Auli Gellii Noctes atticae

91쪽

Gnomonicam, Musicam , ceterasque item disciplinas altiores μαλίματα veteres Graeci appellabant : vulgus autem, quos gentilicio vocabulo Chaldaeos dicere oportet, mathematicos dicit exinde his scientia studiis ornati ad perspicienda mundi opera principia naturae

procedobant ac tunc deni Que nominabantur φυMM .

1 laec cadem super Pythagora noster Taurus quum dixisset , Nunc autem , inquit, isti qui repente nedibus illotis ad philosophos devertunt, non est hoc latis , quod sunt omnino Bώρητοι, Ῥικαι, γεωμεαλι sed legem etiam dant, qua philosophari discant alius ait;

Doc me prim tim doce item alius hoc volo, inquit,

discere, istud nolo hic a symposio Platonis incipere gestita ropter Alcibiadis comissationem , ille a Phaedro propter Lys eri rationem. Est etiam, inquit, pro Iupiter qui Platonem legere postulet, non vitae ornandae, sed linguae orationisque comenda gratia , nec ut modestior fiat, sed ut lepidior. Haec Taurus dicet e solitus novicios phdosophorum sectatores cum veteribus Pythagoricis pensitans. Sed id quoque non praetereundum est, quod omnes smul, qui a Pythagora in cohortem illam disciplinarum recepti crant, quod quisque familia pecuniaeque habebat, in medium dabant coibatur societas inseparabilis, tamquam illud fuerit antiquum consortium , quod re atque verbo appellaba

tur κρινούιον.

Luibus verbis compellaverit Favorinus philosophus a se scentem casce nimis is vetuste loquentem. FAvorinus philosophus adolescenti veterum vel arum cupidissimo, plerasque voces nimis priscas Mignotissimas inritiotidianis communibusque sermoniis bus expromenti, Curius , inquit, Fabricius , Go-

92쪽

timinius antiquissimi viri nostri, his antiquiores Ho-ntii illi trigemini, plane ac dilucide cum suis fabulatistat neque Auruncorum, aut Sicanorum, aut Pelas-ntum, qui primi incoluisse Italiam dicinatur, sed aetatis suae verbis locuti sunt tu autem, proinde quas cura matre Evandri nunc loquare, sermone abhinc multis innis jam desit uteris, quod scire atque intelligere neminem vi , quae dicas. Nonne , homo inepte, utem vis abunde consequaris, accres sed antiquitatem Vs placo ais, quod honesta bones sobria Θο- eae a se vive ergo motibus praeteritis; loquere verbis prae rati s atque id, quod a C. Caesare excellentis ii ac prudentia viro, in primo de Analogia libro staptum est , habe semper in memoria atque in pectore, ut tamquam scopulum, sic fugias insolens verbum.

A P. XL E a tire dides historia scriptor inclytus Lacedaemoniolia acie non tuba sed tibiis esse usos dicit verbaque ejus

sapere reposita quodque Herodotus Halyatte regem Ictina in procinctu habuisse tradit: atque inibi quae danainata de Gracchilistula concionatoria.

A Uctor historiae Graecae gravissimus Thucydides

Lacedaemonios summos bellatores non cornutina

tubarumve signis, sed tibiarum modulis in praeliis usos Herefert non prorsus ex aliquo ritu religionum, ne- rei divinae gratia, neque etiam ut excitarentur at- evibrarentur animi quod cornua litui moliunis; sed contra, ut moderatiores modulatioresque se m quod tibicinis numeris temperatur nihil adeo incongrediendis hostibus atque in principiis pneliorum adsilutem virtutemque aptius rati, quam si permulcti mitioribus non immodice ferocirent. Quum pro- igitur classes erant, Minstructa acies, coeptum

93쪽

, o Au LIGELLII que in hostem progredi tibicines inter exercitum hosita canere incoeptabant ea ibi praecentione tranquilla de delectabili atque adeo venerabili, ad quandam quasi militaris musicae dis iplinam visis impetus militum, ne sparsi dispalatique proruerent, cohibebatur. Sed ipsius illius egregii scriptoris uti verbis licet, qui dignitate fide graviora sunt. υ --αυ- η ξυνοδ γῆν. Aiγ

βαἰνοντες προ ἀλλιεν μὴ λαοπαρειχ ααυτοῖς η αξιμCretenses quoque proelia ingredi solitos memoriae datum est praecinente ac praemoderante cithara gress bus Halyattes autem rex terrae Lydiae , more atque

luxu barbarico praeditus, quum bellum Milesis faceret, ut Herodotus in historiis tradit , concinentes fistulatores in fidicines, atque seminas etiam tibicinas, in exercitu atque in procinctu habuit, Iascivientium delicias conviviorum. Sed enim Achaeos Homerus pugnam indipisci ait non fidicularum tibiarumque concentu, sed mentium animorumque conspiratu tacito nitibundos.

Quid ille vult ardentissimus clamor militum Roman rum, quem in congressibus proeliorum fieri solitum

scriptorcsannalium memoravere contrane institutum

fiebat antiquae disciplinae tam probabile an tum etiam gradu clementi flentio est opus, quum ad hostem itur in conspectu longinquo procul distantem quum verbprope ad manus ventum est, tum iam e propinquo homnis impetu propulsandusis clamore terrendus est Ecce autem , per tibicinia Laconices, tibiae quoque illius concionatoria in mentem venit quam C. Grac .

cbo cum populo agenti praebee praemonstras mod

94쪽

hi serunt sed nequaquam sic est, ut a vulgo dicitur,tanere tibia solitum, qui pone eum loquentem staret, nsisque modis tum demulccre animum actionemque has, uni intendere quid enim foret ista re ineptius, si, α planipedi saltanti. ita Graccho concionanti numeros 2 modos& frequentamenta quaedam varia tibicen inci-met Sed qui hoc compertius memoria tradiderunt, stetisse in circumstantibus dicunt occultius, qui fistula brevi sensim graviusculum sonum inspiraret ad deprimendum sedandumque impetum vocis ejus efkrvescente namque impulsu&instinctu extraneo naturalis illa Gracchi vehementia indiguisse non, opinor, existi- nunda est. Marcus tamen Cicero fistulatorem istum utrique res adhibitum esse a Graccho putat ut sonis placidis tum citatis aut demissam acentemque ora- ae ejus erigeret , aut crocientem saevientemque coli mei verba ipsius Ciceronis apposui: Itaque idem simoia, quod potes audire, Catule, ex Licinio clien-u baerato homine , quem ervum sibi habuit ille ad m, cum eburnea solitus est habere stuli, quislaret stipsis occultὸ quum concionaretur , peritum hominem; ψιν aret celeriter eum sonum , qui illum aut remissum

ori ret, aut a contentione revocaret Morem autem in

ingrediendi ad tibiciniim modulos praelii, instituis tam esse a Lacedaemoniis, Aristoteles in libris proble-rutum scripsit quo manifestior fieret exploratiorque militum securitas is lacritas nam dissidentiar, inquit, di timori cum instressione hujuscemodi minime conve-Lmoesti atque formidantes ab hac tam intrepidar tam decora incedendi modulatione alieni sunt verba paca Aristotelis superca re apposui Aa mi πριδα σαλε-

95쪽

; A P. XII. Vestae quid aetatis, ex quasi familia , quo ritu, quibusque caerimoniis o religionibus , ct quo nominea Pontifice Maximo capiatur quo statim jure esse incipiat simulasque capta est quodque, ut Labeo dicit, nec illa intestat cuiquam, nec ei intestata quisquam jure haeres est.

OV de Vestali vir in capienda scripseriint, quo

rum diligentissime scripti Labeo Antistius, mi

norem quam annos a majorem quam annos x , na

tam , negaverunt capi fas esse item quae non sit patrima matrima item quae lingua debili sensuve audium diminuta aliave qua corporis labe insignita sit item quae ipsa aut cujus pater emancipatus sit etiamsi vivo patre in avi potestate sit item cujus parentes alter amDove servitutem servierunt, aut in negotiis sordidis diversantur sed eam , cujus soror ad id sacerdotium lecta sit, excusationem mereri ajunt item cujus pater samen, aut

augur, aut xv- vir I. P. aut qui, I I- vir epulonum, aut

Salius est. Sponsa quoque pontiscis tibicinis sacrorum filia vacatio a sacerdotio isto tribui solet. Praeterea Capito Atejus scriptum reliquit, neque ejus legendam filiam qui domicilium in Italia non haberet, cxcusandam ejus qui liberos reis lata rei. Virgo autem Vestalissimul est capta atque in atrium Vestae deducta Se pontiscibus tradita eo statim tempore sine emancipatione ac sine capitis minutione e patris potestate exit, & jus testamenti faciundi adipiscitur. De more autem rituque capiunda virginis litterae quidem antiquiores non exstant, nisi, quae capta prima est, a Numa rege esse captam. Sed Papiam legem invenimus qua cavetur, ii pontificis maximi arbitratu virgines e populo vigintilesantur: sortitioque inconcione ex eo numero fiat;

cujus

96쪽

NOCT ATO C E. Lib. I. 23 cuius virginis ducta erit, ut eam pontifex maximus capiari, eaque Vestae fiat sed ea sortitio ex lece Pap. non necessaria nunc videri solet. nam , si quis sonesto loco natus adcat Pontificem max atque offerat ad sacerdotium filiam suam, cujus dumtaxat salvis religionum o servationibus ratio haberi possit, gratia Papiae es: per senatum sit. Capi autem virgo opterea dici videtur, quia pontificis maximi manu prehensa ab eo parente, in cujus potestate est, veluti bello capta abdiscitur. In libro primo Fabii Pictoris, quae verba pontificem maximum dicere Oporteat, quum virginem capit, scriptum

est. Ea verba haec sunt :sΑCERDOTEM VESTA-

Plerique autem capi virginem solam debere diciis tant ted flamines quoque Diales , item pontifices laugures capi dicebantur. L. Sulla rerum et harum libro II ita scripsi P. Cornelius, cui primum cognouun Sulla imposilium est , filmen Dialis captus M. Cato de Lusitanis , quum Ser. Galbam accusavit Tamen dicunt docere voluisse. Fg me nunc volo jus pontificium optimὸ scire. amne ea causa pontifex capiar Si volo augurium

optἰme tenere , ecquu me ob eam rem augurem capiat e Praeterea in commentariis Labeonis , quae ad duodecim

tabulas composuit, ita scriptum est: Virgo Vestalis neque hares est cuiquam intestato, neque intestata quisquam: sed bona ejus in publicum redigi a junt id quo iure fiat queritur Amata inter capiendum a Pontifice max appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomine traditum est. APO

97쪽

C A P. XIII. Zoitum in philosophia, quidnam foret in recepto mandae t rectius , idne omnino facere quod mandatum es

nonnunquam etiam contra, si id stere et , qui viandapit, utilius fore superque ea quastione exposita di

versa sententia.

IN Oficiis capiendis , censendis iudicanssisqueintras

Graeces Νυντα plailosopla appellant, quaeri solet an negotio tibi datori quid omnino faceres desnito contra quid facere debeas, si eo facto videri possit res Ventura prosperius , exque utilitate ejus , qui id tibi negotium mandavit anceps clitae stiori in utramque partem a prudentibus viris arbitrata est sunt enim non pauci qui sententiam suam una in parte defitierint, , resemel statuta deliberataque ab eo,cujus negotium id pontificiumque esset, nequaquam putaverint contra dictum

ejus esse ficiendum, etiam si repentinus aliquis casus rem commodi iis agi posse polliceretur ne, si spes sc- sellisset, culpa imparentiae .cena indeprecabilis sub evnga esset scies sorte melius vertisset diis quidem

gratia liabenda, sed exemplum tamen intromissum videretur, quo bene consulta consilia religione mandati soluta corrumperentur. Alii existimaverunt incommoda prius, quae metuenda essent si res gesta aliter oret quam imperatum est, cum emolumento spei pensitanda esse: , si ea leviora minoraque utilitas autem contra gravior amplior spe quantum potest firma ostenderetur tum posse adversum manctita fieri censuerunt ane optata divinitus rei bene gerendae occasio amitteretur neque timζndum exemplum non parendi crediderunt , rationes hujuscemodi dumtaxat non adessent. cum primis autem respiciendum putaverunt ingenium

ruturamque illius , cuja res praeceptumque esse: ne

98쪽

Noe T ATTICAE. Lib. I. asto , durus, indomitus, inexorabilisque ut qualia fuerunt Pollumiana imperiari Manliana nam si tali prae-eeptori ratio reddenda sit, nihil faciendum esse monuerunt aliter, quam praeceptum cis Instructius deliberatiusque fore arbitramur theorematium hoc de mandatis

hujuscemodi obsequendis , si exemplum quoque P. Crassi Muciani clari ac inlustris viri apposuerimus Is Crassus a Sempronio Asellione S plerisque aliis historiae Romanae scriptoribus traditur quinque habuisse rerum bonarum maximari praecipui; quod esset ditiss-mus, quod nobilissimus , quod eloquentissimus, quod jurisconsultissimus, quod pontifex maximus. Is quum

in consulatu obtineret Asiam provinciam descircumsidere oppugnareque Leucas oppidum pararet, opusque esset firma atque procera trabe, qui arietem faceret, quo

muros ejus oppidi quateret scripsit ad magistrum amchitectonem Elatensium sociorum amicorumque Opuli Romani, ut ex malis duobus, quos apud eos vidisset, uter major esset eum mittendum curaret tum magister architecton comperto quamobrem malum des-deraret, non, ut jussiis erat, majorem, sed, quem esse magis idoneum aptioremque faciendo arieti, facilioremque portatu existimabat, minorem misit Crassus eum vocari jussit & quum interrogasset cur non,

quem jusserat, mitisset, causis rationibusque quas disitabat pretis vestimenta detrahi imperavit, virgisque multum caecidis corrumpi atque dictivi officium Omne imperantis ratus , si quis ad id quod facere uia sus est, non obsequio debito, sed consilio non deside .

rato respondeat.

99쪽

: Au LIGELLII A P. XIV. 'id dixerit feceritque C. Fabricius magna vir gloria magnisque rebus gestu 'sed familia pecuniaque inopsqquum ei Samnites tamquam indigenti grave aurum do

narent.

Usius Higinus, in libro de vita, rebusque illustrium

virorum sexto, legatos dicit a Samnitibus ad C. Fabricium Imperatorem populi Romani venisse, memoratis multis magnisque rebus , quae bene ac benivole post redditam pacem Samnitibus fecisset, obtulis Edono grandem pecuniam, orasseque uti acciperet utCreturque atque id facere Samnites dixish, quod viderent multa ad splendorem domus atque victus defieri neque pro magnitudine dignitateque lautum paratum esse tum Fabricium plana manus ab auribus ad oculos, infra deinceps ad nares, ad os Mad gulam, atque inde porro ad ventrem imum deduxisse atis ita respondisse dum illis omnibus membris , quae attigisset, obsistere atque imperare posset, nunquam quicquam futurum propterea pecuniam, qua nihil sibi esset usus ab iis, quiuus eam sciret usui esse, non accipere.

C A P. XV. Qiam importunum vitium fit plenumque odii futilis inanisque loquacitas , quam multis in locis a princi--,ibus utriusque ingua viris detestatione justa culpata st. Qui sunt leves, utiles .importuni locutores

quique Mullo rerum pondere innixi verbis humidis & lapsantibus diffluunt eorum orationem bene existimatum cst in ore nasci , non in pectore linguam tem debere ajunt non esse liberam nec vagam, sed vinclis

100쪽

No CT ATTICAE. Lib. I. 27 vinclis de pectore imo ac de corde aptis moveri quasi subernari. Sed enim videas quosdam sic scatere verbis sine ullo judicii negotio cum securitate multa profanda, ut loquentes plerumque videantur loqui sese nescire. Ulyssem contra Homerus virum sapienti facundia praedatum, vocem mittere ait non ex ore sed expectore quod scilicet non ad sonum magis habitumque vocis, quam ad sententiarum penitus conceptarum altitudinem pertineret petulantiaeque verborum coemcendae vallum esse oppostum dentium luculente dixerit, ut loquendi temeritas non cordis tantum custodia atque vigilia cohibeatur, sed & quibusdam quasi excubiis in ore positis saepiatur Homerica, de quibus supra dixi ,

haec sint:

M. Tullia quoque verba posui, quibus stultam inanem dicendi copiam graviterin vere detestatus est. Dummodo, inquit, hoc constet, neque infantiam rim qui rem norit, sed eam explicare dicendo non queat, neque inscitiam illius cui res non suppetat, verba non desint, esse laudanda quorum si alterum sit Optandum, malim equidem indisertam prudentiam , quam stultam loquacitatem. Item in libro de oratore primo verba haec posuit didrnim est tam furiosum, quam verborum vel optimorum atque ornat imorum sonitus inanis, nulla subjecta sententia nec scientia Cum primis autem M. Cato atrocillimus hujuscemodi vitii insectator est; namque in oratione quae

inscripta est, s I ME COELIus T MI B. PLEB. APPELLAssET. Nunquam , inquit, tacet, quem

morbiu tenet loquendi, tamquam veternosunt bibendi atque dormiendi quod si non conveniatis, cum convocaribet ua est cupidus rationis, ut conducat, qui auscuutet itaque auditis, non auscultatis, tanquam harmacopolam: nam eius verba audituntur oerim ei se nemo