Auli Gellii Noctes atticae

141쪽

dixi, testas ex alia atque alia coeli parte sare, haud scio sequutus opinionein multorum temere dixerim P. Nistidii in secundo librorum , quos de vento composuit, verba haec sunt Etesia laustri anni rersarii secundo Sola flant considerandum igitur est quid siti secunda Sole. A P. XXIII. Consultati dijudicatioque lacorum facta ex comoedia MDnandrio Caecilii, qssa Plocium inscripta est. Comoedias lectitamus nostrorum poetarum sumtas ac versas de Graecis, Menandro ac Posidio aut Apollodoro aut Alexides quibusdam item aliis comicis. atqui quum legimus eas, nihil sane displicent, quin ispide quoque venulte scripta videantur, prorsus ut omelius posse fieri nihil censeas. at enim si conseras: componas Graeca ipsa, unde illa venerunt, ac singula considerate atqtie aptu junctis alternis lectionibus committas, oppido quam jacere atque sordere incipiunt, quae Latina sunt ita Graecarum, quas aemulari nequiverunt, facetiis atque luminibus obsolescunt. Nuper adeo usus huius rei nobis venit. Caecilii Plocium lege- ibamus halidquaquam mihi & qui aderant displicebat. Libitum cst Menandri quoque Plocium legere, a quo Lilam comoediam verterat sed enim postquam in manus Menander venit, a principio statim, di boni quantum supere atque frigere, quantumque mutare a Menandro Caecilius visus es, Diomedis hercle arma: Glauci non dispari magis pretio existimata sunt accesserat dehinc jectio ad eum locum, in quo maritus senex super uxore divite atque deformi querebatur, quod ancillam suam, non inscito puellam ministerio, S: facie non inliberali, coactus erat venundare suspectam uxori quas pellicem :nihil dicam ego quantum distera versus utriusque exi-

142쪽

NOCT. ATTICAE. Lib. 2. 69rsusci sit satis aliis ad judicium faciendum exponi. Menander sic: Giειοι Κρεωαλία λαζειν vii, δέκα τάλαν a

Caecilius autem sic v N. I demum miser est, qui erumnam suam nequit Occultare. A. Fer ita in uxor forma Iactis facit. Si raceam , tamen indicium est quae, nisi ii irim, itinias ire tola babet; qui sapit, de me discet qui, Vota dioiles si plus, libere serpis, salva urbe atque arce. sua mihi quidquid placet eo privatu in re serpatismet Dum ejus mortem inhio, egomet vivo mortuus Inr vivos ea me clam se, cum mea ancilla ait Consuetum id me arguit ita plorando, orandos Diodo atque objurgando me obtudit , uti eam Venumdarem nunc credo inter suas aequalis Et cognatas sermonem serit: Quae vostrum fuit Integra aetatula, quae hoc itidem a viro Impetrari suo. d ego anus modo rei, pellice ut meum privarem viri PDaec erunt conciuia hodie dissero sermone viser.

Praeter venustatem autem rerum atque verborum in

Arobus libris nequacitra parem, in hoc equidem soleo mimum attendere; quod quae Menander praeclare c

i ci apposite,

143쪽

τό Au LI GALLII apposite xsacete scripsit, ea Caecilius nequaquam po-xuit, ne quidem conatus est, enarrare sed quasi minime probanda praetermisit mali nescio quae mimica inculcavit, Millud Menandri de vita hos aut media sumtum simplexvi verum delectabiles, nescio quo pacto, omisit idem enim ille miritussenex cum alicro sene vicino colloquen*, uxoris locupletis superbiam

deprecans, haec ait:

Caecilius vero hoc in loco ridiculus magis quam Pe sonae isti, quam tractabat, aptus atque conveniens v deri maluit sic enim haec corrupit rS E. Sed tua morosane uxor quas est e M A. Quam et rogatae S F. ustandem M A. Tadet nuntionis , qt mihi,

Ubi domum adpeni ac sedi, extemplo sartum Dat jejuna anima. E. Nihil peccat de savio. Ut devomas volt quod foris potavers. Quid de illo quodue loco in utraque eomoedia posito existimari debeat manifestum est cujus loci haec serme sententia Filia hominis pauperis in pervigilio vitiata est ea res clam patre fuit: habebatur pro virgine ex eo vitio gravida mensibus exactis parturit servus bonar sttigi, ouum prosoribus domus staret, propinquare partum herili filiae, atque omnino vitium esse oblatum ignoraret, gemitum & ploratum audit puellae in inter perio enitentis timet, irascitur, suspicatur, misere tur, dolet hi omnes motus ejus, assectionesque animi, in Graeca quidem comoedia mirabiliter acres Millustres: apud Caecilium autem pigra haec omnia, deterum di-

144쪽

NOCT ATTICAE. Lib. 2. Lmtate atque gratia vacua sunt. Post, ubi idem servus percumstando quod acciderat repperit, has apud Me-tnandrum voces facit: Ad horum autem sinceritatem veritatemque verbo rum an adspiraverit Caecilius consideremus versus sunt hi Caecilii trunca quaedam e Menandro dicentis , consarcinantis vertia tragici tumoris: --- - Is demum infortu1iutus est homo Pauper, qui educit in egestate liberos: Fortuna ores sit continuo pareat.

Nam opulento famam facile occultat factio. Itac'e, ut supra dixi, quum haec Caecilii verba seorsum lego , neutiquam videntur ingrata ignavaque et quum

autem Graeca comparo& contendo, non puto Caecilium sequi debuisse quod assequi nequiret. A P. XXIV. De reteri pasmonii, deque antiquis egibus μη tuariis. ΡArsimonia apud veteres Romanos, victus atque

coenarum tenuitas non domestica solum observatione ac disciplina, sed publica quoque animadversione, legumque complurium sanctionibus, custodita est. Legi adeo nuper in Capitonis Atei conjectaneis senatus d Cretum vetus C. Fanni, M. Valerio Messala Coss.sactum in quo jubentur principes civitatis, qui ludis Megaleu

145쪽

Megalensibus antiquo ritu mutitarent, id est, mutua in ter sese dominia agitarent, tu are apud Consules verbis conceptis, non amplius in singulas coenas sumtus esse facturos, quam centenos vicenosque aeris , praeter olus& far vinum; neque vino alienigena, sed patrio, usuros , neque argenti in convivio plus pondo, quam libras centum illaturos. Sed post id senatusconsultum lex Fannia lata est, quae ludis Romanis, item ludis plebeiis&Saturnalibus, Waliis quibusdam diebus, in singulos

dies centenos arris insumi concessit, decemque aliis di bus in singulis mensibus tricenos caeteris autem y I-bus diebus denos hanc Lucilius poeta legem gnatquum dicit: Fanni centustisque misellos.

in quo erraverunt quidam commentariorum in Luci lium scriptores, quod putaverunt Fannia lege perpentuos in omne dierum genus centenos arris statutos centum enim aetas Fannius constituit, sicuti supra dixi , senis quibusdam febus, eosque ipsos dies nominavit aliorum autem dierum omnium in singulos dies sumtus inclusit intra aeris alias tricenos, alias denos Lex deinde Licii ita rogata est, quae quum certis diebus, sicuti Fannia, centenos aeris impendi permisisset, nuptiis ducenos indulsit caeterisque diebus statuit aeris tricenos quum carnis aridae, salsamenti certa pondera in singulos dies constituerit: si quicquam esset natum e terra, vite, arbore promisce atque indefinite largita est. Hujus legis Laevius poeta meminit in Erotopaegniis. Verba Lar-yi laaec sunt, quibus significat oedum, qui ad epulas fuit

allatus, dimissum, cenamque ita , ut lex Licinissam. es et pomis oleribusque instructam 'lI ex Licinia, inquit, introducitur: Lux biquida haedo redditur.

Lucilius quoque Wis istius meminit in his verbis re geri viten ai im. Postea L. Sulla dictator, quum e cibus;

146쪽

mus istis situ atque senio oblitteratis plerique in patrimoniis amplis helluarentur,is similiana pecuniamque sitam prandiorum gurgitibus prolui sient, legem adi palum tulit, qai cautum est ut halendis, idibus, nonisque diebus Menim is feriis quibusdam sollemnibus sestertios triceno in coenam insumere jus potestasque eiasees c ter saudem aliis diebus omnibus non amplius terinnos. Praeter has leges Emiliam quoque legem invenimus qua lege non sumtus coenarum , sed ciborum genusin modus praesinitus est Lex deinde Antia praeter sumtum aeris id etiam sanxit, ut, qui magistratus csset,

magistratumve capturus esset, ne quo a coenam, nisi ad certas personas itaret. Postremo lex Iulia adpopulum pervenit Caesare Augusto imperantes qua prolestis quidem diebus ducenti finiuntur halendis, idibus, nonis, aliis quibusdam festivis trecenti nuptiis autem & repotiis, s mille Esse etiam dicit Capito Atejus dictum , Divine Augusti, an Tiberii Caeseris, non satis commemini: quo edicto per dicrum varias sol Iemnitates trecentis, s adusque duo milia sumtus coenarum propagatus est ut his saltem finibus luxuria

effervescentis emta coerceretur.

A P. XXV.

sui Graci αναλο, in quid contra νωμαλια τocent. N Latino sermone, sicut in Graeco, adii ναλογία sequendam putaverunt , alii νωααλιαν λ αλογία est similium similis declinati, quam quidem Latine proportionem vocant. A ω ιλία est inaequalitas declinationum consuetudinem sequens. Duo autem Graeci Grammatici illustres Aristarchus & Crates summa ope , ille Abαλογα, hic ἀνωμαλlis defensitavit M. Varronis ad Ciceronem de lingua Latina liber octavus nullam

observationem similium docet, inque omnibus pae-E 3 ne

147쪽

ne verbis consuetudinem dominari ostendit. Sicuti quam dicimus , inquit, lupia lupi, probus probi. lepus Dporis item paro paravi, lavo lavi, pungo pupugi , tunda. tutudi, o ita pinxi quumque , inquit, a camo prodeo ct poto, ct caenatus sum , ct pransus sum , potus sum dicamus i ab adstringor tameni extergeoro uxor, adstrinxi ct exterso Iaνi dicimus. item quum dicamus ab Osci, Tusco Graci, Osce, Tusce ira: γ

Gallo tamenis a Maur Guillic o Maurice dicimus. item a probus probe a doctus docte, sed a rarus non dicitur rar , sed alii raro dicunt, alii areiiter. Idem M. Varro in eodem libro Sentior, inquit, nemo dicit, id per se nihil est assentior tamen fere omnes dic t. Sisenna unus assentio in senatu dicebat: ct eum se multi secuti neque tamen incere consκetudinem potuerunt sed idem Varro in aliis libris, multa pro ἀναλο,α tuenda scripsit. Sunt igitur hi tamquam loci quidam communes contra ἀναλογίαν dicere, citem rursus pro ἀναλογία. A P. XXVI. Sermones M. Frontonis. Favorini philosophi de generibus

colorum, vocabulisque eorum Graecisis Latinis atque

inibi color spadix cujusmodi fit. FAvorinus philosophus , quum ad M. Frontonem

consularem pedibus aegrum viseret, voluit me quo 'que ad eum secum ire ac deinde, quum ibi apud Fro tonem plerisque viris doctis praesentibus sermones decoloribus vocabulisque eorum agitarentur , quod multiplex colorum ficies appellationes autem incertar exiguae serent Plura sunt, inquit Favorinus, in sensibus oculorum, quam in verbis vocibusque colorum discrimina. nam, ut alias eorum concinnitates omittamus ,

simplices isti rus xvirides colore sngula quidem, cabula, multas autem species disserentes habent. At ire eam vocum inopiam in lingua magis Latina video,*via i t

148쪽

No CT ATTICAE. Lib. in Graeca quippe qui rufus color, a rubore quidem appellatus est sed quum aliter rubeat ignis, aliter sanguis, aliter ostrum , aliter crocum has singulas rufi varietates Latina oratio singulis proliisque Vocabulis

non dein strat, omniaque ista significat una ruboris appellatione, Quum tamen ex ipsis rebus vocabula colorum mutuetur, & igneum aliquid dicit & flammeum sanguineum di croceum desostrinum de aureum. Rusius enim color rubet nihil a colore rus disserunt neque proprietates ejus omnes declarant , autem de ἐρυθρος - ωφοῖν 4 habere quasdam listantias coallaris rufi videntur vel augentes eum, vel remittentes ,

vel mista quadam specie temperantes. Tum Fronto ad Favorinum Non inficias, inquit, imiis, qui lingua Graeca, quam tu videre legisse, prolixis Litorque sit , quam nostra sed in iis tamen coloribus, quibus modo dixisti, denominandis , non proinde inopes sumus, ut tibi videmur i non enim haec sunt sta vocabula rufiinicolorem demonstrantia, quae tu modo dixisti, usuri ruber; sed alia quoque habemiis plura, quam quae producta abs te Grama sunt fulvus enim inmusvi rubi-d de phoeniceusa nititus & luteusin spadix appelli

tiones sunt rufi coloris, aut acuentes eum qicis incendentes, aut cum colore viridi miscentes, aut nigroin-iescantes , aut virenti sensim albo illuminantes nam Phoeniceus, quem tu Graece φοινι is dixisti, noster est,

rutilus, spadix plicenice συού- , qui factus

Graece noster est exuberantiam splendoremque si

gnificat ruboris quales sunt fructus palmae arboris non admodum sole incocti, unde spadicis, phoenice nomen est. Ddica enim Dorici vin an avulsum palma termitem cum fructu fulvus autem videtur

de rus atque viridi mixtus in aliis plus viridis , in aliis plus rus haberem sicut poeta verborum dili

rentissimus , salpam diς it de justidem , fulvos

galeros,

149쪽

ga seros, Diram aurum , ct arenam fulpam , de fulvum leonem si Q. Ennius in annalibus are fulν disit. D-vus contra videtur ex viridi rufo Malbo concretus, sic faventes comae, quod mirari quosdam video, frondes olearum Virgilio dicuntur lare sic multo ante Pacuvius aquam flavam dixit Z favum pulverem cujus versus, quoniam sunt jucundissimi , libens commemini rCedo tamen pedem lymphusavis flavam ut puto em

Manibus isdem, quibus lysii saepe permiissi ab -y

L tudinemque minuam manuum mollitudine. Rubidus alitem est rusus atrior Mnigrore mulio mixtus, luteus contra rufus color est elutior unde ei quoque nomen esse factum videtur. Non ergo, inquit, mi Favorine, species rufi coloris plures apud Graecos, quam apud nos nominantur. Sed ne viridis ouidem color pluribus ab iliis, quam a nobis vocabulis cicitur neque non

Iotuit Virgilius, colorem equi sisnificare viridem v

ens, caeruleum magis dicere equum quam glaucum sed maluit verbo uti notiore Graeco, quam inusitato Latiuo. Noliris autem Latinis veteribus caesia dicta est, quae a Graecis γλαγκῶmo, ut Nigidius ait, decolore caeli, quasi caelia Postquam haec Fronto dixit, tum Favorinus scientiam rerum uberem, verborumque ejus elegantiam exosculatus, Absque te, inquit, uno formian lingua profecto Graeca longe anteisset sed tu mi Fronto, quod in versu Homerico est , id facis Sed quum omnia libens audivi, quae peritis imu dixisti, tum maxime quod varietatem savi coloris enarrasti, e cistique ut intelligerem verba illa ex annali quartodeciamo Ennii amoenissima, quae minime intelligebam et

Verrunt extemplo placiae mare marmore faνo, Caeruleum stumat mare conferta rate pulsum. non enim videbatur caeruleum mare cum marmore lavri

convenire. Sed quum sit ita ut dixisti, flavus color viri-

150쪽

NOCT ATTICAE Iib. illae albo mixtus, pulcher i me prorsiis spumas virentis maris flavum marmor appellavit. A P. XXVII. cu; T. Castricius existis perit super Sallustii verbis Demostheni quibus alter Philippum descripsit, alter

Erba sunt haec gravia atque illustria de rege Phla.

lippo Demost nenis εύρων si αὐτόν Φίλιππον το σκελ πεπηρωμον, τῶν Ο, τάν βουληθῆ μ έρ λοi- 4-- , δίξης aemulari volens Saru Iustius de Sertorio duce in historiis ita scripsit Magna glaria tribunus militum in Histania T. Didio imperatore, magno οι bello Masco , paratu militumis armorum fuit multaque tum ductu ejus curati, primo per ignobilitatem, deinde per invidiam scriptorum celata sunt qua eminus facie sua ostentabat, aliquot adpos cicatricibus O fosso oculo quo ille dehonestamento corporis maximentabatur neque istis anxiit, quia reliqua luriosius re-rinebat. De utriusque his verbis T. Castricius quum pensitaret, Nonne, inquit, ultra naturae modum humanae est dehonestamento corporis laetari Z quidem laetitia dicitur exsultatio quaedam animi cum gaudio Lserventiore rerum expetitarum quanto illud sincerius &humanis magis rationibus conveniens , o m ανέψ ον. Quibus verbii, inquit , ostenditur Philippus non , ut Sertorius , corporis dehonestamento lar-rus, quod est, inquit, insolens Mimmodicum; sed ,' prae studio laudis, honoris, jacturarum damnorum-