장음표시 사용
321쪽
lionibus vereatur P linguarum denique illarum, a quibus munus quo langebatur nomen habet, quanta in eo quam- quo accurata suit scientia: et tamen non in his solis eius industria sese continuit, sed penetravitiletiam in orientis litteras linguasque, ut praetereum vivarum cognitionem linguarum, a quibus nemo doctior apud nos fucile abhorret. Ingenium vero ad illa omnia tam sollers, indi- eiu inquo tam prum pium, tam rectum, tam acutum asserebat, ut quarumlibet rerum raussas nique rationes et celerrime et verissimo perspicoret, neque, etiamsi quid disti stillimum atque impeditissimum videretur, non inveniret aptam et commodam viam, qua labemii proclivitates muto evitareti ornabat ille denique has virtutes etiam eo linmanitatis ruitu ut nihil non et eum dignitate illa, quae studiis sitierarum consentanea est, et cum de orentque adeo Plegantia quadam atque urbanitate agoret, longeque ab se sperneret ista in rudem semeiam moramque rusticitatem, qua nonnulli hominum doctorum, dum admirationem se consequuturos sperant, vix imperitum vulgus in stuporem coniiciunt, ut, eruditis autem nihil nisi contemptum stoliditatis suas reportant. Tulis igitur quum,esset Beckius, iure eum, eandidati optimi, pro exemplo habebitis, cuius semper sitis memores, in quod intueamini, quod imitemini, quod aemulari studeatis. Sed tamen sic id agere debebitis, ut si inui cogitetis, hane ipsam riri eximii incredibilem industriam nonnihil obstitisse qno minus, quum maximam sit cluritatem adeptus, assequutus sit etiam maiorem sanium nominis: potuerat
enim, ni viribus iis omnibus instruelissimus, quibus ad id opus erat. Aesti muto eni in ipsi, qui tot artihus excelluit, tot tamque variis in partibus doctrinarum egregius fuit, quantus istquamque immortalis esset, si uni paucisus ex illis doctrinis se totum dedisset, viresque illas et indolem ingenii non dispersisset et distraxisset tanta rerum diversissimarum copia, sed contulisso in unum loeum et quasi conglobasset ad promovendam n nam ex illis molibus, quibus vel protrudendis vel repellendis novae in Iliteris viae per uvia prius atque
322쪽
inaecessa aperiuntur. Atquo est hoc quidem animi generosa indole' praediti, mento et scientia quam quis possit plurima studere amplecti, quo ne peregrinus in
hoc mundo, sed civis esso vid a tur: verum quum omnia exhaurire tantopere vel virium humanarum modum vel vitae breve sputium ex tedat, ut vix uno aliquo in genere litterarum arti uinxe cuncta, quibus eius natura ratio lite
contineatur, liceat pervestigando comprehendere, illud inprimis eurandum est, ut aliquod quis quasi domicilium
habeat, quod iure sumn dicere in eoque regnare possis, nec tamquam hospes propriae sedis expers vagetur per esienas domos, notus quidem n bique, et fortassis etiam neceptus, sed nusquam dominus et iure suo possessor. Cogitare enim oportet, discendo.eognoscendo sne illud a quiri , ut quid alii industria sua ex tenebris in lucem protraxerint, quoque in statu nune sit doctrinarum scientia et ratio teneamus e sed nisi fuissent illi, quorum id studio est et laboro essetium, ignoraturos nos fuisse illa ipsa. quae didicisse nobis contigerit. Quod si cuiusque hominis litterati osseium est pro virili parte operam duro, ut novis augeatur intrementis rerum scientia, quaeque adhuc non reperta, non rognita, non intellerta latent, inveniantur, discantur, perspiciantur: in tam immensa rerum discendarum varietate tamque inexhausta materia non alia patet via, qua quis ipse aliquid conserre ad communem utilitatem possit, quam ut uno utiquo in genere, unaque in re studia sua coarctet, iresque intendat animi, ut cognita pius rei natura altins atque altius in ea ni penetret, vestigandoque ultra, quam ante se sartum sit, persciat inchoata, corrigat xitiosa, stabiliat dubia, illustret obscura, proserat latentia. Deterreant quidem fortasse aliquem tum disse ultates ot magnitudo laboris tum exempla virorum doctrina ingenioque exellentium, quus se non modo superare, sed ne aemulari quidem aut ex Ionginquo sequi posse existim te at reformidare ardua non est erecti generosique animi, quem ulliciunt potius atque excitant ea, quae virium requirunt contentionem maiorem quamdum, quam cui quivis Se pM
323쪽
rem fore speret. Nulla est autem pars, nullum genus scientiae, in quo non, qui . naviter elaborare voluerit, Iu r- multa sit inventurus, quae agenda reliquerit Superior aetas. Ipsa illa doctrinarum omnium princeps, quam mam thesin vocant, cuius aeternae sunt et immutabiles leges, cuius haec plano incomparabilis virtus est, quod e Torem Omnem ab Se segregat, et quidquid novi in lucem proseri, id etiani verum esse admirabili illa'numerorum ratione evineat, quae tam divinum quid esse non inam ritu visa est Pythagorae, numeros ille ut rerum omnium esse principia et quasi Semina, ex quibus composita esset universa mundi machina, censeret; Plato autem, in mento humana in lixas esse arithmeticae et geometriae rati nes intelligens, recordando memoriam earum, quae sopita in animo iaceret, quasi ex somno suscitari ostenderet: ac tametsi hanc doctrinam ab tot summis ingeniis ad incredibile quoddamγsasti uin evectam videmus, tamen, quo ad Obscuriores eius oras accedi, quo subtiliores et implicatiores eius rationes enodari cernimus, eo minus dubitari potest, quin haec quoque scientia non Setus quam ipsa rerum natura inlinita sit, idquo non solum quum adhibetur ad siderum meatus explorandos aut CDrporum magnitudines viresque metiendos, sed etiam quum ipsa per Se Spectatur. legumque Pius multiplex explicatur varictas. uae nutem ei coniunctisSinia est ph3sicorum ars et Scientia, a quam parvis quamque tenuibus prosecta initiis ad quem vastum extensa est ambitum, quamque non diem quotannis, sed pene quotidio sollertiumvirorum indefessa opera ingeniosisque arti sciis nova rerum elementa, novas naturae virium cognitiones atque assinitates, novas et inopinatas caussas atque elsectiones aperitot clara in Iuste conspiciendas exponit, ita ut hic in quo vivimus orbis tei rarum in dies inagis putescat, et tu in non a tantum, quae oculis intuemur, rectius videamur cognoscere, sed illud quoque Inente assequamur, quae Inultis ante humanum genus seculis facies et quasi vita fuerit huius globi, cuius recentem et nuper demum ortam ineo
simus superliciem. I uin illa, quam historiam naturalem
324쪽
vocant, ex rudi indigestaque congerie ita est expansa, . 'expanditurque perpetuo latius tum inquirendo in metallo- - .rum, germinum, animalium naturam, tum adeundo ad 'ignotus adhuc oras, ut iam non temere comportatam rerum multitudinem et varietatem, sed descriptam in classes et ordines, nitri si coquo inter se nexu copulatam habeamus, et magis magisque ad aliquam persectionis spe ciem adducamus.-Non minus rerum ab genere humano publico privatimque gestarum historia tantam experta est pervestigationis industriam, ut, quocumque quis oculos coniiciat, pene magis quum imulta Iani dum rognoverimuS, quam quid sciamus, appareat. Nam quum vel eorum, quae hodio atque adeo nubis inspectantibus aguntur, pleraque ambigua sint atque incerta, quanto obscurium esse necesse est, quae multis ante nos seculis gesta vel mollimentorum penuria aut depravatione, vel testium dubia fide, vel inanium commentorum fama, vel barbari aevi oblivione sic obscurata et perturbata sunt, ut vera a salsis internoscero labor sit dissicillimus. Accedit, quod qui
explicare ista atque expedire conati sunt, quorum nostra potissimum aetas non paucos tulit eximios viros, dum iure increduli veteres sabulas spernebant, iudicii acumino errores quidem inveteratus expulerunt permultos, pluri- lia .marumque rerum veritatem stabiliverunt certissime, sed . iidem etiam audacia coniectandi non pauca, quae sibi , vera videbantur, ita exornarunt, ut novos pepererint em rores, laboremque eorum, qui deinceps eadem vellent a , tingere, simul adiuverint, simul autem etiam auxerint. Magnum etiam et laudabile studium impensum est in linguas veterum populorum, mi diuque illud sanius et7ro illa dignius, quam quo non ita pridem illi ipsi, qui toti se huic
negotio dederant, consueverant procedere. Nec profecto hoc studium vile aut leve est putandum. Quid enim divinius concessum est hominibus, quain lingsia, quae Ue bis notare et comprehendere rerum notitias possit, solaque id esticiat, ut non solum cogitata communicare internos, sed ipsum illud possimus, cogitare, id est, per signa quaedam retinere notiones rerum, comparare inter
325쪽
se, distinguere, explicare, omnesque in sorinas vertere, quiluis inlinitain illam multi indinem ac varietatem et rerum cogitatarum et sensuum atque allectionum significemus et declaremus. Est enim lingua elligies animi, quam quo utientius contemplumur quoque accuratius eius summas rationesque persequimur, eo maiore persundimur admiratione, quod nullo magistro, sed naturali quodam instinctu ipsa sibi mens paullatim illam artificiosissimam inachinam creavit, in qua tamquam in speculo vel tenuissima.lineamenta sententiarum repraesentarentur. Eam diligenter perquisitum liabero caussasque eius et rationes perspexisse, qui quo mutatiunes vel temporum cursu ut dicendi variis consiliis vel animorum atque ingeniorum diversitate contraxerit cognoviisse, id demum est linguae vim et usum tenere. In quo genere hodie si multum profecimus comparatione diversarum inter se Iiugnarum, tamen etiam non nihil turbari nnimadvertimus, quum non omnes, qui illa in re sibi placent, satis accuratam sibi paraverint linguarum, quarum aliam ex alia explicare student, cognitionem. Nam saepe prorsus ignorare aliquid melius est, quum parum recte didicisse: quod ulterum horum non uiseri opportunitatem cognoscendi, ait rum, prosectum ut, errore, non putest non gignere errorem. uid dicam deniquo de philosophia, quae quum
sit animi mentisque perscrutatio, indagatioque sontium omnis scientiae, per viros quosdam divino praeditos ingenio adducta quidem eo est, ut iam unde petenda sit cum pyrtum habeamim, sed, quoniam unimi immani iam profundi sunt atque obscuri recessus . in eos ut omnium minime illud lumen videatur immitti posse, quo imus eius landus collustrari penitus, unimusquo/Simul et re nere sese et ab se cerni queat, multi dum illuc pen iram cununtur, quasi vertigine quadam correpti vana insomnia incidupt, suisque ipsi laqueis capti delirare incipiunt, ut nec se ipsi intelligant, neque intelligantur ab ullis. Apertum est autem, quoniam philosophiae usu quum in omni genero scientiae, tum iis maxime in rebus opus est, quibus vitae rationes gubernantur, quam Sἱdum
326쪽
POST OBITUM BECKII. taris est philosophia si sobrie, recte, clare, perspicuo caussas investigat, tam laindeni perniciosam esse, Si vanae ima inutionis lusi litis indulgens vel limphatae menti quodam furore aeta multu religionibus animus et superstitione implet, modo iura populurum, commercia gentium, leges civitatium, institutionem cultumque universi generis humani, aries denique et doctrinas omnes temere lingit ac relingit. Commemoravi eas doctrinas, candidati humanissimi, quas nostri potissimum ordinis, cuius honoribus mox Dr- nubimini, propriae48ulit, ut videretis, nullam earum esse, in qua non plurimae propositae sint bene merendi novaeque laudis reportandae oceasiones. ψuare si, uti decet, ipsi quoquo uti quid conserre ad utilitatem atque incrementum doctrinarum cupitis, illud animo reputate et tenete ii riniter, eligere sibi queinque debere unam utiquam materiam, in quam totus incumbat inbeaqtie quasi domi cilium ponat suum. Nam in eo deuium, quod quis ponitus cognitum habeat, ita elaborabit, ut Duetus laboris ad eam rem ipsam redundet, stinuique hoc Iucri faciet, ut suis viri laus confisus, quippe suu iv regno, illud ipsum discat, laborare utiliter. Apertum est alitein, eum, qui sic sibi quasi arcem quamdam communi verit, quoniam mutuis vinculis omnes inter se colligatae sunt doctrinae, ipsa tuendi quem tenet locum necessitate admoneri, ut uuxilium petiit a coniunctis artibus, eaque re latius paullatim ac latius proserat regni sui sines. Sponte vero in telligitis, hanc demum optimam esse et certissimam viam, si quis vere et ipse prolicere in litteris et litterao sacem
ut sua opera increuientuin capiant velit. Num quae eo dumtaxat consilio discimus ut ne ignorare videamur, nec satis firmiter inhaerent animo nec levitate carentilla, quae coniuncta est eum omni scientia, cuius necneeemitatem nec certum usum videmus: quod contra, quum
quid agimus propositi cuiusdam perficiendi cauSsa, non solum studiosius ei rei impendimus operam, sed quaeriamus etiam et, quid adiumenti nobis opus sit, et eo qua ratione uti oporteat, ut quo volumus perveniamus: quo.
327쪽
st, ut, dum omnia ad illud propositnpi reserimus deliberatoque ea consilio aggredimur, singula ne ruriatius evnsideremus, memoriae firmius imprimamus, multii in lue tractando et versando rectius cognoscamus, perspiciamusqlin penitius. Huc modo autem eo pervenitur, ut, etsi unum
sit illud, quod quis praecipue tractet et in quo se excellere cupiat, tamen non spernat caetera, neque ab iis ab horrcat, sed potius dignitatem omnium parem esse sate tur, sibi autem ex singulis ea decerpat, quae suis sint studiis prolutura. Hac via qui incedunt, simul indecoram illam levitatem elliigiunt, quae omnia obiter attigisso eontenta, nihil autem penitus cognitum liabens, eruditionis quamdam elegantisque cultus speci in allectat, simulini munes manent ab sordida illi heralitato illorum, qui nimis angusto in Orbe conclusi eius unius rei, quam ipsi sibi tructandam sumpserunt, tantum esse pretium existimant, ut caetera contemnant, hoc uno autem in generoqui minus versatus sit, eum indoctum atque adeo stultum esse dictitent. I erissimum est illud vetus dictum, quam quιsque noris artem, ta Lac se exerceat,
cui qui recte parent, sic id,saciunt, ut locum in quo ipsi firmo pede consistunt sibi legentes, neque impediant alios, quominus illi alibi idem sibi iuris sumant, nequo nihil velint cum iis commercii habere, sed potius, quemadmodum civitates sic demum florent, si singulaeicivium
classes Sua negotia recte et cum eaeterarum classium emo-
Iumento agunt, ita etiam litterarum studia quadam quasi civitate contineri censeant, in qua coniunctis multorum, sed suo cuiusque in genere studiis universus ille eruditionis scientiaeque campus colatur, conseratur, frugeS- quo serat. Ea igitur domum in re dici respublica litteraria potest, in qua suis quisque partibus recte et na iter fungitur, non uis hostis aut adversarius aut contemptor eorum, quorum alia officia sunt, sed ut amicus, ut adiutor, ut laudator eorum, quae quisque recte et uti communis utilitas postulat, agit atque administrat. Id ergo, optimi candidati, tenete animo neque umquaIn eXcidere
328쪽
vobis patimini, ut aliquam vobis veluti domum illa in re- . publiea comparetis, quae vestra sit, quam propriam h beatis, in qua dominemini, qua exaedificanda et percolen- .da vobis decus, ornamentum, laudem, communi autem hominum Ititeratorum societati adiumentum, utilitatem, prosperitatem paretis. Sic illud consequemini, ni nec vosmet ipsos vixisse poeniteat, et suisse vos ac vixisse grata olim recordetur posteritas. HERM. OP. V. ' , x. Diuitiam by Corale
329쪽
Exseqnias indicimus, Cives, quales rarissime vidit haec
Vniversitas nostra, nos autem visuros esse nec putabamus, nec potuimus putare. Selmus nasei nos morituros, incertumque esse, quam longum cuique cursum sata destinaverint: sed quoniam hanc esse naturae legem 34- demus, ut nata adolescant, adulta vigeant, quae viguero Aenescant, quae consenuere intereant, securi 1idimus sperantes de dio in diem, nec credimus eventurum, quod contra consuetum et legitimnin ordinem naturae, ut nobis quidem videtur, accidit. . Num quum quis extrema in senectute ad eam pervenit metam, quae terminus vivendi est constituta, aequiore id animo serimus, nec conquerimur crudelitatem omnia perimentis necessitatis, sed admiramur potius divinae mentis sapientiam, alia deinceps atque usa ad vitae successionem vocantis: gravius veroaslligimur iussoque corripimur dolore, quum medium Vitae cursum repentina vis mortis intercipiens et nobis assert immaturam orbitatem, et Inorientem cogit relinquere ea, quibus se lauiturum iure suo sperabat. Id nos ita cumulate, ut magis non potuerimus, experti sumus in collega nostro, cui iam suprem niti sumus honorem habituri. Nam vir ingenio, doctrina, eruditione egregius, vita integer, moribns pius, insius, probus, aequi , huma nus, eomis, coningio liberisque optimis felix, tollegarum,
330쪽
amicorum, audito min, civi uin omnium gratia et amore floren , munerum amplissimorum administratione egregio 'probatus, ipso in maximo vigore aetatis virilis, in iliso, piem admirabili sapientia gerebat summo magistratu, eo v. ipso tempore, quo filia dilectissima in amati sponsi ina- inum conveniebat, filiusque natu maximus et assinis ex Ionginquis locis eas nuptius concelebraturi approperaverant, paucorum dierum morbo rapido ingravescente absumptus, fletu et Iacrimis implevit domum, quae modo laetissima spe exsultaverat; uxorem, liberos, propinquus, collegas, amicos, discipulus, totam , niversitatem nostram in luctum et maerorem coniecit; quemque paullo ante in Senatu, in conventibus ordinis philosophorum, in publicis solemnitatibus, in coetilius amicorum valentem, alacrem, hil
rem, laetum conspexeramus, subita vi prostratum tristissimo laneris eo nitatu intulimus sopulcro. Solitudo domus, vacua sedes in consessibus Academiae, deserta e
thedra, propinquos, collegas, nuditores orbi tutis, in quam . sunt redacti, admonet. Frustra quique requirunt de medio sublatum, nec quidquam sibi relictum vident, nisi do- .lorem et maestitiam, crescitquc crepti desiderium, quo maris singuli recordantur, quantam secerint iacturam;
uxor, quem maritiam; liberi, quem parei sthim; amici, quein amicum; collegae, quem collegam sui scipuli, quein ductorein; Academia, quem rectorem antaserit. Sed tamen haec ipsa recordatio otium solati uiu ni fert, idque tule, eo ut nullum aut exoptabilius aui putentius inveniri possit. Non onim omnis interiit, cui superstes manet virtutum memoria, quae sarit ut quasi vivam-imaginem intueri, delectarique eius adspectit' videamur. 9uae imago, etsi ad-alloquia non respondet, tamen inlini uix adstat antinis, et ad imitandum aemulandum 'sile excitat contemplano s. Fuit autem tota viri vita talis, ut et testetur eius landes, et tamquam exemplum exstet, quo disci possit, quid ab inani suco.distet vera virtus, quae contemnEnscito perituram gloriam, quam arrogantia et temeritus parit, Iiudenter et modeste ad illa enititur, ex quibus mansurum omni aevo decus emergat. Non est nobis in animo