장음표시 사용
301쪽
3oo PRAEFATlo hucusque trauli tum exstabant, nisi quod Codicem Monasterii Corbeiensis. qui Parisiis in Bibliotheca S. Germani de pratis deinde asservatus sit, dixit Monagilis ad Diogenem Laertium P. 54, edit. Uetst. neque mugis mihi constabat, num Nicolaus Heinsius ipse Codicem inspexerit, an ab alio excerptam varietatem Iectionis acceperit. Qui Iectiones Sangermannenses Ernestio transmisit in publicos usus edendas, utinam auctoritatem exempli. unde ductae fuerunt, addidisset.
Nunc vero dubitare licet interdum, cui maiorem adhibeas fidem, ubi eiusdem Codicis scriptura diversa a diversis tradita legitur. Sed bene accidit, ut a doctissimo Neerenio de GDono viano apparatu critico ad Scriptores R. R. latinos, in Bibliotheca publica Lugduno-Batava
latente, commonefierem. Statim igitur aditum ad copias Grono vianas tentavi per eruditissimum virum et
de literis gi necis latinisque in pi imis bene meritum , Da v. Rulin Lenium; necis precibus meis pro singulari
humanitate Sua, quam nuperrime etiam Polybius Schweigliaeuseri expertus est, defuit, sed omnem GPono viatium apparatum liberaliter usibus meis Concessit. Quo quidem beneficio, quantopere non tam Ine ipsum, quam Omnes Columellae reliquorumque R. R. Scriptorum lectores sibi vir egregius obstriuXerit , oratione mea Satis declarare non possum; cui interim publice hoc loco gratias agendas Censui, dum ex Optatae milii se obtulerit occasio gratae beneficii memoriae re et sacto testandae. In illo igitur Gro noviuno apparatu inerat varietas Codicis Sange annensis , et
quidem gemini, adscripta inferiori margini Editionis Commetianae; praeterea in charta , paginis Editionis
interposita, Separatim annotatae legebantur eiusdem, ut suspicor, CO dicis lectiones multae, praescripto
IS. titulo. In fronte libri ipso Abr. GDuOvius hauu
302쪽
brevem Codicis utriusque Sangermannensis notitiam apposuerat: Variotcra lectionis, quae Partim in inferiore marmine, Partim e r ione corat xttis iadiecta sunt, excerysi ex Editione Badii Ascensit i529, ad quam Patruus ὀ πα- comPararerat Codicem Bibliothocae Abbatiae S. Germani Parisimae mense Augiusto 1679. Codex erat forma quadrata, litoris Doliandis
conscriPlus, et MetuSlatcm octingentortim annoniam
Pruose Ebat. Alter uero Codex, quo ExcerPta ex Columella continebantur, in eadem Bibliotheca adservatus, uetere SCVmtuna quoque erat exaratus. Alterum
hunc Codicem incipere a libri quinti verbis Quoniam
familiariter ipse Abr. Gronovius in margine inferior Editionis Commel. ibi annotaverat; eiusque lectiones numero a signavit plerumque cum altero consentientes. Quousque pertingerent Excerpta Codicis, nuspiam Ωnnotatum a Gronovio reperi. Ceterum in varietate Permultae Iectiones desiderantur, quas ab Oudendo 11io acceptas posuit Ernesti. Cuius diversitatis causa unde sit repetenda, equidem excogitare non potui; sacile autem illi iudicabunt, ad quos pervenit exemplum Editionis Ascensianae, manu Iacobi Gronovit notatum; unde fortasse Abr. Gronovius illas tantum excerpserat lectiones. quas approbandas et in nova quam parabat, Editione, recipiendas Censebat. COntra etiam Gronovius Iectiones aliquot annotaverat, cluas in Collectione Oudendorpiana sirustra quaeraS. Verba nune primum orationi Columellae VI, cap. 3o,s. I inserta: Palem: - substernendae solus Gronovius ex Codice Sanuermannensi annota erat. In univer
sum Codicem Sangermannensem, omnium antiquissimum, et ex quo reliqui scripti libri maiore minoreve cum fide translati fuerint, quilibet Iccior facile nunc agnoscet; tanta est libri praestantia, latitu lectionum
303쪽
PnAEFATlo probitas ct veritast Itaque omnem Columellae orationem ad hanc veluti regulam corrigere, et ab insulsis Iucundi interpolationibus purgare non dubitavi; qua quidem in opera non solum elegantiae verborum concinnitatisque, cuius utriusque Columella egregie studiosus suit, sed numeri etiam oratorii rationem habendam censui. Multa enim verba, alienum in locum transposita a librariis, ex auctoritate libri San- germannensis suo reposita reperiet lector, ubi admonere eum de mutatione interdum neglexi. De meo dedi coniecturas aliquot ex lectione vitiosa, sed Proxima vero libri Sangermannensis ductas, verum in
ordinem verborum nihil mihi ipsi sine Iibri auctoritate licere Putavi. Praeterea Codicem membranaceum Bibliotheca Pauli a Demido. indicavit Chr. Frid. Matthaei V. C. in Lectionum Mosquens. Vol. I, p. 8o, atque inde lectiones variantes retulit, ad librum Columellae decimum pertinentes, cum indicibus capitum singulorum librorum; unde didici, librum diligenter admodum ex Codice Sange mannensi fuisse descriptum, quocum in lectionibus plevisque omnibus conspirat. Singularis suit sortuna decimi Columellae libri, qui, quo pluribus vitiis suit a libraviis conspurcatus, eo
maiorem excitavit interpretum copiam et diligentiam. Pludimas huic carmini I. Fr. Gronovit suasque coniecturas adscripserat Abr. Gronovius: sed iam olim I. Pomponius Sabinus, vel, ut Commentariis in Columellam editis inscriptum legitur, Fortunatus amplo Commentario vereus Columellae magis oneraverat, quam illiustraverat, quem nullo cum lectoris fructu, magno vero cum taedio repetiit Gesneriana Editio. Post eum Io. Baptista Pius maiore cum diligentiae Iaude interpretatus cst carmen hortensu, adhibito et-
304쪽
iam Iibrorum scriptorum auxilio; ex cuius annotationibus, si quid utile ad rem meam videbam, excerpsi auctorique suo fideliter adscripsi. Lan illoti Expositiones IISS. in Hortum Columellae Florentiae in Bibliothecae Mediceae Pluteo LII asservari. fide I. A. Fabricii retulit Gesner. In IIalleri Bibliotheca Boi nica Vol. H, p. 6 reperi C. Lancilloti Pasii Ferrariensis notas in Columellae Hortos ad Laurentium Mediceum quasi editas Regii a 495 nescio quo auctore
memoratas. Eodem igitur anno duorum doctorum virorum annotationes in Hortum Columellae poeticum prodierunt. Nam Pomponii Sabini commentarius,
qui in Editione Bononiensi 1494 versibus Columellae legitur, iani antea separatim editus exstabat hoc cum elogio: L. Moderati Columellae hortali commentarium incipit feliciter. In fine Iegitur: Commentaritim L. M. Columellae snit. Libellus plagulas tres cum dimidia implet, nec auctoris nomen Gibi adscriptum habet, testante Gesnero in Praefat. p. XII. Deni pae admonebo lectorem de libro Arabico, unde non parum auxilii ad rusticos scriptores vel graecos vel latinos interpretandos speraveram. Primam eius notitiam debeo Catalogo Biblioth. IIispanic. Castriano T. I, p. 524 seqq. ubi opus arabicum de re rusticaman Criptum recensetur, et nomina auctorum ibi laudatorum ponuntur. pleraque ex Varroniano et Columellae Catalogo translata et mirum in modum vitiata. Specimen libri ibi laudatum tandem benescio Heynii mei nactus legi; cuius hic erat titulus: en-dice ad Hamelii Librum de Agricultura in Hispanum
Sermonem translatum Mailriti Irbi. 4 que contienedos cui tutos dei Traiado de Agriciatura escrito enlengua ambica Por Abu Zacharia Aia Mn Mohα-
305쪽
oillano, tria lucidos por ei Doctor Don M uel Casini
PrisbriorO-rρον Don PE HU ROdriguea Gmmmanes. Capita, ex Opere arabico excerpta, tractant arandisominandi pie tempus Cum seminum mensura, sed tanta Cum nominum verborumque et auctoritatum diversitate, atque obscuritate, ut latinorum quidem scriptorum auctoritatem multo minus quam graecorum agnoscere mihi licuerit. Neque ego ullum inde subsidium Geoponicis vel latinis rusticis exspectandum esse existimo: quamvis sieri potest, ut alium ad historiam rei rusticae, inprimis Hispanicae, illustrandam liber Arabicus, bene duntaxat Converaus, usum praestare possit. Speciminis tamen loco ponam excerpta ex libro perraro verba de seminum generibus aliis quot, quae fortasse lectores doctiores agnoscent. P. 265. Semn Abu-Fiasia et Andriviet, se cris meterea de militonia celada, que ilamo Roma, quo es una celada Sin Cascam, Pan ida es trigo, 1 timeen ei grano a unias dioisiones, b vetas: Ias emigasson como lias de nuestro trigo, ex Pto que la ce da de calidati es mas fria. Alinnos illa an a rataciliaula Roma, Por Pan ense αι trigo, crearia Romana. La semilla que Emma Ben-H-Hagiag en su Libro
Huscia i , es una simiente Vme se Siembra en las item
306쪽
mtichia salo a. Es de disicit digestion; ρem digerido,
307쪽
ex Editione Bbeginensi i 8a ductiri a Commelino et Gesnero, et comparata cum scriptura Codicum Lipsiensis, Sangermannensis et Mosque usis, ubi etiam alio ordine leguntur scripta. Ipse Columella omnium libroruin suorum argumenta subiecerat libro X l, ipso testanto XI, 'cap. 3, secl. 65, ubi videbis notam. Dextrum paginae latus implet scriptura Rheginensis, sinistrum Codicum varietas. Lipsiensem, libro XI subiecta iti in Codice, excerpserat Ges nerus, Sangermannensem Abr. Gronovius, M squcusein Chr. Frid. Matthaei Leet. Mosq. Vol. I, p. 8o seqq. In Sangermannensi primum singulis libris apposita leguntur Iemniata, quae cum scriptura Lipsiensi interdum conveniunt, saepe diversa sun L Deinda eadem lemmata ad caleem libri XI subiecta leguntur, quae pleraque ibi cum Lipsiensibus conveniunt Idem factum in Codice Mosquensi, annotavit Cel. Matthaei. Vbi eadem in Codd. verba adsunt, in sinistro latere omissa memineris , numeri tamen signo relicto; si quae Codd. variant in lemmatibus, XI libro subiectis, additum numerum XI reperies. Denique ea lemmata, quae sub finem XI libri lautum leguntur addita reliquis, semitu nutatis numeris distinxi. L. Itim Moderati Columellae rei rusticae liber primus inci-μit feliciter.
I. Praecuta, quae Eequiantur. qui rusticari Melint.
OSCO antequiam ematur, Nolan dia sunt.
I. LIB. I. Praeceyta quae sequiantur qui rusticari velint. a. Qualiter dispositu iandus maxime Prosetur.3. Quae pracciρue inspiciendo
tanda sim 4. m salubritate regionum.
308쪽
L. I. M. COI. V MEI L E Ulaiis M. 'atrisfamiliae S. M.
VIII. IX. ubi sunt m. habet addem : Incipit, Saepenuinuro ei uitatis nostrae. Lin. II. de sementibus sic Lis' ν. Sementi hus Mosq. XI Videtur fuisse olim Seinentivus.1. si ova. II. XI. a lurcorcs S. II. terrae L. M. M. Quod sint III. Quot deinde mecies g neribus 4 ubiungantur cin quotae. - subiungantur M. XI. S. XI. L. XI. nis. quod in quo L. IV. Quod solum maxime Pro.
V. Quemadmodum silvestris locus excolatur et aratim flat. VI. Quemadmodum Pinguia et frumentarius ager dinoscatur a noscatur L. et uliginosa terra. et ulig. terra Om. L. M. XI. VII. Quae sequenda quia iactoitanda sint sunt S. om. L. in proscindendo solo solumi S. VlIl. Qiuemadmodum ab opere disiuncti boora curari δε- tint. lX. Qtissus emporibus quilque genus Proscindenatim et iterandum sit.
X l. De se ninum generibus. XII. De temporibus satio num , quantum cuique Nunque S. seminis omittit L. in iu- rum adiciendum. I. adiiciendum , M. aditiendum.
5. De sq&a. 6. De Positione Millae. . De Osciis patrisfamilias. 8. De pecore et Pecorum magistris. s. Qualis com aturae mancipia cuique ver i contribuenda sint. II. I. u.
fatigari si si refretuV. a. Quot sint gonstria irremi. 3. Quae ctim adhibenda sit bubus ab opere disiunctis. 4. Quo anni tempore Damylarandi sint et quomodo. S. Exilis terra quomodo strein
7. De generibus leguminum. 8. Quod seminandi temAtis
9. Quot sominum modios iu gertim PO tulet, et medicinae
io. Quod solum cuique legumini conoeniat. t. De genere pabulortim, et de Medica, oicia, farragine,pvena , Menograeco , Ct O , Ct dicera i a. Quemadmodum et quot
309쪽
xl I. Quemadmodum emendetur cymendatur M. salsa et uliginosa terra. xl l . Quemadmodum ad rementem frumenta sint eligenda. XIV. Quemadmodum facta Iacta L. S. XI. M. X l. sementi frumenta colenda sint sunt L. S. XI. XV. De sartione Ita L. m. XI. satione M. I. XV. De runcatione. XVI. Quod solum cuique ι gumini conWeniat. . II. Quemadmodum et quot quod μ Ueris unumquod que humentorum et loguminum colatur. S. XI. M. XI. quoti Peris iugerum quodque quotque M. fr. et log. colatur. iuntur S. XI. XVlli. Pro modo cuiusque agri quot OPere Ῥer ea M. laesiderentur Ita S. XI. M. XI. mera designentur S. I. M. LCeterum M. XI. haec prioriatis adiungit. X lx. Quae legumina agris arvis S. ρ 3λι, quaeque no
XX. ut editum X XL ut editiam XVI. sed S. XI. M. XI. proscindendi
XXII. Conoenu ctim odito XVII. tit XXIII cum XLIII. lU. tit XIX edittim , n si quod RI. XI. succis Di habet, et M. I. tondi debeat. XXV ut editum XX. QVI. De messe facienda. XXVl Quemadmodum areae terrae sieri debes ni. Sic SI: sed S. XI. UtiomΟάω aratu iacts ilebeant. n. Ι. Quomodo an a terrae I . debent. M. XI. ara
13. Pro modo cuiusque agri quoι OReme u signoratur. .i . Quae togumina amis nO- ant , quaeque ymaint. 35. De generibus stercoris. is. Quibus ten oribus agriat coranili sint. 17. Quemadmodum ex areo
prata sent. i8. Quemadmodum jacta
prata colantur.39. Quemadmodum succisum foenum tractari et condi de M. Io. De area constituenda. 2 r. De messe facienda, et de tritiam.
agricolae, et quae non liceat socci C.
310쪽
nisi quod agricolis M. M t. Me it liber secundio Semen tibias , oluit Sementious. Quaeris ex me P. Silotae. LiB. III. S. XI. addit: Phoe
teiaticus , sur Iaris. L. stimularis M. M. Phiteraticos, surcti laris.
l. II. Qualia semina et qualiter leg quomodo legas M. XI. IlI. Quem sem. eligas M. XI legaS . IV. De malleolis. V. De νμneia constituendis. VI. De generibus Minearum et de operis pastini Marte catilvaerae legi debet acri tum S. vinearum et operis M. seu et operis omitiis n. XI. VII. De editum V. item IlI. ut editum VI. etiam
X. De insitionibus fructuosis vis fecundas facere. μ. S. XI. m. M. De insitione. In fructuosas visos facere fecundus. fecundas M.
XIII. De fossura. XIV. De pamρinatione XV. x t editum XIII. Deo
S. Mitem laedant. L. S. M. m. LIB. D recentioribus editionibus liaber de arboribus seorsum Post XII ponitur. I. De Mitiario faciendo. a. Qualis semina et quando legas. 3. Quemadmodum semina. eligas , et de habitu terrae. 4. De generibus vinearum. S. Quemadmodum Mites coli
debeant. 6. De resecanda Dinea Dcterct
ra propaganua. 7. De ρro agatione. 8. De insitionibus fructuosis quae Miles foecundas faciunt.
9. Vt uva comPlura genera Minosen habeat.
utra. i. De pamstinatione. ia. De fossura. i 3. Ne rubigo Mineam rex s. 14. Ne formica ouem ascendat a S. Ne sorices aut Polacrauitem laedat.16. De arbustis. r7. De Oli, elis.