장음표시 사용
31쪽
dia De nrae; de Coece;ι Commentarias
Foι uim astem id dirocedit in cnmminationi nibus - Imino comminationes divit ae nonis magis, quam promissiones, subjacent mu- , , rationi; omnis enim mutatio voluntatis
is impei sectionem insert. At quia promitis siones, di comminationes tantum iubeon. ditione fiunt, sponte sequitur . cessanteis hac conditione, quae ex ipsa essentia diviis naeis inoli, neutro calu mutari volunta-
tem, sed conditionem deficere. ia iliae ius n mini eou emura A deoque nemini fit iniuria. Is promissi ιnterdum , ubi scu. condiιιaraesta se. J se Multo magis comminatio-
nibus talis conditio tacita i neli, nisi r is sis eant; Deus enim p am non com M in natur probis. Duas res Apostolus nomiuas, quae immuta.
bi itatem noranti in Putat Auctor , condi tro- nes illa tacitas cessare si Deus promissi is nem jurato firmat. Quod non admittimus. is Si enim promittio tacitam continet comitἀδε tionem . ipsi iuramento quoque illa condi. tio inerit; iuramentum enim saltem estis confirmatio dispositionis. Nec rationem is video cur Deus mutare non possit juratam is promtisaonem . si is, cui iuratum est, in. se dignum se reddiderit. Ipse Auctor in eon. trarium allegat exemplum,ubi Deus Israe-- litis pollici ius est ingressum in terras Cha- riRan, Fx. I , υ. I : Be quidem vi jurari menti Abrae praestiti, Gen. e f υ. 24, Num. az, v. II ; & tamen iuratam hane
is Sed ipse rationem murationis addit, quoa sub conditione promisisset si eustodierint se mandata eius, deambulaverint in virs eis ius omni tempore. D ut. XIX, I. - Idem disseriis verbis traditur Deut. 28, M v. y : DIcιtabit te dominus tu popvitam se Ian ni , fissu sera est tibι si eus dieris ,, mandata domini tui , . ambulaveris in viis eius. En hic iuratam promissionem is cui conditio inest . Promissonem, quia ius dat Deus enimis promittendo ius transfert in eum , euiis promittit . Et iuramentum , quia cond/tiones tacitas
me. repellis Contrarium probavimus in is praecedentibus. μι υidere es etiam Psalm, LXXXIX. ,, Atri ibi non dicitur, Deum velle servare tu. ramentum etiarns mul suerint; sed eo ,, rarium porrus ibi statuitur. NamPsalmillais inducit Deum cum Davide loquentem, ei ,, que promittit benedictionem , quod eum is invocaverit; &rum pergit: si aMrem δε- is reliquerim fili segem meam , vistabo ιn
,, virga iniquitates eorum . Tandem vero
,, addit, se nolle mi ericordiam ah eis dif,, pergere , quia semel iuraυit Ge. Quae ,, verba tacitam conditionem habent , si is pςnllentiam egerint. Aliud est si quas Guditiones tua negotiinatrara aperte indicet se immo natura per-- sectionis divinae temper indicat, Deum is nec malos praemiis , nee bonos poenis si afficere ; adeoque si promit ut , etsi iu- is rato , semper ex natura negotii inestri conditio , si meruerint.
Quod legitur num. XIV J - Ubi Deus in
,, Poenam populo declarat , quod non in- se trabunt terram Canaan z. quae tamen jura-- to ipsis promissa erat. Terram momissam inurato diei tur non personis, sed populo ) se At si tum viventibus petis sonis non promisisset, si juramentum adis eos non spectasset , non posset allegareis quod in 'nam intrare terram , iuratori ipsis & patribus eorum promissam, non si deberent ; sed & dictum iam est, ex linis sa negotii natura eiusmodi promissis ta-- citam inesse conditionem. Tatis olem promum impleri quουis tempore potes , nec personis certis Osringituν - Immo si istaesitae tune viventes, Ac nopu is tum constituentes, probi sui tant, Deusis non potuisset eos excludere ab introitu
se atqui a defeeit eenditio, defecit quoque se dispositio, & voluntra Dei iurantis .
AUCTOR quaerit, an iuramentum doloelieitum obliget Resp. idem hic obtinet, quod in pactis; nam agitur de promissi ne juratat adeoque uti promissio dolo et, cita valet, ita di valet iuramentum . At si promi r dolo alterius inductus est , git ad id , quod iuranti ex dolo alterius
Ex his , quae disimus , intelligi potest
si scilicet ex eo, quod in jurante requiraturis animus rationis compos, & deliberatus
se vir, teneatur adimplere promissa, quo
is dammodo flutat intelligi. Vid. g. 3. Quod dolo elicitum es J A Si in rem iurar is conteum, leu S contrahendum dolo in is da
32쪽
, ductuς est. ει f. not. ab hac quartam. is bant, Sc Vitam si ui salvam stipulabantur ;Nam sirenum est i is Auctor igitur servan- is quod negotiam hactenus licitum fuit. dum , ait , esse tale iuramentum , fi Neque allegari potest prohibitio divinari ieiens idem suis et iuraturus, alias secus. o Israelitas declarata, nectim populis damna. At recte quaerit Tesmarus his, quisnam ,. xis θῶ r ineant , immo ne vita ipserim
se iudicium seret Neutrum paciscentium id is pareant; nam haeo prohibitio solis Israe- sibi arrogare posse, probat Pus d. I. D ὶitis declarata fuit, adeoque illi soli exis N. ι. 4, c. 2, L T. is lege obligabantur . Haec ergo prohi-Supputiisse quod revera ita se πω habet J is bitio non impedit quo minus tenea se Auctor rationem decidendi circa mate- is tur damnato populo , si neglecta proli: si riam erroris in salsa praesumptione iacti se bitione divina fidem ei datent : adeo. is constituit, quod late resutavimus supra se que Israelitae in Deum peccarunt ; aete. Ir, g. 6. , , ius ex illo promisso Gabaonitis natur Ae msi deradidist, non fuisse iAraturum λ is li rλtione quaesitum violate non potue.,, Adeoque non videtur consensise, nisi suo se runt. Vid. Afra ad num. I. neri quam is quadam conditione, quae re ipsa non e- is tam .is xulit. d. 6. o sed Sc porro asserimus, nee proptet Non obligabis iuramentum - Immo obli- is errorem vitiari promissionem hanc iuratam se gabit, modo in re consensum sit: nam , . Nam non erratum est in persona, sed idiis qui in genere juravit, tenetur etiam de is qualitate saltem personae s qualis error nonis non cogitatis; quia alter ideo genus e- is vitiat negotium ἱ praeprimis cum Israelitis is legit , ne unam e speciebus omittat , is succenseri possit quod sua culpa deceptiis cum de Omnibus cogitare non possit. is fuerint. Nam dubitaverunt de fraude ,
At si dabiam sit an non me re idona Dides , , 5 ni hilo minus in genere fidem iurato
iuraturus, standum erit verbis Tune e- is dederunt. Qui autem in genere iurat . se vim cessare videtur ratro illa, quod ju- is inrat in omnes species. Sane , in terr is ramis iandaverit in veritate facti, quod is gando Deum. iaci Ie eertiorari de condi. non est, quia de eo non constat . Nos tione populi potuissent .
,, jam diximus , semper standum verbis , ,, Denique nec Glus negotium hoe irritum is sive dubium sit , an iurans supposuerit sa- reddit. Non enim dolo videtur agere, qui si ctum, quod revera ita se non habet, sive se dissmulando tuetur tum sua , tum aliena. se id certum sit; modo in ipsa re, de qua is i. 1. f. a, st. δει mat. Sane, Gaoaonitaeis iurato vromittitur, partes consentiant. is de sua salute , de lacolumitate vitae uia simplicitas quam maxima iuramen- is agebant , quam tueri natu tali jure li-sa eonvenit j is Vera ratio est, quia paries is citum est . si in re ipsa consentiunt; prout igitur de is Cur erSo Israelitae Gabaonitas servos s se te illa disponunt, & quidem iurato ita is cerunt, i. e. onas perpetuum ipsis imp
se ius est. is fuerunt, si promissio iusta suit Z Res'.
Atque hue refero iusiurandum, quodIosue, is quia ipsis nil nisi vitam salvam promise- ν mimores Gabaonitis dederunt Immo Io- runt ἰ sed εc in poenam mendacii onera se sua, & primores non iurabant de non co- , , quaedam iure imponi potuerunt Aeceditis gitatis, quin suspicabantur imposturam . is quod ipsi se in servitutem obtulerint. Aduitio . A Non igitur defendi hoc juramentum p se Auctor statuit, hoc iuramentum ideo ,, test ex lege divina, quae resertur mur. - vim iuris obtinuisse, quia dubium suit, an is m, ΡΤ, seq. ubi Israelitis iniungitur uxis non etiam sine eo idem fuissent iuraturit is supplicibus , & veniam deprecantibus,
is quod statim examinabimus. is ac pacem & religionem amplectentibus , Equidem mirum videtur, iuramentum is parceren . Nam lex illa loquitur de popu- is hoc ab ipso numine pro valido declaratum is iis non damnatis; de damnatis autem alia. is suisse. eum l. iniustum, I utpote contra D Fc contraria lex exsta . Cons. Disser. Prem. legem praestitum praeterea 3. errore, & ,, i, pag. 3 4, IOT, Iro. s. dolo elicitum fuisse, videatur. At non inde sequebatur, Iobam. priari At merito asserimus, iniustum non sui L mares si scissent, non fulse eis parcitum Im is intuitu Gabaonitaruin, quia hi ab hoste is Immo id necessario sequebatur: nam noum e trema metuenus, saluti suae consulm is potuisse parcere, apparet tum ex man.
33쪽
is dato divino, inm quia ipsi dubium hoe
se Gabaonitis movebant, tum denique quia si Deus maxime improbavit sactum Israeli., , rarum. Vera igitur ratio hujus iuramenti, si & cur illud valuerit, haee erat, quia I in is sua, dc primores, etsi subolerent dolum, is tamen in genere iurarunt. NM. Maimonides, & p,st eum Cunaris , de Re . Hur. l. a , c. 2 , tradunt, csa- baonita; nunei ab Israelitis imito missos is respuisse , postea, poenitentia ductos , is gratiam qiitsivisse , 5c ideo fraude usos esse. se Cons. rite d. ι.ε, c. 2, g. 7.
is sensum habere non pol rat, quia prohib)-- tio divina in eo consistebat, ne gentiles is eum Israelitis habitarent, adeoque nec ut is dedititii. Sane, Deus ipse improbavit hocis iactu iri, 8c in penam , ut sostium , &- seductorum loco Israelitis sint, inter eosis habitare iussit. 20. 29, v. II. Jud. 2, is v. a, . I. Soriale, an deditioni, Foedus Dei.iis is est, quo ut aequales iunguntur ; dedit is tium vero, quo sub ili, immo servi fiunt se Viae L I, c. eto. g. 49. sino ostendant Hebrai, Iisistim I i nou esse eum quibusdam popuIis Ardua inire Delato γis Contrarium aperte constat ex ipsaJosine al-- locutione; suspicabatur enim eos Can ,, naeos esse, indeque ex ipss percontaturis an habitent in terra, quae sorte Israelitis is debetur, eum quibus nullum sidus inireri possent. IU. IX, 7. Dedoribus se υitam relinqui posse γ ,, Immo si s id facere potuissent, cur fraude egissentis Gabaonitae t cur populus murmuravit con .
A tra principes' Sed Sc principes cum ado instantiam populi nollent percutere Gabao- is nitas, non allegabant, quod i dus dediis titium inierint, id enim verum non esse, is vel exinde apparet, quia in penam men is dacii demum eos tributarios fecere. Jofis IX. v. al. sed quod per nomen Dominiis eis juraverint, v. I 8. . I P. Ex legis isterius remparatione me.) o Im-o mo lex illa, quae Detit. XX, υ. Io. statui-- tur, loquitur diserte de hostibiis non C is nanaeis . At praecepta ab Israelitis obse
M vanda, ex quo eiectae erunt gentes dam- is natae, recensentur Deut. e. 17, v. Ivi Gri I 8, V. y, e ly. v. I, in v. 8.
Historia Rahabae si Haec proselyta iusti-λ tiae iacta est, adeoque inter populos da,, innatos recenseri non potuit. Unde dcini, distributione terrae promisse ea quoqueri partem accepit. Ex hoc exeinplo igituris non probatur, fous dedititium cum 7. , , populis iniri potuisse : nam praecise mania is dato divino prohibitum erat ne eum gen-- Dbus damnatis habitent , Exod. et I , υ. H ς 2. N m. ῖa, v. 32, s s nec inire se sidus eum iis debebant. Deut. 7, v. 2, Exod. ς , Ia. Ios XI, II, Atque hinc se admodum improbavit Deus quod mandari tum hoc neglexerim : maudoi, ait, ut si non feriretis Ddus sive sociale, sive de . si diritium P cum habitantibus terrae huius,
is oe noluisis audire vocem meum quam obis rem nolui eos celere a facie v stra, ut ha-
Et Solomonis, qui Cananaeorum reliquias
sub imperium , ae truulum accepit I. RS. IX, 23. Solomo non ideo reliquiasis illas accepit, quod statim imperata se- is cissent, sed quia Deus noluit eas delereis in pςnam. IV. 23, v. 13. Iudici a , v. o M 3. Atque hue pretinet se Sei licet ut probetur, e se dedentibus se vitam relinqui potuisse, quia lex excipit eos, qui imperata facerent. MIiam fuse eivitatem ex populis septι qu.e pacem, fecerat Cur ergo contra praeis ceptum divinum vita pluribus ex his po- , , pulta damnatis relicta fuit Φ Rei p. Deus M in tanam Israelitarum quosdam servavit. Itaic. a, v. 2, O I. Nam praeter Ga-
o erant Gazae, Gath , & Asdod , liberiis Enahi in Ios. XI, 22, cir XVI. Io, qui , , que populi Philistaeorum . Judio. I, v. 7, - & alii . ibid. Tempore Solomonis superis is suisse plures ex Amorrhaeis Hethitis , is Phere litis, Hevitis, & Iebusitis , patetm ex I. Reg. IX, 2I ; ubi additur . quod
is exterminare eos non potuerint. Cons. Jos,, is, v. 6 I. Temporibus Servatoris Geris is ges Oram mentio fit, qui inter populos
is damnatos recensentur. Gen. Io, v. 16.
Quare cum credibile esset si rem ipsam Gabaonitae indicassent, vitam salvam sub parem di conditio, impetraturos fuisse Immo ,, impetraturi id non fuissent, quia id eon. M trariebatur praecepto divino . Idque sa-M tis cognitum habebant Gabaonitae; nam se ideo fraude utebantur. De
34쪽
De re violato posteapor e sumte sim gravissime, Deo audiare ,. duam injurias a Saul se ipsis illatas Deus vindicavit internecioneis sere torius populi. a. Scm. 2I, v. I. 6, si oe i 4. Equidem mirum videtur, Deum is tam severam vindictam sumsisse ob vi is latum foedus, quId contra ejus praeceri pium initum fuit. Resp. duo in hoe Φ-- de re spectanda esse r. praeceptum de nonis ineunto foedere : z. 1gdus ipsum iurato ,, eum Gabaonitis initum . Illuae iram saltem is habet inter Deum, & Israelitas ; adeoqueis Israelitae male egere *dus ineundo: hoe se intercessit inter Ilineluas, de Gab1onitas; is atque ex hoc pacto verum ius Gabaonitisse quaesitum suit . Sane , Deus prohibuitis quidem Israelitis ne stdus inirent ; sed ,, non prohibuit ne initum servarent. scita firmata erat Iacramenti reiigion. - IJ enim ipse Iosue vopulo murmurantiis opposuit. JU. IV I8, I p. Vide omnino
lam Da deditione subditi Hebraeortim in se At
oc ipsum repugnabat mandato divino Personali euidam semiruti se Servos verosis non fuisse, exinde apparet . quod civita-- tis formam retinuerint; nam civitas eo-
rum . a Gentibus obsessa , a sederatis , Israelitis liberata est. IV. M v. i, fesse Et temporibusDavidis propriam eivitatem se et si certa servitii lege Hebraeis subjectam, ,, constituisse, probabile est ex II. Sam. at , Ad tributarim conditionem reeipit J ,, I u , , ta praecepta divina nee sub lege tributiis recipi potuerunt: Deus enim eos exsti
si pare iussit. At postquam Iosue populumis salvum fore pactus est, omnino ad tribu- is tariam eondationem recipi potuerunt.
NON eamen ultra receptum loquendi ma. rem extendenda ebe. se Verba enim suntis signa, quibus declaratur animuς, & vinis luntas : hinc verba valent usu, sicutis nummi. Raptas eum raptoribus visero termiserunt γIpsi enim saltem jurarunt de suis filiabus non dandis, nec etiam dedere: Sane, de non rapiendis aliis non erat juratum I adeoque hara plane distincta sunt. Sic Spartani iurantes le nunquam reversuros nisi expugnatis
Thebis, sub formula illa non comprehende bant juvenes , qui praestito iuramento a
cessere. IV. L I. c. I. Aliud enim est Δre, aliud amissum non rep tere se Haec ratio ad exemplum Ben amb,, larum non quadrat , qui nec dederuntis aliquid , nec amisere quicquam , quod M repetere voluissente vera ratio est, quod is non iuraverint de aliorum filiis non rari piendis ; neque ili rei tum id fuit , quia , . Galaaditae odio populi filias suas neg,
Una indulgentia congruo intemperantia f. yticio non videtur vacare γ ., Nullum intempe raentiae vitium hic subest ; nam ideo rapie-- bantur, ut connubii saera inento iungeren M tur; d. c. a I. v. a 2. De justitia iacti hujus
is periuri non fuerunt, non ideo, quia luis ramentum ultra receptum morem non estis extendendum, sed quia revera illi, quaeis iuraverant, non mutaverunt, verum Ro-
is mani ipsis inviti ς, uti jam videbimus. Nee Achaeos religione obstringerent, irrita ea, qua iurejurano Dinissent , facisndi se Aehaei non solani erudeliter cum Lacedaeis is moniis egerunt, sed& duri mnias iis imis polum leges. Romani, quibus inaequaliis scdere iuncti erant Achaei, jusserunt hoso Iat decreta revocarent; regerebant Achaei,
is se non tollere posse absque periurii nota, is quae iureiurando, quae monumentis lite- , , rarum in lapide insculptis in aeternam meis is moriam sancta sunt: tandem instantibus is adhuc Romanis, petierunt ut ipsi Romanio decreta mutarent, ne ipsi periuri fierent. o Lis. RP, ἰ7. Quod secere Romani. ibid.
ri mentum enim est saltem eonfirmatio obliis is gationis; ubi proinde obligatio nulla est, is ibi nee confirmatio accedere potest : nonis entis nullae sunt affectiones. Naua υires habebit iurata promissa de re Blitatis 3 Diximus supra c. XI. g. p. Pro missionem de re illicita nullam esse, quia res non est in iacultate nostra, adeoque de ea disponere, & in alium inde transserre non possiimus 2 tantum ergo abest nos ex tali pacto obligari, ut nec facere id rissimus, quod promissum est: i. s. C. de Legis. & imple,
35쪽
dis Henrici de Coceera Commentarius
do iusiurandum non liberamur a peccato , sed illud augemus. Aut naturaliter, aut divisa interdictione, aut humana J - Quia tune facultas nostra, , agendi restrieti est vel jure naturae, vel iis lege divina, vel lese humana : deficienteis ergo saeuitate quicquid agitur irritum is est. d. i. s. Addit enim culpam eti*e is Adeoque du-ν, plex hic peccatum subest : I. quod rem il- se licitam jurato promittit: a. quod iuramen is tum implet rem illim illicitam faciendo. In D iis, qui Nabali pepercit, quemse occisuram iuraverar r. Sum. XXV, 2I. se Unde deinde fratias egit Deo, quod jur
is mentum non impleverit, ib. v. 34. Atque
se hinc nec Herodes obligatus fuisset Herodia. se di, caput Iohannis perenti, fidem iurato is datam servare, nisi amor praevaluisset. Cicero simile ponis exemplum in voto Agamemnonis ,, L. 3 , de usc. e. et s. Quidis Agamemnon eum δευουιsset Diana quod is in suo regno pulcherrimnm natum est illo
is anno, immolois Iphigheniam . . . Promisse sum potius non faciendum, quam tam x M trum facinus admittendum fuit. Ergo mis promisia non facienda nonnunquam .
Mirum os si fides appellatur uia sce-- lus est, fidem de tali re dedisse.
MAJUs bonum morale impediens Quaeritur , Rn jurameatum , quo aliquid contra perledtionis regulas fidii promittitur, valeat Auctor recte id negat. Evi enim dispositio haec non repugnet iustitiae . quia nem:ni stiniuria, & iurans de suo iure disponit, ta. men obligari ex tali jurejurando ideo nequit,
quia ob igatio demum oritur ex voluntate Dei, qui non vult turpias pugnat enim cum eius persectrone pmhibere virtutes, quas
deo voluit, & obliuare aliquem ad vitia, cur adeo improbat. Unde in L et. C. ad ret. Idit. Mui si quis per nomen primespis ,ret, se sempei triarum semo fore, & putet se non
servando juramentum crimen laesae maiestatis committere, Imperator id vocat alienam Iricti Daesollieitudinem. Potest ergo quis omittere viri ures, nec Injuria est: at non pacto
de iis omittendis obligari; id enim non est ex Dei voluntate, iud coatra ea . Conssi'. c. II. g. s. Additio. Immo omnem promissionem, etiam is is oram , de eo , quod cum persectioneis pugnat, iure naturae licitam esse, & tuisis rantem inde obligari , probavimus Dir is e. M. f. 8. Cum enim virtutum acius, , arbitrio hominum relicti sint, idque ex ,, ipsa natura persectionis sequatur , pro si lubitu homines de iis disponere, iurat is quoque , possunt. Si proinde dominus, , servo suo in perpetuum irascitur, servo is noli fit injuria, nec ille queri de domi. ,, no potest. At persectioni repugnat tale,, iuramentum. P ofectum in bono M I. e. incrementa is virtutum. Mens Auctoris est, iacultatem is bene agendi non a nobis, sed a Deo esse . , , unde concludit, nos libertatem exercen- di virtutes, quando a Deo tanquam Au- e ore boni nobis obvenit, eri Iaere nobilis ipsis non posse . Haec ratio decretum abso-- lutum sapit, quod non agnoscimus: sedri & sallit illa ratio ; si enim Deus nobis li-
,, bertatem, i. e. saeuitatem agendi, veIis non agendi concedit, eo ipso sequitur, in D nostra potestate esse, bonum illud negli. gere, qui x alias libertas non esset, sedis necessitas. Adeoque in hominis liberi , , te est votum facere de non bene iacien-ri do aliis , quod omni dubio earet si in is favorem piae cansae id voveat, & magiso Deo dicatum esse velit, quam aliis. Philoxis - imperfectionem inseri liosis iusiurandum , non injuriam . Unde iurium is ei obligatur, cui iuravit. Id enim es κορβαν Immo hoe votum plana
ad iuramenta non pertinet. Promissioni enim non adiicitur mentio rei sanctae, eujus memia violatione deterretur: neque firmandae rei causa accedit . Unde nec periurium fit si v
tum non impleatur, sed vovens eompelli imre civili demum ad implendum potest. Fo mula igitur, κερψαν esto, nihil aliud est, quam votum , quo emci solebat ne nnquam alicui benefacere liceret: per oblatione naenimiliam res desinebat esse in commercio, &sa. cerdotibus acquirebatur: non tanquam ex iureiurando , sed tanquam ex voto . Etsi Theophrastus apud Iosep. α App. I. I. se mulam illam iuramentum appellet Additio. - Ut meam quoque sententiam de sorm is la hac exstitem , dico, novue iuramentum is ibi subesse, uti Auctor putat: neqiae exc- , , crMionem, seu anathema, uti Gro novi uis
36쪽
is opinatur : neque de quolibet voto loqui. Servatorem, ut quicquid a me boni aereis is perii Dea dieatum sit; tale enim votum inti genere licitum est: sed agit de voto lae- ,, ciest , quo quis N B. PARENTIBUS is decia i , ut quicquid ex se iis profuerit ,
is corbo sit. Ita enim sonant verba apudis Marcum c. 7. υ. II. vos autem dicitis , si ,, dixerit homo patri , aut marri , e rbam is quodcunque ex me tιbi profuerit, O ultra is n et dimittitis eum φιicquam facere patri , is aut matri ine. Hoc votorum senus meritori improbat Servator, quia legi Mosis eonis trariebatur, qui iussit patrem,& ma remi, honorared. I. V. I . Honorem autem pa- se rentum Lesislatores Iudaeorum consistere, is dicebant, in necessitate alendi parentes,, etiam ex propriis . Via Selae de iuri nanis L 7. c. a. Si proinde filius tale votum smis cerit, ut omnia, quae parentibas daturus
is est, Deo dicata esse debeant , hoe ipso is negaret parentibus alimenta; disponeretis igitur filius eontra decalogi tabulas, &jus
is parentibus ex decalogo quaesitum auserret. is Unde notanter concludit Servator , Pha- is risaeos rescindere verbum Dei ter talem rea.
is ditionem, d. . v. liῖ. dum sibi vindicant quod liberi contra legem parentibus aufe- runt, Deoque dicant. α Consecratisnis poena o Imo πνρμῖν non est consecrationis rsna, sed dii positio in is futurum eventum suspensa , eoque va- ω a, nisi intuitu parentum fiat. Etiamsi adversus parentes factum esset I nri genere isitur valet tale votum, quia vo- is Vens de suo , ure disponit; nec cum petis.,, ctione id pugnat, quia maximus per se. eliorus gradns est, Deo, & Ecclesiae be-u ne sacere . Excipitur autem casus, ubiis tale votum in praeiudicium parentum, fit, utpote quibus ius alimentoriim ex is decalogo quaestum est, quod per illamis dispositionem ipsis aufertur.
Refellit ChristiM J - Et merito increpatis avaritiam Sacerdotum, qui sub praetex-- tu, quod vota religiose servari debeant, is de quo vide niden. de I. N. l. 7. e. - - y g. 83s. paren ibus jus ex deca-- logo quaesitum falsa hac sua interpret.
is tione auferebant. In curtis verbis τι u.ῶν, honorare, es bene.
s. re se Imo non in genere benefacere, is sed paerentibus indigentibus benefacere,
is eis alimenta praestare &e. Acta ut ex ,, Seldeno L. T. cap. a. probavimus. Ur eouato Marei loco γ is Verum est, iuis locis Poli, & Num. νιμ ἀν, i .e. hO IR M viduas , ministro Dei , &e. signifieareis iis benefacere: sed beneficentia illa non ,, consstit in necessitate alendi Indigentes, is quae in solis parentibus obtinet. Sed etiamsi a ersus Misis renoΠ- β γ
- Η verum nobis non videtur; nam to-- ta ratio alimentorum in aliis eessat .is Nemini fit iniuria per tale votum di -- spositio fit in favorem Ecclesiae , quod is laudabile maxime est. Quia, ut Eiximus, profectui , a ers xest Dixit ea im in m. h. profectum in
is bono Deo nos debere, indeque eius tiber- , , latem n I uobis eripere nos posse. At jan is notavimus I. libertatem agendi bonum is non esse ex decreto, sed a voluntate ho-
is minis, assistente Deo . Sed & a. nec is mus, protietui huic divino contrariariis votum propositum; nam & hoc bonum, is quin majas bonum est ecclesiae benefa- is cere . Nullatenus igitur I. vitiosum estis tale votum, nisi in sola casu, quo ai is versus parentes sit; quia ius ex decalogo quaesitum iis auferietur.
stio demum valet de eo , quod in potestate nostra est; quale non est quod vel natura, vel iure t i. e. moraliter t. a. e. 16. f. i. 3 impol sibile est. Cons. cap. 28. x. do iurei & supra c. ti. g. 8.
QUOD pro tonis Ore Nam quatenus possibile fieri potest, non est impossibile. Aut ex suppositione J - Uri si quis tur
is verit se operas praestiturum , ad quasis incapax est, effectum habet hoe iura- is mentum si postea eapax fiat. Operam, quam potest, dare ribear si Sio non plane incapax est, sed quodamna
is do operam praestare potest , omnino eam, se quam potest, praestare tenetur.
37쪽
In genere tenendum , iure naturae iuramen tum dici omnem promi stionem , vel assertio. nem , quae fit per rem aliquam nobis sanctam,& venerabilem : unde etiam bene Cicero jusjurandum definit assertionem religiosam. Cum vero res inter homines relisiosissima sit Deus, hinc nullum firmius est iusiurandum , quam quod teste Deo fit; cuius e sectus hic est, ut homines, metu violandae rei adeo sibi sanctae, eo magis inducantur ad pacta servanda . Qui enim Deum testem promissi adhibet, declarat, se aeqae servaturum fidem datam, ae honorem creatori suo debitum ; simulque implorat hunc testem , ut vindex sit & perfidiae, & volat i honoris sui. Re convenit J A Imo re non semper con. ri venit; alius enim est effectus iuramenti,
is quod per Deum, & per Principem fit,
is alius auramenti , quod per memoriam is maiorum, &e. Uid. g. seq.Hune enim sensum habere debet, ut Deus invocetur Diximus, verum jusjuraendum is esse et si Deus non invocetur, modo men-- tio fiat alterius rei nobis sanctae, vel reis ligiosae . Vid. g. seq.
uae duo in idem recidunt is Hoc verum is est Deus enim , qui ut testis veritatis is adhibetur, non potest non vindicare in. ,, juriam, Sc perfidiam mentientis. Simul ab eo perfidiae ultio poscitur se Nam
is ea intentione , eoque animo promissoris Deum testem adhibet , ut is violata fi- de vindex si perfidiae oueo quia testis θ - Imo non ideo quia
se testis, sed quia ex essentia suae persectio- is nis non potest non iniuriam nomini suo is illatam vindicare . Sane , perfidus vili- . ,, pendit Divinam potentiam , quam vin- ,, dicem in casum violatae fidei imploravit. Omne 1m iurandum ιn iuras desinit I.e. execrationem conjunctam habet: quia iurans sibi imprecatur aliquid mali si fide in se fellerit.
Omne igitur iuramentum continet execrationem; sed non eontra omnis execratio desinit: a iuramentum. Iuramentum enim cautio
est, quae supponit praecedentem dispositio. nem, vel assertionem, cui accedit, & quam
firmat. Tale iuramentum execrationem continet , quia iurans sibi imprecatur aliquid mali, si fidem fefelloit. Atque hine formula
illa , sipromissi non se oero, diabolus me AEbripiat, verum juramentum est. Neque dι- ci potest, assertionem hie non esse religio. iam I nam religiosum omnino mihi est corpus, &anima mea, quam diabolo abripien. dam onero. At si execratio non accedit aut romissioni, aut amertioni , sed ex iracum. ia saltem quis diear, Diabolus me abripiar ,
haec nuda exeoatio est, non vero iuramen tum ; non enim firmat aut promissionem , aut assertionem praecedentem.
me pertinent se Auctor ait , victimas, , illas niti l aliud eme, quam speciem extinis erationis. Quod verum omnino est. VI apparet Gen. XV. p. . sequentibus γUbi foedus , quod Deus eum Abra iniit, ad hibito sacrifieio firmatum est. Gen. XV. 8. P. 18. Sed & alia signa, quae execrationem inserunt, iungi solebant iuramento. Sic cumulum lapidum erectum, legimus passim in
sacra historia. Apud Justinum est L. aa. c. a. ex ossis ignibus cereis, racti que, in obsequia Poenoram juris. Apud Xenophontem de exped. Q rip. m. Maerones iurabant data simul hasta barbarica Graecis, a quibus mutuo graecam accipiebant. Apud Marcel-l:num II 27. eductis mucronibus iuravere sepelinansuros in fide. Mud Livium γ A L. I. eap. 24. Consis Suet. in Clauta. cap. as. Brasn. de firm.
D L. q. p. 336. Ira illum Scilicet violantem pacta.
. STIO hie eelebris movetur, au et iam per creaturas iurare liceari Nos tuto idami mamus. Nam diximus, iusiurandum nihil aliud esse, quam assertionem religiotam, adeoque fieri illud posse per quamvis rem no bis sanctam , Ze venerabilem . Non enim i tum metu divinae vindictae absterremur a Vi latione rei nobis lanetae, sed praeterea ex dum plici capite: VEL quia res illa, nobis sancta, vindicare iniuriam suo nomini illatam potest , quo pertinent iuramenta per vitam . per nomen, per genium principis, Ace. Ira enim I gyptii iurabant per nomen Pharaonis, Gen. 4 a. Is. Graeci per Alexandrum , Curi. 6. II. Romani par nomen Augusti , Suet. in Ciaud. r. II. Unde Horatius Augustum alloquens ait, Lib. II. Dip. s.
Iuranda ua tuum per nomen muimus aras.
De Honorio canit Claudianus in IV. Consul.
Sane, is , qui per nomen Principis peierar, laesae majestatis reus fit L 2. C. de Reb. crevi
38쪽
I. 2. E. M i. Iul. Maiest. l. 13. I. gr. in f de iureiur. Exemplum in Rubrio asteti c. i. r. Au. 7ῖ. VEL quod metuere debet infamiam ex violaetione rei sanctae , ruod fit in omnibus c&sibus, ubi nullum vin-icem perfidiae implorat jurans: atque huc
pertinent formulae, per vitam praeceptoris , a. Reg. 2. 4. Or 6. per amicos , vel uti Nasamones, per viros optimos, ac iustos , quorum sepulchra simul tangebant . V idemrod. t. q. c. I 72. Caius Per nomen Dr sillae sororis, quam amabat &e. Suet. Caist. c. 24. His igitur casibus violatio iurisiurandi non insert ultionem , seu vindictam; nullam imprecamur nobis ablationem boni, vel illationem mali: sed peierans exponit se m
lae opinioni, quam probi , & honesti viride eo concipient, tanquam de homine, cui nihil inviolabile est. Atque huc quoque peristinet iuramentum bo Caυatier parole, MPHUlichen Ebren t nam hie honor sanctus ipsis est, adeoque violare illum nefas. Constat ergo, etiam per alias quascunque res nobis sanctu, & inviolabiles, ali. quid . promitti posse , idque verum iuramentum esse ; et si in illis negotiis , ubi summa securitas desiderari solet , res sanetissima adjici soleat, id est Deus. Notanter autem de solis pomissis id statuimus ; secus si de veritate asserenda agitur: nam assertio veritatis non nisi adhibito Deo teste seri potest. Veritas enim, de qua a seienda agitur, in animo iurantis latet , adeoque nemo restis hae in re adhiberi potest, nisi is, qui omni scius est, &qui arcana animi cognita habet , adeoque soliis Deus. Qua in re differt hoc iuramentum a juratis promissis; ibi enim ex eventu apparet, an promissio implet sit, an non . Superest ut dubia, quae circa iuramem tum per creaturas praestanduin asterri so.
Primo antem obstat, quod Deus iusserit
per suum tantum nomen jurare; non ergolicitiam erit iurare per creaturas . Res p.
PCeceptum illud exeludit saltem mastros, ne per hos iuretur , quia Israelitis nee
sandii, nec venerabiles, sed execrabiles esse debebant. Seeundo obstat, sermulas has non esse iusiurandum, sed obtestationes, quae per crea. tu ζ.im nobis religiosam fiunt. Resp. Lusus est in verbis : nam laeti ni talem obtest tionem vocant iusiurandum ; adeo ut &pgna periurii saepius ex violatione talis Ob testationis detur, d. I. a. d. l. II. Aiastis.,, Certum igitur est r. non ex omni tu. ,, ramento violato de periurio agi interis homines posse, sed tantum ex eo, quod is superiorem testem, & vindicem habet: is adeoque non nisi ex eo, quod per Deum, & prinei pem fit . In omnibus reliquis D rina periurii cessat. a. Nullam video rationem, cur iusiuis randum , quo Veritas declaratur , nonis possit per quamvis rem sanctam fieri, siis Is , eu I veritas asseri debet, consentiat.
, , Quando igitur is, cui fides fieri debet ,
se consentit ut amerens per memoriam parenis tum , maiorum &c. rei veritatem astimer, is id verum est iuramentum assertorium .
,, Neque obsaι , quod is, qui testis veri. M talis adhibetur, omni ictus esse debeat eis nam hoc ipsum est quod negamus; agitur, , enim hic de iure ejus, eui fides iacienda
is est ; ejus solius interest . Si proinde isse consentiat ut assertio fiat non Deo, sedo teste adhibita creatura, valet hoc jur se mentum assertorium ex dispositione par-M tium . Idem quoque obtinet, si eum soli, , iudici fides fieri debet, is iuramentum exi gat adhibito teste veritatis, qui omniis scius non est, quia itidem de iure suo
is disponit. At regulariter , & ubi illi ,
, , quorum interest , non consentiunt, sum. ,, ma securitas exigi solet : atque hare ra.
- tio est cur ibi non soleant admitti aliati juramenta, nisi quae Deo teste fiunt. se At, inquis, poenam perjurii illo easuis nullam subesse, cum nemo animi secreta
se experiri possit. Resp. suffcit quod partes, se de quorum iure aὐitur, ita disposuerint , - & libi imputet is, cui fides fieri debet,
is quod majorem securitatem noluerit adhi-
,, bere. Sed & porro , licet pina periuriise hic non obtineat, tamen alius metus hie, , subest, qui afferentem, ne salso asserat , is impedire potest , metus , inquam , ne is perfidia sorte ex aliis circumstantiis proisse datur, eoque sema eius periclitet ut apud se bonos viros, tum ob mendacium dictum , is tum ob rem sibi sanctam violatam.
Nominatis rebus, personioe J se Adeoque t
Siυe quia illas sibi noxias imprecabantur γis Res enim, per quas iuratur, nobis vel ,, ehara sunt, vel exitiosae . Priori casu ii nisse precamur nobis ut res illae charae nobis auisis serantur; posterioli casu, ut mala illa no
39쪽
is bis eontingant: utroque modo est jusju-
Ut solent, rerram m. A Iurans enimis preeatur ut commoda solis, & terrae auis serantur si peieraverit. Exempla reserto Gron. h. Caelum se Gentes per coelum intellexe- ,, re Iovem coelum inhabitantem: ut pro- is inde iuramentum tale non fiat per crea- is turas, seu res, sed per numen ipsum . ., Caeteram s iurans per estum rem creχ- is tam intelligat, nihilominus verum eritis iusiurandum; precatur enim ut sibi com
Princip/m Seeuritas igitur in eo consi. o stit, quod is, qui per nomen principis iu-
,, rat, non praesumatur velle violare nomense sbi sanctum, eum metuere debeat vindi- ctam eius, cujus nomen vili penderet.
Quibus precamur ut non tantum nobis πι-- le sit, sed & illis, qui nobis eari sunt ,
is adeoque quorum mala nostra esse solant . Ut in capite Precatur enim ut suo c se pili mali aliquid eontingat. Gron. h. In tiberis Preeatur enim ut liberis is male sit, ut privetur solatio liberorumo die. Gran. h.
In patria A Si enim patria male est, s n.
- gulis ei vibus , eqque i psi iuranti male est . In principe Calamitas, quae principiis infligitur , redundat quoque in popu-
inm: quanquam verior ratio si , quod is Princeps ut vindex violatae fidei, & san- , Elimoniae, tum adhibeatur. Non aebere iuriaruros αδ rem quamvis Quia nomen divinum absque gravi cau- , , sa adhiberi Nunquam debet.
Per parentes, coelum , terram, universum
se In levioribus enim causis non opus est silm-M mam exigere securitatem ; sed suffieit ibiis aliam rem nobis sanctam allegari , quae is probos viros deterrere a violatione vel pro- m: ssi, vel asserti l olet; in alte atis igi- tur formulis jurans precatur ut si violaveis rit fidem, parentibus male sit, L quo linis in incurrit in Anam statutam iis, qui pari rentes non honorant. vel eali, terra, autis universi commoda ipsi auferantur.
Per salutem Pharaonis γ is Si enim vio. is laret fidem jurans , testaretur se nihilais facere salutem principis. quae iniuria estis in principem ab eo vindicanda. Ut quidam resimant se Qui iuramentan Per creaturas licata non esse, imo minus commentariasse licita esse, statuunt, qaam quae ex prefari nomine divino fiunt , propter Servatoriso prohibitionem . Matth. V. 33. in sepis Viae Laur. -π. p. III. νbique m. Osianssiis in not. Φ. Caras 22. q. I. c. 9. . I .
se At recte hos refutat Auctor. sed cum Hebrei ea minus cuinarem J is Quia se Deus non adhibitus erat testis, aut vi is dex . Ex Philonis enim ante allegatori loco apparet , Iudaeos facillime iurasseri per Ulum, Per terram , &c. Sceptrtam non putar esse Deos t Cumis tamen per sceptrum Iovis eius omnipo
is tentia aesignetur. Ostendit . Me vera e se iuramenta )is Adeoque non minus licita esse, quam ea, quae expresso Dei nomine sunt: i
,, deque eodem iure haberi , quin Deum se implicite contineri. Detim iurare υidetur se Precatur enimis Deum , ut is omnem salutem Iuranti
Respectu enim disini nominis serat
si Deus enim solus salutis meae auctor est, is & solus eam mihi auferre potest.
Qui templo praestari Vel potius qui
sui caelo verut insidet se Coelum enimis pro habitatulo Dei sumitur , etsi Deusis ubique sit. Non obsit ringi Bomines iuramentis per res a conditas factis, nisi actiecta poena Inio se hoc nulli bi dicitur: sed iuranti te mei eis per creaturas rina, etsi levior, infligeri batur. Vid. Linsist in foris Hebr. ad λ ω-th. V. H. a me enim est iuramentum κον stῆ, Au ,, Elor existiniat , Corbian esse penam quae ,, adficitii r-juramento per creaturam facto , se ut 1 cilicet in casu fidei violatae res Deciis dicata esse debeat. Ar supra die um est . is Corban plane non esse iuramentum , sed is votum, & in loco Matthςi nee promissumis aliquid esse, mee iuramentum promissioni accessisse, nec poenam promisso adiectam, , si i ta . Sane, servator loquitur de casu , is ubi filius vovet ut id, quod parentibus is daturus est, Corban, i. e. Deo dicatum is esse debeat. Hoc votum, quo parenti husis indigentibus alimenta quoque eripiuntur, M tanctuam decalogo contrarium improbatis perfectissimus Servator. Seή in Triorum qtioque fetibus mentio ex bis Jis Nulla gens est, quae non religion ne utRIur, Deuinque colat; species autem is cui.
40쪽
- eultus est, aliquid vovere Deo, i. e. eiis dicare : sed de ea dieationis i pecie , deis qua Servator loquitur , in legibus Ty- A riis nihil habetur . Deιontis Iottilos ictos Grecis καρ me Iis Imo vox haee barbaros deligna ν. uia ex is Hesychio. & Eschvim probat Gron. His Sane, vox illa cum formula . Coman ,,, nec nomine , nee sensu commune ali. is quid haiat. Huic emori a cta Leo Christus ocemris - Cui errori λ Scilicet , quo Iudaei ex illi., , ma erunt , pzr creatura' iurari res inde nenis obligari nisi adlecta men. , μινο, violata
se fide, Deo sacra sit. At uictuin est, Hebraeo.
rum magiims nunquam an illo errore sui Dis se, neque votum, ut aliquid Corban , se l. e. Deo sacruto sit, vel pro iuramen ro,
is vel pro rena, tum sisse, neque illud ina. , probasse, nisi in solo casu, ii votum talasi fixi in praejudicium parentum. Frustra igitur asseritur, Servatorem e is rorem illum , quem nunquam commisere udati, reformate voluisse . & statuisse, - jur Mentum, quod per creaturas fit, ae.., que iuramentum verum esse, ae illud , se quod ex preiso Dei nomine fit, etsi pina
,, eonsecrationis adiecta non sit.
Dieio Irio Christis oecurris si Scilicetis Minici. 2ῖ , v. ai. At non oce utrit illi se errori. sed occurrit traditioni pharisae rum erroneae, qui cono mentem deis ealsgi , vo: a . quibus liberi parentibus se indigentibus alimenta eripiebλnt, valida se declarabant ; de tali enim voto loquitur ,, muti aeus et g teqώιd paremisias leue s cem, Cotan esto. OmniLia Geniis augustiorem se Veteres A Christiani noluere iurare per he iam prin
is p. Ia . Iob. a LVoυmn in odi. Min. Fe-- sic. p. 68. Rationem at seri Liglerus in se us h. quia iuramentum hoc vere idolo- latricum erat, quippe iuratur per alium enium, tanquam divinitatis participem, is ea proinde occultorum testem. Aaa. DULM fAram. , 's.
Seci oe ρεν nro stat m Imperatorii J ,, Pu- se ortius improbat hoc iuramentum Lis 4, c. a , g. g ; sed male : nam qui peria majellatem Imperatoris iurat , vel peris eum iurat . qui Aue or est nisiestatis ;ω, vel Imperat em testem allegat, & tan- ., qu m vindicem suae m jestatis contra is violantem implorat. Tom. III.
-ae sociaudiam Deum seniano generi dili. genua, udia es J - Urium pes enimis lunt vicarii numinis, eorumque maiest se eit ipla ala eitas Dei, quam violare ne-- uno impune debet.
bitur Moelo riaraas veros este Deos putet. Nam eum is, qui iurat, absterreri debeat me u religionis, necessino talis adjecta res esse debet, quae iuranti religit la est ; & rid culum rore r. aliquem adii tangere metu re. ligionis, quam jurans non agnoscit. Semper igitur religio intelligi debet, quae respectu jurantis talis est . Si proinde jurans per De4sro eos credat veros, validum est jusjuramdum, ι. 3, 4 1. de iuri d. ι. c. 9 D qui duo tex, tvs hoc modo conciliari debent. Usum hujus rei videbimus insta Let, e. 13, g. 8, seq.A ιιio... Ego duos illos textus alio modo conci-- liandos puto. Nam eum in republica Ro- , , mana non alii Dii admissi sint, quam a ,. Senatu probari , Terrui. in ΟοI c. s , is indeque Cicero novos Deos. & ad venuis non admittat in suis legibus, L. a, deis Legib. certum est , per Deus non receis is pios iuramentum deterii non potuisse , - quia e uirum id inferret: colere auten nonis receptos illrcitum erat ἰ atque de hoc casu
- jusjurandum detuIerit . miti et improbataeis puόιica retigionis , videamdis , an pro eois habeatur , vicine si iuratum non urset t, Quod magis μι limo dicendum . Civis e tuo,, Romanus non potuit deferre concivi luori iuramentum per nomen Chl illi, qui ac se tere hoc nouaen apud Romanos nefas erat.
- Neque obsai L 3, g. 1, st. de inressi ubi Ulpianns ait Divum Pium rescripsisse, se iureiurando , quod propria furestris e imis ratum est , standum esse ἰ adeoque iurari mentis, etiam entum, qui improbatam se religionem profitebamur . standum esseri videtur. Resp. Ibi plane non quaeritur de Deast iis, neque de iurantibus per Deos se improbatos, etsi iuranti sacros : sed quae . A ritur, an valeat iuramentum, quod quisia alteri per saluum suam deleti Videbaturri id negandum, quia deserenti saliis iuran. - Iis non erat religiosa ; sed merito Ulpia. D n d ι. s. pr. ait, omne iuramentum IAE is σι tum