit. a) Sydonliana Op. p- Ιο

Aliud febrium genus, si eausas rure umtis spectemus , anm- febres constituunt. Repetitae ab Hippocrate , ad nostra usque,tempora, observationes, utilissimam hanc in eXercenda arte medica dod trinam confirmarunt; amanifestis nempe aeris qualitatibus corpora humana, Variis anni partibus, vario assiet, atque in 'hos vel illos morbos proeliviores red-

100쪽

reddi auis enim nescit verno tempore homines pleuritidi maκime obnoxios esse , angusto mense choleram praeprimis observari, dyssentriam autumno dominari P ita quoqtie febrium hac illave anni parte humana corpo ra infestantium alia atque alia indoles ; cujus rei ratio sussciens in aere, corpora animal illinambiunte , intrante, compagem sol idorum &crasin fluidorum mutante evidenter posita est.

Siccam enim & humidam, calidam & frigidam atmosphaerae conditionem , particulas heterogeneas, quibus scatet, Ventorum etiam Vim, oeconomiam animulem mille modis turbare, atque integras morborum catervas inpopulum educere , vel lippis & ton tibus notum est. At quanam lege febres hae annuae. quae nempe ab annuarum tempestatum muta tionibus oriuntur , se invicem exeipiant, longa tantum annorum serie, a medicis in observando attentissimis, potuit observari. Variae enim hae anni crases, aut eas Ddenbamus pellat, variam inducunt corpori distille Isin, quae . data occasione, mox in febrim accenditur; cum ergo diversa sit varii anni tempore diathesis, febres quoque variis his temporibus varias esse oportebit. Egregie explicavit hanc annuarum mutationum in eorp0ra humana po