Cicero medicus, h. e., Selectos e M.T. Ciceronis operibus locos : vel omnino medicos, vel facillime ad res disciplinasque medicas transferendos

411쪽

mur tamen, Si qua ratione possumus, mederi ΠΟ-bismetipsis, et domesticae subuenire calamitati. Si enim quoties su Venit, Consuluimus CeteriS, CUPnon aliquando nobis ipsis et, si mala, quae OG vitari, ne auerti humanis Viribus possunt, orti limus toleranter, cur non Cn, si possumuS, aliΟΠΟleuiora faciamus 2 raosortim cum ad aegritudines et molestias depellendas Oo acrius incumbere ho

aliis etiam incommodis mcere miseriorem. Quid Porro praessantius, quid illius ost, quam Um

sis 3 siquidem Cornus animi gubernacuIo, Ili1IIUS

autem ministerio corporis indiget. At neque ani mus aeger bene gubernabit, nec as tum Col Pus animi recte parobit imporio. Casus enim eroplae nobis filiae, quam in oculis serebamus, eximiis et virtutis et prudentiae lati dibus praestantem, ita nos vel perculit, vel asIlixit, ut ab iis opem ad leniendum et mitigandum dolo

Tom Petere Coacti simus, quorum aYimo doctrina atque auctoritale antea mouebamur. Itaque multa, quae ab illis vel acute cogitata, Vel Joganter Onun iliala sunt, ad dolorem nostrum abstergendum Col ligemus, Vt, Si minus ceteros in tant moeror delectare poterimus, quod alias et dicendo, Ct Cri hendo moero Conali sumus, o fortasse interdum Praestitimus, altona nobis ipsis modoamur. Ne lnos etiam in hoc sortiores erimus, quηm Ceteri,

quibus dissicito non fuit, cum doloris experies ipsi

autem dolore a dicti, consolationem a nobis poten-

412쪽

5sa IC CONSOLi. les, nosmetipsos in dolore Vincemus, a naturae quandam quasi Vim asseremus. Quae utinam lanti sit, Vt ceteros quoque in pari fortuna doceat ad Verso casus patienter serre qui quo Saepius Con

lingunt, eo propiore hominibus putandi sunt, quasique in ipsa humana natur innati atque insili, ideoque leuius ferendi. Qui enim hominem se Sse agnoscit, hominisque nomen Sibi Vindicat, cur ea,

quae hominis maXime propria Sunt, recusarunc reiicere audeat Sed ego Crantorem sequor: cuius legi breuem illum quidem, Sed Vese aureum, et, ut Panaetio placuit, ad verbum ediscendum ci Iuctu librum, quo acute niuerSam doloris medici nam complexus est Sed humanae naturae incommoda ita diligenter et accurate expressit, Vt quasi uendorum CClerum CauSa nasci homines, et in hanc Iucem ingredi possi agnoscere Fa enimnas i hominem, et inducem edi, conlinuo senties, non rerum humanarum dominum et gubernatorem exortum, Sed Verius miseriarum seruum atque incommodorum am infantiam et puerilium a gilus, lacrimae, imbecillitas, nullus eo rationis nec corporis VSUS, dolore molestiaeque quamplurimae amplectuntur AdolesCentiam ardor qui

tam excipit aetatis, nec prudentiae, me iudicii Compos rerum Utilium ac IaudabiIium Contemplior voluptatis, et saepe turpitudinis appetitio: Veriboni ignoratio es in pares serocia. in superiores superbia, in infimos arrogantia Ex his conten ilion S, rixae Contumeliae, assiduus denique molestiarum ConCursus existit ex rebus honestis contemptis infelicitas et infamia ' turpibus Curiose arrepti et conquiS1tis, IuCtus, Io1bi, PersC- tuum denique sui ipsius odium, ex Cognita erum

413쪽

CIC CONSOL. 9Sturpium mercede conflatum. Adde insanas pecu niarum largitiones nullam futuri temporis curam, non inopiae, non liberorum non Xori S non P Sterorum, non familiae. Qua si quis aetatis potius vitia, quam naturae miseΓias, Velit appellare quan quam nominis quaestionCm induCat, non uinen ipsas ab homine miseria atque incommoda remo vehit. Νec Vero audiendus erit, qui hao ab au manae natura miserii Separanda putet, quod non in natura insita sint, sed nius, Vel aliquorum hominum errore vidCantiar totius autem naturae illa esse assirmet, quae a nullo prorsus homine Se iungi possint. Quasi Vero humatium non sit irasci, quod multi non irascantur, aut nota 1V1nanum

loqui, qui, et OCietatem Coire, tuod mulli reperi antur, qui nihil dissicilius faciant, quum cum lio

minibus congredi, aut sermonem Ciam aliquo CΟΠ ferre. Vere autem humanae miseriae sunt, quod et si non omnes in no Certe omnes in omnibus, et aliqua in multis, C multae saepe in no agnoScuntur. Iam Constanti aetatis quot, quantaeque miseriae sint, non dissicile est intelligere, at dissi

cillimum enumerare. Hae enim CX omnibus hominis aetatibus in perturbationes animi, in pericula capitis, famae, fortunarum Vn maxime inCurrit. Sicut enim ceterarum omnium aetatum, ad OS negotiaque tum Pritiata, tum publica peragenda aptissima est maximeque idonea : ita etiam Vna, prae ceteris omnibus, dissicultatum miseriarumque Omnium, quae e publica priuataque administratione oriuntur, particeps et socia est. Hae pri Vula amicorum Egotia roCurat, haec publica sustinet munera : 1aec gloriam et Commodum ex

rebus deliciter euenientibus. haein aerumnas int

414쪽

5b CIC CONSOL. molestias ex aduersis experitur mulo bonorum ciuium propugnatio, huic malorUm a Cousatio pro posita est liuio inuidiam aemulati a bonis inimi nent, a malis pericula et insidiae intenduDtur aetas, numquam sibi ipsi non infesta, linquam a Cata, Sempe Iaboriosa, semper anxia et sollicitu Quaessii in aliquos interdum vel utilitatis, vel voluptatis fructus X assiduo labor perciperet, C pSam pro feet regere ac ueri non Possot Sed miseriarum

numerus multo maior est magnitudo autem tanta, Vt neminem a publiois procurationibus non aueΓ-lere a deterrer POSSit unC, qua extrema

de aetasibus superest, cluid ego in senectutis in

Commodis ac miseriis loquar, qua pilarima esse et grauissimus, et nomen ipsum, auguoris calami

totisque plenissimum indicat, Ct adspectus ipse senum hominum palosa it Quid est enim aliud,

senem Videre trementem, i DCurvum, 'unum, im

becillum, infirmum, quum Cernere moriora tem Vi um, aut iuCntem mortuum Ac, si nonnullis QSum est, magnum Sse Cnili aetatis Conso1ulio Πem, prudCntiam, Si rerum quaesitam, quae illius aetatis propria est: eosdem illos fateri oportet, ex eo ipso sonte manare otiam ad Senes non nunimum

doloris atquo molestiae. - De aetatibus satis mihi videor dixisse. Quin imo, ut otium humana natura Non fert, ipso sibi molestia an a sollicitudinem exhibebit. - eo vero alia est foeminarum

conditio. aut nim iis dom, aut parum Certe di

VCPSis et molestiis, et angoribus vexantur amet iisdem morbis, quibus viri, et iisdem animi perturbationibus mentisque erroribus obiiciuntur. Eoque miserior illorum lutus est, quo molliormatura, et ad propulsanda incommoda, calamitatesquo

415쪽

CΙC. CONSOL. I95 perserendas infirmior. Easdem, Uas Viri, ex Parentum, si atrum, Sororum, assinium inseritu molestias et dolores 11auriunt maritos saepe fatuos, parum de re domestiCa sollicitos, Pecuniam Pro fundentes nunciscuntur CX Uo paupertas otluctus. Quibus mali eo remuntur grauius, quod non, ut hominCS indagar POSSUnt, qua maximo

sulani. - Permulta praeterea in J1O genere sunt, quae etiCUTC raeStat, quam edere. Sed magna Certe, vel lo VIIo nomine, foeminarum miseria est, quod, quamdiu iuunt, Parere Seml C Coguntur. Aut enim nuptae parentibus et asIimbus aut nuptae, maritis parent et Seruiunt. Si C, quo minus liberae, o magis miseraO,me Vnquam liberuo, nisi e vita prosectae. Ergo mortuae beata Conson dae runt. . Cui VXO Contingit, is praeter Com mune onmium Calamitatos Paecipuo Osium miseriae genere remitur, quod non solum suis, Sed etiam domesticis uxoris et familiae molestiis Curisque VeXatur. eque nim ab Ca, qui Cum aretis simo matrimonii Vinculo conglutinatus est, aut mente aut Cogitatione sciunctus esse potest. Itaque tot vexatus calamitatibus, tantisque miseriis cir cumclusus 1omini animias, quid egregium, aut CXimium suspicere, Ut cogitare potest 2 mirum, ni os abiiciat, ac veluti desperatione perCulsus

humi iaceat. Redeo igitur ad illud, quod initio

dixi, neminem esSe, qui Spiritum dii Cul, non miserum, meminCm Vere seli rem p pariamque sapiunt

ii, qui hominem luendorum scelerum Causa

Iaatum, felicem, aut beatum audent Ominare. Nostra 'nim, quae dicitur ita, mors est; CC n quam iuit animus nisi compage solutus Corporis,

416쪽

5o CΙc. CONSOL. liber aeternitate poliatur. Itaque mortem in e Deficii Ioco tributam a diis immortalibus iis, quos maxime dilexerunt, traditum CSt. - 1laquo exCuliatur iam et euellatur funditus falsa illa multorum

opinio , malam esse OrtCm quandoqiuidem, Vel deorum: iudicio, mon hod mala non St, Sodomnium rerum optimn et omnium munCrem, qua humano generi dari possunt, praestantissima. Praeclare iam Ct miseriurum omnium, qua Vi Vente pertulimus, sinis est in morte, e vitatio su turarum, in qua progredientes in Vita incurrunt.

Ex quo Vere Colligi potest, sapienter fecisse Thra-CES, qui, si Herodoto redimus, nascentibus libe vis lugere, morientibus a clari solebant. Exitum videlicet Vitae, miseriarum finem, it quieticti ortum, probabant . ita initium, tria gressum ad molestias et dolores, inuiti videbunt Si ergo nas Cimur miseri, morimur beati quis in hunc lucemodi velit, ut miseriis opprimatur quis non potiuS mori, Ut beatam Vitam acquiras Et si hoc nobis metipsis, Ut optimum VCII 'mus cur liberis et acti nibus diuersum An melius nobis, quam iis, 'UOS summe diligimus, esso Velimus, aut potius beate nobis, misere ipsis, et infeliciter Hoc certe nullo

modo. . Quamobrem amanda mors sempe omni bus, Carissimis etiam optanda. Ac, si quibus mori PraeStat, quam tuere, ii praeCipue, quos Et Clucum Virtute vita Claros secit, et mors, satis diu turna Vita Persia notos, molestia affiCor non potest.

ΝasC Vero non intelligo, quibus expediat Nam in aerumnas miseriasque ingredientes quid gratum, quid hilare adspicimus' quare potius non ossondi inur quod primus illo nascentium infantium Vngi tu et eiulatus uti declarat. - Ex quo intelligi

417쪽

licet, non asci longe optimum esse, nec in hos scopulos incidere Vitae; TOXimum autem, Si natus Sis, quam primum mori laNquam x incendio Uugore sol lunae. - Quamobrem, si doloriam sinem mors assert, si Securioris i melioris initium vitae: si Lutura mula auertit: Si medetur Paesentibus: si nos ex plurimi Vel morborUm, Vel moleStiarum, ve acerbitatum periculis educit, Cur eam lantoperea cuSaro, aut dolorCm ex ea derivare Velimus, ex qua Potius Consolationem a laetitium haurire fas

esset Nisi si, quod mortem Scibsequitur, nos for lasso sollici os iubet De quo libet pauca dicere, De hie Vnias id molestiam doloremque alendum angulus relinquatur Qui prosecto insipiontibus

Obiiciendus non est, i CC in tanto urgum Ontorum aceruo quibias mortem ipsam nobis obstringere Conamur, Committendum otio Vno nomine mi

nus nobis: debere videatur Et quanquam haec futuri post mortem temporis cura hominis propria non sit, Sed diis immortalibus potius relinquenda, quorum nos et liberalitati, Vel sapientia permit

tererias piumque esSet qui Cnim a s Conti iam Curam suscipiunt, qui Vivente protegunt, alunt, tuentur, fouent. Cur morientes deserant Tamen aliquid etiam modeste de iis exquirere, mon est inutile. NUCOSS OS auteria, Sit alterum de duobus, ut aut SODSUS Cnitu omnes mors auferat, mul in alium quendam locum ex his locis morte migretur Quod Si morte SenSUS XStinguitur, ibitusque noster ei Somno similis est, Nili nonnunquam tiam, minovisis Somniorum, 'llaCatissimam NUietem rassert,

quid Iucri est mori aut quod omnino tempus reperiri potest, quod ei tempori anteponatur, cui similis imuira est Derpetuitas Omnis consequentis

418쪽

3 8 CICO CONSOLis a latis Sin migrationem malimus esse mortem neas TRS, URS C ita profCCti incolunt, quid opta bilaus, quam ad eos profiCiSCi, quos mortuos Vivens dilexeris, et Cum eis perpetua ita perfriai, qui ut nos in laude viveremus, et ii Cutor morere muΓ, ut Ct praeCeptis, C exemplis tantopere laborarunt mihi certe nihil videtur euenire posse gratiuS, Uam, si mors aditum ad alia oculates a Cint, ad os Venire, et iam ii esse, quo et maxime dilexi, et nunquam non diligere ac laudare Possum. Ad meos autem Ct amnes, et amicos Vt seruenCTO, quantopere laetabor quae iucundior Collocutio, qui Suavior Vel CongrOSSUS VCI Complexus O vitam Vere Visalem, Vt ait Ennius, omnibus bonis ac guudiis circumfluentem: Sed beatam etian mortOm, quae ad beatissimam Vitam aditum aperiat. Me quidem, i Si dolore Vehemen ter perculsum et amictum, his tamen monitis et Praeceptis non mediocriter alleuari sentio itaque neminem puto Oru, Uem non Taliones, a nobis iam ludiose e sapientum libris collectae, iuuenta delectent eoque Imagis, quo euiores erunt alio Tum dolores, quam hic, quo nos tantopere exati

fortis eSDRPgroti, non soIum accipere, sed etiam

Exquirere medietnam. At si quis erit, quem do lor a ratione auerterit, Cui non satis firma videan tur ea, quae iam dictu Sunt is se hominem esse meminerit nihil autem humanius CSS morte, Vt,

si mors ab ipso diuelli atque auferri posset, diis

propior habendus esset, quam hominibus, eo Omni ex parte homini nomen ipsi congrueret, quia communi et praecipua hominis conditione Dori

uteretur Praeterea lucriniis nihil prosci quae

419쪽

CICT CONSOL,. 99 si quid adiumenti asserre possent, non solun AERUΠ-dendae, sed studioSe Conquirenda Vidorentur. Denique, non solum iniuste, sed etiam lurpissimongere qui immodice doleat Turpitudo enim peiores dolor siquidem dolor Ia omini a natura insitus est, nillilque habet infamiae, turpitudo autem idcirco Vituperanda, quod aliquid semper indecorum Continet, Culpa Contractum At omnis immodi

cus dolor turpis Est et a Viro alienUS: quando

quidem , t immodice praeterque rationOm doleas, Sponte mcis ex quo culpa exoritur, quae Itomini maxime fugienda Vitandaque est, ne cogitationibus moIlissimis, quales interdum perdilo manto Auspicere solerit, nimium perturbemur et II omine

muΥ Quin potius nos ad Homerica praecepta

Corde age sis sirino, nec te submitte dolori: Namque aliquid grauius, peiusque aliquando tulisti.

Nemo videlicet suoruin funera eXporitur, Cui non aduersa multa antea Contigerint ita Variis omni ex parte incommodis iam a natura Co1liauditur. Cur igitur grauiora, Vel certe aeque grauia sortiter PISSUS, Cum maXime occalluisse Ot ad dolorem nouum obdi uisse deberet, despotadeat animuyn, aeque moerori tradat quod etiam iniustum osse, paullo ante dicebamus. Natura enim Suirnm nobis vitae dedit, tanquam pecuniae, nulla praC finita die. Quodsi, cum ibet, sua repetit, a conditione commodata xt restituenda Sint, Cur accusatur 3 ut, cur non Otiu natura gratius agis, quod, cum citius Oiui, set tardius repetierit,

420쪽

quam, quod aliquando repetierit , iniusta querela insequeri. Certum est enim non habitandi locum,

sed commorandi diuersorium, Obi OSSE COI1CCS- sum: O quo Cum migramum, alctCTOS, tanquam ex

hospitio miseriarum atque inCommodorum plenis sirno, egredi debemus, ac laetissimo animo ad suturam Vitam tanquam ad Patrium euolare , PTO

fecto enim, si quid est, quod morientes perturbet, aut morientium amnes habeat sollicitos, id totum aut ex falsa quadam opinione oritur, quod Vitae

huius sum nimis Vtilem ac iuCundum arbitremur, aut ex nimio in nosmetipso umore caritatequo prouenit. Sed opinionem illam, quum aliones adeo firmae convellunt, libenter deponere debeamus : ab ho Vero . amore nimio anto libentius abhorrere, quanto indecentius est, Vitae munere perfunctos velle etiam in Vita diis inuitis, commo Lari, Communemque omnium , qui ante nos e ita discesseruut, Conditionem recusare demum, tanta esse mollitie tantaque impudentia, Vt ne in morte quidem CoΠ1irmemur a TCSipiscamus. Quod si nostrorum mortem dolemuS, Cogitemus aliquando, moriendum ipsis fuisse mortem autem incertam esse, nee in liomini arbitrio positam, sed e deorum voluntate pendere quos VCTO IugemuS, O quo que suorum mortem vidisse, patienterque tulisse:

ideoque suo Semplo, quid nOS facere Velint, prae cipere denique, id quod ad consolandum maximum a firmissimum est, non eos nobis penitus Crepto CSSO, EC PTOYSUS amissos, sed ad praefini 1um tempus u OStris Culi S nostraque Consuetudine remotos. Itaque, Cum ad eum Vitae termi num quem natur PraeSCripiat, O quoque pervenerimus, statim COTum ConSuetudinem 'gusta-