장음표시 사용
41쪽
potest. Cum itaque anti uorum praeclaris operuin studijs usus, multis eorum scrutatis undique libris, praevia gratia Dei, aliquatia clei profecerim, ne digne redargui possim, ac diui alieni semper scrutator operis, nihil reponens, aut posteris perlaborans; quae occumrerunt prae oculis relatu digna decrevi, prout gesta sunt, descrμbere. Ea quidem Lectoribus multum erodesse suspicor, uam dum rerum, atque hominum eventus examinant, atque cernunt, quid vitent, quidve sequantur, ibidem exemplo capiunt. Verum ne me ignarum modicitatis ingenij mei larte Lectores putent, dua viribus maiora promitto, protestor, volui plures ad hoc inducere
aptiores, si potuissem . Ne itaque tam monstruos e rerum moles , quas testis aetas nostra vidit, quasque ipsa horribilis, & nova r rum enormitas mirabiles, ac relatu dignas enecit, pereaut imo via vant memoria, rem arduam aggredior, non sine praesumptione , tantum opus Quaens, onus scilicet viribus impar meis; verum spero, quem inconditus sermo meus a lactione reijciet, ipsa miranda rerum novitasquadam delectatione aliquando poterit provocare Lectorem. Dignum itaque, atque aptum narrandis rebus principium quaerens, diuque haesitans suspenin mentis calamo, tandem de Serenissimi, ac mirabilis Principis Henrki de Luciniolo , quem primum nostra aetate Imperatorem vidimus, in Italiam adventu imprimis tractare aptius visum est, qui magna micribendi. causam nobis dedit. Verum eri quam initium narrangi facta ui Ambrosianae Urbis situm , originem ,& vicina sibi loca ab init , . & per tempora successiva exponere paucis libet. Cujus Urbis am. gustias, & labores , saltem quos ipsi vidimus, mandare posteris
T T T multis excepimus documentis, Tubal nepos Noe ex terito I filis eius Japhet, qui Hispanos,& Italos genuit, natus primus per ora maris Venetiarum veniens hanc partem Europa , quam appellamus ualiam, intravit, & Urbem constituit, quam 1 ratibus, vento, & navibus, quibus ministrantibus iter ejus illuc venerat, Ravennam dixit.. Cujus fit ius Subrex per Liguriae campos veniens hunc stibi gratum situm vistans inter Ticenum, de Addam , ele estiam, urbem aedificans, uuam suo nomine Subria Diqitigeo by Gorale
42쪽
appellavit, ut Papias meminit. Ab hac Subriae Civitate icta postmoelum coiit rata inter utrumque flumen Subria dicta fuit, ut ex dictis Sycardi, & Eutropij colligitur. Hoc nominis signum per Ticeni litora adhuc Ambrosianus ager tenet, licet corrupto vocabulo de Subria in Seprium mutato flapius sono linguae reductum sit illud nomen. Nam Noe, qui secundum Eustodium, & Gra phiam aurea: Urbis cum duobus filijs suis post diluvium natis per mare navigans non longe a loco, ubi nunc Roma est, Italiam in trans Urbem statuit, quam suo nomine dixit. Noe Hebraicam, di deinde Saturnus Graecam linguam his Italiae partibus attulere Post modum vero regnante in Italia Latino ipsius Saturni post multa tempora succcubre, quem nunc tenemus, Latinus sermo
nobis datus est , qui a Princi- Latino ipsium nomen sumsit. Ue rum ante Latini sermonis originem Tuscos ex Asia in Italiam profectos accipio, ut ex T. Livij dictis, atque alijs antiquis historijs colligi mihi posse videtur. Nam, ut idem testa tu r Livius, Tuscorum opes ante Romanum imperium adeo l. atae, magnificaeque fuere, ac terra, marique patuere, ut inter utrunὶque mare cuncta
tenerent, superum scilicet, atque inserum , quibus Italia Insulae modo cingitur. Quantum etiam Etrusci potuerint, utriusque maris nomina argumento sunt. Nam alterum communi vocabulo Tulcum, alterum Atriacum ab Atria Tustorum Colonia voca verunt Italicae gentes. Hm ipsa maria a Graecis Tyrrhenum, &Atriacum appellata sunt. Hi autem Tusci primum quod inter - Appenninum montem, & inserum mare agri situm est, positis ibi duodenis urbibus occuparunt,deinde totidem Urbes inter Padum, & Alpes, quarum primordia fuerunt Tuscorum Colaniae illuc missae, a se conditas possidentes, & Liguriam, & cetera loca cir cumstantia excepto angulo Venetorum , qui sinum maris colunt, usque ad Alpes Gallicas , atque Germanicas tenuere, donec regnante Prisco Tarquinio Romae inde Gallica gente vi pulsi sunt Nam ut ipse Livius meminit lib. F. primae Dec. eo te e Celta- .rum , quae tertia pars est Galliae, penes Bituriges summa imperii erat. Hi Celtico Regem dabant ; Ex quibus nomine Ambiga tus tunc Rex erat virtute, ac fortuna tum sua , tum publica praepe lans , in cujus imperio Gallia adeo stragum , atque hominum fert lis fuit, ut a nitantem popuIi multitudinem haud facile regendam videas, eo jam senescente ex aerare Praegravante turbar - E gnum '
43쪽
gnum voluit. Cujus rei causa impigros iuvenes Bellovesum, &Segovesum sororis filios ad se vocans, eos se missurum dixit, in quas Dij dedissent augurin sedes; quantum ipsi vellent numerum hominum excirent, ne qua gens arcere advenientes posset. Tunc Segoveso sortibus Hernici saltus dati, Belloveso vero latiorem in Italiam sortes dederunt viam. Hic quod populis admodum regio abundabat, Bituriges, Amenos , Senones, Eduos, Ambares, Carnutes, & Aulercos excivit, prosectus ingenti multitudine peditum, equitumque in Transalpinos venit. Alpes inde oppositae erant, easque insuperabiles existimabant, quippe nondum ulla inde via fuerat, quod continens memoria foret, nisi, si credere fabulis lubet, Hercule jam superatas fuisse dicebantur. Cum itaque ut septos altitudo montium teneret Gallos, circumspectarentque quonam per iuncta Gelo juga in alium orbem terrarum transire viderentur, iurasse dicuntur, ut quem primum, in terram egressi occuparent locum, patentibus silvis, communirent. Per Taur,
nos , Iuliaeque Alpis saltus transcentirunt, fusisque acie Tuscis haud procul a flumine Ticino,cum, in quo conscenderant, agrum Subriam appellari audissent, cognomine Insubribus pago gdu rum , ibi omen sequentes loci condidere Urbem Mediolanum ain Pellantes . Alia subinde manus Germanorum scilicet Boij Titonio Duce vestigia priorum secuta, eodem saltu, favente Belloveso, cum transcelidissent Alpes, ubi nune Brixia , & Verona Urbes sunt, locos tenuere. Considunt post Salunij, quippe antiquam gentem laevos Liaures incolentes circa Ticinum amnem Appenninum, deinde Bou, Liguresque transgressi, cum iam inter Padum, ω Alre onmia tenerent, Pado ratibus trajecto, non Etruscos m do, sed etiam Umbros agro pellunt. Intra Appenninum tamen sese tenuere.
Post hos longo temporis intervallo Duce Brenno Senones ita
Italiam venisse conrtio, quos dulcedine frugum, & maxime vini, quemdam Clusinum nomine Aruntem provocasse serunt . . ira corruptae uxoris Alucumenae, cujus ipse Arons tutor fuerat, cum ipse iuvenis adeo potens mret, nec ipsius injuriae ultio, neque
Poena e3peti posset, nisi externa vis quaesita foret. Hic Arons
44쪽
transeimtibus Alpes Gallis ad expugnandum Clusium dux, atque auctor fuit. Clusini novo bello territi, cum multitudinem, atque
novas krmas hominum cernerent, & genus armorum, audirentiques em Tusco rum acies inter Padum, & Alpes ab ipsis rufas, licet nullum isdus, aut χcietatis jus cum Romanis eis Eret, nisi quod Uejentes consanguineos adversus populum Romanum non defendissent, Imatos tamen Romam, qui auxilium pelmnt, G. sere. De auxilio nihil impetratum est. Legati missi, qui Senatus , ae populi Romani nomine agerent cum Gllis, ne a quibus nubiam injuriam accepissent, socios populi Romani, & amicos oppugnarent; Romanis eos quoque bello, si res cogat, tumviri esse. Sed melius visum, bellum, si posset, amoveri, & Gallos novam gentem pace potius quam armis cognosci. Mitis legatio, ni 'taroces legatos, barbarisque magis, quam Romanis similes habuisset. Quibus postquam mandata ediderunt in consilio Gallorum res msum datum mit: Etsi novum nomen Romanorum audiant, tamen credere viros Brtes esse , quorum auxilium a Clusinis in reu fidae
imploratum, & quoniam legatione adversus se maluerint, quam armis tueri sectos, nec se quidem pacem, quam illi afferant, asipemari, si Gallis egentibus agro, quem latius possideant, quem colant, Clusini partem finium c emant, aliter pacem impetrari non posse, & responstim coram Romanis accipere velle, & si negetur ager coram eisdem Romanis dimicaturos, ut nunciare poΩ sint domi, quantum Galli virtute ceteros mortales praestarentia odnam id jus esset agrum a p'ssessoribus petere, aut minari a ma Romanis quaerentibus, de quid in Etruria Gallis rei esset, cum Galli in armis se jus serre, & omnia sortium virorum esse ferociter dicerent, accensis utrinque animis ad arma discurritur,&praelium conseritur. Ibi jam urgentibus Romanam urbem fatis Legati comtra jus gentium arma capiunt. Nec id clam esse potuit, cum ante figna Tuscorum tres nobilissimi Legati gentis Fabiae Romanae juventutis sortissimi pugnarent. Tantum eminebat temerarius arismorum vigor, plerumque consili, immemor. inin etiam 4Fabius unus ex Romanis Legatis evectus extra aciem equo quendam ex ducibus Gallorum ferociter in ipsa signa Etruscorum incursan..tem perlatus transfixum hasta occidit, spoliaque eius lesentem agnovere Galli; illico tota acie Romanum i gatum esse signum .
45쪽
natues Romanis. Erant ex Gallis, qui illico Romam eundum cercserent. Vicere seniores, ut legati prius mitterentur questum, po-nulatumque, ut pro jure gentium violato Fabij dederentur. L gati Gallorum cum, sicut erant, mandata exposuissent Senatui,
nec factum placebat Fabiorum, & jus postulare barbari videbantur. Sed ad cernendum quid juris erat in viris tantae nobilitatis obstaiat ambitio. Itaque ne penes Senatores culpa esset, siquid inde sinistrum accideret, cognitionem de postulatis Gallorum ad populum rejecerunt, ubi tanto plus gratia, & opes Valuere , ut quorum de poena agebatur , Tribuni militum Consulari potestate in sequentem annum creati sunt. Quo laeto haud secus quamdignum erat insensi Galli bellum propalam nunciantes ad suos redeunt, eosque relatis incitant. Tunc postquam accepere ulterius honore collato violatoribus juris humani legationem suam elisam esse, flagrantes ira, cujus impatiens est illa gens, confestim signis convulsu , citato agmine iter aggrediuntur , ad quorum p
tereuntium raptim tumultum cum territae Urbes ad arma concurirerent, fugaque agrestium fieret, Romam 2 ὰς magno clamore sanifica ut ε
CAP. III. AT Fabij, & qui Tribuni militum secum creati erant, qui
erant numero sex, ut fit ex pravis initi js, nullo utili consilio capto, nullo sociorum, aut amicorum auxilio expectato, imo nec forte requisito , sic eos praecipites agebat commissi criminis furor, ut non minus temere conductu eorum pugnatum sit, quam sua legatione peractum. Nam estenuantes etiam famam belli, subito, ac tumultuario exercitu in occursum hostium tendunt ad decimum tertium lapiciem parum insta viam Tiberinam, ubi cunia multitudinem hostium cernerent, sua paucitate perculsi, extenua tis in cornua copijs, ne circumveniri multitudine hostium possent,
frontem tamen aequare nequeuntibus, contra hostium acies se e ponunt. Primo impetu Romanorum acies fusa, quorum cum
nihil apud Duces, nec milites soliti ordinis foret, pavor, & fuga
animos Occuparat, tanta eorum oblivio fuit, ut major pars Vehios hostium Urbem, cum Tiberis arceret, quin Romam recto itinere
ad conjuges, ac liberos laserent. Qui autem hostis gladium a ter-- M
46쪽
go insequentis, & fluminis undas evasere, plerique, imo major pars incolumis Vehios profugit. Unde non modo praesidi j quicquam, sed ne quidem nuncius Roma m missus est. A dextero cornu quod procul a flumine, & magis sub monte steterant, Romam omnes petiere. Et nec claus S etiam portis Urbis, inane Capito lium confugerunt. Ubi, capta, & incendio posita reliqua Roma, obsidione sola iuventus, quae de confictu Romam evaserat, turpi. ter clausa fuit, senibus mortem ratius elisentibus, quam obsessb. tum inopiam augere. Gladijs datis haec juventus consumta foret, ac serditum nomen Romae , nisi postinodum prudentis, de egregij Camilli,qui tunc invidia Civium XV. millibus granis aeris damnatus exulabat ab Urbe, virtute, confusis barbaris liberata, ct ingratis civibus Urbs reddita foret. Tunc cum in Capitolio obsessi adeo fame, ac morbo affecti, &stationibus, ac vigilijssae perati, ut obruerent infirmum corpus arma, se auro redimebant, si larium sivisset, utpote si fidelis Camilli parumper tardasset eventum. Qui superveniens oblatum aurum stedae redemptionis pretium in statera jam positum de medio auferri, & Gallos sum moveri jussit, allegantes sese pactos esse, quibus eam pactionem raram esse negavit. Quae postquam ipse Dictator creatus foret Dictator etenim creatus fuerat exul, & absens injussu suo ab inferioris juris Magistratu in denunciavit Gallis, ut ad praelium expedirent, & duobus praeliis commissis adeo utroque filsos assi, xit Gallos , ut vix superesset nuncius , ut refert Livius memo.
C 'AP. 1 RHI Galli, ut ex his aestimo, priusquam Clusium, ac Romam
accederent, Μediolanum jam dirutum renovarunt, Tic, num civitatem, quae nunc Papia vocatur, fundarunt, Brixiania aedificarunt, eteniam a Brenno dii ha fuit Brixia. Verum alios scripsisse reperio ipsum Brennum a Romanis confusium in Su Viam redijsse, & post multos annos resemiis viribus in Italiam iterum cum maxima armatorum copia veniens Mediolanum , & plures urbes Italiae, quas primo ejus adventu , prius. quam cum Romanis contulisset vires , destruxerat , quasi penitus reparavit, pluresque de novo .construxisse struat ad ins
47쪽
pugnandum iterum Romanos frustra rediens . Unde Gotho.
Nam quo Heb Roma dicta Verona sonat. Brixia fundatur , Ticina Papia paratur, Et Mediolanum Meno μιagente novatur.
C A P. V. EX his autem , quae recitat T. Livius de adventu Gallorum ita
Italiam tractans, colligi potest ducentorum annorum ruisse statium inter adventum Bellovesi , qui de Subria Mediolanum tacit, & Brenni qui Mediolanum renovavit , & Papiam fundavit, ut dictum est. Deinde post multa tempora recentissimi adven rum Longo di una cum NMyno Rege suo Italiam accessere ,
qui totam fere Italiam primitus occuparunt , sed demum intra fines hujus tractu&terrae , quam nunc Lombardiam dicimus, sese tenuere,1 quibus haec contrata ipsum Lombardiae nomen sumsit. Hanc gentem Ybor , & Λyones cum Gambara matre sua de Scirutinavia, quae est in finitias Germaniae iuxta Oceanu eorum primi Duces cum parvulis,& uxoribus attraxere,quibus necessitas exili, ductis sortibus evenerat, ut ceteris minor impia viimularet. Nam ipsa regio tunc tanta erat gentis multitudine populata , ut nec ter rarum fructus sufficerent alere tantam gentem. Nec mirum cum ipsa contra in sub Arcto sita, a solis astu remota, ideoque alendia corporibus hominum apta plus quam ceteris germinans, Germania dicta sit. Hi Germanici postmodum in itinere a longis bardis, sive a longis barbis Longobardi dicti sunt . Nam per multos annos, ac per multas hominum aetatessub pluribus Ducibus, sive Regibus successive incertis sedibus vagabundi , priusquam ad Italiam pervenirent, cicem de se Reges successive habuerunt, quorum deci. mus fuit robustissimus Alboynus, de quo dixi. Post quem plures in Italia regnaverunt Reges, quorum plerumque fuerunt sedes inistra Ticinum, & Addam, aliquando indiolani, sed plerumque Papiae, cum inter utrumque fluvium eo tempore nullae aliae urbis Drent. Haec de Urbis nostrae situ , atque incolis dlata, quae etiam timeo ne lectori taedium dederint, sufficiant. Scribere enim m
Minci Imperatoris Henrici gesta promisi. Verum ut debitus hin
48쪽
nor detur rebus,priusquam de tanto Principe sermonem teneamus, faciam ne velut illotis manibus ad laeta convivia discumbentes tu
dicitate nimia redarguamur. Praelari placet in lame modum.
C A P. VI.HUmanum germ tanta utriusque parentis vitio fragilitatia
laborat, ut ejus misera conditio prona naturali , α labilis ad peccandum non modo ad conservationem , verum
etiam ad esse sui exigat, ut sancto, & justo regimini suppon
tur , quo correctis viiijs , ac depulsis erroribus salubriter in pace quiescat. Inde duo luminaria mundo divina videntur provisione statuta, ne qua sui parte destituta mimine titubet compositio tam riobilis creaturae , Papalis scilicet dignitas, & Im- Perialis potestas, quibus terrarum orbis universitas tam in spiritualibus , quam temporalibus gubernetur. Neque ullo rure quisquam ab his subtrahere sese putet, cum ceteris animalibus. quibus nullum inest rationis regimen, ad nostrum, ut puto, urgen te natura istummodo documentum habere principem, & sub ipsis timere datum sit, ut aperte videmus. Nonne mmdum tremor Leonem sibi Regem esse demonstrat Aquilam pavent aves ut Dominam. In apibus asseritur esse rector unus, quem etiam vulso ipsarum esse Principem appellamus. Itaq; natura omni arte Clamor cuncta animalia praeter hominem praeesse, ac subesse docet. Solus homo, sicut expedit,im re, aut parere nesciens requi scere nescit in pace. verum cujus sit ille desectus, aut unde prodeat tam lethueri causa mali nescio, sed a Regnante, ut videmus ,
plerum procedit, qui ad conservandam justitiam, sine qua nihil recte asitur, eminenti loco locatus plerum; deficiens vitio, vel de-λ tu tuo indignus incitur, & indignitate despicitur. Estne ire avibus Aquila, in bestiis Leone nobilior E Cur inter homines, qui
ceteris praeesse desiderat, ut veneratione dignus sit, virtute ceteros non ex is λ Saltem omni carens iniquitatis aculeo Princeps apum exemplo sit, ut neminem iratus indat . Procedit etiam a subditis, quos morum discordia nimium turbat, aliquando causa mali. Nam nulla profecto pax, aut concordia erit in populo, quem uniformitas voluntatum vinculo justitiae collisata non excitat ad studium communia boni, quae sola exprimitur unilami
49쪽
motu, & dependet ab unitate uoluntatum populi: Haec vero unditas humani generis bene disposita non nisi per justum Principem,&Μonarcham seliciter perducitur in effectiam, qui suis. sacris i gi. bus subditos ordinet, & disponat, quae si serventur ad unguemia, vincula sunt societatis humanae. . Quis itaq; Princeps quovis nomine censeatur, aut quamvis mundi partem inhabitet, si se tam neni animal rationale fatetur, negabis se justo Romanorum inruperio rationabiliter sore subiectum, quocum si gesta revolvo,totius
Mundi principatum, quod Imperium appetitamus, liquet sibi cc litus fore concessum, N per duellum utpote justo bello partum. .
Di tum diutius fuerat , & possessum, in unum contulit, in peribitam scilicetJulij Caesaris, & eum Imperatorem nominam Monarcham, & Ρrincipem mundi secit. Unus igitur Creator omniumDeus est, unus Papa, & unicus Imperfor , cui aboredivino praecipitur tri tum dari. Hujus dignitatis elee Eo atq; Sedes inmani Imperii tempore Constantini Imperatoris adGrs os transi tae sunt, qui gravi morbo leprae intercessione B. Siluestri Pontificia liberatus ad eam partem Graeciae accessit, ubi conditam a se ut hem Constantinopolim appellavis Inde in Germaniam eam et Gioneinlegimus au ruate Sedis Apostolisu devolutam Graec
rum ignauia, dum eorum subsidia stultra lueris, ac legationibua implorantem Ecclatam saevientem Astalphum Longobardorum Regem persequi, Sopprunere. passi sunt. Cujus inimicitiam C rolus Magnus rei ens, sem au partes Italas transserens propulsare curavit. Qui Germanorum primus ob io meritum Romanorum fuscepit Imperium. Indigne etenim superis visum hingentibus imperare, qui subditorum injurias propulsare non a
dent, quil crum tyrannorum astulantium monstra mundo regnare iusserunt, ceteros innocentes perdunt. Nonne onmis potestas d
Q per constituta est, ut ejuς potentia,&-mutuis inter se Lios sublatis injurijs popul conquiescat sub sacris legibus vivens , . quas sine Res b. malo violare uequit ulla subdita potestasi Nec . justum puto arbitrium violandi leges dari, cum metu cupiditatis ,
quae possunt scriptis legibus inripitari non sint ullis judicibus m.
50쪽
linquenda. Unde autem, aut qua de causa hujusmodi dignitatis
lectio ad septem Principes Alamaniae pervenerit, non cognovi, utpote Archiepiscopos Maguntinum, Coloniensena, Trevirentem, Comitem Rheni, Ducem Saxoniae , Marchionem Branciburgensem, & Reges Bohemiae, qui olim Ducis titulum habebat . Hic tamen non est vocandus, ut dicitur, nisi cum ceteri discordant.
CVm itaq; post cicrae memoriae obitum Regis Alberti vacaret Imperium , & praefati Sectores hujusmodi prosequendae
electionis causa convenientes in unum inter se dissiderent, Phili in pus Rex Francorum in spem Imperialis dignitatis adductus, precibus nec non Pontificis,& quorumlibet amicorum intercessionibus Eiectores solicitare coepit, de quorum numero illi erant, quibus tantae dignitatis jura,& jurisdictionis honorem obtinere animus, & amplior cura fuit. Caeteros, quos precibus aut donis , aut spe illectos curare senierunt fauorem Regis,adorti rogitare coeperunt, ne qui suimet fauoris, honorisve promptiores forent alijs conce-dant, idq; si tantus Gallorum Rex obtineat, occupandi deinceps jus Imperij initium Gallicae nationi fore dicentes . Cumq; inter ceteros, quos tetigerat favor Regis, Archiepiscopus Treverensis tetracior soret propositi, & durior ad placandum, in ipso negotio tanto imminente periculo haud temere provisum est. Nam Et ctores confestim, ut reprimatur omnino Gallici Regis mentio apud Archiepiscopum supra dictum, quod, ut creditur, expectabat, Teutonum nominant cariorem sibi.
C A P. IX. ITaq; Henricum Comitem de Luctaborg Fratrem Ipsius Ar
chiepiscopi Treverensis non tam strenuitate morum, ac virtute animi dignum, licet fortunae viribus , & potentia pleri'; Primcipibus Germaniae impar soret, cune i cognito periculo unanimes elegerunt. Qui ipso anno a dilatiuitate Domini MCCCVIII. apud Aqui ranum solemniter coronatus est . Hic admodum . magnanimus quamplurium praedecetarum suorum vestigia mi-ui me secutus est, quorum nostra aetate nullus aureum, neq; sese F reum Diuitigod by Corale