장음표시 사용
591쪽
ut cum eadem , Iobo a teste, Monarchiam caelestem suam tueatur, ac foveat i Plato dicere solebat, nihil aeque Rebusp. perniciosum esse , ac divisionem. Concordia ciVitati S ornamentum esst , murus & piae sidium. Ne ipsa quidem malitia absque illa consistere diu po terit. Dissensiones domesticae hosti victoliam tribuunt. Propter Britannorum discordias de Romanis aiebat Galgacu S :b Nostris ilia dissensionibus, o discordiis clari, vitia hsium angIoviam exercatus cur vertunt. C Conversis ad tivile bellum animis, externa sine tura habentur. Verum
592쪽
Dmb. 89. SYMB. POLITICA. edis rationibus suadent nonnulli politiei . disseminanda, esse
inter cives discordias, ad conservandam Rempublicam , eumque in finem apes in ex emplum adducunt, in quarum alvearibus semper murmur aliquod auditur. & dissensio ;verum id opinionem illam
minime robotat, quin evertit potius: siquidem illa murm ratio non est dissonantia v Iuntatum, sed vocum concordia,quibus sese mutuo ad mel Iis conficiendi labores quasi hortantur, & excitant, perinde ae nautae solent, quando vela expediunt. Nec valet a gumentum k quatuor humoribus eorporum Viventium, contrariis inter 'se se pugnantibus: nam potius ex eorundem pugna multae nascuntur infirmitates, de vitae brevitas, dum praedominans aliquis victo riam tandem obtinet. Hince orpora solum vegetabilia , quia pugnante illa contrarietate carent, perdurant diutius.
Plane necesse est , ut quod a seipso dissidet . & discordat,
patiatur; quod vero patitur , diuturnum esse non potest. Quis divisa Republica aliqua distensionum flammam intra certos de definitos terminos continere poteriti quis eam restinguet postea , si omnes involverit Factio potentior opprimet imbecilliorem, re illa, ut se tueatur . haec ut se ulciscatur extraneis uteritur viribus, & Rempublicam se vituti subjrcient, aut novam introducent gubernationis formam . quae semper fere tyran- mica erit, ut plurima exempla testantur. Ad officium Principis nequaquam pertinet dissociare civium animost, sed concordes illos servare potius , & amicos , nee in ejus obsequium & amorem conspirare possunt ii, 'iii divi sitne inter se, aut qui non perpendunt, unde tantum sibi damni oriatur. Quoties itaque Princeps ipse discordiae caussa est, permittit Providentia divina utpote quae illam extremea detestatur ut eae ipsae a tes , quibus conservare se studebat, eidem ruinam acce sant; factiones enim illud ac Vertentes eum despiciunt de abominantur, tanquam primum dissensionum suarum
Italus magno Germanotum eum applausit & amore acceptus fuit, quia distordias non sevebat, de pari in omnes a iactu ferebatur. g. Ob has ergo aliasque miles rationes cavere debet Princeps, ne discordiae radi ces agant; sed in eo elaborare potius ut Status sui uni nem foveat, quam facile con servabit, si attenderit ad o servantiam legum; ad unitatem Religionis; ad frugum& annonae abundantiam 3 ad aequalem praemiorum 8c gratiarum distributionem ; ad contervationem privilegiorum ; ad occupationem vulsi in artibus mechaniciS οῦ nobilium in gubernatione publica, arinis, di literi S ; ad prohibitionem conventuum : ad fru- salitatem & modestiam ma- Iotum ; ad minorum tranqui I - . litatem ; ad fraenum. R iocoerceri possint , qui privile-
593쪽
giis gaudent de immunes videli cupiunt; ad mediocritarem denique divitiarum deIemedium egestatis. Nam coirectis & bene constitutis rebus istis , bona inde consu
git gubernatio e & ubi haec reperitur . ibi pax viget de
Tunc solum operae pretium videri posset Ze licitum excitare in Regnis discordias, eum ipsa seditionibus di bellis civilibus turbata jam fuerint, in factiones varias ea scilicet distrahendo , ut tanto minor sit
improbolum potestas et tune enim finis altu, non est, quam pacem bonis reddere ; curare vero,ut ea inter perturbarores impediatur, defenfio est naturalis : siquidem a raneoralia malarum raniraria es bonorum , discut optandum est, ut boni pacem
habeant ad invarem.ita optandum
es,ur mali fini riscordes. Impedi-aur enim iter bonorum si unitas
S. Discordia, quam dammmmus ut perniciosam Rebus publicis, est illa, quae ex odio de inimicitia nascitur; non ea contentio,quae inter S tatus de membra ejusdem Reipublicae etiam locum habet, uti Plehem inter & Nobilitatem. ir ter Milites & Artifices r nam ista contrarietas aut potius a mulatio illa ipsa naturarum &finium diversitate distinctos servat gradus & sphaeras Rei
publicae, eamque tuetur ac fo- ου et, nec censendae sunt seditio- ames, nisi quando Status se uniunt, & commoda singuloiu propria inter se faciunt communia ; haud secus atque eVcommixtione elementorum di fluviorum , ac torrentium 4 1. Ilidorus.
tes. Oportet igitur, ut in uane divisionem Princeps advigilet , & sic eam moderetur ae . temperet, ut nec ad omuimo dam unionis dissolutionem , nee ad illicita partium foed ra pei Veniat. Idem quoque inter Ministros procurari debet, ut certa aliqua aemulatio, dc unius erga alium dissidentia magis sollieitos eos habeat . di attentos
ad omeli sui obligatione, rnam si eo non probe curato , dissimulentur eri oreS , dc ce
lentur delicta , aut illi ineo moda sua privata unanimi eonsensia conspirent, actum erit de Principe riusque statii , neque adhiberi poterit remedium , quia non alia manu , quam ipsorum met Ministrorum id fieri oportebit. Verum si honesta illa inter Ministros de generosa aemulatio in dium de inimicitiam degeri
rat, eadem creabit incomti da I magis enim erunt solliciti, ut unus steri contradicat, de consilia actionesque alte rius evertat, quam ut bonum
publicum de Principis sui o tequium promoveant. Quisque suos habet amicos Ec fautores, de vulgus facile ad partium
studia inducitur, unde tumultus oriri solent Ze dissensiones. Eam ob caussam iunxere se Drusus de Germanicus , ne sorte amante eorum favore cresceret discordiarum fiam-ma , quae in Tiberii palatio succensa fuerat. Εκ quo illud
fuerit Lycurgi rudicium , qai inter Regri Lacede monios discordias disseminabat, jubem batque ut si qui procul mi metia
594쪽
tenai essent Legati, ad id mu- eos non satis conveniat id', Reri, legerentur ii, inter quoῆ quod raro feliciter cedit. inimicitia aliqua intercederet. q. Nobilitas maxima Pri Et habemus hac nostra aetate e Nempla non pauca damnorum publicorum , quorum caussa fuit dissidium Ministrorum , qui fimul missi fuerant in unum ahqiod negotium pertractandum , eo quod crederetur , illam ipsam aemulationem iis stimulo 'fore , ut quam Optime rem conficererit. Vnum est Principis obsequium , nec recte curari potest, nisi per eos, qui concor des sunt inter se et quo nomine Agricolam laudat TacituS .
quod a proeul ab amulatioue adversus collegas esset. Et sane
minus incommodi est . per M mistrum aliquem malum aliquod geri negotium . quam per duos eliam honos, si intera Tacit. in vita Agric.
cipis securitas est, & periculum maximum: corpus enim est admodum potens, quod maximam plebis partem post se trahit. Cluenta nobis ex empla Hi sipania & Francia suppeditant: illa temporibus praeteritis, haec saeculis omnibus remedia sunt, illam beneficio aemulationis , eum dicta tamen moderatione a plebe,& h seipsa servare divisam,
multiplicare item, & aequales reddete Nobilium titulos ac
dignitateS ortunas eorundem insumere in ostentationes publicas : gener sos eorum aniam os impendere laboribu, &periculis bellicis r distrahste eorum studia octu arionibus pacis ..& sublimiores spiritiis servilibus aulae obsequiis a
. V M X C. IN Scriptura sacra Reses
fluviis comparantur. Ita in telligi debet illud Prophetae Habacuc , cum dixit Deum seissurum fluvio, b terrae ; quo innuere Volebat, divisurum Deum potentiam & vires q0rum, qui eo irra populum sui marma sumpsissent; id quod ov-
pertus est D.ivid in clade illa, am Philisthaeis intulit, &palam con ssus exclamavit rc Dimst Dominus inimicos meos remo me. sicut dividuntiar aquQ.
Nullum efficacius medium, ad sternendam potentiam aliquam, quam divi sio : nam vel maxima etia , si dividatur,resstere ultra non*Οtest. Q. am
superbe intra, alveum suum deturrit flumen , di perruptis etiam ripis atque aggeribus novas sibi vias aperit; at si in vario, diducatur rivulos, Vires amittit. & fit omnibus per-viurn. Ita fluvio Gyndi accidit ; nam cum in eo equus a
liquis Regi Cyro inprimis charus forte submersus sui
set, tantopere is exat sit ira-
cui dia , ut iusserit illico incentum & sexaginta rivulos eum dividi, quo s.cto & nomen perdidit & magnitudinem , quique antea V,κ pSntes ferebat, postea a quocu que vadari poterat. Eo spectabat consilium , quod quidam dederunt Senatui Roma-- Z a n.
595쪽
no tem poeibus Tiberii Imperatoris ; fluvio Tiberi scilicet venam esse incidendam , alio divertendo lacus & fu-yios, qui in illum se a exonerabant , ut nimiium vis ejus imminueretur , neque propter inundationes Roma in metu semper & periculo vel saretur.
Verum senatus id facere re nuit , ne illam Tiberi gloria b eriperet. Omnia ista Symbolo praesenti occasionem dedere , significando nimirumper fluvium in diversas divi-ium partes , quanti intersit Principum potentiorum vires
596쪽
distrahere e quo enim potentia major est , eo ma)oribus viribus,sumptibusque ad suam defensionem indiget, nec pro ea re habere potest tot Duces di copia, militares, nec mala
batur animi fortitudo & prudentia. quando a partibus tam diversis pericula minitantur. Estque hoc secutiminum meorum , & utenti minime sumptuosum: majores quippe habet effectus tuba aliqua militaris , quae in diversi, Regni alicujus partibus subito ad a m a Vocat, quam bellum aliquod solenni ritu indictum. g. Tutius semper de utilius est . hosti uni ires dividere , di inter ipsos eorum status discordiae caussas a sererer b d eordia enim O seditis omnia faeie
opportuniora insidiantibus. Eiusmodi artibus dominatum
Phoenices, in varias eam factiones distrahendo. Idem contra eos fecere Carthaginenses. Ea propter non imprudens fuit eonsilium Malchionis Gaditani, e quando capto B , abdite Granata Rege , Re -
i Ferdinando Catholico sua-ebat, ut eum libertati redderet , ad alendas porro sectiones , quae ipsum inter & Patrem ortae de Corona, Regnum in diversa studia distra-
Romani satis , nihil iam prastare
fortuna majns potuit, quam ho sium discordiam. Nulla pecunia locatur utiliuῆ, neque mi
a Prudentis esse Duris λιεν bostea
ne , aut periculo , quam quae eXpenditur in fovendas di sensiones Regni alicujus hostilis, aut eum in finem , ut alius Princeps illi bellum in
expendi, nec tanta consequuntur damna. Verum ea in
re singulari advertentia opus est et interdum enim eta tim in re aliquo vano inutiles fiunt. sumptus . & detecta intenti ne prava aperta remanet hostilitas. Qua de re multa ha bemus exempla in iis,qui absque eausa ullius acceptae injuriae , aut utilitatis suae propriae . foverunt hostes Domus
Austriaeae, ut continuo armorum exercitio eam distin rent, suamet aeraria inutiliter interim exhaurientes, neque adverterunt tamen, si forte ab Austriacis oppugnarentur, utilius sibi fore . si ad defensi
nem suam nunc haberent resin duum , quod ad distrahendas illius vires impenderant. s. Atque haec tota doctriaria absque omni scrupulo pol
manifesto, ubi ratio defensionis naturalis plus valet , quam aliae eonsiderationes minus solidae , & caussa eadem, quae bellum justuin emincit , illam quoque disco idiam reddit licitam. Uerum quan do mera est magnitudinis i vidiosa aemulatio, minime his artibus uti licebit: nam quialterius Pr ncipis subditos ad rebellionem concitat, suos quoque docet fieri ploditores remulatis inter personas sit . non inter ossicia. Dignitas in omnibus suis partihuς ejusdem rationis est ; quod unam parum offendit, laedit omne,,
597쪽
Transeunt passiones &odia: exempla mala manent perpetua. Rem suam agit PrincepS. qui nec patitur , ut in digni- vatem alterius contemptu peccetur , aut inobedientia , nec proditione in ejusdein Personam. Ind gnum Princiispe facinus, veneno alium viri Cere , non gladio. Infame id Olim apud Romano, a habebatur , uti etiamnum hodie apud Hispanos, qui nunquameausmodi occultis artibus contra hostes suos usi sinat . quinimmo auxilio iis saepe fuere. Insigno ejus rei exemplum Serenitati Vestrae dereliquit Rex noster Catholicus, quando exercitu aaκiliari piaesto fuit Regi Franciae aciVersus Anglos . eum hi oceupassent - Insulam Regiam . nec locumdedit Ducis Roani consilio , qui Regnum in Respub. Volebat dividi. Alio item tem-sope quando sua Majesta, per
ominum de Maximi, Nuntium Apostolicum, Paratam is obtul. t, eidem Regi suamet praesentia assistere , ut magonottas Montis Albani debellare possier, de Provinciis sitis ejicere. Quae insignis Seheroica benevolentia non nisi ingratitudine compensata fui; postea ; relictis rationi documentiS , ut non tam facile Status alieni commiseratione tangi se sinat. s. Atque ex iis , quae diximus , nemini non licebit colligere, quanti ad defensionem
communem reserat illa animorum inter subdito concordia , & Statuum unio . si ni-
x EDRIS Symb. 9o; mirum unusquisque alterius periculum pro suo aestimet, quantumvis etiam longe remotum id sit, adeoque modis omnibus conetur, q ra copiis, qua subsidiis pecuniariis e dem ferre suppetias , ut corpus , quod ex illis coassatur, tueri se possit. Qua in re errare solent non pauci et dum qui absunt Ioneiu,, existimant periculum aci se non Perventu rum, aut nequaquam se teneri
ad anticipandos ejusmodi sumptu, . majorisque esse prudentiae. suas consei are Ut res,'
donee hostis vicinior fuerit. Sed tunc superatis jam dissicultatibus . & Statibus antemuralibus occuparis . reliqui resistendo amplius non erunt. Ita Britannis accidit, de quibus sie aeacitus. b Otim Regitiva
parebant , nunc per Princapes fa-monibus . O stadiis tristintur :nee aliud e versens validis,mas sentes pro nobis vi lius , quam
singuli pranant, universi viveum tur. Ma ori cum prudentia. dcillustriori pietatis, fidelitatis, Zeli, & amoris in legitimum suum Dominum exemPlO,pe riculum istud agnoscunt Rein na Hispaniae, Piovinciae Ita-icae, Bu gundicae, dc Belgicae. si quidem generosa quadain aemulatione Majestati suae ultro Oileiunt fortunas suas, immo& vitam , ut se conera hostes
suos tueri possint, qui j inctis
una viribus, ad evertendam Religionem Catholicam . rei 1ham Monarchiam conspirarunt. Inscribat Serenitas Uestra
598쪽
Dmb.9 P. stra tenerrimo suo pectoriise obsequia, & crescentibus ejus gloriosis annis una etiam crescat erga subditos tam fideles gratitudo & aestimatio. a E tuis reis quia δ mais ex
eam magis is emtinere . or maiore , quam justitia in studia fuisse Listatarabus. Nam si
599쪽
Maximum inter homines bo- tilis essicitur. Omne adamari Rum , amicitia est. Gladius cuius , semper accinctus lateri tam pacis , quam helli tempore. Socia fidelis in utraque Fortuna. Cum illa eventis perit pretium . si in frusta dividatur. Gladius semel confractus solidari iterum non potest. Qui amicitiae reconis ciliatae confisus suerit. dee tus prosperi illustriores sunt, inpium se inveniet: ad pumum alversi leviores: neque enim enim adversitatis casum, aut eam fugant ealamitates . nec spem commodi privati moκ
evanescere facit prosperitas. In H - ---
hae eam suadet modestia , in illis constantia; in rebus tam secundis, quam adversis prinno est, tanquam utrobiq; fruetum factura. Consanguinitas absque benevolentia & anfectu consistere potest, Amicitia C.on item. Haec ab electione propria nascitur, illa hcasu. Consanguinitas esse potest sine communicationi, &subsidii mutui vinculo. Amicitia minime : siquidem tria
fiant, quae tanquam partes, ovibus constat , eam uniunt rdia tu a scilicet similitudinis
beneficio, volunta, benefici humanitati, . & ratio benefi-c: o honestatis. Eo pertinentilla verba Regis Alphon si Sapientis in libro Legum. quem Fari idcs inscribit, dum loquitur de eludelitate, quam exere et iis , qui captivum ducit unum ex iis, qui aut sanguine , aut amicitia iuncti amant inter se a Otro se las amigos. De es mar fuerte rosa da partir
, os es maiον Ia euita , ὸ e pesar , quando se parten. Quanto ergo magis probata , ma- Iorisque sinceritatis amicitia fuerit , tanto minus valebit ubi semel violari . cceperit.
iterum deficiet. Nec Davidis clementia in parcendo Saulis vitae, nee beneficiorum memoria . & promissiones tam benevole iureiurando a Saule firmatae, satis fuere . ut Dayid
de reccinei liatione illa securus ι esset, aut ut Saul adversus illum machinari desineret Amplexu mutuo & manantibus fletu oculis Esau ca fratre suo Iacobo in gratiam redire voluit. & tametsi utrinq; magna amicitiae redintegratae Pign ra essent atque indicia, nunquam tamen Iacobi dissiden tiam tollere omnino potu re, quin illud modis omnibus. Conatus est, ut sese ab illo sejungeret, & securitati suae consuleret. Amicitia redint grata vas metallinum est, quodnodie splendet, & eraS aer gine e obducitur. Nee satis lunt ulla beneficia ad eam fi mandam,qilia iniuriae mem ria nunquam ex animo dei
tur penitus. Ervigius d spost usui palamRegis Wambae e ronam i Egicam arcta cognatione Wambae sanguini an-
nexumis Abiit reto gaultu domum suam:
600쪽
Cixilone filia in conjugem data, & Regni postea successorem designavit; verum hoc ipsum impedire non potuit, quo minus Egiea Regni suscipiens gubernacula, concepti in te erum odii argumen ta prae se ferret. In eo , qui
laetus est, vulnerum remanentCicatrices, quas offensa animo
impressit,& ad primam quamque occasionem rursum stil-
Iant sansuine. Injuriae locis paludosis sunt similes , quae licet exsiccentur , facile tamen aquas iterum hauriunt. offendentem inter & laesum umbrae quaedam inrerjiciuntur; quas Mulla excusationis, aut sati
factionis luce dispelli possunt.
Quin nec ex parte offendentis satis seeura est amicitia. quia nunquam sibi persuadet.
offensum vere ex animo in-3uriam condonasse, semper . que eum irituetur, ut hostem. Eraeterquam quod a proprium humana ingenii est. οδεέμ. quem Laseris.
Principum t si tamen vera inter hos amicitia reperiatur innam utilitas propria amicos eos facit,aut hostes, & quamvis millies dissolvatur amicitia, mox tamen spe commodi redintegratur. & quoad sperare illud licet, firma perduratae stabilis. Quare in ejusmodi amicitiis nequaquam habenda est ratio conrunctionis sanguinis . aut obligationis ex acceptis beneficiis, ea enim non agnoscit regnandi ambitio. Ab utilitate diuturnitas earum aestimanda est, omnes quippe amicitiae tales nunc a Tacit. in vita Agric.
sunt, quales illae Philippi Regis Macedoniae . qui eas sola utilitate metiebatur, non fide. In iis vem amicitiis, quae magis ratio Status quaedam
sunt. quam mutua voluntatum consenso, non tantopere Aristoteles di Cicero Biantem
reprehenderentiquod diceret. non aliter amandum, ac si rursum exercendum esset odium rfalleret enim Principem c
fidentia,si eam in tali fundaret amicitia. Praestat itaque Prime ipes se hodie amicos esse. ut eogitent fieri posse . ut cras amici esse deuriant. Verum etsi cautela haec improbanda non sit, utilitas tamen eccommodum proprium amiciatiae anteferri non debet hoc titulo. quod ita plerumque factitent alii. Deficiat inne in aliis amieitia . ut non in Pri cipe, quem his Symbolis to mare instituimus, quemque ad constantiam in actionibus suis di oblitationibus adhortamur. s. Atque quae dicta sunt hactenus . ad eas pertinent amicitias . quae sunt inter Prine pes finitimos, inter quos aliqua magnitudinis intereedit
aemulatio e inter alios enim amicitia sincera , & co O dia mutua locum habere potest. Potentia tam solicita esse non debet, ut alteri eo
fidat nemini. Tyranni instar in metu erit, quisquis amicis suis fidem non habuerit. Abiaque iis Corona servitus est . non Majestas. Iniquum est Imperium, quod Principes.
citras neque thesatiri, prodia Regni sunt . verum amici. c Nam