장음표시 사용
391쪽
Cum enim id aduenit tunc illud, quod praeteriit,
effluxit tantum remanet, quod Virtutes et recto factis Consecutus sis. Hora quidem Edrint, et dies, et menses, Cia1mi: CC praeteritiam tempus Vnquam reuertitur, nec quid Se imitur, Sciri potest. Quod cuique temporis ad tuendum datur,
eo debet esse contentus. - 1 Oile enim tena pius aetatis, satis est longum ad bene honestoque Vivendum. Sin roCesseris longius, non magis dolen dum est, quam agricolae dolent, praetexit Verni
Disse Ver enim, tanquam adoles rentiam signisi Cat, ostenditque fructus susuros reliqua tempora demetendis fructibus et peroipiendis accommodata
sunt. Frlictu autem Senectutis est ut saepe
dixi ante partorum bonorum memoria Ct Cosin. Omnia Vero, qua SeCiandum naturam hint, sunt habenda in bonis. ii id est autem iam secundum naturam, Uam senibus emori quod idem con tingit adolescentibus, aduerSante et repugNante, nati Ira Duque adolescentes mori sic mihi viden tur, It iam aquae multitudine is summa opprimitur Seno autem Sicut sua ponte, nulla adhi-bria Vi consumptus ignis CXSi inguitur et quasi Poma, X arboribuS, Si Cruda Sunt, i avelluntur; si matura et cocia, CCidunt sic Vitam adolescen tibus Vis aufert, senibus maturitas quae mihi quidem tam iucunda est, Vt, quo propius ad O lem CCedam, quasi terram Videro Videar, aliquandoque in ortum e longa nauigatione ess*
392쪽
o 7 cI c. DE SEΝEC T. quo in ea luitur, quoad munus officii exsequi et tueri possis; et tamen mortena Contemnere. Ex quo sit, Vt animosior etiam Senectu Sit, quiam a dolescentia, et fortior. Hoc illucrest, quod i sistrato Fratino a Solone responsum est cum illi quaerenti qua tandem spe fretus sibi tam audaci tor obsisteret respondisse dicitur, Senectute. Sed vivendi miis est optimus , cum integra mento, Cinterisque sensibus, opus ipsa Suum eadem, une Coagmentauit, athira dissoluit. Vt nauem, Vili dificium idem destruit sucillime, qui construxit:
si hominem eadem optime, quae Ongluti
natiit, natura diSSOlust. Iam omnis congluti
nullo CCens, aegre inueterata, facit diuollitur. Ita sit, ut illud breue Vitae Oliquum ne avide I9- petendum Senibus, eo sine Causa deserendum sit: vetatque Pythagoras iniussu imperatoris, id est, dei, de praesidio et statione liue decedere. O Ionis quidem sapientis elogium est, quo se Ogat
haud scio, in melius Ennius: Neano 1 ne lacry
mis decoret, neque funera fletu faXit oti
Censet Ilagendam Sse mortem, quam immortalitas Consequatur. Iam Sensus moriendi aliquis esse o est, Sque ad exiguUm tempus, praesertim Seni: Post mortem quidem Sensus aut optandus, ut nul Ius Ost. Sed hoc me litatum ab abdolescentia de hei CSSC, mortem Vt Egligamus sine qua medi latione tranquillo esse animo em pol CSt. O Hondiari nim certe est et id incertum, an Coipso die. Mortem igitur ona bus horis impenden tem timens, qui poterit animo consistere Quod igitur adolescentes, et ii quidem non solum indo-
393쪽
timesconi 2 Omnino ut mihi quidem videtur Studiorum omnium Satietas, Vitae facit satietatem. Sunt pueritiae Certa studia. um igitur ea desiderant adolescentos Sunt et ineuntis do tesCentiae. Num On iam CoΓstans requirit uelas, quae media dicitur 3 Sunt otiam Julius aetatis. Noe quidem quaeΓUntUr a Sonectute. Sunt CXtrema quaedam Studia Senectulis. Ergo, ut superiorumaelatum studia Coidunt, si oecidunt Oliam seno
clutis. Quod cum euenit Satietas Vitae tempus maturum morti assert.
21. Equidem non ideo cur, quid ipse sentiam de morio, non audeam Vobis diocre quod eo melius mihi cernere Videor, quo bis pro-plu absUm. - am, dum sumus in his inclusi Compagibus Corporis, munere quodam CCCSSita tis, et graui opere perfungimur. Est nim Ini inus CoeleStis altissimo domicilio depressus Ct quasi demersus in terram, locum diuinae alui actaeternis alique Contrarium , Audiebam Pythagoram, Pythahoreosque, IacoIa paene oStros, qui essent italici philosophi quondam nominati, nunquam dubitasse, qui ex niuersa metit diui Da delibatos animos aboremus. Demonstraban tu mihi praeterea, quae ΟCrates supremo Vitandi do immortalitate animorum dissoriaisSCt, is, qui esset omnium Sanientissimus ora ut Apollinis iudicatus. Quid multa si 1nihi pCrsuasi, sic Onlio, Cum tanta Celeritas nimorum sit, tanta me moria praeteritorum , suturorumque prudentia
prouidentia tot aries, clantae scienti Oe tot in-
394쪽
animus, e Principium motus habeat, quia solas moueat De sinem quidem habiturum esse motuS, quia unquum Se ipse Sit reli Cturus, et, Clim impIOX animi natura esset, neque haberet in Se quidquam admistum, dispar sui atque dissimile, non posse eum diuidi quod Si non possit, nota posse interire magnoque CSSO argumento, homi DC SCiTO PICTRque ante, quam nati sint, quod iam pueri, cum artes dissi ite discant, ita celeriter res iuniumerabitos arripiant, Vt eas non tum primum a Coipere Videantur, sed reminisci et recordari.
Haec Platonis sere. Alpud Xenophontem autem moriens Cyrus maior haec dicit. 29. Nolite arbitrari, o mihi carissimi lii,
me, Cum a Vobi discessero, usquam, ut nullum fore. Ne enim, dum Tum Vobiscum, animum meum videbatis sed eum esse in hoc Corpore, CXLSa ebuS, quas gerebam, intelligebatis. Emidem igitur esse Credis ole, etiam si nullum videbilis. ΝC Vctro CluΓorum virorum post mortem honores Permanerent, si nihil eorum ipsorum animi es iace Tent, quo diutius m 'moriam sui teneremus. Mihi quidean unquam perSuaderi potuit, animos, dum in Corporibus essent mortalibus, Vivere Cum CSi S sent ex iis, mori nec Vero tum animum s5C Π-sipientem, cum ex insipiente Corpor euasisset: sed cum omni admixtione Corporis liberatUS, PUTUS et integer esse coepisset, tum CSSO Sapiens Om. Atque etiam, cum hominis ais ura morte dissolui tur Ceterarum Crum eΓSPiCuum CSt, quo Vae
395쪽
quo discodant. Abeunt nim illuc omnia, Vndo
hil esse morti tam simile, quam Somnum.
Atque dormientitum animi maxime d clarant di
vinitatem suum. Multa enim cum remissi, liberi sunt, sutura prospiCiunt. Ex quo intelligitur, quales futuri sint, cum se Plane corporis Vinculis
5. An censes Vt de me ipso aliquid morosonum glorier me tantos labores diurnos noctur nosque domi militiaeque suscepturum fuisse, Si iisdem sinibus gloriam meam, quibus Vilum CSSEm erminaturus 3 onne melius tilio fuisset, otio sana aetatem, et quietam, Sine Vllo labore ei Con tentione traducere 3 Sed nescio, quomodo animus Origen Se posterita tona semper ita prospiciebat, quaSi, Cum CXCeSSiSSOt e Vita, tum denique Victu rus esset. Quod quidem ni ita se Iiaberet, tinni in immortales essent, laud optimi piliusque ani mus maxime ad immortalem gloriam nitCretur. Quid, quod sapiet a Lissimus quisque CquisSi mo animo moritur, Stultissimus iniquissimo ΝΟ ne Vobis Videtur animus is, qui plus Cernat, et longius, Videre, se ad meliora proficisci ille autem, cuiu obtusior sit acies, non idore 3 qui dem essero Studio patres VCStros, quos Colui et dilexi, Videndi neque oro os Solum Conueniro
RuCO, quos pae Cognoui; sed illos etiam, de quibus audiui, et Iegi, et ipse Conscripsi. Quo quidem me proficiscentem haud sane quis sucile retraxerit, DC que tanquam Peliam recoxerit Quod si quis
396쪽
vocari. Quid enim habet vita commodi quid
non potius laboris 3 sed habeat sane. Habet cevte tamen, aut alietatem, aut modum. on Iubet enim mihi deplorare Vitam, quod multi, et ii docti, Saepe fecerunt. Neque me Vixisse poenitet quo Diam ita vixi, ut non frustra me natum existimem: et ex Vita ita discedo, tanquam ex hospitio, ontanquam ex domo. Commorandi enim natura de Versorium nobis, non habitandi dedit. praeclarum diem, cum ad illud diuinum
animorum conpilium Coelumclue proficiscar, Cum 'que ex hac turba Et colluuione discedam Prosci-. Scar Enim non ad eos solum Viro , de quibus ante dixi sed etiam ad Catonem meum, Uomem Vir melior alii CSt, nemo pietate praestantior; hi tu a m Corpus remulum est quod contra decuit ab Ilo meum. Animus Vero non me deserens Sed respCCtans, in ea profecto loca discessit, quo mihi ipsi cernebat esse Veniendum. Quem ego Deum casum sortiter ferre Visus sum: non quod aequo animo forem, sed me ipse Consolabar, existima IIS, non longinquum inter nos digressum et disceS
His mihi rebus, Scipio id enim e cum Lae
Ito admirari solere dixisti leuis est senectus, CC solum non molesta, sed etiam iucunda. Quod si in hoc erro, quod animos hominum immortales esse credum lubenter erro: eo mihi hune erro Tem, quo CICCtor, dum tuo, extorqueri Volo. Sin mortuus xt quidam minuti philosophi consent)nihil sentiam: non Vereor, ne hunc errorCm C-
397쪽
um mortui philosophi irridean it. Quod si non sumus immortales futuri, anten exstingui tomini suo tempore optabile est. am habet Datura, taliarum Omnium rerum, si Vivendi nodum. Se 1 CCtus autem, Peracti aetatis St, ta 11 quam abii Iae cuius defatigationem stagere debemus, ruo sertim adiuncta sali 'lato. Habui haec, o sone clute quae di aerem ad quam tinarn porta Cnius is lVt ea, quae ex me audistis, re XPerti probare Possilis.
Cic. Lael. 1. Sed, ut in Catone Maioro,
qui est scriptus ad te de senectute, Catonem indu xi senem disputantem, quia nulla Videbatur aptior persona, quae de illa aetate loqueretur, quam eius, qui et diutissime Senex fuisset, et in ipsa se nectute prae Ceteris floruisset sic, cum CCOpis Semus a patribus maxime memorabilem C. Laolii et P. Scipionis familiaritalem fuisse, idonea mihi Laelii persona Visa est, quae de amicitia ea ipsa dissereret, quae disputata ab eo meminisset Scae vola. - Sed trium ad sonem senex, SenΘCtute, sic hoc libro ad amicum amicissimus de amicitia scripsi. Tum si Cato locutus, quo erat nemo sere senio temporibus illis, nemo rudentior nune Laolius et sapiens sic enita est habitus ot amicitiae gloria excellens, de amicilia loquitur. 5. Moveor enim tali amico orbatus, qualis, ut arbitror, nemo Vnquam Orit Ct, Vt Confirmare Possum, nemo Certe fuit. Sed noli egeo medi- Cina me ipse consolor, et maxime illo solatio,
398쪽
xique angi solent. it 1 enim mali accidissu Sci pioni puto. iiii accidit, si quid accinit. Suis
autem insommodis grauiter angi, non amiCum, Sed Seipsum amarati est. SOΠOCtu enim, quamuis On Sit grauis, Ut memini Catonem aran ante, quam mortuu CSt, mecum Ct Cum Scipione disserere, tamen aufert
eam virulitatem, in qua etiam luno erat Cipio. Quamobrem ita quidem talis fuit, vel ortu
na, Vel gloria, Vt nihil posset accedere. Noriendi autem Sensum Celeritas abStulit Quo de genere mortis dissicile dictu est quid homines Suspi centur, Videtis. Hoc tamen vere licet dicere, a Scipioni, ex multis diebus, quos in vita Celeberri mos laetissimosque Viderit, illium diem clarissimum
fuiSse, Cum Senatu dimisso, domum reductus ad OSPCTum CSt, a patribu conscriptis, a populi Romani sociis, et Latinis, pridie quam excessit vita ut ex tam a Ilo dignitalis gradu ad superos videatur deos potius, quaam ad infero POTHCΠiSSE Neque enim assentior iis, qui Ilae nuper disserero eperunt, Cum Corporibus Simul animos interire, atque Omnia morte deleri. 4 Plus pud me antiquorum auol ita Valet,
Vel nostrorum maiorum, qui mortilis tam religiosa iura tribuorunt quod non fecissent prose clo, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur: - ΟΙ eius, qui Apollinis ora uIO sapietatissimus est iudi Catus qui non tum hoc, tum illud, ut in plerisque, Sed idem dicebat semper, antinos homilii imesse diuinos iisque, cum e corpor exCCSSiSSUnt,
399쪽
CIC AEL. 579 roditum in Coelum patere, optimoquo et iustissimo cuique Xpeditissimum. Id si ita Ost, ut pilani cuiusqUe animus in Ort facillime uolet, lari quam e Custodia inculis tu Corporis: Cui Conso vitis Cursum ad deo faciliorOm fuisse, quam Scipioni Quocirca moerore OC Oiu ruentum, Vereor ne inuidi magis, i am amici sit. Sin autem illa veriora, Vt idem litoris us sit animorum et Cor 'ΡΟΓUm, HOC Ilia Sonsus maneat; Vt nihil boni est in morte, si Ceri nillil mali. Sensu enim umi8so, sit idem, quasi natu non CSAEt omnino.
5. Hos viros boDos, ut habiti sunt, sic etiam appellandos putemus P quia Seque niues quantum
homines possunt naturam, optimam bene Vi
6. Diuitias lii pro ponunt, bonam alii Valeti Idinem, alii potentiam, alii honores, mulli
etiam Voluptates Bolluarum hoc quidem CXtrct Inum est illa autem supcriora, Caduca et inCerta, posita non tam in ossius consiliis, quam in ortu Dae temeritate. - Deniquo CCtora Te8, uno CXPCluntur, opportuna sunt singulae rebus sero singulis diuitiae, Ut tu; e opes, Vl Colaro honores, Ut laudere Voluptates, Ut gaudens Valetudo Vt dolore CarCas et muneribus fungar COI PoriS.
8. Quapropter a natura mihi Videtur potius, quam ab indigentia orta amicitia, et upplicatione magis animi tum quodam sensu amandi quam
400쪽
Cogitatione, quantum illa res utilitatis ossol abi iura. Quod quidem quale sit, etiam in hostiis quibusdam animaduerti potest quae ex se natos itanniant ad quoddam tempus, et ab iis ita munturi Vt facile Cariam sensus appareat. Quod in homine multo est euidentius Primi S ex Cari inte, quae est inter natos et parentes: quae dii mi nisi detestabili celore 11oia pol CSt. Deinde cum similis sensu exstitit armoris, si aliquem nacti
Guod in eo quasi lumen liquod probitatis et virtutis Perspicere Videamur. u 1. Quod si hoc apparet in bestiis, Volueri bus, antibus, agrestibias, i Curibus, seris, primum ut se ipsae diligan id enim pariter cum omni uimante nascitur deinde ut requirant utque appetant, ad quas Se appli Cent, CiusdEm generis ni mantes idque uolunt cum desiderio, mi Cum qua
dum similitudine amoris luimani ouanto id magis in Jhomini sit natura, qui et se ipse diligit,
et alterum anquirit, Cuius animum tu cum suo ComnYiSCent, Vt CmCiat paene unum ex duobus 3
2 . Sed quoniam res humanae fragiles
cadis CaeqUe sunt, semper aliqui anquirendi sunt, quos diligamus, et a quibus diligamur. Curitate enim beneuolentiaque Sublata, nanis est o Vita sublata iucunditaS.Cic do petit conSUL 11. Curaque, Haditus ad te diurni nocturnique lateant, neque foribus