장음표시 사용
651쪽
nrs III. De Ethica Robtica. Cap. LI. ero.
um de regimine et cui Consuetus : Primum. inquit, distribue diligenter suum cuique ossicium; tunc OpuS poterit rite perfici. Leves facile culpas condona. SapientUS & industrios viros promove. I. io. Lib. Lun 'u artic. sic distipulus Uu cium interrogat Magistrum suum Consucium: Dic, precor, quaenam sunt quatuor Principis vitiat haec sunt, reponit Consucius : primum: Qui populum non instruit.&c. Ut stipra in contcnu. K. ii. Lib. xu che hia' tom. I 7. in Libr. I. Memcii cap. s. Tim ven emaeam sic Memcius: Imperatoris ac Regis maxime interest habere sapientes ac solertes Ministros ; S in hoc potissimum clucet illorum in populos pietas. Facultates egenis distribuere , dicitur benest-centia ; sed quonam modo potest Rex eos singulis distribuere Z honestatem ignorantes docere. dicitur charitas; sed quonam modo Rex potust singulos docere t hae ergo Ela ratione potest Princeps& omnes egenos sublevare, & omnes ignorantes docere, si fidos, salientes, selertes Ministros habuerit; atque hoc dicitur universa-
is pietaS. L. I 2. Lib. xu che tom. I. in Libr. Ta Eio arti . ro. sic : Omni diligentia debet Princcps sapientcS viros ad dignitates evehere. Si virum lapientem ac probum videat, nCC ad dignitatem evehat; vel f evehat quidem, sed tarde, censetur illum contemnere ς contra, si insipientem&improbum videat, nec a dignitate summoveat aut
arceat; vel si arceat quidem aut summoveat, sed non procul, censetur ossicio suo deesse. Siquidem quod populus amat, est videre sapientes ad dignitates evectos, insipiente, a Uignitatibus prostri pios. Contra, quod populus odit, est videre sapientes a dignitatibus proscriptos, insipientes ad dignitates evectos. Jam vero si Princeps amet quod populus odit, & oderit quod populus amat, naturali certe humani cordi, dictamini adversatur; utisque ita exacerbatis populi voluntatibus suprema mala haud dubie
M. I 3. Lib. xv che har tom. I. in Libr. D Hio artic. io. sc: Quod autem quidam Principcs magis suam utilitatem,quam publicam coquitatem quaerant, locique in exigendis tributis, S corradcndis undique OpitMS occupencur , id provenit in istis iraudulentis homun-C c culis,
652쪽
Tract. III. De Ethica Sisens .
culis, qui illos vana honoris & publici emolumenti specie deludunt. Ab his igitur magnopere Principi carendum est. Si enim illos
homunculos ad regimen adhibuerit, confestim una tributa , unas divitias, ut Elertiae & consiliorum suorum metam, spectabunt; atque ita omnium animos exacerbabunt. Hinc innumera tum a Caelo, tum ab hominibus mala evenient ;& quamvis vel tunc nonnullos adhuc reperias viros sapientes & probos; cum tamen ipsi tantis malis nec mederi possint, nec medendi modum inveniant, quid proderunt tN. I . Lib. is xa che hia' tom. i. in Libr. Tu Hio artic. I o. sic : Ut autem possit Princeps viros sapientia ac virtute praeditos ad dignitates evehere, debet habere primum Mini strum fidam ac rectum , qui valeat illos dignoscere, seligere, promovere , uti asserit liber Annalium Imperialium Xu Κim, ubi Regulas 'Is e m regni c n, seu Xen Si accepta ingenti clade a Siam xum Regulo Regni C sev xanti . illati poenitens belli,sic in comitiis siuos Proceres alloquitur: Nunc autem hoc maxime meditor, utrum possim vel unum inconcusta virtutis. virum, etsi nullis aliis dotibus, quam magno, pacato, recto animo praeditum reperire, qui dum videbit aliquem praeclaris dotibus instructum, eum non aliter diligat, ac si ipsemet eas haberet. Dum videbit alium spectabili serma , ingenio , stientia excellentem , eo non aliter gaudeat in corde, quam in ore eum depraedicat; ejusmodi vir posset certe viros ad dignitates aptos, industrios , sapientes seligere ae proponere , meis Posteris Regnum ac populis pacem conservare, optimique Ministri ossicium agere , ita ut ex illo non mediocris sequeretur utilitas. Si autem habuerim Ministrum siuae industriae ostentatorem, simulatorem, corde depravatum, qui dum videbit aliquem praeclaris dotibus instructum , statim invidia &aemulatione correptus illum persequetur; dum videbit alium spectabili Hrma, ingenio, scientia excellentem, statim illi ita adversabitur, ut non possit a me cognosci, nec apud me accessum invenire; ejusimodi vir certe nullo modo poterit viros ad dignitates aptos seligere ac proponere, nec meis Posteris Regnum, populis pacem conservare ; quin imo , ut dicitur , cave tibi ab ejusmodi homi
653쪽
nrs III. De Etlica Politica. Cap. II. m. sos
o. I s. Lib. Sa xa che tom. I 6. in Libr. I. Memeti cap. 4. Lum sun cheuhia sic Mem citis: Ab omni aevo semper videre fuit, ubi aliquis Princeps grande aliquid moliri meditatus est, eum continuo ad Sapientum consilia confugisse , singularemque illis honorona detulisite ;quin imo inter eos semper unum fuisse, quem ad se accersere non audebat; sed siquid exoptabat addiscere circa regiminis modum, vel siquid deliberandum aut consultandum erat circa publicam utilitatem, ipse conscensis curru ad Cum pergebat, &eum consiui hat. Mi C urbanitatis ritus Principem inter & sapientiae Magistrum semper Viguit. P. I 6. Lib. Mao Ilio cap. 2. artic. 6. sic: Olim Imperator habebat septem admonitores; hinc quamvis ipse male ViVeret, sium tamen imperium non amittebat. Regulus habebat quinquet; hinc quamvis ipse male viveret, suum tamen Regnum non perdebat. Primarius Praesectus habebat tres; hinc quamvis ipse male viveret, siuam tamen domum perditum non ibat. Sapientiae Alumnus unum ex amicis habebat admonitorem; atque ita boni nominis fama non excidebat. Pater filium habebat admonitorem I atque ita in manifesta scelera non praeceps ibat. Idcircd dum Pater in criminaruit. debet filius Paciem; dum Rex: debet Minister Regem com
id Lib. Sa xu che UM tom. 26. in Libr. 2. Memcii cap. 8. Cis fin hiasic Memcius: Tributi exigendi ordo suas fixas habet leges. Aliud est serici & cannabis tributum, quod AEstate ; aliud milii &origae, quod Autumno 3 aliud publicarum operarum, quod Hic me exigi
solet. Sapiens Princeps ac pius horum tributorem unum dumtaxat singulis vicibus exigit, di aliud in suum tempus differt. Si ho- rum duo, uno eodemque tempore simul exigeret, multi egestate ac fame perirent; si tria r populus omnis dissiparetur ; incolae patrium sol tim verterent; liberi ac Parentes a se invicem divelli cogerentur , totumque Regnum Vigore destitutum, in exitium rue
R. I 8. Lib. ra xu che rem. II. in Libr. I. Menicii cap. s. Tem ren hymaeam sic Menacius : Quocirca prisci sapientes Principes venerabumdam modestiam, & prudentem parcimoniam sedulo servabant. I, Cc χ la
654쪽
so Tract. III. De Ethica metens.
la modestia omnes sive Magi stratus,sive populos perhumaniter tractabant; hac parcimonii tributum a populo moderate exigebant; malebantque esse minus divites,quam minus pii, juxta id quod olim aiebat Praefectus Tam Im: Princeps qui vult fieri dives , non potest esse pius; & qui vult pius esse , non potest fieri dives. Ibidem paulo insta sic: Quamvis omnes isti Imperatores antiqui
pro tributo unam tantum decimam vel undecimam partem exigerent, modus tamen illud exigendi dictus Uou , sub Imperatoribus Familiae In usitatus, longe praestabatdc aequitate& benignitate alteri modo dicto Κum, qui sub Imperatoribus Famillae Ηιa servabatur,&c. vide stupra modus enim Xum quovis anno semper eumdem definiti valoris numerum exigebat ; hinc felicibus sertilitatis annis, quando exuberantissime herbescens seges, a lupis, ut dicunt, pertranseuntibus dejicitur , & copiosissima messis colligitur, quamvis tunc aliquid plus potuisset exigi sine ulla saevitiae nota , ille tamen modicus praescripti valoris numerus Blummod5 exigebatur, nec id beneficii loco habebatur. Contra , infelicibus sterilitatis annis, quando agri seduld licet exculti . magm sique semptibus stercorati, non reddebant plenam & issicisntem messem ; tunc etiam completus praescripti valoris numerus omni cum rigore, & cum populi
damno ac querela exigebatur,&C. In modo autem tributi exigendi dicto Isu, dum anni erant steriles aut sertiles , Rex & populus aequalem jacturam aut lucrum adibant.
De Magistratibus. Ux sunt quae in Magistratibus desilcrantur rPrimum, est finis, quem debet sbi Magistratus proponere; hicque debet esse bonum Regni regimen, non suae paupertatis levamen cA Pudendum est enim Regis ali stipendiis, & Regni regimen negligere B). Debet igitur promovere bonum Regni regimen instar sertilis agri, qui facit plantas celeriter cresicere Secundum, est honor, quem Regi praestare tenetur ; unde haec praestribuntur: Praefectus Regem aditurus praemittat praescriptam solita-
655쪽
mam rerum abstinentiam , cum uxore non dormiat, Corpus lavet.
pugillares capiat ad stribendum tum ea , quae ipse vult Regi dicere . tum ea quae iesi Rex dicet I aulica veste induatur ; totus corporis habitus sit rite compositus ; Regis jussum in sequentem dic in noudisserat. Si nuncium ad Regem mittat, indutus veste aulica cuntem dimittat, redeuntem destendens ex aula excipiat. Si Rex equum vel Currum ei donet, mox illo vectus; si vestem , mox illa indutus RGgem adeat gratias acturus. In palatio & coram Rege accuratam modestiam & venerationem servet D). Tertium, virtutes, quas colere debet Magistratus. Sit semper instar meditabundi, graVis ac reverens. Fixe ac pacate loquatur ; no erit esse familiaris & gravis , ut possit & amari & coli. Dum quem amat, non ignoret ejus naevos; dum quem odit, non ignoret ejus persecti nes. Voluptates intra honestatis terminos coarctet; accumulando diavitias , noverit eas dispergere ; quaerendo commoditatem , noverit Eam aequitati coaptare ; Videns opes , nolit eas injuste habere ; videns pericula, nolit ea injuste effugere ; altercando non quaerat V, ctoriam, sed veritatem; partiendo non quaerat racesium, sed aequit tem ἔ dubitando, non rem determnet; opinando , non rem affirmet; in vultus specie prodat animi candorem ac sinceritatem E . Deinde has quatuor virtutes constanter servet et Venerandam
modestiam in suis moribus, exactam diligentiam in Regis negotiis, Bllicitam liberalitatem in populi sustentatione, rectissimam aequitatem in subditorum regimine F . Deinde hae etiam quinque in eo requiruntur : gravitas, facilitas , veritas, Qtertia, beneficentia. Et hae tres: integritas, cautela.
Quartum, vitia, quae caVere debet Magistratus. Caveat arrogantiam , di aliorum desipectum, effraenes libidines, siuae sententiae obstin tionem, in verbi, abjectionem ac turpitudinem HA Caveat a subito excandescentis bilis impetu, a falsificandis autographis . ab iniquis
opum quaerendarum viis; novi Praefecti non sinant se a suis Ministris irretiri D. Qui tum, documenta, quae debet suis populis inculcare Magistratus. haec sunt praecipua: Pater aequitatem, & Mater benignitatem erga lueCc 3 beros,
656쪽
beros, stater senior benevolentiam erga fratrem juniorem, Dater iunior reverentiam erga statrem seniorem , liberi obedientiam erga Parentes , maritus & or mutuum amorem erga se invicem, vir & mina vitae diversitatem diligenter observent. Pueri studiis applicentur. In matrimoniis & exequiis celebrandis vicini se invicem adjuveni ; rei agrariae gnaviter Vacent; a furtis . ludis , litibus abhorreant ; videant ne bonos malitiose decipiant, aut pauperes opprimant
Sextum, Regula, quas debet serarare primarius Regis Minister. R gem non decipiat, errantem confidenter admoneat , ad res heroicas exstimulet; judicare enim Regem sitium rebuS heroicis imparem , est vere eum contemnere. Si non possit Regi inservire, ut aequitas postulat se suo officio abdicet. Postquam uni Regi inseruiit, ad alium non transeat Lb. Caveat a stimulando Rege ad opes per fas & nefas quaerendas . ad bella aliis injuste inserenda M ; vitae exemplo
R. I. Lib. Su xu che Uta' tom. 22. in Libr. 2. Memeti cap. 4. Ran cham hiasic Memcius: Adeundi Magistratus finis quem vir debet sibi proponere, non est siuae paupertatis levamen, sed bonum Regni regimen. Aliquando tamen potest quispiam inopia compulsius, illum adire ad sublevandam suam paupertatcm; sicut matrimonii ineundi finis liacet sit propagatio stobolis, non acquirendi alimenti utilitas; aliquando tamen potest , qui labore ne stir, ad acquirenda alimenta matrimonium inire. Verum qui ad sublevandam suam paupertatem capessit Magistratum, convenit, ut sublirniores dignitatum gradus a te removeat, subsistendo in humilioribus ;& ditiora eorum stipendia rejiciat, pauperioribus contentus ; sic enim melius poterit suo ossicio perfungi,& tranquilliorem vitam ducere. B. 2. Lib. Lun Iu artic. IO. discipulu8 Hien interrogavit Magistrum sinum Consucium quidnam censeret in hoc mundo esse pudendum Z sc illi Consucius: sive hene, sive male Regnum gubernetur, nulla huius rei habita cura, unis dumtaxat suae dignitati, stipendiis comedendis vacare, id certe pudendum est.
657쪽
Ruri III. De Ethica Politica. Cap. LI. m. a o I
C. 3. Lib. Su is cis hiar tom. 3. in Libr. Chum Tum artae. 2 o. sic: Quod praestare decet virum indignitate constitutum. est omni cum diligentia & celeritate procurare bonum regimen instar fertilis terrae. quae plantas omni cum celeritate ad debitum incrementum perducit. Hujusmodi autem viri regimen tam facile suum effectum, quam juncus I arundo suum incrementum sortitur. D. 4. Lib. m. Ilio cap. 2. I. a. sic: Praefectus, inquit liber Rituum,Regis palatium aditurus, postquam praemisit conssietam variarum rerum abstinentiam . in eXterioris aulae cubiculo pernoctavit, c id est, ab uxore separatus, corpus & faciem lavit, pugillares a scriba accepit ad scribendum tum ea quae ipse vult Regi dicere, tum ea quae ipsi Rex dicet, aulicam vestem induit, vultum in speculo inspexit num habitus bene quadret , pendulam ab utroque latere stupellectilem examinavit, num bene consonet ; tunc demum pedem domo
D. Ibidem sic: Quicumque, inquit liber Rituum cap. llioli, Regis jus
sium deserendum accipit, non illud disserat in sequentem olem, sed statim descrat. Ubi venerit ad domum destinatam, consestim HeruS extra portam profunda reverentia illud excipiat . seque indignum testetur, ut hoc in iam domum afferatur. Redituro lat ri rursus extra portam , profundam exhibeat reverentiam. Si v ro Praefectus mittat aliquem ad Regis palatium, veste aulica induistus abeuntem dimittat; redeunti occurrat ad gradus aulae domesticae, ibique Regis jussum excipiat.
D. Ibidem sic: Si Rex, inquit liber Rituum cap. Io Iso, vel equum Vel Currum donet Praefecto, mox illo vectus ; si vestem, mox illa imdutus adeat Regis palatium ad gratias agendas. Si Imperator ejusmodi munus Reguli Legato dederit,Legatus redux non ausit priuGquam Regulo illud aut ostenderit aut obtulerit, vehi isto curru vel equo, seu ista veste indui. D. Ibidem sic: Si Regulus, inquit liber Lan ru, Consucium accersebat ad recipiendum Regulum hospitem, mox totus vultus gravitate ac reVerentia immutabatur , pesque modestia tardus quasi reptabat, &e. Cum palatii portam subibat, ita venerabunde sese incudi Tabat, quasi ipsum capere non posset, &c. Dum transibat ante Re-
658쪽
so I Tract. III. De Ethica viens.
guli thronum, moX totuS Vultus Venerationem demonstrabat. lentoque gradu pedes modeste attollebat ,& os quasi mutum videb,
L. f. Lib. Molito cap. 3. g. I. sic: Si vir Princeps, inquit liber Rituum cap. Κio D, sit sempCr graVis ac reverens initar meditabundi, f que ac pacate loquatur, quam bene populos & reget & pacabiti arrogantiam & ultorum despectum non sinat in se exurgere, effiaeni libidini non obs)quatur , suae sententiae arroganter non adhaereat, voluptatem intra honestatis terminoS coerceat . noverit osse familiaris & gravis, ut possit& amari & coli ; quem amat,&c. Ut Elpra in conteXtu.
Ibidem paulh infr sic: Tria simi, inquit Consueti discipulus C Uu. quae sapiens Praefectus plurimi debet facere: Primo, in gestu&corporis motu fugiat omnem aliorum despectum ,& arrogantiam. Secundo, in Componenda Vultus sipecie , prodat animi candorem ac sinceritatem. Tertio, in proserendis verbis vitet omnem abj ctionem ac turpitudinem.
F,Lib. Lun 3u arti c. s. Confudius agens de primario Regni Chim Prinsectoasu an sic aiebat: Virtutes quatuor, quae in sapicnte Praesecto rcquiruntur, vir ille ellimius omnino possidebat; nimirum v nerandam,&c. Ut supra in contextu. G. 7 Lib. Lunire arti c. I p. sic: DiicipuluSUu Cham interrogavit Cons citis quis cici accenseri pos et pius Z qui potest, inquit Consucius, quinque praestare ac servare in ordine ad imperium, hic potest dici ac censeri pius. Quaenam, rogo, sunt illa quinque, reponit I su um y haec sunt, ait Consucius : GraVitaS, facilitas, veritas. Qiertia . beneficentia. Siquis enim sit gravis , despectum non incurret; si facilis , omnium animos sibi devinciet ; si verax ac siicc-rus, illi omnes fident; si solers, negotia perficientur; si beneficus, omnibus poterit imperare. G. 8. Lib. Maotiis Cap. I. . 2. Virtutes, inquit Doctor Liu, quae in Praesecto requiruntur , sunt hae tres : integritas, cautela, cura. Qui harum trium munia callet, is se componendi artem novit. H. 9. Vide hic fit pra num. s. litteram E. I. Io. Lib. molao cap. F. f. a. sic Dinor Uu : Juniores novi Praefectiplin
659쪽
plarumque in principso a se is fraudulentis Ministris se sinunt incauti decipi; nec considerant quam sit exiguum illud ,. quod eorum ope consequantur. Hinc sit . ut intra illorum Magistratus triennium nullus sit . qui biis ad eos pro negotio ausit Vel velit recurrere. Denique dum Praefectus est lucri &opum avidus, qucri ipse obtinet , cst valde modicum; & quod Ministri surripiunt, est valde magnum ; ac deinde in graves poenaS i currunt. Annon sane deplo-Tandi ZI. Ibidem sic t Praefectuu debet inprimiς cavere a siubita & excandescenti iracundia. Siquid factu dissicile occurrat , priusquam illud definiat, mature illud perpendat ; sic nihil a recta ratione disionum aget. Si autem ira ebulliens praepropere ad opu& evolet , sibi uni.
I. Ibidem sic : Praefectus in rebus agendis unam Veritatem spectet Qui enim v. gr. in aliquo autographo fraudulenter alios characte. νes substituunt; diem , mensem vel annum immutant, praeteriti
judicis sententiam aut sigillum falsificant , vix ex illis millesimum reperies qui non detegatur ibique gravissimis sceleris poenas non
Κ i I. Lib. Suo Hio cap. r. I. I. sic e Praefectus Chin.Gubernator urbae Sten Κiae his monitis suum populum instruebar: Vos, quorum mihi cura commissa est , haec diligenter custodite et Pater aequitatem MMater benignitatem erga liberos, frater seniox henevolentiam eris ga fratrem juniorem Sc juniox frater reverentiam erga fratrem seniorem . liberi obedientiam erga Patrem & Matrem,marituS Ac uxor amorem erga se invice, vir &foemina vivendi diversitatem servent. Pueri studiis vacent in publicis oppidi aut vici conViviis urbanitas regnet; in paupertate & aerumna consanguinei sit invicem opem praestent; in matrimonii, & funeribus vicini se invicem adiuvent rei agrariae sedulam operam dent coloni; omnes a furtiS cavete; alea& pravis ludis abstincte liteS fugite; nolite vestra improbitate freti, probos decipere ἔ vcstris divitiiS nixi, pauperes deglutire ; in viassenioribus ac superio libus transitum , in agro conterminis colanis terminos lubenter cedite ; juniores non serant, ut Viri jam canescenteS onera humeri, per vias portent. Si haec servetis , brevi
660쪽
praeclaros mores, honestatem, aequitatem ubique vigore videbitis L. I 2. Lib. Lao IIio cap. 2. q. a. sic e Primarius Regis Minister, ait Comfucius , dum regiam aulam adit, explere omnes sivi muneris partes; dum ab ea recedit, Regis culpas resarcire, Virtutes imitari, vitia r. primere meditatur. Hine Rex & Minister mutuum inter se amorem ac henevolentiam fovendi
Ibi scin idem sic: Praeclarus Regni Minister ille dicendus est, qui juxta aequitatis leges Regi in servit. Si autem juxta aequitatis leges nequeat illi inservire, se suo abdicat ossicio. Ibidem sic : Discipulus V ι lu interrogavit Confucium quomodo primum Rcgni Ministrum oporteat Regi inservire Z Regem, inquit, non decipiat; sed errantem confidenter admoneat. Ibidem Conicius sic : Quomodo sane viles illi homunculi, qui
non publicum , sed siuum tantum quaerunt emolumentum, possint Regi inservire Z ubi dignitatem , quam ambiunt, nondum adepti sunt, toti anxii timent, ut eam non adipiscantur ; postquam ad pii int, toti anxii timent , ne amittant; quia autem adeo timentne amittant, ideo nullum est scelus, quod non perpetrent, ut eam
L. I 3. Lib. Siao mo cap. 2. . a. sic Memcius: Regius Minister, qui suis consiliis& monitis Regem ad ardua & praeclara facinora exstimulat, interiori; qui suis reprehensionibus eum ad virtutem excitat & a Vitiis deicri et , exteriori rcverentia illum colere censetur. Contra, qui ait: Rex noster arduis illis Heroum facinoribus gerendis ac t nendo corum regimini impar est, is Minister vere siuo Regi nocere, Vere suum Regem odisse censendus est.
Ibidem ide. sic: Praefectus si non possit, ut par est & aequitas exigit, iungi suo ossicio, Magistratum abdicet. Ibidem sic : Nec fidus Minister , inquiebat Han Cho, duobus Regibus inservit; nec casta mulier duobus maritis nubit. M. I q. Lib. xu che hsa' tom. 24. in Libr. 2. Memcii cap. 6. Lao su hiasic Memcius: Sapiens Minister debet in Regis obsequio omnes ner-VOS ac VireS Contendere, ut eum, dum aberrat, in rectam virtutis viam reducat; & essicere, ut omnia quae Rex meditatur aut molitur, pietati & aequitati congruant. Sed nunc longe alia sunt ii