Fontes iuris ecclesiastici antiqui et hodierni edidit Ferdinandus Walter

31쪽

IV. EX LIBRO DIURNO ROMANORUM PONΤIFICE N. 17 Concilium, quod nuper Constantino piae memoriae Principe,

Agathone, Apostolico praedecessore meo, conVenit, medullitus et plenius conservare, quaeque Vero praedicaVerunt, praedicare; quaeque condemnaVerunt, orct et cordΘ condemnare. Diligentius autem et vivacius omnia decreta praedeeessorum Apostolicorem nostrorum Pontificum, quaeque synodaliter statuerunt, et probata sunt, confirmare, et indiminute sorvaro et sicut ab eis statuta sunt, in sui vigoris stabilitate custodire: quaeque vel quosque simili autoritatis Sententia condemnaverunt, vel abdicaverunt, simili autoritatis sententia condemnare. Disciplinam et ritum Ecclesiae, sicut inVeni, et a sanetis praedecessoribus meis traditum repori, inlibatum custodire. Et indiminutas ros Ecclesiae conserore, et ut indiminutae custodiantur, operam dare.

Nihil do Τraditione, quod a probatissimis praedecessoribus

meis servatum reperi, diminuero vel mutar , aut aliquam novitatem admittere; sed serVenter, ut Vero eorum discipulus et sequipeda, totis Viribus meis conatibusque tradita conservaro ac

Venerari.

Si qua vero emerserint condia disciplinam canonicam, emendare; sacrosque Canones et Constituta Pontificum nostrorum,

ut divina et caelestia mandata, custodire, utpote tibi redditurum me sciens de omnibus, quae profiteor, districtam tu divino iudicio rationem, cuius locum divina dignatione perago, et vicem intercessionibus tuis adiutus impleo. Si praeter haec aliquid agere praesumpsero, Vel ut praesumatur, permisero, eris mihi, in illa tonubili dio divini iudieii, depropitiuS. Haec conanti, et diligenter servare curanti, in hac vita corruptibili constituto, adiutorium quoque ut praebeas Obsecro, ut irreprehensibilis appaream ante conspectum iudicis omnium, Domini nostri Iesu Christi, dum terribiliter de commissis advenerit iudicare, ut faciat me dextrae partis compotem, et inter

fideles discipulos ac successores tuos esSe comortem.

Quam professionem meam, ut Supra continetur, per Ill. Notarium et Scriniarium me mandante conscriptam, propria manu subscripsi, ct tibi, beato Petro Apostole, et Apostolorum ouinium Princeps, pura mente et conscientia devota, corporali iureiurando sinceriter obtuli. Subscriptio. Ego, qui supra Ill. indignus Presbyter Dei gratia electus huius Apostolicao sedis Romanae Ecclesiae

32쪽

18 V. COΝCILIUM GERMANICUM A. 742. Episcopus, hanc prosessionem meam, sicut supra continet, sa- cietis iusiurandum corporaliter, tibi, beate Petre, Apostolorum Princeps, pura mente et conscientia obtuli. Soquebantur secunda et tertia fidei professio, priori similes, quas Omittendas esse duxi). V. Concilium Germanicum a. 742 j. In nomine domini nostri Iesu Christi. Ego Carlmannus, dux et princeps Franeorum anno ab incarnatione Christi septim gentissimo 42, 11. Kalendas Maias, cum consilio servorum Dei et optimatum meorum, episcopos qui in regno meo sunt, cum presbyteris, et concilium et synodum pro timore Christi congregavi, id est, Bonifacium archiepiscopum, et Burchardum, et Regenfridum, et HWitanum, et Uuillabaldum, set Dadanum, si Eddanum, eum presbiteris eorum, ut mihi consilium dedissoni quomodo lex Dei et aecclesiastica relegio recuperetur, quae in diebus praeteritorum principum dissipata corruit, et qualiter populus christianus ad salutem animae pervenire possit, et per

falsos sacerdotes deceptus non pereat; et per consilium sacerdotum et optimatum meorum ordinaVimus per civitates episcopos, et eo nStituimus super eos archiepiscopum Bonifatium, qui est missus Sancti Petri. Statuimus per annos singulos synodum congregare, ut nobis pi'aesentibus canonum decreta et aecclesiae iura restaurentur, et relegio christiana emendetur. Et fraudatas pecunias ecclesiarum ecclesiis restituimus. Falsos presbiteros et adulteros Vol fornicatoros diaconos ot clericos, de pecuniis ecclesiarum abstulimus ot degradavimus, ot ad poeniatentiam

IΙ. Servi Dei por omnia omnibus armaturam portare Vel pugnare, aut in exercitum et in hostem pergere, Omnino prO-hibuimus , nisi illi tantummodo qui propter divinum mysterium, missat um scilicet solemnia Rdinplenda, et sanctorum patrocinia portanda, ad hoc electi sunt. Id est, unum vel duos Episcopos cum capellanis praesbitoris princeps secum habeat, et

i Huius concilii convocandi, ut alia monumenta testantur, Carlinannus rex apud S. Bonifacium auctor suis. et in statutis eius condendis regia lue auctoritato promulgandis, mors illius saeculi, plurimum valuit. ΤΘxtum ope librorum manuscriptorum puriorεm Oxhibuit Pertet Legum Tom. I. p. 16., quom secutus sum. Caeterum vide Lehrbuch dos iarchon- rechts φ. M. not. 12.

33쪽

V. CONCILIUM GERMANICUM A. 742. Isumgquisque Praefectus unum presbiterum, qui hominibus peceata confitentibua iudicare et indicare poenitentiam possit. Necnon et illas venationes et silvaticas vagationes cum canibus omnibus Arevis Dol interdiximus. Similiter ut acceptores et walcoues non

habeant. ΙΙΙ. Decrevimus quoquo iuxta sanctorum ea nones, ut unuS-

quisque presbiter in barrochia habitans episcopo subiectus sit illi in cuius barrochia habitet; et semper in quadragissima rationem et ordinem ministerii sui, si vo do babtismo, sive de fido

catholica, sivi do precibus et ordine missarum opiscopo reddat et ostendat. Et quandocunique iure canoiueo episcopus circumeat parrochiam populos ad confirmandos, presbiter semper paratus sit ad suscipiendum episcopum, cum collectione et adiutorio populi qui ibi confirmari debet. Et in cena Domini semper novum erisma ab episcopo quaerat, ut opiseopum testis ad Sistat castitatis, et vitae et fidei et doctrinae illius. IV. Statuimus ut secundum canonicam cautellam, Omnes undecumque supervenientes ignotos episcopos vel presbiteros, anto probationem synodalem in ecclesiasticum ministerium non

admitteremuS. V. Decrevimus ut secundum eanones unusquisque episcopus in sua parrochia sollicitudinem adhibeat, adiuvante gravione qui defensor ecclesiae est, ut populus Dei paganias non faciat, sed ut omnes spurcitias gentilitatis abiiciat et respuat;

sive saerificia mortuorum, sive sortilegos vel divinos, sive fila-Cteria et auguria, Si ae incantationes, sive hostias immolatilias, quas stulti homines iuxta ecclesias ritu pagano saciunt, sub nomine sanctorum martyrum vel consessorum, Deum et suos Sanctos ad iracundiam provocantes; sive illos sacrilegos ignes, quosnsed syr Vocant, sive omnes, quaecuinque sunt, paganorum Observationes- diligenter prohibeant. VI. Statuimus similiter ut post hanc synodum, quae fuit 11. Kalendas Maias, ut quisquis servorum Dei vel ancillarum Christi in crimen fornicationis lapsus suerit, quod in carcere poenitentiam faciat in pane et aqua. Et si ordinatus presbiterfuisset, duos annos in carcere permaneat, et antea flagellatus et scorticatus videatur, et post episcopus adaugeat. Si autem clericus Vel monachus in hoc peccatum ceciderit, post tertiam ververationem in carcerem missus, vertentem annum ibi paenestentiam agat. Similiter et nonnae velatae eadem paenitentia contoneantur, et radantur omnos capilli capitis olus. Dissiliaco by oste

34쪽

20VI. REGULA CHRODOGANGΙ ΕΡISCOPI ΜΕΤΕNSIS. VII. Decrevimus quoquo ut presbiteri vel diaconi non sagis, laicorum more, sed caesulis utantur, ritu servorum Dei. Et nullus in sua domu mulierem habitare permittat. Et ut monachi et ancillac Dei monasteriales iuxta regulam sancti Benedicti ordinare et ViVere, Vitam propriam gubernare studeant.

VI. Rogula Chrodo gangi episcopi Metensis ). . Incipit PrologUS. Temporibus piissimi ac serenissimi regis Pippini, Chrodο-

gangus. SerVUS servorum Dei, Metensis urbis episeopus '). Si trecentorum decem et octo reliquorumque Sanctorum patrum canonum auctoritas perduraret, et clerus atque episcopus secundum eorum rectitudinis normam Viverpnt, superfluum videretur a nobis exiguis minimisque , super hac re tam ordinato disposita aliquid retractari δ), et quasi quidem novi aliquid dici: sed dum pastorum, subditorumque negligentia et his temporibus nimium crevit, quid aliud agendum nobis est, qui in tam gravi discrimino venimus, nisi ut luantum pOSSumus, Sinon quantum debemus, ad rectitudinis lineam, Deo inspirante,

clerum nostrum reducamus γIgitur quamvis indignus adeptam huius sedis pontificalem cathedram, cumque officii mei paStoralis curam invigilare coepissem, et in tantam negligentiam clerum plebemque deveniasse conSpicerem, coepi moestus conqueri', quid agere deberem: sed divino fultus auxilio, fratrumque spiritualium consolatione adiutus '), volui necessitate compulsus parvum decretulum sacere, per quod se clerus ab illicitis coerceat, vitiosa deponat, mala diu longeque usurpata derelinquat; ut dum mens ab assuetis vitiis vacuatur, tacilius quae bona optimaque sunt in

serantur.

Scripturis enim sacris nitentes β) decernimus, ut omnes sint unanimos, officiis divinis lectionibusque Sacris assidui, atque ad obedientiam cpiscopi sui praepositique, ut ordo canonicus deposcit, parati, caritate conneri, zelo bono serventissimi η, amore

35쪽

H. REGULA CIIRODOGANGI EPISCOPI METENSIS.2lconiuncti, a litibus Vel scandalis seu odio semoti . Pastor porum quilibet fuerit, non solum de carnalibus, sed etiam de spiritualibus curam gerat: et in utraquo parte sagacissimam sollicitudinem, in quo facultas fuerit, habeat: ut et vitia reprimat, et ea radicitus, ut oriri coeperint, ut praevalet, amputare sestinet; et quod usibus humanis, iuxta formam subter dispositam, neceSSarium fuerit, eis praebere audeat. Ut cum pastor pastorum iudexque Vivorum et mortuorum Christus in ultimo tremendoque dio in sede maiestatis suae disceptaturus cum Omnibus gentibus sederit, et omnis cleriis cum ' relevata iacio conspexerit; et si non cum summis pastoribus et gregibus sibi commissis pro dispensatis talentis multiplicatisque spiritualibus Iucris, audire merebimur: Euge serve bone et Melis: vel saltem hoc concedatur, ut delictorum venia ad integrum liqbuatur. Quia manifestum est, quibus peccatorum venia ad integrum tribuitur, regni introitus non negatur: quia nec insolix potest iudicari, qui contigerit qualemcumquc partem in paradiso habere. Sod illis ibidem sors datur, qui in quantum possunt per Vitae meritum ad hoc in huius temporis curriculo, dum licet, eurror

sestinant. Intondamus ergo ad hoc animum quantum Possumus; quia non POSSumus quantum debemus: et vita nostra ad tempus amarescat in poenitentia; no ultio divina, quae nunc mitis est oteXSpectat, pOSt saeviat ad vindictam.

Explieit ProloguS. Incipit regula Chrodogangi Metensis opiscopi ').Cap. I. De humilitate. Clamat nobis scriptura divina: Omnia qui se exaltat hum liabitur; et qui se humiliat exaltabitur Luc. 1M. Et, quantum enim humilior lacris, tantum te sequitur gloriac altitudo. Et, quis superbia Deus resistit, humilibus autem dat gratiam flac. 4ὶ . omnisque arrogans immundus cst coram Domino Prov. 16ὶ. Quemcumque enim superbum videris, filium diaboli osse non dubitos: et quem ) humilem perspexeris, Dei filium osse omnino

36쪽

22vΙ. REGULA CHRODOGANGI EPISCOPI METENSIS. credere debes. Do multis enim pauca perstrinximus, ut animos vestros . ad morem humilitatis proVocemus, et a dotestabili inimicaque Deo superbia retrahamus in). Nam dum omne genus humanum Chiistianorum, atque omne Vulgus humilitatem habere conveniat; nimis iniquum pessimumque ac detestabile est, ut qui servitio Dei pecularius se iunxerunt, humilitatem derelinquant, et superbiae, Vol diabolicae tyrannidi se socient ). Idcirco nocesse est, ut qui Suadente diabolo usque nunc superbus atque elatus vultu β) vivit; inantea Deo auxiliante, per humilitatem atque caritatem Vel obedientiam, seu per aliqua bona Dei praecepta, resurgat; quia multo melius est per humilitatem cum Christo in caelestibus regnare, quam cum diabolo per Superbiam in inserno cum reliquis contemptoribus demergi.

Cap. II. De ordine canonicorum.

Ordines suos canonici ita conservent, ut ordinati sunt in gradibus suis secundum legitimam institutionem Romanae ecclesiae, in omnibus omnino locis, id est, in ecclesia, vel ubicumque insimul se coniunxerint, et ratio praestat; exceptis his, quos episcopus in altiore gradu constituerit, vel degradaverit certis ex causis; reliqui omnes, ut diximus, ita ut ordinati sunt, ordines suos custodiant. Iuniores igitur priores suos honorent. Prioresium ores suos in Deum diligant. In ipsius autem appellatione nominis nulli liceat alium puro nomine appellare, Sed secundum constitutionem sanctae ecclesiae sedis Apostolicae Vocet cum nomen suum, prius addito et ministerii sui gradu, qualiscumque fuerit. Ubicumque autem se obvinuerit clerus h) iunior inclinatus a priore benedictionem potat; et si sedentem invenerit, transeunte maiore minor surgat, et det ei locum sedendi, nec praesumat iunior consedere,

nisi ei praecipiat senior suus; ut fiat quod scriptum est: Honore invicem praevenientes Rom. 12).Ρueri parvi, vel adolescentes in Oratorio, vel ad mensas')cum disciplina Ordines suos custodiant: soras autem, ubi ') et ubi custodiam habeant disciplinam.

1ὶ αι. destabilem inimicamque Dei superbiam ab eis retrahamus. 23 al. Christus in humilitate, diabolus in superbia sedeι. 3ὶ GI. et vultu rigidus. 4 al. minores. i5ὶ αἰ. uterus, iunior inclinetur, et a. 6) αι. Missas. 73 al. et ubicumquo fuerint. Dissili Gorale

37쪽

VI. REGULA CHRODOGANGI EPISCOPI METENSIS. 23 Cap. III. Ut in illa claustra omnes ta uno dormiant. Ita instiuimus ut in illa clauestia ille cleriis canonicus, qui sub ipso ordine, Deo adiuVante, Vivere debent, ut omnes in uno dormiant in dormitorio: praeter illos quibus otii scopus licentiam dederit, secundum quod ei rationabiliter visum suerit, ut in ipsa claustra per dispositas mansiones dormiant separatim: et per singula lecta Singuli dormiant, et in dormitorio similiter separatim dormiant mixti cum Senioribus, propter praevidentiain bonam, ut Seniore' praevidentit Ρiod iunior s secundiam Deum agant. Et in ipsa claustra nulla semina introeat, nee laI-cus homo, praeter tantum si episcopus, nut ni Phidiaconus, vel primicerius iiisserint. Ut in resectorio pro resectionis causa V niant, relinquant arma Sua ante resectorium, et Statim cum exierint de resectorio ducantur foras claustra: et si nocesse fuerit, ad

opera facienda intient ibi laici hominos : at ubi pei sectum habuerint Opus suum, cum summa festinatione egrediantur foras:

et praeter causam necessitatis, si coqui clorici desunt et opus fuerit, latet coqui ad coquinandum tantum ingrediantur, expleto

ministerio suo eum celeritate exeant foras.

Et per illas mansiones ipsi clerici canonici nullum clericum eorum habeant sino praecepto episcopi Sui: et si permiserit ut habeant, Sic sit convorsatio illorum cum humilitato et Dei timore, qualiter nec Deo, nec episcopo displiceant, nec illis, qui Sub sua manu ipsam congregationem regunt. Et si aliter secerint, ille qui praeest aut excommunicet eos, aut corporalem disciplinam accipiant. Et in ipsas mansiones intra ipsa claustra,

nec clericus, nec laicus bibero, nec manducare nec dormire non

praesumant; nisi ipsi clerici nil in ipsa congregatione sunt, aut illi clorici, qui ibidem in ipso claustro per iussionem episcopi sui senioribus suis doserviunt. Et qui de ipso clero umimclericum in ipsa elaustra, ut diximus, habuerit, hoc praevideat, ut planetam cum reli luis vestimentis habeat, et diebus Dominicis, vel reliquis sostivitatibus in ecclesia Dei vestiti in ordinibus suis stent.

Cap. IV. De completorio, vel taciturnitate. Ut nd completorium omnis clerus, qui in ipsa congregatione est, Veniat, et omnino omni tempore incipiento nocte primum signum ad compictorium sonet: ct cum primitus illud signum, qui ad hoc ordinatus suerit, auditum socerit, statim ubi- eumque fuerint ad eorum claustra veniant: et cum iterum ipsum

38쪽

24VI. REGULA CHRODOGANGI EPISCOΡΙ ΜΕΤΕΝSIS. signum audierint, Sic omnes in ecclesia sancti Stephani Τ) sint,

et tunc in Deo nomino completorium cantent. Et postquam completorium cantatum habuerint, poStea non bibant, nec manducent usque in crastinum legitima hora ; et omnes silentium teneant, et nemo cum altero loquatur usque mane post primam cantatam, nisi si necesse fuerit, et hoc cum Euppressione vocis cum grandi cautela; ut de illa alia mansione, quae iuxta est, sua vox non audiatur; et qui de illis ad completorium non fuerit , postea illam noctem non praesumat illa ostia tundore, nec per ullum locum in ipsa chaustra ingredi, antequam ad nocturnas veniant. Nec archidiaconus, nec primicerius, nec ille ostiarius ullum commeatum exinde donare possint, ut poSt completorium aliquis ibi ingrediatur, nisi ad nocturnas; nisi tantum si talis causa evenerit, quod necesse sit, ut hoc ille archidiaconus, vel primicerius, Vel qui tunc temporis exinde praeviderit, ad illum episcopum possit dicere pro qua causa hoc sacrum fuisset; ct si ita est quod necesso sit, tunc licentiam habeant introcundi et exeundi. Et si contigerit, ut opus sit post completorium aliqua causa in claustra nunciare, tunc ad illum custodem de sancto Stephano Veniat, et illi patefaciat, et ipso hoc in claustra nunciet. Et si quod absit) cvenerit, ut ullus de ipso clero, qui

ante completorium in civitate venerit, aut antea ibidem morit; quod Si ausus Vel praesumptuosus, aut negligens suadente diabolo fuerit ut in civitate aliqua nocto alicubi maneat, nessi in sua claustra ; si una vice hoc fecerit, si pro vitio factum non est, verbis corripiatur : et si iteraverit ipse clericus, nune ipsadio sit in pano et aqua: et si tertia vice hoc secerit, tres dies in pane et aqua sit: et si amplius hoc sacere praesumpserit, corporali disciplinae subiiciatur, sic, ut octori timeant: et si aliquid suadente diabolo per hoc retardaverint, ut ante complet0rium in civitatem non veniant, ut licentiam haberet foras claustra esse ; et hoc episcopus, aut archidiaconus, vel primicerius investigare potuerint; ille clericus qui hoc vitium secerit, auteXcommunicetur, aut corporali disciplinae subiaceat.

Cap. V. De of osis disinis in noctibus. Hiemis temporibus, id est, a Kalendis Novembris usque in

Pascha, iuxta considerationem rationis amplius de media nocto

1) Haec Metensis urbis primaria basilica est. 2 αι. octavia horλ

noctis surgendum est, ut modice.

39쪽

vI. REGULA CHRODOGANGI EPISCOPI METENSIS 25 pinsetur, ot iam digesti ad vigilias surgant: finitis nocturnis dioeant vorsum '), serie eleison, orationem Dominicam, et saetant intervallum; excepto diebus Dominicis et festivitatibus Sanctorum, iuxta considerationem episcopi, vol qui sub eo sunt i, id est, quadraginta, Vel quinquaginta psalmos possit' cantaro, qui hoc ordinat, aut cum ei visum fuerit et hora permiserit. Et qui psal torium ε), vol loetionem aliquid indigent meditationem ' ) inserviant, et meditent in ipso intervallo qui possunt capere; et qui non possunt, in ecclesia Omnes aut cantent, aut legant; et non praesumat aliquis in ipso intervallo dormiro, nisi infirmitate cogEnte, et hoc per commeatum saetant: et qui alitor fecerit ox- communicetur : reliqui omnes ordinem Vigiliarii in teneant usquo ad matutinas dictas. Hora prima omnes in ecclesia sancti Stephani cantent primam. CU VI. in omnes per horas canonicas ad os totam divisum

veniant.

Ad horam divini officii mox ut auditum suerit Signum, relictis omnibus quaelibet fuerint in manibus, qui sic propinquo de illa domo sunt ibidem occurrere possint, cum summa festinatione veniant ; et si longo ab ipsa ccclesia aliquis suerit, ita ut ad opus Dei per horas canonicas Occurrore non pOSSit, archidiaconus ita esse perpendit, agat Opus Dei cum tremore divino ubi tunc fuerit; et pracvidcat archidiaconus, Vel primicerius, vel custos occlesiae, ut illa signa horis compotentibus sonent.

Cap. VII. De disciplina ') psallendi.

Ubi luc credimus divinam csso praesentiam, et Oculos Domini speculari bonos et malos; maxime tamen hoc sino aliqua dubitationc credamus, cum ad opus divinum adsistimus; et ideo Semper memores Simus quod ait propheta : Servite Domiso in timore, et exsultate ei cum tremore insalm. 2). Et iterum:

Psallite sapienter Psalm. 46). Et, In conspectu Angelorum psallam tibi Psalm. 137). Nam si cum hominibus ') potentibus

VolumuS aliqua Suggerere, non praesumimus nisi cum humilitato

I) Eaesultabunt saneti in gloriar aut, Faesulteκι itisti in conspectu Dei. Deinde. 23 al. est. 3ὶ al. possint cantare secundum quod vi

sum suerit ot horae permiserit. 4ὶ αι. psalterii vol lcctionum. 5 al. meditationi inserantur. 6) tit. quom infirmitas cogit. T) αι. diligentia. 83 αι. bonis hominibus vol potentibus. Diqiti eo by Corale

40쪽

26VI. REGULA CHROD ANGI EPISCOPI METENSIS.

et reverentia; quanto magis Domino Deo uniVersorum cum

omni humilitato et puritatis devotione supplicandum est 3 Illud

in timoro curavimus, secundum quod Romana ecclesia tenet, et nostra synodus iudicavit, ut clerus noster in ecclesia, quando

ad opus divinum adsistit, nisi infirmitate cogente, baculos in

ecclesia manibus non teneant.

Cap. VIII. Ut ad capitulum quoitate veniant. Necesse ost, ut quotidie Omnis clerus canonicus ad capitulum veniant, et ibidem Dei verba audiant, et istam institutiunculam nostram, quam propter illorum utilitatem ad eorum animas salvandas, Deo auxiliante secimus, unoquoque diu aliquod capitulum exinde relegant; praeter tantum dio Dominico, et seria quarta, et sexta: tractatus et alias homilias, vel quod aedificet audientes ad capitulum legant. Ideo autem quotidie ad capitulum Omnes Venire constituimus, ut sit anima verbum Dei

audiat; et quod episcopus, Vel archidiaconus, Vel quilibet tune praeesse videtur, ibidem, quod iubere habet, iubeat; et quod

corrigere, corrigat; Vel quod laetendum sit, ordinare studeat. Ipsi autem clerici cum de Prima cantata ad mansiones vadunt, statim sibi parare sustinent, ut quando signum audierint ad capitulum parati cum celeritate veniant; et omnis clerus, qui soris claustra esse videtur, et in ipsa civitate consistun* omnibus diebus Dominicis ad capitulum veniant parati cum planctis, vel vestimentis officialibus, sicut habet ordo Romanus. Et in ipsis diebus Dominicis, Vel sestivitatibus sanctorum praeclariS, omnis ipso clerus, ut diximus, qui soras claustra est, ad nocturnas, et ad matutinas venesant; et ipsis diebus, stationibus suis parati custodiant, ut unusquisque in officio suo stet, donec Missa peragitur; et si aliter secerint, ab archidiacono, vel primicerio excommunicentur ; aut etiam, si necesso fuerit, corporali disciplinac subiaceant. Et in ipsis diebus Dominicis, ut diximus, et

festivitatibus sanctorum praeclaris, Omnes in resectorio cum alio clero reficiantur ad mensas, quae eis ordinatae fuerint.

Cap. IX. De opera ) manuum quotidona. Otiositas inimica est animao: propterea decernimus, ut ad iussionem episcopi, vel archidiaconi, seu primicerii, vel qui ab ipsis ordinantur, clerus de capitulo ad opera, ubi cis iniungitur,