장음표시 사용
601쪽
I. Amicitia inter magnos Principes ossiciis mutuis fovenda est potius , quam muneribus et nam ingratum esse
in let rei privatae studium, cui nunquam fit satis, Illius cauiala finguntur amicitiae , non fiunt ι quemadmodum Vitelia Ito acci ait, qui b diam amicitias
munittidine munerum . non ς- ntia marnm continere putavit.
meruit magis . quam habuit. Α-mici ferro conservandi sunt , Non auro et plures enim creat amicos armorum timor,quam
auri cupiditas. Subsidia pecuniaria largientem enervant. lcquo ea fuerint majora, eo mi-rius continuari poterunt; pari autem passu , quo Princeps suas prodigit opes , HuS quoque perit aestimatio. A the lauris quos in aerariis suis asservant, aestimantur & amari . tur Principes, non ab iis, quos profudeiunt in alios e magis ex eo inquam , quod largiri Possunt, quam quod largitiam sunt: plus enim inter homines spes potest , quam gratitudo. i pacem auro emit, armis eam sustentare non Po- rit. In errorem istum Omnes fere Monarchiae incidunt, posteaquam ad majorem aliquam pervenerint amplitudi-nsm, auro , non armis illam tueri conantur, consumpti λue thesauris,& oneratis su itis, ut nimirum Principibus finitimis largiendo , circumferentias servem quietas , idi
, Tac. 1.1. Miltis)mb. cyris assina centrum robore destiis tuunt; de tametsi magnitudo . illa ad tempus aliquod sustentetur, id tamen in lumam majorem vergit postea e co-snita enim illa debilitate , de . perditis semel finibus extremis , hostis nullo obsistente ad interiora usque penetrat. Ita Romano Imperio accidit. quando post tot expensas inutiliter factas , & debilitatas eius vires, I mperatore, pecu nia de largitionibus Parthos. Germanolque conciliare sibi studuerunt, qui primus ruimnae illorum Mns mit & origo. Eam ob rem Aleibiades suasit 'Titaserni , e ne tanta stipendiaetam Lecedaemoniorum praeberet , sed nee auxiliis nimis enixe ju- .vandas I quippe non immem/rem
esse debere , alienam esse villo. νiam. non suam ingruere . em. revus bellum sustinendum, ne ina pia deseratur. Hoc ipsum consilium stimulo nobis esIe p test, ad considerandum, quantum expendatur in gratiam Principum exterorum , cum
insigm ipsius Castellae detriis
mento & enerVatione . quam . tanten ut pote Monarchiae totius Cor, potissimum sanguine abundare oporteret, ad dispertiendos per reliquas co poris partes vitales spiritus ;quomodo ipsa docet Natura . optima Politicae Magistra, quae partes interiores , a qui bus vita dependet, majoribus χlet firmare praesidiis. Si quod laris apud eκteios com sumit metus de sollicitudo, ad considendum Monarchiae s curitati, intra ipsa illius viscera expenderet providentia
602쪽
prudens, in eonservandis quaterra, qua mari exercitibus . in muniendis firmandi Rust milite eastellis, arcibus, urbibus, securiores inrent remotae Pro vinciae , de si quae amitter tur, interioribus viribus facile recuperari posset. Roma tu ri se. potuit. & quae ab Hanni-hale armis occupata fuerant, recipere, immo ipsalu evertere Carthaginem, quia omnes suas opes & vires intra Reipub. suae viscera contine-hahis g. Neque tamen hoc eo dico , quod persuadere Principibus cupiam , ut ne amicis
suis & sinitimis subsidio u Iam sint. & argentum supee
itent; sed ut videant diligenter,quomodo illud impendant, studeantque armis succinrere potius, quam opibus r' nim auxilia pecuniaria apud eum remanent, qui accepit; armorum vero subsidia , ad eum . qui mi serat, revertuntur. Atqus hoc intelligi d bet . quando nullum est periculum , ne ipsi bello sese implicent, trahendo illud in Ra- tum suum proprium , aut ne amico hostes majores concilient s uti tum etam , cum
Uium , aquilinis nimium vicinae in periculo sunt; hae siquidem eorrodunt illas , ac destruunt, ob superstitem in iis , antipathiam naturalem , quae est inter Aquilam & υ lucres reliquas. Ita piotectio in tyrannidem denique vertitur. Nec leges veretur poten-
majorum est sumptuum, de pluribus obnoxium incommodis, succurrere opibus, quam armis et nam ratio Italus omnino suadet , ut alterutra via finitimum Principem tueamur, quoties no
stra eum illius fortuna conjuncta esse cernitur; siquidem majoris est prudentiae intra alterius statum bellum sustinere , quam intra suamet vis. cera illud experiri. Sie olima fuit rvrium popula Romani
Ianse a domo bellare, ct propugna olii Imperia sociorum fortunas ,
non sitia tecta defendere , & d buissemus hoc discere I Re publica illa , ne tantas . nunc calamitates deplorare necesse esset. Ista politica magis,quam ambitio movit CantoneSHe vetos . ut populoruiri quorundam susciperent protecti
nem e tametsi enim sati scirent, id absque sumptibus &desensionis suae periculo fieri
non posse, plus tamen ad utilitatem suam putabant inte
esse . si lonee a finibus suis
bella gererent. Confinia Ra-tuS vicini, status proprii muri sunt, & ut tales omni cu .n viatilantia custodiendi.
tia maior, nee auctoritatem ambitio. Quod fidei & tutelae ipsius eoirantissum fuit, titulo defensionis ε naturalis postea ut suum d tinet. Principes inferiotes subsidiis exteris Statuum suorum feeuritati prospicere cogitanta & eos λomnino perdunt: iriin immo& amico, & hosti in praedam cedunt. . Nec minus ab illo
603쪽
periculi est ob eonfidentiam ,
uam ab isthog propter ium. Cum animo securi vivimus , absque ullo metu aut praecavendi sollicitudine. adineoque sine suo damno pro libitu nos potest impetrae. In ea rationη fundata fuit , opinor, illa te Quae bovem , qui Iro minem aliquem cornibus
sitis laesurat, jubebat lapidibus
a obrui. non oro sylvestretutaurum , quia a bove, utpote animali domestico , quo in laboribus quotidianis utimur, minus nobis metuimus. AmMettiae & protectionis obteri . tu invehitur ambitio , de fa cile obtinetur , quod viribus
604쪽
Non poterat essiet. Quam speciosis titulis tyrannidem suam velarunt Romani , dum ali rum Nationum populos in eives , foetos de amicos suos asscistere dignati mi. Albanos in suam introduxerunt Rempubl. & quos antea hostes habuerant, eos mole atis communis voluerunt esse participes. Sabinos in ius civium admiserunt. Tanquam protectores conservatoresque libe tatis ae privilegiorum , tan-
quam justitiae universi orbis arbitri, a diversis implorati
fuere Provinciis , ut eorum viribus contra suos hostes uterentur . di quae seipsis eo usque penetrare nequivissent. ignorantia aliena longe lat
rue se dilatarunt, Initio quiem a Nationibus exteris masna eum tutela tributa non niti modica exeserunt , dc specie quadam virtutum m ratium suas texerunt fraudes:
de postquam illa Imperialis' aquila aras suas supra tres o biS partes , Europam , A si amre Africam latius expandisset, ambitione rostrum suum exacuit , & saevitiae suae prodidit
ungues , protectione in tyrannidem versa. Expertae tunc sunt Nationes exterae, misera
suam illusam fuisse eonfidentiam , & destructas potentiae . suae plumas sub alis illis o
- Premone tributorum ae liber talis, eum privilegiorum suo rum jactura; cumque iam tyrannis invaluisset, nee t n- valescere potuere, nee vires suas instaurare. Atque ut v nenum in naturam verter tur , adinvenerunt Romani colonias, introduxeruntque
dam sensim Nationum di stinctionem, de ut sola superines et Romana eum unive
sali in omnes imperio. Haec fuit magna illa Aquila , quam vidit Ezechiel magnis a alis . multisque pennis ἴ ubi Septu ginta legunt,plenis unguibus anam plumae eius ungues erant. Quoties existimant l,
mines sub alis se stare , & sub unguibus consistunt i quoties putant lilio se regi, & sub spianis haerent ac sentibus,ut non
nisi pallio relicto inde possint
emergere t Civitas Pisana iura sua & praetensiones , quas habebat adversus Rempubli-
eam Florentinam , commis rat patrocinio Regis Ferdinandi Catholici, dc Regis
Franciae, & inter utrumque convenit, ut ea Florentinis traderetur, specie libertatis Italiae procurandae. Ludoviaeus S fortia eontra nepotem suum Ioannem Galeasum Francorum imploravit opem.
Ae hi Mediolanensi statu exutum , captivum in Franei amabduxere. Sed quid antiquis utimur exemplis ' Dieat Dux Mantuanus, quam euo sibi steterit, quamque gravite noxia suerit aliena protectio Dieant Treverensis Elector,& Grisones, num suam Con servaverint libertatem armis extraneis, quae titulo defensionis ac tutelae in suum Si tum admiserunt. Dieat Germania. quomodo nune se habeat sub suecorum patrocinio e divisis de dissolutis tam illustribus Provinetarum suarum circulis , quibus splen-Σ ' desce
a Fe facta est aluita altera grandis magnis aut 'sinmis. EZech. I. I.
605쪽
descebat. & sustentabatur tenti oris suppetias ferentis diadema Caelareum et des in amore capitur,existimantibus datis fulgentissimis civitatum nimirum subditis, sub ejus Imperialium Adamantibus, dominatu se magis securos qui eam exornabant: sublatis fore, magi Rue selices, absquedi confusis statuum ordini- tirnore di bellorum periculo. bus i disturbata harmonia gu- sine gravibus tributis , quae bernationis politicae r exspo- Principes inferiores solent Iiata & ad extremam inopiam imponere, sine iniuriis deni- redacta antiqua ejus Nobili- que & ossensionibus, quastate. Dicat illud, inquam. communiter ab illis acci- Germania , sine omni nunc piunt. Nobiles praeterea ma-
Iibertatis specie Provincia 3ori honori sibi ducunt, si ilinquae optime illam tueri ac lustriori serviant Domino , a 'conservare antea noverat; quo ipsi honorentur, &qui eoneuleata, & flammis vasta- plura habeat praemia ae m ta ac ferro a Nationibus ex- nera, quae dispertire possit. eris; variorum Tyrannorum, omnes istae considerationes qui demortuum Sueciae Re- tyrannidem, & usurpationem
gem nunc repraesentant, eκ- serentis opem, aut aesen den
posita arbitrio et serva amico- tis promovent. Copiae auxiatum & hostium t suismet ma- liares ei parent potissimum, Iis turbata tantopere , ut nec qui eas mittit, aut exsolvit damna sua , nec emolumenta stipendia de regiones in quas
queat agnoscere. Ita Provin deducuntur, tractant velut
ciis accidit . quae secum ipsae alienas, confectoque bello
non satis conveniunr;&Prin- cum hoste, in amicum mo-cipibus, qui extraneis utuntur vere necesse est ; ut proinde viribus, praesertim si , qui eas consultius , & minori, videa- mittit, stipendium non sol- tur esse periculi, minusque vat : auxiliares enim copiae sumptuosum Principi inferio- pati ter ac hostiles in illorum ri, amice cum potentiori conspirant ruinam I quemad- transgere, quam armis auxi modum civitatibus Graeciae liaribus vincere. Q. od sine contigit, quando a Philippus his ostineri nequit, minus
Rex Macedonum tibertata om- postea,ubi recesserint iterum. nιωm insidiatus , dum eontem νε- conservari poterit. nes civitatum alit, auxilium in- s. Periculum istud advo
serioribus ferendo, victos pariter; eandi auxiliares copias tunc victoresque subire regiam servi- magis metuendum est, quan- Iem coegit. Gloria primum do Princeps,a quo eae mittun-
ad inferioris defensionem in- tur, aliam profitetur Religi uammat animum , & ambi- nem, aut ad Statum illum justio postea nihil sinit reli- aliquod habet, vel obtendit quum. Qui vires suas in alte- saltem , aut si eundem sibi xhus impendit gratiam . eO- subjicere magni sit emolu- pensationem ab illo postulat. menti, puta quia Statibus oc- Provincia i pia Principis Po- cupantis praebet transitum, aut . a Iastinua. obstruit hostibus. Λtque timores
606쪽
mores isti necessitate metiendi sunt, consideratis item conditione & moribus Primcipis r nam si sincero de generoso fuerit animo , plus apud
illum valebit fides publica &existimatio , quam lpeS commodi & rationes Status; quO- modo experientia comprobatum fuit in Principibus omnibus Domus Austriacae , a umbratis per potentem illum Cherubinum & protectorem,
comparat ante, quam suo deeriet a officio et quam fidem re auctoritatem etiamnum observant hodie r nemo sinquidem quisquam est, qui de
eorum amicitia iure possit conqueri. Testes ejus rei sunt Pedemontium, Sabaudia, C Ionia, Constantia, Brisacum, Propugnata armi, Hispanicis,
TYrrhenum mare expertum est saepius perieula amicitiae & societati, montis Vesuvii; at non semper dam-riis nostris sapere discimus riae ite enim a vana aliqua confidentia persuaderi nobis sinimus. ea non iterum esse
'eventura. Iam pridem sa- .pienti ulmus evasimc Hia
dus. si sui si net experientiis edoceri passus essisset; sed
temporis longinquitas eas rursum obliterat. Ita factum in gravissimis ruinis , quas per montis illius deeliuia solo intulerant incendia praeterita, omnia opplendo cineribus . quos immisso paucis post a ni. Matro, in agrum denuo
& restituta deinde. absque ut lo ibidem relicto militari praesidio. Nec negare veritatem hanc poterit Genua: cum enim oppressa a Franeis re Allobrogibus libertatem suam in Hispanorum posuisset arbitrio , fidelissime hi eam
amicitiam suam & fidei publicae gloriam, quam domina tum viti manteS. Quod si necessitas aliquando arma auxiliaria petere coegerit, dicta pericula se quentibus conditionibus e veri poterunt et si curetur scilicet. ut ne eopiae alienae majores sint, quam propriae ς ut cui veniunt subsidio , i, suos iis Duces praeficiat; ut non collocentur in praesidiis urinbium ; ut misceantur, dividanturque inter milites cael ros , di mox in hostem di
eoloni converterimi. Evanuit damnorum m Oria, aut certe nemo eam conservare voluit . quae tanta tamen fuerant , ut merito eorundem
metus debuisset esse perpetuus. Abdidit mons ille subviridi suo pallio aestum & se-
catum mali foedus cum eo. iniit, eumque strinxit unda rum suarum brachiis , nulla habita ratione illius, quae inter ambas istas Naturas intere dit, contrarietatis. Verum dolosus ille mons sinistram suam intentionem pressit in pectore , donec sumus indicia quaeindam proderet eorum, quae intus i
607쪽
tio per secretas & oeeultas quascam vias, nec capere potuit vicinum mare. fictum ita Ium amicum non nisi muni merita adversus se erigere . &subterraneos eum d iversS m tallis sulphureis instruere cuniculos, donec iis iam perfectis i quod hae nostia aetate
eontigit in ignem admoverita. In supremo montis cacumine hiatus ingens & profundus s se aperuit , unde flammae erumpebant, quae sub initium non nisi micturae quaedam lucidiores , aut ignes festivi artificiales videbantur; at Paucis post horis funesta tuere
608쪽
Prodigia, Contremuit saepius e vastum illud corpus tanta
molis ac ponderis , & inter horrenda tonitrua incensas evomuit liquescentium m taliorum indigestas materias. quae in illius fervebant stos macho . & per montis declivia , ad instar torrentium igneorum, in circumjῆcentes atro et sese effudeiunt, donec in ipsum mare delaberentur ,
supefactuin , . ad ipsum centrum cum aquis suis se rece- Pir, seu metu aliquo factum id fuerit, seu astu , ad cogendas undas , quibus se tueretur rruptis namque antiqui foederis viriculis necesse erat, ut ad defensionem suam se compararet. Pugnarunt inter se am-ho elementa , non sine trepidatione ipsius Naturae metuemis, ne pulcherrima haecretum fabrica eDMagraret.
Ardebantlipsi aquarum fluctus a superiore hoste domiti: unis . enim lut alicubi loquitur Spiliritus Sanctus a in aqua valebat 'pra suam virtutem , O
vi eebatur. Pisces flammis innatantes extincti sunt. Tales semper habebunt effectus omnia similia foedera , quae disparis naturae sunt & condi- tionis. Nec damna minora metuat Princeps Catholicus, ut societatem cum infidelius coierit: nam eum nulla graviora sint odia , quam qua ex Religionum diversitate oriuntur, fieri quidem potest, ut ea necessitas praesens dissimulet , quin tamen erumpant aliquando, nemo unquam impediet. Et quomodo . obs ero , conservari poterit inter
illos amicitia, si unus alteri satis non fidat, & ruina unius
riust Qui opinionibus di stre- pant, etiam animis dissident:
cumque creaturae simus aeteris
ni illius de supremi Artificis ,
ferre non possumus, ut eidem denegetur ille adorationis cultus,quem verum & orth doxum: iudicamus. Et licethona esset infidelium amientia: Iustitia tamen divina non permittit, ut hostium suorum opera fines nostros consequamur , quin plerumque nos e
lem manum , quae pactis su scripsit. Imperium, quod Constantinus Imperator thorientem transtulit , pessum ivit per foedera Palaeolog rum cum Turcis , Deo nimirum permittente. ut posteris correctionis esset exemplum, absque uIla tamen viva tam liae illius memoria. Quod si . ob loeorum distantiam , aut rerum conditionem per illos
ipsos infideles easti statio fieri non possit, Deus ipse manum
suam adhibet. Quas calaruitates non perpessa est Fran ei a , postquam Rex FrancitacuS , ma is aemulatione gloriae Caroli U. Imper. quam extrema necessitate ductus, foedus cum Turea iniit, eum que in Europam evocavit λ Inlupremo vitae articulo errorem hunc suum agnovit, de detestatus est verbis gravissi. mis ; quae profecta a dolore Christiano pie interpretabimur , cum alias omnino hominis de animae suae salute desperantis videri possent. Sed & ab ejus suecessoribus poenam Deus repetiit, moi te
609쪽
violenta & infelici eos tollendo e medio. iod si eas Veritate animadvertit in Principes, qui infidelium Haereticorumque implorant auxilium , quid iis faciet, qui
iisdem opem ferunt adversus Catholieos, & in caussa sunt. cur tantos illi progressus em-ciant ' Docet nos illud a Petri Seeundi Regis Aragonii exemplum t favebat is Albi rensium Hae: eticorum factioni in Francia, pro quibus
etiam arina sumpserat, cen - tum millium homiritim con- Bato exercitu , cum contra
Catholici non nisi equites octingentos re mille pedites sib fignis numerarent. & ab his tamen praelio victus occubuit. Simul ae Iud Μachabaeus cum Romanis junxit amicitiam feci etiam fine, ut sese contra Graecorum P tentiam tueri posset orbatur duorum Angelorum praesidio, qui ejus lateri assistebant, &contra hostium ictus tuta-hantur, interiit. Eandem poenam , eademque eκ eaussa etiam dedere eius fratres Ionathas & Simon . qui ei in
Pri ncipatu sueeesserant. s Nee sufiieit semper excusatio defensionis naturalis rPer enim raro omnes concurrunt conditiones & circuminstantiae, quae ejusinodi foeK ra cum Haereticis faciant licita, & majoris sint ponderis, quam universale illud scandalum , re periculum opinionibus falsis veram inficiendi veligionem; siquidem eorum
communio veneni instar est. quod ne ite alios eorripit; cari-cer . qui celeriter serpit, ubi Davitate & licentia capti fue-
rint ε animi. Poterit quidem Politica divinis diffisa praesidiis . & in artibus humanis spem suam collocans, se ipsam
fallere , Deum non item . in cujus tribunali rationes mere apparentes locu non haberit.
Baasa Rex Israel urbem Rama Beniamiticae tribus ultimam in Regno Asa) communiebat , eausque aditus sic claudebat, ut nemo RegnMm illud tuto pos et ing edi, aut inde e egredi r belli seges ea fuit inrer ambos illo, Reges , metuensque Asa foedus Beri dadi Regis Syriae . quod eum Baasa fecerat Z hoc egit primum , ut illud discinderetur .& aliud deinde novum eum eodem Benadado ipse iniit ed quod eum audisset Baissa, desiit
adιficare Rama, o intemisit opus ametsi vero urgeret ri
cessitas, & foedus illud fieret non nisi studio defensionis naturnis, euius mox optimus fuit effectus, displicuit tamen Deo , quod in illa potius . quam in auxilio divino suam eo uocasset fiduciam , mi sique Hananum Prophetam , qui stultum ejus consilium reprehenderet , di gravia ei damna ac bella e minit 6 Sermo enum ut emere, serpit.
c-aaetem erigesimo sexto A Im ejus, ascendis Baasa Rex Israi m
610쪽
nitaretur , quae reipsa deinde Venere. Ex hoc ipso facile colligere licebit, quantum Dei offensam incurrerit regnum Franciae propter foedina cum Haereticis nunc inita , ad o primendam Austriacam D mum. Qua in re obtendere non potest titulum defensi
nis naturalis in extrema necessitate , quia nulla prius lacessitum injuria. & absque ulla caussa, cum omnibu, illius hostibus foedus sanxit, de bel- Ium ei intulit; foris extra Status suos illud fovendo, eosque dilatando usurpatione i injusta Provinciarum exterarum, de consilio ac viribus Haereticis foederatis assistendo, ut de o pressi, Catholicis triumetient; anterim ad tractatus pacis Co- Ioniam e Gallia venire nemo voluit, quantumvis PontifeκMaximus, Imperator, de Rex Hispaniarum uios illuc cum plena potestate Legatos abi lassent. I. Nee sola Redera eum Haereticis. sed etiam militares suppetiae illicitae sunt. Exemplum illustre nobis prae- herit sacrae paginae in Amasia Rege ., qui cum certo pretio exercitum aliquem a filiis Israel eonduxisset . jussit Deus, ut eum abs se dimitteret , eique exprobravit. quod non in Deo potius spem luam ac fiduciam a posuisset; deuia illico paruit, nulla ha- ita ratione periculi aut i inpensarum, insignem ei victo
riam contra hostes suos largitus est. f. Illa foedera cum Haer licis licita sunt, quae aut belli sopiendi, aut commercio rum exercendorum causa si-unt ; quale fuit illud Isaacicum ι Abimelecho, de quod
etiainnum viget Hispaniam inter de Angliam. I. Inito sem-l eum Haereticis foedere , aliove Pacto , quod nee Religioni , nec bonis moribus adversetur, de juri urandi insuper sanctitate firmato, omnino servanda est fides publica; per ejusmodi enim Sacramentum Deus ipse in pactorum testem vΟ-catur , de veluti sponsor proinmissi adimplendi ' utriusque
partis consensu constituitur de arbiter , ut castiget deinde eum pro merito , qui datam fidem violaverit e te sane grave esset , eum mendacis testem facere. Nec ulla alia apud omnes gentes de Nati
nra conventorum pactorumque est securitas, quam jurisiurandi religio , qua s ad
fallendum abuterentur, Iuerent omnia orbis commercia , neque ullae unquam fi mae induc iae , aut pax con cludi possent. Verum, etsi nulla intercedit Sacramenti religio,pactiones tamen compleri debent ; etenim eκ ipsa veritate , fidelitate , de justitia oritur in illis obligatio quaedam mutua , de communis omnibus Gentibus ἄb mimus tuum esse Dominum ,