Auli Gellii Noctes atticae

191쪽

ri Aut GRLLII Fabricius, uti Rufino consuIatus deferreturi eam vetet, plerisque ammirantibiis, quod hominem avarum, cui esset inimicissimus, creari consulem peteret , quem Ostiliter oderat Fabricius inquid, Nihil est quod miremini si malui compilari quam venire. Hunc Rufinum P stea bis consulaturi dictatura functum censor Fabriciin senatu movit , ob luxuriae notam ccpubdi decem pondo libras argenti facti laaberet id autem , quod supra scripsi, Fabricium de Cornelio Rufino ita, ut in pleraquenistoria est, dixisse, M. Cicero non aliis a Fabricio, sed ipsi Rufino gratias agenti, quod ejus gratias dedignatiis consul esset, dichimis refert in libro secundo de Oratore Verba Ciceronis haec sunt arguta etiam s-gnificati est, quum parva reo saepe Hrbo res obscura e latens illustratur ut quam C. Fabricio P. Corneliint mmo, ut existimaturi, avaruso furax , sed egregis fortis bonus imperator gratias ageret, quod se homo inramcm

consulem fecisset , est praesertim magno ct gravi Nihilo quo mihigratia aga , inquit, si malira compilari Dram

venire.

A P. IX. luid significet proprie , religiosus,' inque diverticula significati vocabuli fius exa fit, ct verba Nigid i Figuli ex commentariis ejus super ea re sumia. NIgidius Figulus, homo, ut ego arbitror, imita M.

Varronem doctissimus, in undecimo commemtariorum grammaticorum refert versum ex antiquo casemine memoria hercle dignum, Religentem esse oportem, religiosum nefas. Cujus autem id carmen sit, non scribit atque in eodem loco Nigidius, Hoc, inquit, inclinamentam semper hujuscemodi verborum utrinosus, mulierosus, religiosus, nummos , signa copiam quamdam immodicam rei s per

192쪽

heto CT ATTICAE Zib. q. I9pt qua dicitur quocirca religiosus is appetabata , qui nimia O superstitiosa religione sese alligaverat , eaque res Wis Uignabatur. Sed praeter ista, quae Nigidius dicit, alio quodam diverticulo significationis religio' pro casto atque observanti cohibentique sese certis legibus sinibusque dici coeptus simili autem modo illa quoque vocabula, ab eadem prosecta origine, diversum fgnificare videntur religiosi dies , Ac religiosa delubra religiosi erum dae dicuntur tristi omine infames impeditique t in res divinas facere ciem quampiam novam

ex M temperandum est quos multitudo imperitorum

praved perperam nefastos appellant itaque M. Cicero inclitio epistolarum nono ad Atticum , Majores, inquit, 1 bi estiorem diem esse voluerunt Aliisnsu pugnae, qsiam

urbs captae quod hoc malum ex illo itaque alter religios etiam nunc diei, alter in vastus ignotas idem tamen M. Tullius in oratione de accusatore constituendo,

religiosa delabra dicit, non ominosa nec tristia, sed ma testui, venerationisque plena. Massurius autem Sabinus, in commentariis quos de indigenis composuit, Religio-μη, inquit, est quod propter sanctitatem aliiquam remo-

iam ac sepositum a nobis est verbum a reuinquendo dictum, quam caerimonia a carendo Secundum hanc Sabitririter 'retationem templa quidem ac delubra, quia ho-nim cumulus in vituperationem non cadit, ut illorum, quorum laus immodesta est, religiosa sunt, quae non ho ac temere , sed cum castitate caerimoniaque ade- ωreverenda .reformidanda sunt magis quam invulganda sed dies religiosi dicti, quos ex contraria causi, propter ominis diritatem , relinquimus iccircori Terentius in He utontimorumenor

Tum, quod dem ei recte est nam, nihil esse mihi , restigio est dicere. Quod si, ut ait Nigidius, omnia istiusmodi inclina-

Teata nimium ac praeter modum significant, iccirco

193쪽

in culpa cadunt, ut vinosus, mullierosus, verbosus, morosus, famosus cur ingeniosus, formosus Miciosus o speciosus, quae pariter ab ingenio formari officio inclinata sunt cur etiam disciplinosui constitosus , i ictoriosus, quae M. Cato ita effiguravit; cur item a cundiosa, quod Sempronius Asellio tertio decimo rerum gestarum ita scripsit, Facta sua stectari oportere; dicta non, si minus facundiosa essent cur, inquam ista, mnia nunquam in culpam, sed in laudem dicuntur; quamquam haec quoque incrementum sui nimium demor istrent Dan propterea, quia illis quidem, quae supra posuit, adhibendus et modus quidam necessarius λ nam Segratia, si nimia quidem atque immodica, de mores , si multi atque varii, ierba, si perpetua atque infrunitor: Mobtundentia, Se fama, si magna Minquieta Minvia diosa sit, neque laudabilia neque utilia sunt ingeniim autem Mescium & formale discipitina consiliit maec victoria de facundia, sicut ipsa virtutum amplitudines nullis finibus cohibentur, sed quanto majora auctioraque sint, etiam tanto laudatiora sunt. A . . uid observatum de ordine rogandarum sententiaris tri senatu, urgiorumque in senatu C. Caseris Co; sulis 31. Catonis diem dicendo eximentis. ANte legem, quae nunc de senatu habendo observatur, ordo rogandi sententias varius fuit alias primus rogabatur, qui a censoribus princeps in senatum lacitus suerat alias qui designati consules erant quidam e consulibus studio aut nocessitudine aliqua adducti, quem iis visum erat, honoris gratia, extra ordinem sententiam primum rogabant. Observatum tamen est, quum extraordinem fieret, nequis quemquam ex alio quam ex consulari loς sententiam primum rogaret Cae- . sar

194쪽

NOCT ATTICAE. Lib. q. Iarsa in consulatu . quem cum M. Bibulo gessit, quatuor. solos extra ordinem oetasse sententiam dicitur ex iis quatuor principem rogabat M. Crassum sed postquam filiam Cn. Pompejo desponderat , primum coeperat Pompejum rogare ejus rei rationem reddidisse cum senatui Tiro Tullius M. Ciceronis libertus resert itaque se ex patrono suo audisi,scribit id ipsum Capito Atejus in libro, quem de ossicio senatorio composuit, scriptum. restituit in eodem libro Capitonis id quoque scriptum est C in inquit , Caesar consul M. Catonem sente

tiam rogavit. Cato rem quam conssulebatur , quoniaminone rep. videbatur, per ici nolebat ejus rei gratia du cendae longa oratione utebatur; eximebatque dicendo die ita erat enim jus senatori, ut sententiam rogarin, diceret ante quicquid vellet alii reio quoad vellet Caesar consul viatorem vocarit eumque , quum sinem non ficerct, pre hendi loquentem ct in carcerem duci usiit senat in consurrexit prosequebatur Catonem in carcerem hac, inquit, inridia facta Caesar destitit, ct mitti Catonem jussit. A P. XL υ quasilaquesint, qua aristoxenus, tias magis comperta, de Pythagora memoriae commendavit, ct quae item Plutarchus eumdem in modum de eodem Pythagoraescrip t. OPinio vetus salsa occupavit convaluit, Pythagoram philosophum non esitavasse ex animalibus item abstinuisIe fabulo, quem κυαμον Graeci appellant. hac opinione Callimachus poeta scripsit: Ex eadem item opinione M. Cicero in libro de divinatione primo, haec verba posuit; igitur Plato se

ε somnum pro cisci corporabs asseclis, ut nihil fit quod

195쪽

errorem animis perturbationemque aserat ex quo etiam Pythagoreis interdictum putatur, nefaba vesceremur; quod habet inflationem magnam is cibm tranquillitatem mentis quaerentibus contrariam haec quidem M. Cicero. Sed Aristoxenus musicus vir litterarum veterum diligentis.

simus , Aristotelis philosophi auditor, in libro, quem de Pythagora reliquit, nullo saepius legumento Pythagoram dicit usum quam fabis quoniam is cibus msubduceret sensim alvum claruigaret Verba ista Aristox ni subscripsi Πυ γάρος δὲ τῶ οαπώων μάλια τὸν κυα

δο, μάλι ς κέουηται αδτω. Porculis quoque minusculis N incedis tenerioribus victitasse idem Aristoxenus refert quam rem videtur cognovisse e Xenophilo Pythagorico familiari suo, ex quibusdam aliis natu maioribus, qui ab aetate Pythagorae haud multum aberant. ac de animalibus Alexis etiam poeta in comoedia, quae Pythagorae vita inscribitur, docet videtur autem de κυαμω non esitato causam erroris fuisse, quia in Empedocli carmine, qui disciplinas Pythagorae secutus est, versus hic invenitur: opinati enim sunt plerique κυαμον legumentum vulgo

dici sed qui diligentius anquisitiusque carmina Empedocli arbitrati sunt, κυάρι, e hoc in loco testiculos gnificare dicunt eosque more Pythagorae operte atque symbolice κυαμους appellatos, quia sint δε et κυειν δεινοὶ metio τῆ κυει genitura humana vim praebeant iccircoque in Empedocli versu isto non a fabulo edendo, sed a rei venereae proluvio voluisse homines deducere. Plutarchus quoque homo in disciplinis gravi auctoritate in primo librorum quos de Homero composuitAristotelam philosophum scripsit eadem ipsa de Pythagoricis

scripsisse quod non abstinuerunt edundis animalibus, nisi pauca cante quadam verba ipsa Plutarchi , quoniam

196쪽

NOCT ATTICAE Iib. . a Ires inopinata est, subscripsi cev τέλης δι nevi,

autem est animal marinum mi surtica appellatur sed

piscibus nonnuli: abstinere Pythagoricos Plutarchus in Symposiacis dicit Pythagoram vero ipsum scuticelebre eit Euphorbum primo se fuisse dictitasse, ita haec remotiora sunt hic quae Clearchus de Dicaearchus m mori, tradiderunt, fuisse eum postea Pyrandrum, dei de Callicleam, deinde seminam pulchra facie meretricem , cui nomen berat ΑIce.

N Mo an adrersiones censoria in veteribas mom emis reperta memoria dignae. SI ouis agrum suum passiis suerat sordescere eumque

indiligenter curabat, ac neque araverat, neque purgaverat; sive quis arborem suam vineamque habuerat derelictui, non id sime poena suit sederat opus cens rium censoresque aerarium faciebant item si quis eques Romanus equum habere gracilentum aut parum nitidum visus erat , impolitia notabatur id verbum fgnificat quasi si tu dicas, incuria cujus rei utriusque aucioritates sunt: N. Cato id saepe numero attestatus est.

A D. XIII Quo incentiones quadam tibiarum certo modosacta sibi cis mederi sint. ΡRoditum hoc plerisque est memotiae mandatum iischiaci quum maxime doleant, tum , si modulis lenibus tibicen incinat, minui dolores ego nuperrimὸ in libro Theophrasti scriptum inveni viperarum morsibus tibicinem scite modulateque adhibitum mederi r seri

197쪽

11 A, L GE L Larser etiam idem Democriti liber, qui inscribitur

λοιμων ἡ λοιMικων κακιῶν in quo docet plurimis homi num morbis medicinam fuisse incentiones tibiarum tanta protius est assinitas corporibus hominum mentibu que; propterea quoque vitiis aut medelis animorum

corporum.

A p. XIV. purratur historia de Hostili Mancino disiio Mamili

meretrice, verbaque decreti tribunorum ad quos a Mamilia provocatum est.

Q Uum librum nonum Atei Capitonis Conlectaneorum legeremus, qui inscriptu de judiciis Dblicu decretum tribunorum visum est gravitatis antiquae plenum propterea id meminimus idque ob hanc causam Min hanc sententiam scriptum est A. Hostilius Mancinus aedilis curulis fuit, is Mamiliae meret ici diem ad populum dixit, quod de tabulato ejus noctu lapide ictus csset, vulnusque ex lapide ostendebat Mamilia ad tribunos plebei provocavit apud eos dixit comissatorem Mancinum ad aedes suas veniste eum sibi fas recipere non fuisse in aede sua sed quum vi irrumperet, lapidibus depulsum tribuni decreverunt aedilem ex eo loco jure dejectum, quo eum venire cum coronatio non decuisset propterea, ne cum populo aedilis age'

i et intercesserunt. .

A P. XV. Uensa a culpa sententia ex historia Sallustii, quam M' mici ejus cum infestatione vialigne reprehenderint. ΕLegantia orationis Sallustii verborumque facundia& novandi studium cum multa prorsus invidia fuit: multique non mediocri ingenio vari conati sunt repre-: hendero

198쪽

Aci et DC E. Lib. ar, hendere pleraque mobtrectare in quibus plura inscite aut maligne vellicam : nonnulla tamen videri possunt non indigna reprehensione quale illud in Catilinae historia repertum est quod habeat eam specio , quasi Parum attente dictum. Verba Sallustii haec sunt. Ac mihi quidem , tametsi haudquaquam par glorias quatin scriptorem auctorem rerum , tamen inprimis ardvava videtur res gestas scribere primum , quod facta dictis exa- quanda sunt dein, quod plerique icta reprehen

deris, malivolentia is invidia dicIa putant ub de magna virtute atque gloria bonorum memores, qua ibi quaβque facilia facii putat , quo animo accipit supra, vel tisicta pro falsis ducit. Proposuit, inquiunt, dicharum causas, quamobrem videatur esse arduum , res gestas scribere atque ibi non primum causam sed querelas dicit non enim causa videri debet, cur historia opus arduum sit, quod ii, qui legunt, aut inique interpretantur quae scripta sunt, aut vera esse non credunt obnoxiam quippe de objectam salsis existimationibus eam rem dicendam magis junt quam arduam quia, quod a duum est, sui operis dissicultate est arduum, non opinuonis alienae erroribus. Haec illi malivoli reprehensores dicunt sed arduum, Sallustius non pro dissicili tantum, sed pro eo quoque ponit, quod Graeci δυχε uaut χαλεπον appellant quod est tum dissicile tum mol stum. quoque, incommodum Mintractabile quorum

verborum significatio a sententia Sallustii supra scripta

199쪽

C A P. XVI. te rotabula quibusdam a Varroneo Nigidio coitra I tidiani sermonis consuetudinem declinatu atque inibi Uaenus quadam cum exemplis veterum relata. M. Varronem i. Nigidium , viros Romani, noris disertissimos , comperimus non aliis ζ, c tos esse Icripsisse, quam senatus, domuis , , μι- λιρι qui est trius casus, ab eo quod est sexatus, Eon sui . hinc patri, domui fluctur, caeteraque his consimilia pariter dixisse. Terentii quoque comici versus in libris veteribus itidem scriptus est: Eius anuis , opinor, causa , quae est mortua.

Hanc eorum auctoritatem quidam e veteribus grammaticis ratione etiam firmare voluerunt, quis domnis datia

vus singularis littera linitus, i , non similis est genitivi singularis , littera addita genitivum singularem , cit ut patri patris , duci ducis, ad caedis Quum igitur, ii uiunt, in casu dandi, huic senatui, dicamus, genitivus ex eo singularis senatui est,&inn senatus. Sed non omnes concedunt in casu dativo senata magis dicendum , quam senatu sicut Lucilius in eodem eas , victa Scanis, dicit, non, victui de anui, in hisce ver

sibus,

auod sumptum atque epula victu praeponi honesto.&alio in loco

Anu noceo, inquit,

Virgilius quoque in casu dandi astedic, dicit , non lectui.

- Teque astectu ne subtrahe noctro. 8e in Georgicis: Quod nec concubitu indulgent. Cajus etiam Caesar gravis auctor linguae Latinae in An ticatone, Unius, inquit , arrogantia superbiaeque dominatuque.

200쪽

Noc T ATTI cae. Lib. . 27 minatuque item in Dolabellam actionis Io I. ibi isti quorum in adibus fanisque posita ct honori erantis ornatu. in libris quoque analogicis omnia istiusmodi sine, i, niter dicenda censet. A P. XVII. De natura quarumdam particularum, qua rapsta perbis V itaendi atque produci barbare atque inscite videntur, exemplis rationibusque pluscula disceptatum. LUcilii ex undecimo versus sunt: Scipiadae magno improbus objiciebat Asellus, Lustrum, illo censere, malum infelixque fuisse. objiciebat, a , littera producta multos legere audio idque eo facere dicunt, ut ratio numeri lalva sit idem inhae -- ctia Conjicere in versus dictum praeconu volebam

in hoc quolie prima verbi praepositio ob eandem eat sam producitur item quintodecimo. subjicit hinc humilem, os erctus posteriorem. subjicit, a littera longa lagunt quia primam syllabam brevem esse in versu heroico non convenit item apud Plautum in Epidico con syllabam productam pro

nunciant,

Age nunc iam, orna te Epidiceri pallium in collum

conjice.

Apud Virgilium quoque, subjicit, verbum producia

plerisque audio. etiam Parnasia laurus Parva sub ingenti matris sesubjicit umbra sed neque ob neque , sub . praepositio producendi

habent naturam neque item, con; nisi quum eam stterae sequuntur, quae in verbis, constituit, , confecit, secundum