장음표시 사용
541쪽
ida , quod magnorum ingelorum est proprium. Atta- en candor illius deeipi seon sinit, quin potius tempo- dolos novit antevertere, leo ut serpentis, animalistiam astutissimi & maxime ludentis, illudat artes et namt ab insdiis illius nidum iam tueatura mirabili sagaci
tate eum eN altissimis de te . nuissimis arborum 'ramis sim spendit, quemadmodum pra sens Symbolum exhibet, uris forte per illos serpens terita rit adrepere . ad enecandos lpullos, suomet pondere deor- lium deeidat. Ita decet artem arte, consilium consilio ilia ludere. Qua in re euimius.
542쪽
.Ferdinandus Catholicu, uti in omnibus consiliis suis latis ostendit, tum praesertim, cum Germanam de Fox Ludovici Duodecimi Franciae Regis Neptem in uxorem duxit, ad diuolvendam unionem &soedera, quae illo instito , &in ejus praesudicium fecerant inter se Hagenoae Imperator , de Reκ Philippus Primus suus Gener. Nec minori eum la- facitate usus fuit oceasone alla, quam ei offerebat desiderium ejusdem Regis Fra cis . cupientis cum eo inire foedus , ut tanto esset expeditior ad invadendum Regnum i Neapolitanum , sic rem omne instituendo,ut Status Rossitionensem & Cerdaniae suae iterum potestati subiiceret rcumque videret Franciae R
Iem eo jam fine. ingressum in taliam, & quam pericul sis futurus esset vicinus Regno Siciliae, in quod suos
conjecerat oculos . illum in-' hibuit, ne progrederetur ul- terius , & rupto foedere bellum ei indixit , musque consilia dissipavit, inita cum Republica Veneta, aliisque Principibus societate. Atque arma inhaec magis necessaria
sine belli tempore , quam pacis r in illo enim plus in genium potest, quam ipsa vis r de sane laude dignus est, iste belli dux qui spreta inani floria hostem armis debelandi, astu victoriam ei sun: furatur,& consilio triumehat, di aut stratagematis , qua in rei nihil omnino adversus ius Gentium committitur: name a cum juste bellum suseipitων , ut
perte pugnet quis . aut ex inse
--- b dataes, an virtus quis in hoste requirat fEt quidni fallere eum possis ,
, quem occidere etiam liceat e
Magnanimi pectoris est . Q-lutem publicam triumpho a referre , & securiorem redde re victoriam , neque eam tam manifesto armorum exponere perieulo . cum nulla humano
ruidem iudicio adeo certa vi eri possit, quin variis ea
bus tit obnoxia. I. In conjecturis ad eludenda consilia , artesque hostium, non spectandum est semper , quid vir admodum prudens in ejusmodi negotio ageret tametsi illud etiam
antevertere consultum fuerit j sed formandum iudieium
pro conditione & eapaeitato personae , quaeum agitur : n Ilue enim convenientis ciemper &.prudentissimo modo omnes operantur. Ferd nandum Albanum Ducem .
eum defuncto Sebastiano Lusitaniae Rese Regnum illud
nonnulli accusabant, quod facinus periculi plenum, immo contra militiae leges suscepis. set, quae in Hero e tam in gni, tamque artium militarita perito omnibus erat admira tioni; ipse vero respondit, a quidem periculum illud minime ignorasse , in eo tamen eonfisum se misse , quod ne sotium sibi futurum esset eum Natione, quae diuturno p eis usu belli oblita videre tur. Ne quidem quando cum viris a prudentia laudatis asi tur , eertum est semper judiineium & conjectura, quam de actionibus eorundem ex
543쪽
Praescripto etiam rationis&prudentiae eoncipimus e tri-terdum enim passione . aut
affectu se sinunt abripi ; &prudentissimi quique maximos subinde submittunt eris rores , quia ex varia quadam de is praesumptione curam sufficientem non adhibent, aut nimium suae eonfidunt sapientiae . qua facile in viam redite se posse arbitrantur , etsi paulo longius, quam Ο- portuit, alicubi processerint. Nonnunquam etiam eosdem fallunt ea, quae ipsi praesu Ponunt, tempus , di eventus alii : quare tutissimum erit, suum semper suspendere indicium in iis, quae ab alieno dederident arbitrio , nec 1llua moderari velle prudentia sua propria r quilibet enimpe euliares suas habet rati nes , ignotas aliis , & naturaestae congruas, quibus ad agendum impellitur. Quod uni alicui videtur impossibile , alius Lictu ne illimum judieat. Nec desunt ingenia , quae perieulosissima quaeque
tentare audeant. Sunt quae rationem ament; sunt etiam quae eandem omnino desu-giant. . Artes occultissimae hostium , aut eorum , qui sub amicitiae specie commodis suis privatis com salare sat gunt, eae potissimum sunt, quibus tam callide negotia Proponere norunt Principi, ut non nisi in ejuS emolumentum redundare videantur, quae eidem exitio sunt potius. Quam re facile ejus decipitur PI bitas . praesertim si aut experientia careat, - aut ignoret,
magna prudentia attentionesque opus est , ut prava consi lia in consulentium damnum
s. Tametsi vero hostium eons lia ratiocinando Penetrari soleant ι expedit tamen ea etiam investigare per e ploratores , praecipua regna di instrumenta sine quibus Corona nee satis secura esse potest , nee incrementum sua mere, nee bellum rite administrari. id quod in Vitellio
culpatum fuit,ut pote a ignaro militia , improvida conmis, quis
di . quantus urgenda trahendove elis modos. Et sane quantumnoeeat ista ignorare , testis esse potest Germania; millia insignes rerum bene gere datum perditae fuere ocea- sones , miles saepe in stativis suis inopinato oppressus . hoe solo nomine , quod consilia& itineta hostium satis ex
plorata non haberet. Iosue, exploratorum utebatur op ra , tametsi Deus ipse armo rum illius curam gereret. Moyses non nisi Angelo columnam igneam praeferen axae stativa designaret , CR- ira e movebat , & adhue iis su Dei duodecim misit
Exploratores , ut terram Pro missam d coram inspicererit.
544쪽
aut Gentium , muneribus a clargitionibus tentare possunt Ministrorum fidem, etsi juratae a sq, ut expiscentur, quid ad-
suae marmoreos aptant linpides & expoliunt , quibus.
aedificium exornare cogitant :nam postea majoris ici esset laboris, & opus imperfectum
formati fuere laEides pro templi Salomonici tabrica, ut abnque strepitu , & instrument rum sonitu illa potuerit eri-gi. Sic Sapientiores Principes consilia sua & decreta maturi tare quadam expolire debent,& ad perfectionem adducere eea enim in arena solum capere, Gladiatoris est potius, quam Principis. Taurus i figura praeseritis Emblematis) antequam cum hoste in certamen desecendat, secum ipse deliberat, solus se exercet, & cornibus suis arborem impetendo, pugnare ferireque discit. a Timet , atque eum defitere omnia videntur , qui in ap a neutio ransilium eapere cogituν. Verum
quia casus non nostro semper modo eveniunt, nee iri nostra interdum situm est potesate , eos suspendere aut
maturare, prudentiae erit coninsderare , num de dilatione deliberandum sit potius, an de festinatione. Etenim negotia quaedam sunt, quae celeritatem in statuendo postidant, alia tempus, re maturam deliber tionem, & si in alterutro peccetur , damno ac fraudi id erit
Reipublicae. Considerauo, quae a Iul. caesi QTICA. 48rversus suum Principem inique
machinentur alii: hi enim ad secretum minime tenentur aero illis vero militat ratio deis fensionis propriae naturalis.
plus nocumenti adfert, quam temeritas , nequaquam profi- eua est. In casibus subitis arin ripi debent consilia, non capi. Quicquid temporis deliberando consumitur, aut periculum lucrabitur, aut perdet Occasio. Fortuna celerrime movetur,& homines plerique omnes non nisi lente & tarde : ideo pauci eam assequuntur. Maximam partem de eo , quod jam praeteriit , in deliberationem suscipimus, & eventus ipsos consilium diuitur. b Res no-sra feruntur , immo volvuntur reus es ilium sub die nasi debet; θ hoc quoque tardum est nimis, sub manu, quod aiunt, nascatur. Quando tempuS neg tiis favet, tarditate adIuvatur gat si iis contrarium fuerit, celeritate vincitur, & tum prosunt maxime Consiliarii vivaces & ignei. Negotia alia, in quibus tempori locus est, cum maturitate quadam debent peragi r nihil enim magis'prudentiae adversatur, a que celeritas & ira. Μale cuncta ministrat impetus, &rerum gerendarum eriamenae eons derationem 'confundit. Eam ob rem semper fere consilia fervida & temeraria prima fronte grata sunt ; in executione dura ; in event bus tristia,& qui ea suggerunt, timetsi primum audentioresis praebeant . . postea tamen.
545쪽
ubi vo uni exequi, lari se ori siliis implicant et a festi tis
enim impravida es is eaec h Scelera impetae , eonsilia mora valescere sunt. Et licet o Sus effeαus ante videre e Piat , quam caussas, adeoque consilia tarda temper incuset, Principem tamen adversus
4 Tacit. lib. r. nineiusmodi obtrectationes aismatum esse oportet, nam p'mea lacereus felicior eas in s laudes etiam convenet. Verum 2 Felli ore quodvis unotium gilvu
546쪽
Ueruntamen cunctatio tanta esse non debet, ut executionis elabatur Occasio , quΟ- modo Valenti I mperatori accidit . qui inutili otinctatione
agendi tempora sonsultando eon
sumpsit. In eo peecant C siliarii minus prudentes , qui negotiorum, fravitate perturbati , nee perieula satis agno ceunt, nee eerti aliquid posisunt statuere, unde omnia me
tuunt , immo hac ipsa sua an ei piti dubitatione prudentes videri cupiunt. Consilia disserunt , donec tempus ipsum ea suppeditet, de ubi decernere incipiunt, jam oceas abiit: Atque ideo maturanda sunt consilia . non approperanda. Quod maturum eth , nee animia temporis mora , nec a celeritate reprehendi potest. Optime illud expressit Augustus symbolo . quo utebatur Delphini in anchora contorti cum hac inscriptione,
a Festina lente , cui non repusnat illud Alexandri Μa-
enim ae pacis , hoc de belli negotiis debet intelligi , in quo plurimum potest celeritas , qua res maxime peraguntur. Sane Ceriatis palum temporis ad exequenda imperaa bat e subitus eonfitiis,sed eventu erarias. Verum tametsi inhello magna praestare soleat impetus, cavendum tamen , nec e meus ille sit & inconsultus , is enim initio plerunque validus, spatio . languentit. Quando res ipsa moram patitur , de deliberationi lorucus est . plus haec prodest,
quam e temeritas. quamvis tam in uno, quam in altero prudentia tempus metiri debeat, ne aut illius defectu consilia nas.
Cantur coeca. canum instar, aut
cum dissicultatum de incommodorum spinis velut et in cet, quia nimis tarda sunt. g. Cum igitur a manu Principis decreta prodierint, perfecta fini oportet, ut nulla in
executione confusio oriatur, aut dubitatio. Etenim ministri quantumvis prudentes, nunquam rite exequi poterunt mandata. quae rudia adhue, de male efformata ad eosdem Perveniunt. Imperantis est
formam praescribere, inferioris eandem dare executioni : Zesi in utroque istorum distin ela non serventur ossicia, Opus manebit imperfectum. Princeps isitur artificis loco sitis& Minister executoris fungatur opera. Princeps, qui omniae Ministrorum permittit arbitrio & dispositioni, aut igno rans est , aut ossicio Ptincipis.
sese cupit exuere. N iae constitutum Imperium est , ubi penes multos est arbiti iunia Immo Imperium non est, quod ab uno solo non regi turis
omnis peribit auctoritas digubernationis Oido , si penes Ministros arbitrium sit. Tunc solum suspendere possunt de
debent mandatorum executionem, cum de eorundem in
justitia evidenter constiterit rprius enimDeo nati sunt, quam Principi. Quando item mandata Principis ipsius patrimonio, aut existimationi noxia sunt, aut in detrimentum vergunt x a honae
547쪽
bonae gubernationis , & notitiis facti particularibus dependent , aut cum ob distantiam, aut alia accidentia status rerum si e videtur immutatus, ut recte colligere liceat, Principem si hetes ante intellexisset, minime illa daturum fuisse mandata, neque ullum aliud grave in dilatione sese offert Periculum , in eo casu differri Poterunt , & contra licebit excipere , modeste tamen, &salva reverentia auctoritati illius & arbitrio debita , ea saltem spe , fore ut instructus de re melius ea jubear, quae magis expediunt. Id quod fecit Magnus Dux , cum contra mandatum Ferdinandi Regis Catholici Neapoli cum exercitu substitit, expendens nimirum cum animo suo , Ita- Iiae Principes exspectare sollicite : quis demum exitus fuisturus esset mutui illius congressius de alloquii utriusque
Primi sui Generi, & res Neapolitanas periclitaturas graviter, si eas id temporis destitueret. Si tamen Minister certum α exploratum habuerit, Principem tam consiliorum suorum amantem esse , ut errare
potius malit, quam instrui, tacere poterit re dissimulare: mera enim foret imprudentia periculo sese exponere, ubi
nullum sperare licet remedium. Coibulo a j ins eas νa kn Asiti Ioea moliebatur, acceptis tamen a Claudio Imperatore Iiteris, quibus se recipere jube-hatur , re subita , quan qnam
mtilla simul ostenderentur, metus ex Imperatore , contemtio ex baris
aris Iudibrium apud μα sῆ n,hia aliud prolocutus , quam beatos a Tac. lib. M. Annal.
Porro iis mandatis, quae ast materiam Status , ut loquuntur , pertiuent, accuratissime& ad amussim Minister o temperet, necesse est nis i men forte circumstantiae iam
aut alias insigne aliquod di evidens ab eχecutione immuneat periculum J nee moveri se sinat argumentis & rationiabus propriis : saepe enim Priniacipum consilia tam altis nutuntur radicibus, ut Minister intelligentias eas assequi haud valeat, aut certe ipsi nolunt: ut eas rimetur aut penetret;
atque adeo in dubio pro parte jussorum semper Ranaum erit: & praesumendum de prudentia Principis, ita omnino expedire. Ob hanc caussam Dolabella jussius a Tiberio Non an ex Africa Legionem adducete, illico paruit b jus
Principis magis, quam incerta belli motωens , tametsi alias rationes minime deesseM . cur 'contra excipiendum videreiatur. Si euilibet integrum esset ea, quae praecipiuntur, eXa-nare & discutere , miscerentur
elaberentur occasones. Regnum ut alibi diximus i
strumentum est mu sicum, cujus fides ad debitam harmoniam & concentum Princeps attemperat , qui digitis suis omnes Percurrit , non Miri ster, qui unam solam impellit, eumque alias ipse non aladiat, scire nequit utrum adducta ri mis ea sit, an remissa. de facillime falleretur , s eam suo genio aptare vellet. Comes Fon
548쪽
Dmb. so. tanus ea licentia , quam ei sua
aetaS , Telus , obseqtita, & eκ- perientiae tot ac tanti S trophaeis ac victoriis coronatae
indulgebant , aliquoties cum statum Mediolanensem adhuc regeret mandatis Regis Phi lippi Tertii parere distulit, eo
quod sibi persuaderet, ea non satis expedire, magi Sque ex amore commodi privati, aut is- norantia Ministrorum profecta fuisse , quam eκ mente Principis. Quod exemplum secuti sunt postea alii, non absque insigni detrimento tranquillitatis publicae, & auctoritati, Regiae. Gravissima inde orirentur incommoda, si Ministris semper liceret vocare in dubiu, sene voluptas Principis, nec ne, id quod praecipitur; cui rei inprimis Oceasonem dare solet, si constet, non ipsius esse manum , quae . aptat re expolit lapides pro gubernationis aedificio.Verum .elsi. aliena ea sit, semper tamen jussis suus habendus est honos , di obtemperandum , haud secus ac si ab arbitrio de voluntate ipsius Principis profecta essent : alias enim perturbarentur & confunderentur omnia. Obedientia Zelosa ac prudens solam manum ac. sigillum Principis sui suspicit. s. Quod si Principes abfuerint longius,&periculum sit, ne mandata tardius , & post ipsos rerum successus perferantur , aut ne casuum Varie
ira in negotiis belli praesertim) tempus ad deliberandum
deneget; aliunde vero certo constet, abituras interim occasiones , prudentiae erit, sic praecipere , ut liberum tamen
tempus & occasio postulaverint. Ne contingat forte, quod Vespasiano in bello civili contra Vitellium accidit, quando
a ex dasantibus terrarum spatiis τεnsilia pos res afferebantur. Ad quod incommodum evita dum , cum Tiberius Drusum ad gubernandas Legiones Germanicas mitteret, socios
eidem adjunxit Consiliarios prudentes, rerumque peritos; quibuscum ipse pro re nata di arbitrio suo consilium b caperet. Pari ratione Hem Prisco cum in Armeniam ah legaretur, in mandatis datum, b rebtis turbidis pro tempore , eonstiteret. Habuit hoc in more Senatus Romanus, ut ista omnia prudentia & arbitrio Ducum permitteret,& hoc solum iis potissimum commendaret, viderent etiam atque etiam ne quid Respublica detrimen ii pateretur. Romanos tamen nequaquam imitatae cunt Respublicae Veneta & Florentina , quae quod liberi tate suam ab unius solius nollent dependere arbitrio, territae Praesertim exemplo Augusti ,
num Ducibus suis imposuere. Hanc auctoritatem liberam certis solent astringere limitibus ii Ministri, qui circa Reges sunt, ut omnia ipsorum nutu & directione peragi necesse sit. Unde pocio fit, ut teporis plurimum in diliberando
consumatin , 8c consulta tarti tarde proferantur , ut aut
549쪽
et xecutioni mandari nequeant, vae superveniant de rerum st
aut certe.suos non eon sequan- tu relationes , eum circum-tur effectus, adeoque sumptus stantiis novis , ut quae prius
pariter de aritevertendi labor statuta fuerant, rursum immu- penitus perdantur. Accidit e- tare Oporteat, atque ita diestiam nonnunquam , ut dum annique labuntur , absque ullo inter ipsos easius, eorumque aut consultationis aut opera notitias de consultationes tan- tionis effectu. tum intercedit temporis, no
O nes potentiae vires ha- 'becillitatis illius publica qua
bent certis circumscriptas si instrumenta sunt. Nulla limitibus, ambitio , commune tam potens est Monarchia, Naturae humanae vitium , in- quam non magis opinio su- sinitas. Ea siquidem quanto stentet, quam veritas; aut Pluribus potitur , tanto plura ritas potius, quam vires. Appe-
habere desiderat, quin immo titus siuriae de dominandi cu- nihil aliud est, quam appetitus piditas praecipites nos agunt, quidam igneus, quem cor eκ- quippe quibus nihil videtur ar-halat, re ab ea ipsa materia, dulim; postea demum incos cui se applieat, robur Ze inereis mota incurrimus , quae an mentum sumit. Vitium illud te animadversia non fuerant. in Principibus majus est, quam omnia fere bella evitari ponin aliis : habendi enim cupidi- sent, si mox ab initio fines e ratem imperandi gloria comi- rundem & media eXperae
latur, quae ambae nee rationi rentur; atque adeo prius quam edunt, nec periculo, nec vi- suscipiantur ia oportet ut Plin-ribus suis metiri se norunt. ceps vires suas exploratas ha Quam ob rem probe expende- beat, cum ossensivas, tum de Te Principem oportet, quid fe- fensi vas, militiae suae constiturire gladio suo possit . quid tionem, Duces, quos illi possit
scuto suo protegere , illiusque praeficere, aerariorum suorum seinper meminerit, Coronam facultates, quantum subsidii suam non nisi finitum & eem pecuniarii spectare queat a subiis arctatum limitibus esse ei r- ditis, nu eorundem fidelitas inculum. Reκ Ferdinandus Cais fortuna adversa constans per tholicus in omnibus,qus susci- mansurast, nec me. Multo item piebat negotiis caussam, di spo- studio, lectione de communi sitionem, tempus, media. 3t si- eatione adnotata habeat di o-nes ponderabat. Invincibilis stionem de stum provinci vide itur, qui illud solum fue- rum, mores Nationu, hostium ait aggressus, quod ad effectum suorum naturas, divitiaS, auxi perducere poterit. Qui rem lia , societates ac foedera. U- Tactu impossibilem aut nimis niuscujusque gladium metia- difficilem attentat, is poten- tur, & in quo vires ejus con Grite suae limitatae relinquit vG stant, probe examinet. a Hen
nisia. Consilia frustrata im- ricus
550쪽
rieus Castellae Rex , adversa maeam Israelitae a pedem 1 quamvis valetudine oppres. ferrent. Et ne Princeps, quem sus , minime tamen illud ne- his formamus Symbolis, illam Elexit , qui in Asiam usque quoque materiam desideret, frequentes misit Legatos, qui generatim quaedam illius puri- de moribus viribusque Pro- cta hie attingam ea brevitate, vinciarum illarum ad ipsum quam praesens institutum P referrent. Idem h Moyse fa- nutat. ctum antequam in terram pro- I. Natura. quae in rerum i x 4 varie