장음표시 사용
371쪽
solum, non imperatur; tractatur, non praecipitur. Cum Legati profectione perit quasi notitia natalis soli; cessant conversationes particulares eum Principe , cui assistunt, riviaque Ministris, Arces , Propugnacula , & alia munimenta, quae Regnorum sunt claves
ab arbitrio, imperioque Principis semper immediate dependeant. Quam ob caussam minus salutare fuit illud Regis Sanctii consilium . cum vita concessurus , ob pupilla rem aetatem filii Alphonsi Tertii , a Proceres ipsorum fidei eoncreditas urbes, arceia rue tamdiu obtinere voluit,onee Rex quindecimum aetatis annum exolesset, unde gravia Regno isti nata sunt incommoda. Munera alia non nisi ad certum tempuS perdurent, nee tam diuturna sint, ut ob imperii perennitatem Ministros superbiores in discrimen adducant. Ita faciendum , dicabat olim Tiberius: b aje-hat enim , superbire homines etiam annua de gnatione ; quids honores per quinquennium agi tent f quanquam reipsa iblud suum consilium minime exsequeretur. Defatigatur tan dem virtus merendo, sperandoque. Neque tamen tam Brevi tempore munia terminentur , ut notitia & usius aliquis per 'ea comparari non
possint, aut ut rapina vigiles nimis reddat Ministros, veluti falcones Nor egiae ob diei brevitatem. In magnis denique rerum perturbationibus & R gnorum periculis, administrationes publicae, & Ossicia pro-
san hominibus novis &.ine pertis committantur. Ita fecit
de intellecta. I. Verum isthaee doctrina, ut ossicia non nisi ad certum tempus conserantur , intellia
is, institutis pro consilio Principis , & administratione j stitiae: satius enim est , ut ea continua snt , eo quod in illis plurimum prosit longus rerum usus, & caussarum pendentium cognitio. Ista nimiarum munera sunt in Republica. quod poli in coelo, circum quos reliqui volvuntur orbest& si mutarentur, universius hie Mundus in periculo foret, tu bato omni naturali motu. Per pendst incommodum istud Solon in quadringentis Sena toribus, qui in annos singuinlos sorte legebantur Athe nis, instituitque Senatum perinpetuum Virorum sexaginta. quos Areopagitas nominabant; quod dum observatum fuit,ltetit ae floruie illa Respuis blica. g. Illud insuper pericul sum , di gravissimorum motuum, ac seditionum occasio, si Regnorum procuratio durante Successoris pupillari aetate, ei committatur, qui jus aliquod quovis titulo in ea potest obistendere; uti factum in Ar gonia imprudentia eorum, qui Regni gubernacula Sanctioeomiti .Ruscinonensi deman
darunt , donee Reκ Iae bus I. adolesceret. Regnandi libido tape in iis etiam insidet, quibus nec e sanguine , nec alia de caussa ulla ad cor
nam competit actio . quid fiet
372쪽
statuis frontes Progenitorum suorum illa redimitas vident tFunesta aliqua ejus rei hac nostra aetate suppetunt exempla, re plura dedere saecula re tro praeterita, multorum Cori. sanguineorum , qui Regna findet suae concredita postea sibi arrogarant, ut propria. Qui e Regio progenerantur sanguine , ad tyrannidem fere suntroniores, quippe qui plurius abundent mediis , quibus consilia sua ad exitum queant Perducere. Pauci persuadere sibi possunt . iuuam esse
illam legem . quae nascendi Drioritatem virtuti anteposuit,
re quisque de se ipse praesumit , se prae alio Coronam
Promereri. Licet vero in uno aliquo interdum exeellat ratio , periculum tamen est ab iis , quos snsulariter charos habet. & familiares r hi enim, eum Μajestatis illius partiei-Pes se fore sperent, violentis quibusdam mediis eam procurare contendunt, de inter Cognatos dissidentias suscitant. Quod si quas tales Rex Phi-tippus Secundus de Ioanne Austriaeci habuit, ex isto manarunt sonte. Insigne exemplum hujus Politicae reliquit posteris Infans Ferdinandus,
Μagno Consiliariorum virtutes. & conditiones aptius
exprimeret , eum oculi, eos comparabat. Transtulit eo m-
Iarationem istam in legum uarum libros Rex Alehonis
sus , cognomento Sapiens , di accuratam inter ea colla in
a recusando Coronam , suae ad Regem Ioannem II. illius nepotem pertinebat, quo la dabili facinore multaS alias de coelo promeruit. Et peranti qua est isthaec generosa fidelitas , ac sincerus amor Infan tium huius nominis in Regeseonsanguineos ; nec minor inhoe praesenti elucet, cujus subinmissio & obedientia erga ipsum Regem tanta est, ut subditi potius, quam fratris esse vi deatur; nec ipsae Sphaerae Caelestes tam se submittunt primo mobili, ac sua Serenitas voluntati restae r nam in illis motus quidam est contratius. in hae minime ; magis de
honore Regis, quam dola mei proprio sollieita est. OMagnum Principem , in qu sanguinis splendor tametsi summus ille. st) non est tamen maximum eorum, quae
in ipso suspieimus. Divina pr videntia nimirum perturbati simis hisce temporibus , inter
tot tamque diutumos bello rum motus, quibus Mona
ehiae hujus axes ac poli eo neutiuntur . Atlantem istum δtoelo submisit. qui animi sui fortitudine , & prudentia praecipuam illius partem susten
taret. a Nar. Hist. Hisip. I. I s. c. .
tionem instituit. Nee no vum illud videri debet, aut insolens r nam & Reges Pe sise ae Babyloniae illos appellabant ocesos suos, uti Ministros alios aures suas, re
quod obibant. Spiritus illi is ptem, Ministri Dei, missi in
373쪽
omnem terram. oeuli erant agni in immaculati. Princeps
aliquis eui tam multa videnda sunt & audienda , t tus deberet esse oculus, totus o auris. Quod quia fieri non po-
test, alienis utatur, neeest, est. Ex quo etiam fit, ut nul lus reperiatur Princeps , qllantumvis intelligens sit, ac prudens, qui ministris non egeat:
e Nam Prineipes ae Reses nune quoque multos sibi OeωDs , multas aures. multas item manus, at me
pedes faeiunt. In illo tamen nihil inest incommodi, modo iis recte
e Arist. Iib. 3. Polit. cap. ina
374쪽
xecte uti quis noverit e a Hae
enim ratione , ct omnium e lis cernet, se omnium auribus audiet, o omnium dantque eonsiliis in num tendentabus constillabit.
per oculum Sceptro superimpositum , consilium quippe oculus est futurorum. . Eodem , opinor, alludere voluit Ieremias , ο cum diceret , Virgam vigilantem Ust vides Atque ideo
in praesenti Emblemate Se pirum pingitur oculis plenum, ad 'significandum 'nimirum, per Gonsiliarios Principem guberitationis suae negotia prς- uidere debese , ac praevertere. Nec mirum eos, qui a consiliis
ptro collocari , cum & in e roriis Imperatorum, Regumque Hispaniae nomina eorum clem iniculpi, mos quondam fuerit. nec immerito et magis enim rei erit, quam ipsa Principum diademata. s. Atque ista cum oeulis comparatio virtutes illas de-sgriat ac dotes . quibus in structum esse oportet , qui Consiliarii fungitur munere τ scut enim Visus per omnes Partes , ad res Ionge etiam dictantes se te extendit, ita an mo Consiliarii practico obversari debet praeteritum, pra sens , & futurum , ut de Iebus recte statuat, & eertum fommet judicium e quod fieri haudquaquam poterit absque
multa lectione, longo negotiorum usu . & frequenti cum Nationibu, variis communia eatione : Nise enim naturae Principis, morum . d animorum
a Sicies. ad Aread. 6 Arist. lib. s. de regi .
. Cicero. que Provincia sint gnarῶ , qui de ea conIuliant,perdunt sie, ω Rem publieam: ad illam autem comparandam notitiam industria opus est , neque enim ea co gnoscunt oculi, quae ante non
viderunt. Qui multa fuit ex Pertus , atque oculis usurpavit' multa , ei intelligentiae lumen suboritur, & occurrunt facile
g. Tanta est oculorum, cordisque consensio mutua, ut hu3us affectus, ac passiones mox ad illos quoque deriventur: si triste illud sit, hi manant lacrymis; si contra laetum, sereni sunt , amoenique. Nisi Consiliarius intime seum dialexerit Principem , ita ut for
tunam ejuῖ aaversam, aut prosperam quasi suam reputet . haud multum operae & curaeponet in dandis consiliis: qua re recte dixit Rex Alphonius Sapiens a s que los Conseteros an de θν amisas δει Rer. Ca si tales
s. Non sinunt oculi, ut diagitus aliquis artificiosun eo rundem structuram . & fabri eam contrectet; tempori ab dunt sese.& palpebris conte Unt. mantumvis Consili rius intelligens sit, ac prudens
in suis Consiliis: si tamen is cilis fuerit, & levis in pari dendis secretis : si digitos sibi in intimum pectus immitti
patiatur , plus nocumenti ad heret Principi, quam Consilia rius aliquis ignorans & rudis e
375쪽
nullum enim bonum consilium est, si secretum non m neat , immo quae recte statuta fuere , plus damni accersunt, s ante tempus detegantur, quam etiam statuta male, si cum secreto executioni mari dentur. Fugiat itaque Con filiarius communicationem
tum iis , qui non ex eodem sunt Consilio : subducat se eorum digitis, qui intimum pectoris eius pertentare eogitant. Nam si in colloquium aliquod de rebus descendat, facile mens ejus explorabitur, atque una cum illa regulae . quibus Pri eeps se suaque moderatur. L
bia velut fenestrae sunt int tioris cordis, quae dum Pan tantur, illico apparet, quod
intus latet. s. Adeo puri sunt oeuli. tamque ab omni habendi euapid ita te alieni, ut ne paleam quidem quantuinis exisua east, admittam. de si quae in eos fors inciderit. mox turbantur, nec quicquam videre possunt , sed aut omnia aliter, aut geminata iis sese offerunt. Consiliarius, qui aeceperit m
nera , donorum pulvere moκ eoecabitur, neque res concipere poterit, prout sunt, sed Irout eas commodi proprii: udium illi proposuerit. I. Tametsi diversi sint
culi. non diversimode tamen, sed uniformiter res objectas
repraesentante concordes ambo in recipiendis rerum imaginibus, & transmittendis deinde ad sensum communem Per nervos opticos, unitos inter se, ne diversae subintrent, di illum fallant. Nisi inter Consiliarios una eademque sit voluntatum conspiratio, unus
connitendi ad consilium optimum, & maxime proficuum, ita ut nec odium , nec amor, nec existimatio propria in diversas eos trahat opini nes, confusus haerebit Princeps & dubius ; neque sat scire poterit, quam potissimam partem in electione melioris eonsilii amplecti debeat. A que istud periculum tum prae cipue accidit, eum unus ali quis Consiliarius plus videre sere intelligere existimat, quam videat Ec intelligat ali et aut eum tantum iudieii m habet, ut quod melius est, dignoin
filio offensas suas ulcisci, de
affectibus suis indulgere cogi tat. Uerum ab his omnibus liberum esse oportet Mini strum . ita ut alium finem sibi propositum non habeat, quam
obsequium sui Principis. ε Atia Consejeνε verba sunt Regis Alphon si Sapientis Ramam
non eatando amor, nin desamor. nim
376쪽
et Padve non is eata, quandi ἀ-
σε eja a su Hija. g. Partita est Natura juri dictionem singulis oculis, miscuique per lineam interposi.
tam praefixis terminis e non ideo tameri in operando a ho concordes esse desinunt,sea mutuo quodam aflectus hi assistunt invicem , ut si uinnus in hanc sese flectat partem , quae ad ipsum pertinet, idem quoque alter faciat, ut
Terum cognitio tanto certior si ; nec curet magnopere,sntne eae intra eircumterentiam suam, an non sint. Haec mutua concordia & conse
fici valde in Ministris est neia
cessaria , quorum zelus, re diligentia universalis sit opor tet, ut non ad ea solum, quae sui
viter ; sed ad ea etiam, quae ad aliorum omela pertinent.Nulla est corporis pars, quae non iIIico sanguinem suum suosque spiritus ad eam derivet, quae adversi aliquid patitur,
si Minister aliquis otio indul-vat di quieti, dum alium lavioribus & perieulis videt o primi , malitia est, aemula tio est,& exiguus erga Principem affectias. Nascitur istud
ditatis & gloriae propriae, aut ne ea in discrimen veniat, aut certe ut socii infelicitate evadat illustrior. Tales Μinianti sibi solum prosunt, non Principi. Atque hinc exoriuntur perniciosae illae Contentiones inter ipsos illius Status, inter ipsa illius arma, re aeraria a quibus multae egresiae perduntur occasiones, amittuntur in
zegrae urbes , castella di Proin
vinciae. Consilia & actiones Ministrorum communi eari debent inter se , haud secus ac alae Cherubinorum intemplo 'Salomonico sese mutuo a contingebant.
I. Quanquam vero plurismum eorpori prosint oculi, Natura tamen non nisi binos largita est , multitudo enim cognitioni rerum ossiceret. Haud aliter sane , ubi magnus est Consiliariorum numerus ,
retardantur consultationes, secretum in periculo est , Beconfunditur veritas r suffragia enim numerantur solum , non expenduntur, & major denique numerus concludit.
Haec damna eXperiuntur e tissimum Respublieae. Multia ludo coeca est semper & imprudens, di sapientior etiam Senatus, hoe ipso quod a plus est, conditionem Se igno rantiam vulgi admixtam habeat', necesse est. Plus lueis pauci spargunt Planetae, quam multae stellae. Et quia tot sunt
in via lactea , hine splendore repercusso alia aliam impedit,& minus ibi lucis est, quam in aliis eceli partibus. Inter multos libertas audacior est, redissiculter ad voluntatem re arbitrium Principis reduci se, patitur ι uti experientia docet in. Conventibus ordinum Iublicis, & eomitiis Genera ibus. Expedit itaque, ut pa ei potius sint Consiliarit,i1 scialicet , qui ad gubernandum Statum lassiciunt, erga quos
377쪽
indisserenter se gerat ipse Princeps. neque sinat se unius solius duet judicio : per unum
enim tantum non videbit, quantum per omnes alios.
Ita dixit Xenophon , qui eadem usus comparatione Con-sliarios Regum Persae oc Ios , & aures a vocitat. b Apud ejulcem di Ministrum , cum non nisi ipsius oeulis Prineeps videat, Majesas Imperii bavere flet Regi, ani Principi orbum patentia nomen relin-
ruitur. I. Solent plerumque Prin- ei pes unius solius alicujus co silio ita aequiescere , ut omnia eum illo negotia delib Tent , ea etiam quae ipse minime intelligit. Vnde accidit , ut gravissimi in statuendo committantur errores: ne
que enim viri literati in rebus militaribus recte tonsilia dare poterunt. neque milites in iis . quae ad pacem pertiam erit. Expendens illud Alexander Severus Imperator unum quemque in iis consulebat, quae ipse pertractaverat. C -- d. si de juνe tractaretur, in eoUtitim selas doctis adhibebar; fi vera de re militari, milites veteres, a Nine factum est. na vuιν jacta-νηm, Persarum Regem mustar habere uisa , aurasque multas ι quod F quis
putet Maeum oculum experendum It gi, eum urede falli certum est ἰ una enim in pauca videat, in pauca --
I. Istis oculorum affecti nibus hactenus explicatis cor pus in suis motibu, regitur, quae si deessent, ne ad unum quidem passum secule posset progredi. Idem Resno eveniet, quod bonis Consiliariis desto tutum fuerit. Coecum erit sceptrum absque istis oculis,& sine visu Majestas. Neque enim Princeps ullus tanta pollet s Pientia ut per se ipsum omnia, quae occurrunt, possit decidere. Et Senaria linquit Alphonin
emes Menos . . sabadores, que DaconMen , ὸ is Unden. Et si quis Princeps tam acutos sibi 'oculos esse existimaverit, ut absque aliorum opera solus viis dere omnia. & diaudicare se posse confidat, i, sueerbus maingi, erit, quam prudens, & ad quemvis passum in guberna tione d offendet. Iosue t meis actiones suas cum ipso-met Deo eommunicaret, &expressa ab illo mandata a cepisset, di instructiones pro occupanda urbe Hay , consulebat tamen seniores Duces . . quos secum e habebat. Conins liatii Assueri Regis nunquam a latere ipsus , disce debant, quin omnia Eum iis mature deliberabat , ut Regum mos ferat. Divinum Spis
ritus d si de flua univisememia omnia geres, Iupοιum hum judicaM mma ,
378쪽
Dmb. xitus sancti oraculum est ra Qui agunt Omni ι cum eonsilio . reguntur sapientia. Non tanta est Naturae capaeitas, ut ad imperium, quantumvis exiguum, ea sola sussiciat: b Nemo enim salus sapit, neque in uno solo reperiri possunt omnia , quae sciunt omnes. Et licet multa ingenia non plus videant , quam unum aliquod perspicax , eo quod non sint scut quantitates, quae multipli eantur seipsis, & sumniam grandem eonfieiunt; illud tamen de distantia intelligi d bet, non de circumferentia , quam citius plures oculi deinprehendunt, quam e unus, modo tot non sint, ut nascatur in
to eos confusio. Unum solum ingenium unam sequitur ratio cinationem, neque enim uno eodemque tempore pluribus potest intendere, dc illius amo re captum ulterius non progredituran consultatione multos audit Princeps , & melius
secu us judicium, suum facilius
deponit, illorumque agnoscit incommoda, quae ex passionibus . M aflectibus privati, o riuntur. 4 Eam ob rem Ioannes Secundus Aragoniae Reκ datis ad filios suos Reges Cain tholicos stib extremum ruitartiteris , serio eos monuit, ne quid unquam facerent absque
omnes gubernationis gressus necesse est , ut praecedant illi Consiliariarurn oculi, cuiam e
. Plauta S Salm autem ubi mulsa tri filia.
mcommonstrent. Antonius Imperator cognomento Philo phus . Vir ea aetate Ionge sapientissimus, Scaevolam, Μ cianum. Ulpianum, & Marceia
tum , viros plane insignes a consiliis habebat. & s eorum
sententias sua meliores esse animadverteret, lubens sese illis accommodabat , dicebat que t f Satius es , aet ego tot i
liumque amicorum sequar eonsilium . quam illi meum. Mus sapiens est,audit eansilia , & rectius peragit omnia Prineeps etiam ignorans, qui consilioeutitur. quam alius intelligens. in opinionibus suis obstinatus& pertinax. Ne Principem a rogantia praecipiter, propterea quod gloriam rei bene gestae cum aliis partiri oporteat, si Consiliarii in eam aliquid, conferant: neque enim profecto minor laus est , dimittere sese ad aliorum consilium ininquirendum, quam seipso rectissime aliquid facere. g Ine ἡ Rra bene eonsulito,
Hge consilii acceptatio summa in Principe poteum est. CO stium dare inferioris est , superioris illva admittere. Nihil Principatui magis ΠΟ-prium , nihil necessarium ma gis, quam consultatio, & executio. Digna aceton es triebat Reκ Alphonis Undecimus,
379쪽
ignorans, Consilium dare po- solis cerneret. Non concre-test ; at bene statuere , solus debat omnia Ministris suis a prudens. Nil quicquam de gloria Principis decedit, qui
consultare noverit, & elige- Ie e Bene enim quod eum vestra
consilia fuerit Orimatam i dic hat in lege quadam Theod
sus Imperatoil b id ad beatatu dinem nori imperii , π ad nostram sis Nam redundare arbitror.
Triumphi Scipionis Africani non aliunde, quam a Consiliis Caii Laelii profecti sunt, unde
diei solebat; hune conscrib re , Scipionem vero exhi- here Comoediam : neque t men hoc ipsum splendorem, famae illius ullo modo o scuravit, neque recte & cum Iaude adeo factorum gloria Laelio asscripta fuit. Res t ta in eo praecipue eonsistit, ut recte per semetipsium Coinmoediam repraesentare Princeps noverit, neque Minister
fit, qui illam & componatre exhibeat. Nam etsi Con-sliarii sine oeuli Principis,
ipsum tamen adeo coecum esse non oportet, ut absque iis prorsus videre nequeat rhoe enim esset cineo quodammodo imperare, & Princeps apud omnes suos in contem-Ptum veniret. Lueius aeo quatus , tertium electus Consul, oculorum imbecillitatem excusavit, e indignum esse, in quiens , Rempublieam, O fortu
nas Civium ea committi, qui alienis oeulis isti crederetur. Rex
Ferdinandus Catholicus dictitabat , Legatos esse Principis
ocul OS ; eum tamen miserrimum fore, qui non nisi iis
a A tua omnia agit eum tonsilio.
magnus ille Politicus, per eos videbat quidem, sed tamen tanquam per conspicilia , ponendo illos ante te, ει oculos suos proprios iisdem applicando. Si Consiliarii animadvertant , penes se rerum deciden darum esse arbitrium , deto quent eas ad privatos suos fines , dc crescente ambitione, in diversas abeunt factiones, unoquoque eorum supremam illam potestatem sibi arrogante , quam Plinceps ignavus, di ad negotia tractanda in idoneus illis permittit. Misceriintur re perturbantur omnia, s Consiliarii plus esse velint, quam speculae quaedam , quae rerum HoriZontem Principi detegant, ut ipse statuere de
consitum , quod videbitur optimum. Oculos ei Natura dedit,& si unicuique Ministro suus assistat Angelus, eor Re gis vero ipse quoque Deus praeterea moderatur, d dubio procul etiam vitam ejus diria gerit, Se clariorem perspicaci remque efficient, quam M nistrorum. Rex Philippus S cunus animum interdum ad se risocabat, ut de negotiis ipse secum disquireret , &Deo sese enixe commendans, illud amplectebatur , quod Gbi tum oceurreret, licet aliter Ministris ejus videretur,& pleiumque eveniebat s liciter. Non possunt Consi liarii semper haerere lateri Principis , e nee omnia iansilia
cunctis d cm Regis in manu Domini: quomerensae voluerit, incti bis illud. Pro
380쪽
eunctis prasentibus traeiari, ra
luendum interdum Consitum , ae statuendum ex tem Pore. Non habent mandata auctoritatem , ut par est , si constet Principem ea accipe Te , non dare et statuere omnia absque consilio praesumpta i meritas est et & omnia exequi ex aliena sententia , ignorans servitus. Penes eum, qui imperat , arbitrium esse debet ammutandi, adjiciendi, aut
rejiciendi penitus id, quod illi
Ministri consulunt. Et pro derit interdum quaedam eos celare mysteria, ac fallere ς uti faciebat idem Rex Philippus Secundus , diversimode ad Consilium status reserendo de Legatorum expeditioni
hus , quando eos in certam a Iiquam trahere cogitabat sentantiam, aut alias expedire iudieabat , ne Guaedam nesciti rum circumstantiae iis inn
testerent. Consilium Status Colosso alicui debet esse simile, ut illius humeris insistens Princeps longius quam ipsum prospiciat. Thebani visum tam longum Principi suo minime optabant: hinc enim depingere eum solebant patulis buribus di oeulis obvelatis.sgnificantes, cinco quodam impetu debere eum exequi, quae suasisset, statuissetve Senatus. verum Symbolum i Iud non erat Prineipis alicuius absoluti, sed Principis Reipublieae; curus potestas sic stricta est certis limitibus , ut satis sit,quod ille audiat: nam videre , quid agendum sit. Senatui reservatur. Non nisi
caeca Majestatis est umbra , OLITICA. 33γ
α vanum potentiae , mulacrum. In illum non nisi petreflexionem derivatur auet ritas , quae in Senatu residet , adeoque oculis non eget, cuillo suo arbitratu progredi non
s. Quamvis autem omnincideceat, ut Prineeps in deliberando suum sibi fervet arbitrium ; in eo tamen tantopere gloriari non debet, ut ea de caussa , ne consilio indigere videatur, illud prorsus respuat.
quod ei Ministri suggerunt et sic enim in gravissima ineid
ret incommoda , quomodo, Taeito teste, Petro accidit , qui a ne aliena sententia indigens videretur. in d/versa, ac deinteriora transibat.
deberent Reges Regibus esse a consiliis , ut quae ii in rem consulerent, a decoro , existimatione & auctoritate Regia non desciscerent. Saepe persona sua minus dignum a liquid agit Princeps, quia vi II di abaecio est animo qui se consulit. Verum quia illud fieri nequit, decet saltem e-jusinodi legere Consiliarios , aut tametri Principes nonni, animos tamen re spiritus gerant Principum , & ex sa guine generosiori descenis
s. In Hispania magna eum prudentia varia instituta lane consilia , pro bona Regno rum , & Provinetarum admi nistratione , aliisque momentiali eujus in ista Monarchia negotiis p verum ob honam hanc illius constitutione