장음표시 사용
251쪽
De Μoteo is , Cisp. IX. 243 neum , in quo detinetur spiritus vini, poni in alio vase, in quo est aqva frigida, ea se moderabitur calorem spiritus vini aceei si , ut partes aquae in vasculo relinquat, dum ille, interim in aura abit. Sic ergo agnoscitur, quantum aquae contineatur in spiritu vini, &cujus si bonitatis. ea exprimitur, si dieatur v. g. in spiritu vini contineri
partem aquae, seu phlegma . Ptinctum Io. Qualiter tingenda 1 aqua vel spiritus vini λ Reso. Aqua pro Thermometro Drebelliano sic tingitvr . solvitur parum au richalci aqua forti, & aqua sorti sie imbuta coin Iore commiscetur cum duabus tertiis aquae communis. Spiritum vini alii tingunt croco, a quo subtiliores partes per spiritiam eliciuα-tur. Si radix anchusae I 2. horis relinquatur in spiritu v tui, prodit color rubeus. Idem fit per radicem curcumae, vel per solia melonum , si extracto in posteriore casu affundantur ali-vot auctae spiritus vitrioli , aut olei tartari . Potest uti sint ilibus Ioco spiritus vini adhiberi aqua cal da. Si flores veneris contusi solvanis tur in spiritu vini, &essundatur spiritus salis Ammoniaci, prodit color caeruleus. Ptinctiam II. Utrum detur in mundo unus quidam uniformis gradus caloris , ad quem omisi a Thermometra rectificari possintὸ Resp. Quidam putant, mensuram universalem desumendam esse , frigore glaeiei. Sed de la Hire in Actis. Aeademiae IIII. ostendit , frigus crescere ad maiorem gradum , qui est in glacie. Ex quo collistit aerem transi re per glaciem , eo quod permiserit Themmoriae trum totum conglaciari in aqua&t meri spiritus vini non conelaetatus majus
posse, frigus ostenderit. Alii pro constanti gradu stioris assignant illud momen-L α tum a
252쪽
tum , quo aqua incipit conglaciari . nam Thermometrum Pariseri se constanter tenet q2. gradum eo tempore , quo auri incipiunt heri glacies Verum haec mensuraiion potest esse, in omnibus Provinciis eadem; quia sicut diversi liquores, aqua, oleum. vinum ex diverso frigore conglaciantur , ita etiam diversae aquae in diversis Provinciis non conglaciantur eodem gradu frigoris . Coibertus quondam Minister Reais Christianissimi consuluit, ut in omnes Provincias unum deserretur Thermo- metrum, Parisiensi aequale ; dc sic utique faciΙlime obtineretur una mensura graduum caloris. Ipsa Academia Regia Parisiensis habet constantem gradum in specu subterranea observatorii, cujus prosunditas in terram est 14. Perdicarum , seu 72. pedum Parisiensium , fundus in specu servat sere libellam cum sequana , quia observatorium in monte Parisino situm est . In hac specu Thermometrum Florentinum tam in aeis sate quam in hyeme habet constanter gradum 48. quin in illo Thermometro accurate est medium inter summum frigus &summum calorem , utpote Thermometro in 06. partes diviso . Uerum tales specus non serviunt pro universali mensura, quia in diversis cavernis etiam ad eandem pro funditatem reperitu diversus gradus caloris aut frigoris . Reperitur in Comitatu'Franciae specus , in qua Thermoni et ruri
dedem gradibus profundius descendit , quali,
in hyeme . . D. Amon tons in hac re expertissimus asserit , aquam serventem esse util- versalem mensuram caloris, , quia , post quam fruere ine cepit , & bullae aereae expulsae sunt , quantocunque igne urgeatur , ,nou concipit majorem amplius ca-i
253쪽
D. Mot/ινis, cap. IX. Punesum ret. Quod genus Thermometro ti una optimum sit λ Resp. Drebellianum est impersectissimum , quia in i illud agit etiam gravitas aeris I & sic fieri potest , ut
crescente gravitare aeris mutetur Thermo- metri altitudo , quin tamen propterea in aere mutetur calor. In Thormometro plorentino notatur hoc vitium, quod imprimis vis expansiva spiritus vini successive in eodem Thermo metro decrescat i quamvis in
actis Aead. Reg. r i 6. legatur , Parisien se Thermo metrum jam per go. annos it variatum mansisse , dum interim molfius in suis Experimentis testatur , suum post 14. annos jam notabiliter desecisse . Reeedit qubd difficile si in hoc stenere construere aequalia Thermo metra , sic ut in diver-ss Provincit, ad invicem comparari possint . Testatur molfius, eadem quamvis ejusdem magnitudinis & divisionis ne quidem in eodem loco inter se consensisse , sorte quia non erant tubi eiusdem latitudinis , nec spiritus ejusdem bonitatis . Tertium reiicitur universaliter. Quartum genus
in eo habet vitium, quod vis expensiva aeris compressi a gravitate mercurii non cre scat quoad altitudinem aequaliter per aequales gradus caloris. Quando aer per primum gradum caloris se ad majus spatium expandit , accedente secundo gradu non amplias habebit vires, ut se extendat ad duplo majus spatium . In quinto genere Amontonia negatur fundamentum totius constructionis, i supponit , quod aqua servens , cui ab initio suum Thermo metrum imponit , elasticitatem aeris augeat una tertia illius parte anim , ctim aer , antequam applicatur aquae serventi, iam possit antecedenter habere di-Versum calorem , aut ob diversam crassitiem , vel loci altitudinem habere diversam
254쪽
246 Parilaula is Par ΙΙΙ.elasticitatem maxim h in diversis Provinciis Itaque contenti esse debem iis mediocritate in o innibus , cum nihil si ex omni parte perfectum. Excogitavi quidem aliud genus Thermo metri , sed dc ipsum non omni prorsus dlia
facultate caret. Colisistit in eo: Computet ut quantitas cuiuslibet datae materiae ad calorem aquae ferventis calefactae ac expansae; computetur autem in lineis cubicis dein quovis tempore notetur , quot lineis cubicis. illa quantitas materiae a summa illa expansione deficiat . Vel pote pii quantitas materiae per aquam serventem cles actae dividi in mille palles , ac dein exprimi gradus ca-yoris in particulis millesimis , qu ibus ab illo summo calore deficit .. In hune finem poterit fumi tubux vitreus angustus , positus sere horizontaliter , ne expansioni obstet grav4 a S.. Pro materia extensionis sumi potest ver spiritus. ver aquae conamhnis,. vel etiam. mercurius, quem per aquam. ferventem notabim liter extendi reperi .
HΠηοmetrum est instrumentum , quo mensuratur humiditas vel siccitas aeris .
Metomerrum , quo, mensurat ut quantitas. p. luviae L Anemometriam quo, mensuratur
vis ventorum . Quo pertinet etiam Pin scopἰum , quo mensuratur diremo vel situs.
'grometrum hoc modo parari potest sa-eillime : Recipe frustum chordae maximae imponatur aquae, 4n qua multi cineres cla-vellati sun L soluti ita ut aquae salibus cine
255쪽
L a Meteoris. Cap. X. 247rum elixivitatis satiata sit . Stet ita per
dies duos aut tres ι tune eximatur ἱ suspendatur chorda ubi volueris , clavo uni existremo infixo , ut firmiter assixa pendeat , alteri extremo annectatur pondus circiter unius librae cum brachio horizontaliter proinminente . Ducatur tunc chorda in gyrum , ut bene eontorta see escat ad sornacem , di braehium ponderi assi xum recursu traseu rein
torsionem impediat impingendo ad parietem. Chorda exseeata spit hamae lon tudinis rigida recta & llabilis erit . Eius uniim
extremum immittatur in centrum seu a
metur . Ex cujus alterius baleos centro ereeta prodeat ac leuia chalybea . B. haec per
duas lamellas orichalceas C. & D. in situ parallelo positas , & utrasque foraminuto pertusas transmittatur. Superius in diisce ex matella leviori E. ornetur , ut in circulo subjacente F. gradus. monstrare possit ad libitum designandos , alterum chordae extremum pyxidis iando I. infigatur e neolo H. ligneo adacto , & hygrometrum
erit paratum. dum enim chorda per huml-ditatem vel secitatem aeris contorquetur, Index chordae impositus circumeundo gradus senat s Habentur varia alia hygrometrorum genera v. g. gravitate lanae , serici , nam aedi pariter salibus exsatiatae . Clim enim tales materiae humorem aeris contrahant ,
fiunt humiditate aeris graviores , itaque lanci impositae pro diverto statu aeris mutant sequi librium . Vel senes aut chordae , quae crescunt longitudine per humiditatem . Itaque si appendantur illis leviora pondera, ea earum longitudine scitur , quanta sit humiditas aeris. Hyetometrum hoc modo constriritu r. Fose L - 4 metur
256쪽
quadratum euius labra exacte pedem aequent. Apertum os di quadratum corpus pyramida- Ie desinat in contractum canalem coniciam .
. Totius broebi altitudo proportionata fit hi
tui oris, & sit sere alta unum pedem . Canaiis eonicus in imo sit perforatus foraminutoris majoris magnitudinem non multum ex cedente , applicetur huic canalis vitreus satam plus , hujus tamen extremum sit contra- :ctius, elausum epistomm vas si e constitutum exponatur libero aeri : aqua pluvia, vel nix prius calore in aquam resoluta per epist vitum apertum effundatur in aliquam mensuram continentem aliquot pollices cubicos,
rei unteum pollicem e ubi cum ς & sic notata
per totum annum quantitate pluviae innot αscet , quot pedes cubici per annum decidetarint. In Aeademia Regia Parisiens obseris
vatum est, in annis siccioribus quantitatem pluviae per annum fuisse 26. 17. I 8. pollieum cubi eorum . in annis huiuidioribus I9.2o. 22. pollicum. 33.
Αnem ometrum fit hoc modo, construis tur axis mobilis cum ventilabro , appen pondere in axe. Qiando ventus est validior, maior sit rotatio, di altius attollitur pondus. Sed hoc instrun)entum est exiguae utilitatis obvarias causas irregularitatum in ventis. Utilius est Anemo seopium. Describuntur in plano 32. plagae ventorum s in medio erigitur ver
latilis index ejus latitudinis , ut sacile , vento moveri possit ; singulis diebus notatur plaga opposta illi, quam signat . verum quia in lo- eis humilioribus faeilh reflectuntur irregulariter vcnti, melius fit, set tales indices erigantur in summitatibiis aedificiorum ,& axis versatilis per tectum porrigatur in cubiculum , ut, i in plano per alium indicem axi eidem fixum plagae in ostrari possunt g Ita
257쪽
D. Pianipi oelo p. I. 24 9, Itaque, qui his observationibus indulgere voluerit, conficiat tabulam, in cujus prima columna notetur dies , in secunda hora tib- servationis, in tertia altitudo Batometri , in quarta altitudo Thermon et ri , in quinta gradus hystrometri , in sexta plaga vento rum, in septima violentia ac vis ventorum,. in octava tempestas, imbres , nubes , su- duim , gelu &c.
LUSTRATIS eorporibus, quorum com
textus simplicior videtur; nunc ad ea se ae pluribus organis eonstant, &a Philosophis VPυontia solent vocari, veniendum est, Viventia dicuntur, quorum organa , suo cis permeantibus, vegnantur , aluntur , Θ crescunt , eaque in duo genera dividuntur, Plau-rar nimirum , & Animalia. Illa terrae radicibus inhaerentes succos, quibus aluntur, in de trahunt, neque alio sine periculo transferri possent . Animalia vero ,. quae Cibum ore acceptum in stomachum demittunt, quaquaversum moventur, eoque nrotu delectai - , tur. Est etiam , in horum corpore maior se Zanorum copia; qua re siet, ut de Plantis pri lis agamus, pro nostrae Meth Uo, qua semper ex
258쪽
nati sumus s. Σ. Planetarum ergo parteS varias, earumque inter se dispositionem , qualis ope Micro-- seopii, cernitur , describemus , deinde earum usum investistabimus , ut quomodo veste tentur, alantur & crescant intelligamus M J g.4r .. 3. I. v Ut a Caule , sive Truneo initium faciamus , primum conspiciet dum se in eo. praebet Conm Externa hujus. superficies. constat. sacculis , sive utriculis, qui trun- cum , annuli instar, cingunt. Hi saeci, qui ut plurimum liquore quodam turgent , quandoque eum essundunt ἡ & flaccidiorem fiunt, corticemque, constant tenuem di siccum , qui in. Prunis di Malis, potissamum observatur Φ. Postquam ver δ tenuis ea superficies sub lata est ,, occurrund varii ordines lianearum fi-hraerum, quae retim instar in rer se implicantur , de quarum aliis aliae superimpositae sunt,. ut ceparum philyrae triter vallae fibrarum sensim minuuntur , pro ad lignoe propiores fiunt; . Medi uti nulla pene vaecua: cernantur,. in interiore corticim parte M Hadi fibrae , in mino res resolutae , sunt instar saseium aliarum fibrarum concavarum , de turgentium laquore, qui ex aliis in aliasi transit .. interdum recta- per truncum isseendunt, interdum oblique ierpundi. & sese aliis , ita , ut:ret α confici animconiungunt s.s . Ad intervallac quod attinet , quae, intere eas fibras conspiciuntur , Lesertae sun rutriculis', de quibus diximu&, qui praeterea, solent: ipsas fibras cingere . in Cerasis, aliisque arbo Tibus , . cernuntur varii ordines , sadiden si , utriculorum, qui porriguntur ad lignum, per spatia , quae interi teneas, fibrax intersunt. lni Quer-
259쪽
tur varia corpora tali similia. nisi quod paulo Ionaiora sunt. Constant Variis ordinibus utriculorum ,horizonta I iter dispositorum , de linter fibras sitorum , quibus araissime adhae- i
6. Supersicies externa arbornm earum , queasperrima est , constat riis soliis& sureulis ex arbore prodeum ibo ; unde si ut in teneris ramis asperitates quaedam consplatantur squae secti irillim longitudinem ramorum ordine constanti porrectae sunt. Sed praeter partes cooticis memoratas , in eo reice Ficux, & Cupressi, sin aularis species vasorum cernitur, quπsunt in medio cortice, & succum instar lao: ix emittunt. Caeteroqui, quamquam est magnae in arborum & Plantarum aliaram corrice diversitas , quoad magnitudinem & situm fibrarum S utrium inter se eollatorum ; attamen in iis , quae diximus , serme imer eas convenit. observat dum etiam , hasce fibrax constare quadranguIis eoi cavis, ex superiore& inseriore parte apertis, quibus inter se
7. Jam si quaeratur , quis sit harum parti-
N mulus, videtur per fibras adscendere succus, quo arbores & PIantae aluntur , &sustineri a peritatibus, quae in iis sunt; ubr quam draimula illae corpora , quorum meminimus, conjunctuntur se Eae ergo internae fibrarum a Dperitates sunt Instar valvularum , quibus singillae succi guttae, dum adstendunt, susten-ramur, quasi per gradus, donec ad summam
pervener Inr arborem . Praeter eas fibra runx internas asperitates , calor diurnus frigusquσnocturnum, & vis elastica aeris, ventorum que motus mulium conducunt ad evehendum
humorem ad summax arbores se Utriculi veri, erosversi , qui fibris adhaerent, excipiunt i mos eme: qui in udrieulos effunditiir, &iniis
260쪽
cum veteri succo fomentatiir , ac subtilior iactus arbores alit . Qua de causa in utriculis nonnullarum plantarum, praeter inutilium aut superfluariim liquoris particularum tians pirationem , is succus Varias praeeipirin. Honos patitur . Sic liquorum ex Plantis eisi ullorum , & vasibus , ubi sermentariint , inclusorum , in Inr AE particulae praecipitantur , S lateribus vasorum adhaerent . Hinc sit, ut in cortice Populi & Quercus, occurrant corpora talorum instor , quae constantiari, itis ordinibus utriculorum plenorum in durata quadam saece ; quale& sunt tartareae particulae , quae doliis vinacei adhaerent. Hae eadem de causa , cortex Plantarum facilius inflammatur, quam truncus; quia, cum sitiam jor copia succi in cortice, quam in ligno, plures etiam in cortice sunt particulae tarta rore, quae facile inflammantur.
s. Conjiciunt Physici iacetim , quo turinoent utriculi , instar e lueli es. , quo alitur arbor ; quia ea vascula , unae sunt quas ve-Dae, aut quasi nervi, humefaciunt non tan-rtim corticem , sed etiam lienum , & omnes alias plantarum partes; & quia succus 'utriculorum concoctior est eo , qui ex ipsis li-stne is fibris manat.
p. Praeter eum usum corti oes , in nutrit - o sti co concoquendo, credibile est eum ad incrementum arboris inservire ; quod , ut e T
sequentibus liquebit, ita fit. Quotannis novum rete implicitarum fibrarum gignitur , di lior irontalium utriculorum ue quod rete , dum paullatim sol id ius fit , tandem ligni su 1 antiam constat trunco adiunctum , gignitur enim in intimo cortice. I . Hinc colligimus, corticem illum internum esse ex primariis Plantae partibus , cum arbores vivas servet; ut cernere est in