Cicero medicus, h. e., Selectos e M.T. Ciceronis operibus locos : vel omnino medicos, vel facillime ad res disciplinasque medicas transferendos

191쪽

est palus. Sapiens Utem Semper beatus est, et est aliquando in dolore. Non est igitur suminum

malum dolor dum illud quale tandem ost lona praeterita non emuere Sapienti mal memi

nisse non oportere. Primum in Ostrane pole state est, quid meminerimus Themistocles qui dem, cum ei Simonides, aut quis alius, ni temmemoriae polliceretur, obliuionis, inquit, mal

lem. Nam 1memini etiam quae nolo, obliuisci non possum qune Volo. - Sed Vobis Voluptatum per Cepiarum reCordatio vitam beatam facit, et quidem Col POTO Per Cesia1 Um. Nam si quae sunt aliae, falsum est, omne animi Voluptates Oss o Corporis societate. Corporis autem Voluptas si etiam prae

terila deIectat, non intelligo, cur Aristoteles Sardanapali epigramma tantopere derideat in quo illo rc Assyriae glorietur, se omnes Secum libidinum voluptates abstulisso. Quod enim ne tuus qui dem, inquit, diutius sentire poterat, quam dum fruebatur quo niodo id potuit mortuo permanere Fluit igitur voluptas corporis, et prima quaequo avolat Saepiusque relinquit causas poemtendi quam Tecordandi. 54. Ad altiora quaedam et magni se nitora mihi crede, Torquate, nati sumus nec id ex animi solum partibus, in quibus inest memoria o Tum innumerabilium vitae quidem infinita, inest

tione disserens, inest moderator Dpiditati pudor, inest ad humanam soci latona iustitiae fida cudia: inest in perpeti inclis laboribus adeo periculis firma et stabilis doloris mox SC

192쪽

temptio. Ergo haec in animis. v autem etiam membra ipsa SensuSque considera qui tibi, treliquae Corporis partes, non Comites solum vir tutum, sed miniStri etiam videbuntur. Quid, si in ipso corpore multa voluptati proponenda sunt, Vt ireS VRIetudo, Velocitas, pulchritudo quid tandem in animis censes in quibus doctissimi illi Veteres inesse quiddam coeleste et diuinum puta verunt. Quod si esset in voluptate summum o num ut dicitis , optabile esset, in Voluptate maxima, nullo interuallo interiecto, dies noctesquo VOTSRTi, Cum omnes sensus dulcedine omni quasi perfusi mouerentur. Quis est autem dignus nomino

hominis, qui num diem totum velit esse tu ista genere Voluptatis 3

Cic. de Fin Bon et Mai. ΙΙΙ, . Etenim

sit impudens, si Virtuti diutius repugnet, aut si

honestis iucunda anteponat, aut Iuris CSSO COI tondat dulcedinem corporis titillantem ex aucti , tam laetitiam quana grauitatem animi atque o stantiam.

5. Iacet his, inquit, quormn ratio mihi pro batur, Simul atque natum sit animal hinc enim est ordiendum ipsum sibi conciliari et ommen

dari ad se conseruandum, et ad Suum Statum, et ad ea, quae Conseruantia sunt eius status, diligenda alienari autem ab interitu, iisque rebus, quactinteritum Videantur asserre. Id ita esse sic pro bant, quod ante quam Voluptas aut dolor attigerit, salutaria appetunt Parui aspernenturque contraria

193쪽

Quod non seret, nisi statum suum diligeront, in

teritum timerent. Fieri autem non posset, tappeterent aliquid, nisi enSum haberent ut, eoque se et sua diligerent. Ex quo intelligi debet, principium ductum esse a se diligendi o). Humane11 Ibrorurn, id est partium Corporis, alia Viden

tu propter eorum Sum a natura esse donata, tmRI IIS, TUTI, PedeS, Vt Ca, quae sunt intus in cor

Pore, quorum Utilitas quanta sitis medicis etiam disputatur alia autem nullam ob tilitatem, quasi ad quendam Ornatum, Ut cauda purioni, plumaei Versicolores columbis, Viris mammae atque bacta. 7. Atque ut membra nobis ita ala sunt, Vt ad quandam rationem tuendi data esse appareant:

sic appetiti animi, quae ορ uixi graeco VOCatur,

non ad quodvis genus Vitae, sed ad quandam for mam vivendi videtur data ilemque et ratio, et perfecta ratio. Vt enim histrioni actio, saltatori mollis, non quivis, sed certus quidam est datus: sic ita agenda est Certo genere quodam, non quo libet quod genus conueniens Consonianoum ius dicimus. Nec enim gubernalioni aut medicinuo similem sapientiam esse arbitramur, sed actioni illi Potius, quam modo dixi, et saltationi, ut in ipsa arte insit, non foris petatur extremum, id est artis osseulso Inscite autem medicinae et guberna tionis Itimum cum Vltimo sapientiae ComParat . 8. Vt enim qui mortem in malis ponit, non potest eam non timere: sic Demo VIIa in re poteStid, quod malum esse decernit, non curare, idquo

194쪽

h do, ilJud assumitur, eum, qui Lagil sit innimo Ctque sorti, omnia, quae cadere in liOrninem POS sint, despicere et pro nihilo putare.

Io vel eis dulcissimum est, suo tamen proprio genex Sapori S ΠΟΠ Ompn alion CVIII aliis, dulce sse sentitur. - CC Cro perti Irbiatione animorum, quae vitam insipientium miSO Tum Corbumsue Oddunt quas Graeci πάΘ: up pellant poteram ego Verbum ipsum interprotans Inorbo appellare sed non conuenire ad omnia quis enim misericordiam, aut ipsam iracundiam,

morbum solet dicere ' At illi dicunt τοι Θοα Sit

igitur perturbatio, quae nomine ipso vitiosa decla rari videtur: nec hae perturbationis Vi aliqua a turali mouentur omnesque 1ae sunt OnOP qu tUOY, partibUS IUTCS aegritudo, formido, libido,cmamque Stoici Commiani Nomine corporis et animi ηδονην appellant, ego malo laetitiam appellare, quasi gestientis animi elationem Voluptariam. Per turbationes autom nulla nuturae V Commouentur omniaque ea sunt opiniones a iudicia leuitatis. Itaque his sapiens semper VaCabit. 13. 4n Vero Certius quidquam pol si essoqDpm illorum ratione, qui dolorem in malis ponunt, non poSse sapientem boatiam osse, Cum CCUJO lo queatur Eorum autem, qui dolorem in malis non Lubent, ratio Certe cogit, si in omnibus torm n iis conseruetur beata Vita sapienti. Etenim si do lores eosdem tolerabilius Patiuntur, qui, Scipiunt

195쪽

eos pro patria, Uam qui leuiore de causa opinio facit, tori utura, Vim dolori aut maiorem, aut minoivm. - lenim Si Ct sapere expetondum sitot ut re ConiunClum Virumque Agi CXPel Cn dum sit quam SasCre Sollim , Equo inmen, Si virumque itineStimulion dignum, pluris sit con iunctum quum Sapore ipsum Separatum. Nam Divaletudinem uestimatione utiqua dignam iudicamus, neque tamen Cam in boni ponimus, iidem cense mus nullum CSSe laniam ueStimationem Vt a Vir- tuli aulesoniatur.

14. Ne Voro salis acute dicunt: Si bona a Ictudo pluris RPStil DBnda sit longa quam breui Sapientiae quoque Usus Iongissimus quisque sititia rimi. Non intelligunt, Valetudinis aestimationCm spatio iudicari virtutis, opportunitate V Videan tu qui illud tricant, iidesin hoc esse dicturi, bonum

mortem et bonum partum melior an longum CSSO

quam breuem Non ident, alia breuit ite pluris aestimari, alia diuturnitate.

15. Diuilias autem Diogenes censo non epmmodo Vtii habere, ut quasi duces sint ad Volupta lem et ad Vuletudinem bonam, sed Ctiam Vt a Cora lineant: - Daque si ollaptas, aut si bona Vale itido sit in bonis, diuitias quoque in boni CSSO G n DdRS. - Quae autem nCStu IUL in CSSent, Corrum in aliis satis esse uiasae, quamobrem qUii HS dam De Ops Iarrentur, ut in Val Cli16 11C, Vt D in e gritat sensuum xt in doloris nouitalo, talo a diiuliarum, similium rerum: ulla autem OH USSO

196쪽

eiusmodi. Itemque eorum, quae nulla aestimatione digna essent, partim satis habere Causae, quam

Obrem reiiCerentur, Ut dolorem, morbum, SonSuum

Ra SSionem, paupertatem, ignomin am, similia ho

17. Haec, quae praeposita dicimus, partim Eunt Per se ipsa praeposita, partim quod aliquidesiiciunt, artim trumque per se, Vt quidam ha hilus oris et Vultus, Ut status, Ut motus in quibus sunt et praeponenda quaedam, et reiicienda: alia ob eam rem praeposita dicuntur, quod ex se aliquid efficiunt, Vt pecunia alia autem ob tram que rem, integri sensus V bona Valetudo. 18. In quo enim plura sunt, quae secundum

naturam sunt, huius metum est in vita manere: in quo autem aut Sunt plura contraria, aut fore i dentur, huius ossicium est, e vita excedere si quo apparet, et sapienti esse aliquando motum, ex Cedere e Vita, Cum beatus sit et stulti manere in ita, Cum it miser. - Itaque et manendi in vilae migrandi ratio omnibus iis rebus, quas supra dixi, metienda. am neque iis, qui Virtute retinen tur in Vita, neque iis, qui sine Virtute Sunt, mors est oppetenda. Vt saepe ossicium est sapientis,desCisCere a Vila, Cum sit beatissimus, si id opportune facere possit; quod est conuenienter natura o luere. Sic D m censent, opportunitalis esseheate iuere. Itaque a sapienti praecipitur, Seipsum, si Qus Sit sapiens Vt relinquat. Quam obrem cum Vitiorum ista Vis non sit, Vt auSam

197쪽

asserant mortis voluntariae Perspicuum est, etiam si ullorum, qui idem miseri Sint ossicium esse, a Dor in vita, si sint in maior Pari EaTUm rerum, quas QCiandum naturam ess diCimus. Elmnoniam excedens e Vita C munen REVUC miSer est neu

diuturnitas magis et Vitam fugiendum facit non sitio causa diCitur, iis, qui pluribus naturalibus frui possint, esse in Vita manendum. 19. Perlinere autem ad rem arbitrantur, in-1olligi nutura fieri , ut liberi a parentibus amentur: a quo initio prosectam Communem humani generis soCielatum persequimuri Quod primum intelligi debet 1gura membrisque corporum; quae ipsa declarant procreandi a natura habitum esse rationem. N eque Vero hae inter se Congruere OSSint, Vt natura et procreari Vellet et diligi procroatos non curaret. Atque etiam in bestiis vis naturae inspici potest quarum in foetu et in educiatione laborem Cum Conimus, alura ipsius ΟCem Videmu au dire. Quare Ut perspicuum est, aluo nos aio Iore abhorrere: si apparet amatura ipsa, Vt eos, quo genUOrimus, amemus impelli. - Vt enim in membris alia sunt tanquam sibi natu, ut oculi , t

dam bestiae sibi solum natae Sunt. Mo. Quemadmodum igitur memba is vi imur prius, quam didicimus, cuius ea lililatis nu8R 11n beamus: Sic inter nos natura ad ciuilem Commiavi tatem coniuncti ci consociati sumus.

198쪽

F9. Recte etiam pulcher appellabitur sa piens): animi enim lineamenta sunt pulchriora

quam Corpori S recte soIUS libor, nec dominationi CuiuSq Iam PGens, neque obediens cupiditati

Cic. 0 Fin IIII 5. Similia dici possunt de

explicatione naturne qua hi tuntur et VeStri:

neque ero b URS Odo CAUSAS, quod Epicuro videtur, Ut pellatur morti et eligioΠi metus. - Ιnest in eadem explicatione natura insatiabilis uuaedam e CogHOSCendi Tebus Voluptas in qua una, Consocii rebuS COOSSariis, Vacui negotiis, honeste ac liberaliter soSSumu Viuere.

. Omnis natur Vult esse Conseruatrix Sui,

ut et ulu sit, et in geNCTO Consoria tua Suo. Ad hanc rem aiunt arte quoquo equi Situ S, qua D turam adiuuarent in quibus ea tuneret D inpri niis, quae est Vivendi .s, Ut tueatur quod a natura datum sit quod desit Rcquirat. demque diui serunt naturam homini in animum et Corpus. Cumque eorum numquodque C Se expetendum ess divissent, Virtute quoque via iusque Corum CP se expetenda CSSO dicebant eum animum quadam infinita laude anteponerent corpori, VirtutC quo quo animi bonis corporis anteponebant. 8. Credo, magna antiqUOTUm Ss peccatct,

quae illo Veri inuestigandi cupidus nullo modo ferre potuerit. Quid enim peruersius, quid into lerabilius, quid staltius quam bonam Valetudinem,

199쪽

litam dolorum omnium VaCuitatem, quam inlogri talem Oculorum reliquorumque Seia suum ponere in bonis potius quam diCere, nihil omnino inter eas res iisque contraria interCSSO Ea enim omnia qua illi bona dicerent, InepoSita esse, non ho n. itemque illa, Ua in Corsore CXCOIlerent, stulto antiquos diXiSSO UT SE CSSO Xpetenda et sumenda PQtiu quam e selenda. - Itaque eos id agere, Vt a Se dolores, morbos, debilitates repeI-1unt.

s. Quid enim interest, diuitias, opes, Valetudinem, ora dicas, anne praeposita, cum illo, qui ista bona dicit, nihilo plus his tribuat quam tu, qui eadem illa praeposita nominas 1 o. Sed primum positum sit, nosmetipsos

commendatos CSSO Obis, Primamque X atura hanc habere appetitionem, Ut ConsCTUCUIUS Dosmetipsos. Hoc conuonit SC quitur illud, et ni maduertamus, qui simus ipsi, Ut nos, quale opor tel Sse, OTUOmUS. Simus igitur homines : ex animo Constamu et Corpore qua sunt cuiusdammodi nosque Oportet, Vt prima appetitio naturalis postulat, haec diligere, Constitueroque ex his snem illum summi boni atque Vltimi. Quem, Si rimavera sint, ita Constitui CCCSSe est, Castum rerum, thiae Sunt seCundum naturam, quam plurima et quam maxima adipisci. Hi in igitior sinem illi tenuerunt quodque ego pluribus Verbis illi re vivS, O Cundum naturam tuere. Hoc ha bonorum videtur eritremu u

200쪽

tu dolorum si quis quem leuet , magnam ineat gratiam neo, Si ille sapiens ad tortoris eculeum a tyranno ire cogatur, similem habeat ullium, ac si ampullam Perdidisset sed , Ut magniti et dissici Iocertamen intelas, Cum sibi Cum capitali aduersario, dolore, depugnantam Videret, CXCitaret omnes rationes sortitudinis C patientiae r quarum praesi illo intro illud dissicile, ut dixi, magnumque I OC'lium.

1 inuis enim est natura diligens sui.

0uae Si enim, quae Conquum CS erat, muti RΓ tem aliquam sui , ars eius partis habitum, aut Vim, aut Ilius Curum rerum, qua SOCundum naturum sint, aut motum, aut statum Quae autem natura suae prima inStitutionis oblita est nulla prosecto, quin suam Vim retineat a 4 atio ad extremum. Quo igitur euenit, si hominis natura so OSSOl,

quae mominem relinqueret, quae obliuiso oretur CorporiS, qua Summum bonum Don in loto homi ne, Seci in parte horninis poneret Vt Phidias potest a primo instituere Signum, idque perficere: potest ab alii inchoretum iccipere et ubSOIUOTe. Huic est sapientia similis on enim ipsa germithominem, Sed ae epit a natura inChoatum, angintuens, debet institutum illud, quasi signiam, absoluere Qualem igitur natura hominem inchoa

vit 3 et quod est munus quod opus sapientiae 2 quid est, quod ab ea absolui et persici debeat Si

nihil in eo quidem perficiendum St, Praeter O tium ingenii quendam, id est, rationem: mCCESSO est, huic Vltimum esse, ex virtute Vitam singere.

Rationis enim persectio est virtus Si nihil, nisi