장음표시 사용
31쪽
sseeter. Heroica majorum facinora reserant tabulae , aera ,
marmora ; illa inspiciat horis omnibus Princeps, illa legat rejusinodi enim statuae de picturae sunt fragmenta quasi
historiarum semper ante oculos obversantia.
s. Postquam igitur aulae vitia squantum fieri potuiti co recta sic fuerint, de indoles atque inclinationes Principis
Probe cognitae, enitamur magistri di praeceptores eas sic
moderari, ut ad ea,quae magis heroica 3e generosora sunt . ferri incipiant, spargendo in ejus animo tam occulta virtutis & gloriae semina, ut cum excreverint, dijudicari satis no possit a naturane , an ab arte profecta fuerint-Virtutem honoribus acuant, vitia infamia notent de ignominia, aemul
Nulla ista possint in omni i dole, etsi plus in una, quam in alia. In iis . qui generosioris sunt animi, potentior gloria est; in melancholicis, ignominia; in biliosi,. aemulatio I in inconstantibus, metus; in prudentibus,exemptu, quod apud vimnes semper emeacissimum est , praesertim si a maioribus simam saepe quod sanguis non
potuit, aemulatio obtinet. Nere liberis aecidit, quod novelis arbusculis recens natis,quihus ramum ab ipso patre re cisum oportet inserere, ut ad Persectionem perveniant. Surculi hi institii exempla sunt Insigniora, quae maiorum virtutes transfundunt in posteros, & admirandos edunt fimctus. In hoc ergo instructorum desudet industria, ut illa Per omnes quasi sensus immis-E D R AE smb.
sa in animum , altas ibi agant radices ; adeoq; non in cohortationibus solum te repraehensionibus ordinariis, feci in omnibu, etiam, quae incurrunt in sensus, Principi proponenda sunt. Nune historia in mem riam illi revocet res a progenitoribus laudabiliter gestas , de ad imitationem calcar addat tanta gloriai Scriptoribus aeternitati consecrata. Nunc
harmonia musica s suavis demira affectuum moderatrix trophaea de triumphos eorun dem concinendo spiritum excitet. Nune de majorum vita de moribus panegyros audiat, quae ipsum ad virtutum aem lationem cohortentur de incitent , quin easdem subinde etiam ipse recitet, aut eum Ephebis suἱs eximia eorum facinora quas in scena exhibeat, ad inflammandum animum et
vis enim actionis istius atque effieaeia sensim sie illi impriamitur,ut ipsissimus esse vide tur, cujus personam repraeseritat. Prae se ferat denique eum iisdem Regem se agere,peten tibus aures concedere, mari. data dare, punire , Praemiari, imperare exercitui, oppugna re urbes , struere aciem, signaeu hoste conferre In ejusmo
di experimentis Cyrus h pa xillo puero educatus, insignis postea belli imperator extItie.s Quod si in aetate prima
aliquae emicuerint inclinati nes,quae Principem minus deincent, iis associandus erit, qui virtutibus pollent oppositis , ut istos naturae deterioris dinfectus eorrigant, quomodo obliquitatem tenerioris arhu culae oblonga pertica , cui ea
alligatur, emendari cerni S. Quaru
32쪽
a xt. S Y M B. . Quale si Princeps avarus sit,
di quis natura liberalior comes lateri haereat: meticulo in junsatur animosor; imbelli ardentior; socordi & ignavo,
id vus ac dilige Sr habet enim
oe aetas illa, ut non ea solum. quae videt & audit, sed & λ- eiorum mores facile imitetur. I. Abstinendum denique in Principum educatione a monitionibus & correptionibus nimis asperis , quia contemptus genus quodciam istud est. Rigor nimius dejicit animos, nec decet.ut serviliter se se subjiciat alteri , qui praeesse aliis debet. Recte Alphon sus
pullo equino similis est , qui pastomide duriori laeditur.
molliori fraeno facile regitur. Accedit, quod animoS genero. sores plerumq; comitetur tacitus quidam horror eol u, quae per metum addidicerunt: contra vero desiderium quoddam, di cupiditas experiendi vitia, quae in pueritia illis fuere pro-
grae manus, nunc irrigantis. nunc caeli ventorumq; arcentis iniurias, succrescit rosa, &xemma hiante folicula sua in
rans . sed quae solis blandirut
culis, totque est obnoxia ca-ibus. ut in hac tanta sua tene-itudine maximo in periculo te. Idem ipse Sol,qui nasceneria eam vidit, videt & m
hibita. Affectus nisIs eompressi violenter i praesertim 'vos natura principi indidit γin desperationes tandem abeunt , uti exhalationes intro nubes constrictae in fulgura Qui sine prudenti moderatione propensionibus naturalibus portas omnes obstruit, in caussa est.cur per fenestas tentent aditum. Aliquid dandum humanae imbecillitati, honestis quibusdam oblectamentis eam ad virtutem suaviter erigendo , qua potissimum arteus sunt ii, quibus Neionis e ducandi cura commissa fuerat τeo scilicet fine , b Qua Deilius
lubrieam Principis atatem,si mi tutem asseruaretur, voluptatibus e neesias retinerent. Principem
moderator privatim, non in publico corripiat; alias enim magis obstinabit animum. ubi vitia sua innotuisse animadvertit. Apti m me versibus duobus comprehendit Homeru9. qua ratione Princeps de instrui te parere debeat:
e At tu recta ei dato cem ilia ;o almone. Et ei impera o ille autem parebit, saltem in bonum , Tacit. lib. 33.hist.
rientem,nec alio quidem fruinctu,quam quod suam orbi venustatem ostenderit; caeterum tot mensum ludit operam . quin ipsam persaepe cruentat manum, a. qua est consita, nec fieri potuit aliter , quam ut cultura tam lasciva acutas una spinas produceret. Corallii
marini fruticisὶ dispar eth ratio : illud enim natum suti aquis, & continua nuctuum ,
33쪽
mpestatum. ventorum vi a talum,magis magisque indu- scit, & pulchriu, eniter, imo tum primum post tot ele-entorum ex peltas vires adustriores hominum usuS aDas deservit. Tam opposti in-r se oriuntur effectus o diris nascendi & crescendi
nere fruti eis hujus, & illius aris, quod ad teneritudinem de duritiem attinet: id quod in educatione Principum pariter accidit: na qui sic molli ter,divelut in captula , quod aiunt,
educantur, ut nec sol, nec UCH-tulus, nec alia ad illos aura praeterquam odoramentorum
possit pertingere , delicatuli fiunt, de ad gubernandum misnus idonei, contra qui laboriabus solidis exercent corPUS,
34쪽
SImb. 3. SYMB. Probusti & habiles. a Ff etiam
mille ,statim ab ineunte aetate fri garibus assuescere et hae enim tum ad uriettidinem , tum ad munera mititaria eommodissimum est. Iis
exercitationibus prorogatur vita ; voluptatibus & deliciis imminuitur. Vas vitreum eris flatu formatum , flatu
fransitur; aureum contra mal-Ieo fabre factum, malleo resinit . at privatus & in otio vitam degit, parum interest, si delicatus sit ; at qui regnum humeris, ut Atlas caelum , s stinere debet, sortis ac rob nus si oportet.Ad solum spectaculum non opus habetRespublica Prine iee . sed in pulvere etiam,& inter arma. b Et sane Rex efflaminatus, Seriptura teste, poenae divinae genus quoddam est. Disparis hujus educationIs
dum in regibus f Ioanne Se eundo, &Ferdinando Catholico videre fuit. motum ille in aula, hic in castiis; ille in gynaeceo, hic inter m8ites enutritus fuit. Ille ad Reipub. clavum admotus , mare
sibi incognitum ingressus Uidebatur . di gΗbernaculum deserens ministris suis id committebat g hic gubem nandi non ignarus erat aut insolens , ses in alieno etiam dominari regno , di subditos ad ossicium cogere optime noverat. Ilse despetiui omnibus I hic in pretio re honore fuit. Ille regnurn pessun- dedit: hic evexit in Monarchiam. Quae perpendens cum
nandus , cognomento Sanctus , Alphon sum & Perdia
nandum filios inter arma ed cari voluit. Et quaenam aliares Carolum Imperatorem repariter ac nomine vere Μ-gnum reddidit an non pere rinationes continuae, & in-efessi labore, Nee alia e Tiberio mens , qui qua tuor P tissimum de causis, ambos filios suo, ei manicum & Drusum in eastris inter arma adolescere, consultum putabat: ut nimirum militiae assuescerent; ut exercitus studia pararent aut proe ut aulae deliciis educa- , rentur; & denique ut filio utroque legiones obtinente i tior ipse, & securior viveret. Qui in castris aetatem trais' ducit, multa experiundo, temporis luerum faeit; qui in aula. luxu , eaeremoniis & inanibus oblectamentis illud male perdit. In palatio magis comen do corpori , quam animo ex colendo Princeps invigilat. Et tametsi hoc postremum curandum potius sti corporis tamen cultus & oris decor omnino ne ligi non debet rnam cultus ille oculos; hic o ris decor, & oculos rapit Ae animum. Spiritus sancti de Saule Rege oraculum es Stetitque in medio populi. θ altior fuit
aeniverso populo ab humero σμUum. Et ait Samuel ad ρυπ- rum e Certe videtis, quem elegis Dominus . quoniam non sit simi tis itii in omni populo. AEthio
pes, & nonnulli Indiae populi eos in Regem eligunt, quos socinae dignitas potissimum B 4 con -
35쪽
commendat ; uti & apiculae gem suum Archiadinum, quod
eam, quae eκ omni numero uxorem duxisset parvulam,
grandior est, & coloris splen- quantumvis non illepide exdore praecellit aliis . a Ipsa alas cusaret, A malis duobus minus Galbae . ct irrisui ct fastidio erat se elegisse. e Species eorparis fassuetis juventa Neronis, o Im- mulacrum es mentis . Huraque peratores forma ae decore eorporis probatatis. Accidit tamen non cut est mos vulgi comparantibus. nunquam, ut natura exteriori-
, Titi Vespastani augebat fa- bus intenta perfectionibus ,
mam ipsius deeον oris cum qΜa- interiorum, quae potiores sunt,
dam massate. Enim vero pul- obliviscatur. Petro Crudeli se chritudo apta membrorum usu venit, cujus ingenium s compositione , & coloris sua- rox & asperum sub grata oris vitate velut blandis quibusda & corporis eonformatione iaculis serit oculos, quae in a- eadem Natura abdiderat. Su-nimum demieta prosundius, peibiade formae iactantia fa- sudia hominis di voluntates cile virtutum nervos elidunt, occupant. Eximium naturae adeoque cavendum Principi privilegium, ea est , suavis ata sedulo, ne venustatem mulie-femuim domina, atque animi brem de affectatam , aliena optime dilositi indicium. Et lasciviae incitamentum , con- quamvis sacrarum literarum sectetur; led eam,quae Ueras a- monitum sit: c Non laudes vi- nimi virtutes comitari solet rvum in specie Ja , neque spernas neque enim ornatus animae hsominem in visiu μο o brevis in eorporis pulchritudine ; sed molatilibus es apis. initii; dul- contra hujus decor ab illius roris fruetus illιus ; illud tamen ornamentis proficisci debet. dissileri non potamus , quod F Omnis gloria ejus ab intus in augustiorem animum semper fimbris aureis. Interior animae fere augusta quoque corporis persectio , non exterior spe- species comitetur. Plato aic ctanda in Principe, ut benebat. sicut circulus absque cen- Rei p. praesis; licet magno oristro esse non potest, ita neque namento futurum sit, u illa , exteriorem corporis Pulchri- traque polleat: Sic Palmae si tudinem absque interiori vir- gularis laus est, tum stirpis ditute facile posse consistere. frondium elegantia ; tum sua- Recte idcirco Alphonias Rex vitas fluctuum, & aliae ejus Principi uxorem formosam qualitates eximiae; tantas enim dari voluit: d Porque los fjos, arbor illa ad communes ho-que desia .viere , seran mas ser- minum usus affert utilitates, Moses, e mas apuestos ; la que ut Plutarcho teste, Babylonii conviene mucho a las fjos de los trecentas & sexaginta eiu Reres ;que seau tales, que pare dem virtutes enumerent. Eas,
ean bien entνe IOs stras ames. credo, innuit blandum coele-Multarunt Lacedaemonii Rein Ris Sponsi alloquium , g Statura tua assimilata es palma. a Tacit. l. r.hist. Iis 6 Idem i. a. hist.
36쪽
Iis enim verbis non solam corporis formam in sponsa collaudare voluit, sed & animae dotes per palmam significatas. quippe quae iustitiae& fortitudinis est Symbo- Ium : justitiae quidem propter stondium aequilibrium ; so
titudinis vero propter admirabile ramorum robur . qui quo magis gravantur ponderibus, . eo validius in sublime nituntur; addo di victo riae esse hieroglyphicum . quod ex ea arbore solerent coronari. qui in antiquorum ludis & certaminibus victo ' res essent. Similis honor cupresso nunquam habitus fuit, quantumvis amoenum semper . vireat. & obelisci instar procera in coelum assurgat: inanis enim illa 'ecies est ab que singulari virtute , quae in flea insit, quin immo admodum lente succrescit. Ductus habet inutiles, folia amara,
odorem gravem , umbram noxiam. Quid. rogo . proderit Principem forma & cor pore esse elefanti, si oeulis uni faciat latis , non muneri , quod gerit Sussicit
apta membrorum & lineamentorum conformatio. quae
animi generosi & bene dilpositi sit indicium , de cui ars
deinde atque industria m tum vigoremque tribuant, sine quibus languet omnis actio Principis . oc risum p tiu, ac contemptum , quam auctoritatem apud subditos conciliat. Sed interdum ne hae. quidem eximiae animi dotes amari facient Principem.
ut si forte Reipublicae uatus perturbatus sit, de in mut non em dominatus inclinet, quemadmodum Ferdinandus Rex Neapolitanus quondam expertus fuit. Quandoque etiam virtus ipsa infelix , da Princeps minime malus odio esse solet. Quid i quod & oi.
tia in illo nonnunquam Placeant : certe a studia exercitus
raro cuiquam bonas artibus qua
ita perinde adfuere . avam vitellio per una iam. Caeterum voluntas humana plerunque
amplectitur id. quod perfectius est , adeoque yriticeps tam in exere itiis privatis. quam publIcis multum ponere debet operae , ut is S ria in turae dona aut suppleat, aut magis perficiat. vires ab in eunte aerate corroboret, spiritus generosiores in animo suo suscitet , & in omnibus populo fiat gratior 4 namb persana Prinerpis , non satur animis . sed etiam oculis se ire debet civium , qui ei plerunque parere malunt ut Domino . in quo majora naturae & virtutum ornamenta conspiciunt. Quantam Catholicissimo no stio Regi Serenitatis Uestrae Parenti apud omnes gratia in peperit fortis ille in venatu labor, & solutii, a curis animust illa in exercitiis militaribus fortitudo fle dexteritas , illa in actionibus publi- eis gratia singularis & vivacita, i Q iniri amati fuere hsubditis , aestimati ab exteris
e Feldinandus sanctus , Henricus Securidus , Ferdinandus Catholicus , Reges , Carolus V. Imperator; in quibus formae decor dc bona corporis dispositio cum induin
a Tacit. lib. 3. hist. ε Cic. Phil. 1.
37쪽
celso & sorti animo conjuncta erant lf. Ueium exercitia ista melius in societate & contube Dio addiscuntur, ubi aemulatio incendit animum,& industria excitat. Quamobrem Reges
Gothi Nobiliorum Hispaniae filios in suis educabant aulis; non eo solum, ut familias ipsas atinius sibi obstrinserent, sed
etiam ut una cum iisdem proprii ipsorum filii formarentur,
vi honestiores artes addiscerent. Idem Macedonum Reges factitare consueverant, apud quos a hac xohors velut se
que fuit. Qui laudabilis mos aut in oblivionem abiit, aut certe in pretio hactenus non fuit in aula Hispanica , cum aptissimum alias sit medium evinciendi sibi exterorum Principum animos, istiusmodi instituere seminaria, ad quae
filii, in artibus & exercitiis viro principe dignis instruantur. Εκ quo illud etiam oriretur
Commodi, quod Regum filii sensim sine sensu moribus &genio nationum assuescerent, naberentque ex ii, non pa
cos, qui singulari cum assectu, di in gratiam tam bonae instr- tutionis vicissim praestarent obsequium. g. Ad eum finem Rex Alphonsus dictus Sapiens in optimis suis legibus longam praetexit seriem earum altium &functionum, in quibus Regum
filios exerceri maxime convenit. Verba ipsa subjicio:
que sea sabidar , para peder mejor
ra poderias meror sestir , quando
fuere menser , de manera , que or agravamienta dellas no caraen peiuro, ni en verguenῖα, e de
otras, eon que los omes tidianamanteniente , a de fer mur ma-viosa , para ferir eon elias. E ta das estas armas , que dicho ave- mos, tambien de las que a de vestir, eomo de las stras, amenser, que las tensa tales que ei se apodere delias, e no estas deI. E annantiguamente mestra van a tos Reyes a tira ν de area , e de balle- φ . e de subir una en cisall. , e saber nadar, e de tedas las piras
38쪽
hil seque habilem reddit Prin- que a utroHOme. E sin redo artie-cipem . atque venationis stu- p. da salud ea et trabato . que sedium. In illa siquidem juvem tam . se es con messura. θῖe ρο-
tus sese exserit, vires di agi- mer , e dormιr bien . que es talitatem comparat; Illa oc- marον cosa de tavida dei home casionem dat exercendi artes Duo solum adverte : sue nomilitares , despiciendi terre- deve meter tanta costa . que meninna, discernendi tempus,quan- sue ne to que ha de campiar , Diudo sperare , aggredi , ferire o- use tanto desta , que is embaνgue porteat; illa variorum casuum is, piros fechos. docet eventum,& usum com- g. Denique Omnia ista ex monstrat stiatagematum. Ibi ereitia cum eo moderamine profusus sanguis , & tremen- usui panda sunt, ne omninotes ferarum morientium ar- efferatum aut torpentem red-tus oculis usurpata expurgant dant animum , neque enim
affectus , firmant animum , minus labore nimio is indu- generosiores sufficiunt spiri- rescit, & quasi obducto callotus , qui metum contemnant stupefit, quam ipsum corpus di pericula. a Nam O Blia Nam simul mentem O corpus M- lsolitudo , ipsumque illud silen- boribus fatigare non convenit . num . quod venationi datur. quoniam hi labores eantrariarum Tagna cogitationas inritamenta rerum efficientes sunt. Iabara Plin. lib. i. Ep. ad Corn. Tac. enim corporis menti est impedi
o Lib. 22. Lit. 3. P. a. mento, mentis autem c/rpori.
AD imperandum scientia censendae. Iustiniano sic via
opus est, ad parendii pru- sum; b Imperatoriam Maiestate. dentia lassicit naturalis, immo inquit, non serum , armis decera- sola interdum ignorantia. In tam, sed etiam legibus oportet esse sedificii idea ingenium occu- amaram, ut mirumque rempus repatur , in ipsa fabrica laborat bellorum θ' paeis re te possi s.- manus. Imperium a cogni- bernari. tione manat, &perspicax est, Hoc nimirum praesens Em- Obedientia rudis ut pluri- blema exhibet suo figuraro mum, & coeca. Hi ne eX Phi- menti senet ad quadrantem losoph i mente, a Dominus na- dite cti , ut colline et certius, rura, es , qui valet intestigen- qui quadrans legum & iustitia pravidere. Alii aut suc- tiae Symbolum est; haec enim cessione, aut electione, aut Vi, tam pacem,quam bellum mo in quibus casui locus est ρο- derari se debet, ut justum lius, quam rationi. Quare in- semper ante oculos sit, Atque - ter politica regnandi instru- . B 6 ad menta, scienciae quoque I Arist. I. r. pol. cap. i. . In proaem. Instit.
39쪽
0mb. 4. ad rationis scopum per sapientiae & piudentiae medium omnia colliment. Rogatus idcirco Alphonsus Neapolis &Arrasoniae rex, utri plus de- heret , armiS , an literis , respondisse fertur et a Ex librisse ama . O armorum iura didi-eisse. Sed forte existimet aliquis, haec literarum ornamenta ipsi a Palloria. i. q. Reip. eo ori, quod Majest iis nomine videtur intellisi, convenire magis, quam Principi , qui publicis distentus curis litteris operam navare non potest; & satis sere ad hoc , ut scientiae essiorescant. si ingenia magna ipse laveat& assiciat praemiiS et quod eundem Iustinianum Impe
ratorem fecisic meminimus, qui
40쪽
qui omni destitutus eruditi Rex c tan gran fecto. eomo esse. ne insignem imperii gloriam Consecutus est . docti miri rum virorum opera, quorum familiaritate est usus. Ego vero tametsi facile conee perim, eos etiam, qui litteris exculti non sunt, bene quandoque administrare Rempublicam: uti experientia magistra in Rege Ferdinando Catholico , de aliis compluribus didie imus: hoe tamen in iis solum ingeniis loeum habet, quae longus rerum usus erudiit, aut certe a natura ipsa tanto pollent j dicit acumine, ut ae unaqua que re facile ipsa possint ab Lque erroris periculo discem M. a Caeterum . etsi prudentia wsdam impetaes a naturὰ -- mat , tamen perficienda de trina est ut enim bona deligere, di reiicere contraria recte quis noverit,plurimarum rerum requiritur cognitio, & diuturna exemplorum tam praeterit inrum , quam Praesentium observatio, quae absque labore &nudio perfecte obtineri haud pomini. Nihil itaque tam necessarium Principi, quam lux
di ornamentum bonarum a tium. h Ca νον Ia mensua de
ier. Regis scilicet ossicium ingenium persipicax, & literis perpolitum postulat. G sin addit porro in eadem lege idem Alphonius
a Quintil. l. sa. c. 13. non Io podrsa utriun me cumptira meno, de buen entendemiento,
alias in multis infusas divinitus vidimus. politicam in s
Io Salomone Pro colendis agris regulaseertas praescribit agricultura; suas item habet leges ars d mandi feras r d omni tamen animali facilius imperabas, quam homini . ideo sapientisimum esse
oportet, qui homines ruere velit. Morum atque ingeniorum in
subditis diversias absq, grandi solertia, studio , & experien tia discemi non potest ; ade
que e nnlius est, eui sapientia magis conveniat, quam Principi, eQωs doctrina omnibus debet
prodesse subditis. Illa est, quae Regem fortunatum reddit. quae Principem coli saeit ab omnibus, & metui. Id quod Salomon tune potissimum
da ipsius sapientia orbi innotuit. Nec. errem, si dixero, seientiam in Principibus m sis quam potentiam formid ri . t Rex sapiens , Spiritu Sa cto teste , stabilimentum populi eis. g Rex vero insipiens perdet populum suum. E quibus recta conficitur, barbaram omnino fuisse Licinii Imperatoris senistentiam , qui scientias pestem publicam , Philosophos vero& Oratores Rei p. venenum vocitabat. Nec ab sui di mincis