장음표시 사용
131쪽
s non adhibeat curam,quam diligentiores,aut diligentissimi in tali negotio solent ponere,in quo est culpa leuis, aut leuissinia iuridica , & insuper nisi
habeat plenam notitiam, vel aduertςntia in , scut requiritur ad peccatum mortale, nam habet obligationem in conscie trita ad restituenda damna ex sua actione sequuta: v.g. incendis ignem ad coquendos cibiss, adhibes diligentiam,quam solent homines communiter ad hi Gere,ne domus,aut scingetes accendantur incenduntur, quia sussicientem ex naturali obliuione non posuisti,vel aduertenter non adhibuisti, quam solent homines diligentiores,& diligentissimi adhibere, non teneris ad damna sequuta. Aperuisti inueam,vel ad aedificationem domus, vel ad feram capiendam; & vel oblitus es,quod poterant ibi homines periclitari, vel adhibuisti sum cientem
diligentiam, ne pericli lentur; periclitatur aliquis , ta labitur in eam, nota peccasti mortaliter non es obligatus ad restituendum. Ita contra Lalios nonnullos oppositum docentes tenent Aῆοrius 3. para P. . 8. verius A.
S ancto r. i.tr. Io.d, .seCl.2.nim246. Reissensuci supra ni . 87. Ratio est, quia talis obligatio non oritur ex re accepta, ut supponitur,nec ex iniusta laesione: Ergo non datur. Probatur minor sum quia illa cilaetio iniusta, in qqahoino non facit totum, ad quod tenetur.Si enim totum , ad quod tenetur . faciat,iniusta dici non poteli. Sed nemo tenetur ad ponendam eam cula, quam diligentiores aut diligenti inimi adhibent, sed quam homines suae G. citionis in Ii materia communiter adhibere solent. Ergo Sc. Tum etiam quia leuis culpa non est simpliciter iniuriai: Ergo non est actio stinpliciterini ulla,quae ex leui culpa procedit. Confirmatur,quia licet obligatio ad latisfactionen, non sit proprie poena amen communiter, ut pinna accipitur: Ergo sicut non datur obligatio ad poenam, ubi non est culpa; nec ad poena grauesu, ubi non est grauis culpa , sic nec obligatio ad salista et ionem in materia graui de qua loqui mulὶ, ubi non Cist culpa graui S. Quod verum , est etiam si quis det operam rei iIlicitae, quia licet opus sit illicitum,non estia men iniustum. V nde damnum sequutum,est inuoluntarium. Ita cum A a-var. Trullenιb supra n.T. Antonius a Spie. Sancto supra . Dices ex dictis probationibus ad summum sequi, non esse obligatio. nem ad res tu uendum in dictis casibus sub peccato mortali , non aulemias,
quod non sit salie in sub peccato venia luco quod sicut ex graui culpa tequi. iur obligatio grauis,sic ex leui leuis . Respondeo,quod licet ex culpa leui in materia leui oriatur leuis Dbligatio restitutionis , quia ibi datur actio inlusia cum plena aduertendia, di sic simpliciter voluntaria: At cum Obligatio de qua est sermo,sit circi , Malcriam grauem, non potest ex actione solum leuiter culpabili oriri, quias qua deberet esse,deberet esse glauis: siquidem rei grauis Obligatio no pO-
132쪽
Comment. in Propo pro cr. Propos XXXIX. i IT
test esse sex natura rei, seu ex praecepto naturali leuis. Cum ergo ad GF cobligationem non. detur voluntaria iniuria simplicuer , S sic in materiaias graui, non poterit leuis Obligatio orira.'S sic nulla dabitur. i Dixi in eoulmentiis: nam secus est dicendum in foro externo ,.qui enim ex negligentia mere ciuili, seli iuridica, siue ex culpa leui , siue levis sima , damnum intulit, in foro externo per actionem ex lege. Aquilia de damnia dato, ad integram eius recompensationem compelli potest: pru- ut habetur c. vlt. de in rijs, Cy damno dato, ibi: Si culpa tua datum est dam num, vel miseria irrogata, se se estis irrogantibus opem forte tulisti, aut haec itu. peritia tua, siue u gl gentia evenerunt , ρννefuser bis fato facere te oporici : uec
ignoran ia te excusat, si scire debu si i , ex facto tuo iniuriano υerisimilia ex posse continget e, Vel iactura. Cocordat ius ciuile, i. 1. heqq.f.ad ι. Aquilia,& alibi Ast hae leges, ceu nimis rigidae, & in foro animae vix praeticabiles, in hoc. Cum tanto rigore non vi acntur receptae, ac proinde in foro conscient ita,
ante condemnationem Iudicis ad nihilum obligatus esse censetur, qui abs. que culpa Theologica, sine peccato iniustitiae , per culpam ciuiliter dum. taxat aestimatam, fuit causa cuiuspiam damni subsecuti, nullo praecedente contractu . Siquidem lini dictarum legum, nec non 6e honi communis
emolumento abunde satisfit, susticienterque prouidetur, eo quod praedictae per sonae in foro externo , dc post sententiam Iudicis etiam in foro conscientiae ad damnum resarciendum obligentur . Ita recte Misfeci uel
I Notandum est ultimo, quod dupliciter potest contingere iniustum damnum, leti damnificatio proximi siue Iucrosa , siue non primo immedrale, seu per se ipsum id exequendo; ut si quis per se ipsum iure.
tur, aut rapiat violenter rem proximi, vel ipsius bona damnificet: secun . do media: e cooperando ad talem damnificationem de horum coopera. torum sunt nouem genera, quae D Tbom. 2.Mq.62. ar. 7.his versibus comprehendit: is Ral Iussio, c silium, consensus, palpo, reτursus: is
Participans, mutus, non obstans, non manifestans.
Quibus versibus aliqui praeponunt hunc r.et uiubet in solidum reddat, prius inturiator.
Istorum nouem sex priores directe, de positive concurrunt, & tres vltimi cooperatores in directe, 6c priuative. Dico priuatiue pinius, quam nega liue quia delinquunt omittendo id, quod ex officio, atque iustitia facere tenebantur. De Iugione imprimis Foquendo, hoc nomine ille signffica. ur, qui ita iubet , ut alterius animum ad furtum , vel damnificationem iniustam inferendam moueat: ut si pater filio, dominus seruo, aut aliis perlonis praesertim sibi subditis , rubeat furtum, vel rapinam facere , vel aliud damnum proximo inferre. Sub consilio , seu confulente, comprehen .duntur ii, oui suo prauo consilio permovent alterum ad aliquod malum,
133쪽
damnum, siue maleficium iproximis iniuste tuferendum. Huc pertinent adhortationes, preces, atque promissiones, ut aber excitetur efficaciter ad damnum iniustum inferendum . Nomine tonsei res ur proposito intelligitur, aut susse. gium ad malum inferendum , veluti si aliquis e magistratu , concilio, vel capitulo praesici sum agium , di coli sensum ad inferendum bellum intuitum , vel quodcumque damnum iniquum. Nomine Palponis, seu Palpantis, intelligitur adulator laudans damnificantem , aut scelus patraturum commendans , sic quod ex hoc alter moueatur ad damnificandum. Huc pertinet exprChratio ignauiae, quod quis V g. iniuriam acceptam nolit ulcisci, ac huiusmodi . Per Recursum intelligitur hic , qui. cumque refugium , aut securitatem , vel quodlibet recept 2 culum praebet malefactori, ex quo is mouetur ad inserendum damnum . Et haec assecuis ratio potest fieri vel receptando personam , vel rem ablatam , aut eius inis frumenta occultando , alusque si milibus modis, quibus alter animatur , atque essicaciter mouetur ad inferendum proximo malum, vel simit leniadam debitam restitutionem . Participans aliquis dupliciter potest elle damni illati. Primo, quia participat de re iniuste ablata. ut puta , quia est
particeps praedae. Secundo, si quis participet i nipsa actione mala ta iniuriosa, ut si quis adiuuet iurem ad furtum perpetrandum, v g. scalas appinnendo , vel ipsas fure alcendente sustinendo', excubias agendo , praedam asportando, aut similes actiones exercendo , quae in talibus circumstantiis proxime iuuat.ad peccatu. Quod attinet,ad reliqua tria, nempe ly Mutus, non obstans, non manifestant,quibus indicantur priuatiue concurretes ad furtum, aut aliam iniustam damnificationem: in primis per Mutum intelligi.tur ille,qui id, ad quod ex ossicio tenebatur omitti Dpraecipere,si erat Superior: consulere, si consultor: clamare, aut strepitum facere si erat custos rei, ad data num. Non obstans dicitur, qui omittit Opem , vel operam, qua poterat damnum impedire,&quam ossicio tenebatur nauare: ut Princeps, Magistratiis, Praeposti viarum, S similes. Non manifestans denotat eum, , qui cum ex ossicio teneatur, omittit manite stare malefactorem idque
siue a me famim quando damnum erat impediencum siue post factum ;quando id est relarciendum: vi Custos rei alienae custodiendae deputatus. His praenotatis sit.
134쪽
Comment.in Propo roser. Propo XXIX. Iis .
Stabiliuntur assertiones iuxta Decretum: eliciuntur corollaria iuxta omnes modos comprehensos sub
r3 a Jco primo: Qui alium essi citer muuet, aut inducit ad insere
dis dum graue damnum tertio, tenetur aci restitutionem illius iam. ni illati. Ei contrarium atareve est hoc Decreto , 't minimum tanquad a. scandalosum abscissum . . . I Probatur primo, quia opinio censurata est cantra decisionem Gregorii IX. in capsa tulρ ι 9. O iniuriis, oe damno dato : & Recepti minam regu lam iustitiae r Qui causam damni dat, damnum dedisse videtur, ι qui occi. du, s.is bac,ssau l. AEquiliam. lia rae or la eum seruum, file vi boclorum raptorum . Et qui dat Occasionem damni, illud resarcire tenetur, cfu. de iniuriys, ct d mno dato, Leam duabus, A.dMnna, s. quidam Sari ιriam tu simsspro socio, Rota p. r. nauissim dec.61 ianum. . Cepbalus esis. 77. nu. DCI riasus πιι r. 8a .nu. 36. cum infinitis . Hiaque iura adducit doctus, fi eru-.ditui qOnciuis meus Lucas Matthaeus Surrentinus iv decis I I 2. Caρyc. c. vn. mnum. . Nec non aduersiatur illi antiquae regulm communi ier adim ,qu1 supra etiam angelicus Doctor rς fert illis verbis: Iussio,consiliuin, crε. Merito igitur gni aer sitas Lovaniensis apeatissimis iustitiae regulis contrariam illam propositionem hoc decreto abactam appellauit . . . . riobMur secundo, ex parti ain rationis cum eo, qui de facto insere, damnum: iste cnim absolute tenetusi resiarcire , sebad restituti ovem , dc quidem sub mortali, si damnum iliatu mi est graue i facit namque ςOntra ivilitiam, quae semper exigit, v tiag sequalitate in stituatur: sed non arim, nus contra rustitiam iacit, qui moueti, &, inducitcssicaciter ad grauis dammini illationem: Ergo tenetur etiani iste ad restitutionem imus damni . Maior patet ex dictis iii praenotandis,ostque adeo nota ,& ab omnibus admis. sa, ut omni careat dubitatione. Minoe sua tur, nam qui emcaciter mo, uel, di inducit glium ad aliquid iacicndum, et vera causa effectus sequuti: Elgo cum ad damni restitu cionem tenetur psrsona inducta , quia causat . illud damnum ἐ. c tequenter non minus tenebitur etiam persona indu cens, aut mouena eruacit M. Ante Mns patet, quia mouens, S i'ducensem caciter silc cauta illud damnum , quod non sequeretur tertio , 'nisi ad etat illa unicax motio , aut inductio ', siquidem ille est causa damni notis
ut cumque , seu ussis x sne qu0 damnum illud non fieret et quod genus .cauta a Philosophis dicitur Cauia sine qua non . di sic declarant causan i
135쪽
emcem damni Innoc.in esicut dignum, de MiniciLoe Hostiensis ibidem, Alti.
Probatur tertio . Qui per alium facit , per se ipsum facere videtur , e. qui per alium.72. de rcg ur,ia 6.ι. quod iussu alterius,sseodem E x Orna n t Me.
a.concl. 7. Et non solum in iure , sed S in sacris litteris phrasis haec lo. quendi procedit: unde Tertulcto. 2. l. 2. baptismo e. I t. soluit illam oppositio item, qua dicitur Christuna Dominum neminem tinxisse, contra Ioannis testimoni viti Ipse vos bu'igauit in Spritu Sancto, sic: quia, inquit, mandato imius usi sunt postoli baptismo: illud enim, ipse υos bapti auit, mo. re communi dictum est. Sicut est, Ug. Imperator proposuit edictum, aut P ἀ-fectus finibus i aecidit. Numquid iste proponti Numquid in t eadit Semper is dicitur facere , eui praeministratur . Ita erit accipiendum , im vos finguer . pro eo, quod est per ipsum tinguemini, vel in ipsum . Quia senipe praecipienti imputatur, quod aliis ipse imponit, ut faciant. Quod adeo verum est, ut D.Thomas, S Theologi ipsum sequentes , negantes , potuisse Angelos peccare in momento, quo condiu fuere, praeter illam rationem, quam affert ipse S.Doctor in I p.q. I .art. I.ad r. hac ut potissima molietur , ubi ex professo exagitat quaestionem, nimirum I.p. q. 6 I. t. . quia tale peccatum Deo ipsi conditori naturae Angelicae imputaretur, ω non tam ipsemet naturae deficienti . Probatur quarto. In esse moris interdum est magis causa damni sequuti tertio ipse mouens, ta inducens efficaciter alium ad damnum illud inferendum, quam sit talis damni causa ipse actualiter , seu effectualiter
da iii mitians: sed hoc non obstante nemo liberaliter istum actualiter damnificantem a restitutionis debito : Ergo potiori iure erit obligatus saltem intolidum ad eamdem restitusionem ille qui ad tale damnum emcaciter induxtiri Minor in certa. Maior probatur ἱ quia interdum ex sola iubentis induetione induetus extrinsece cum damno tertii facit , quod animo non facit ad quod damnum tum interne , tum externe ipse inducens efficaci ter concurrit: Ergo si omnino in tali casu tenetur restituere inductus, plus tenebitur um caciter inducens e manifeste enim patet, quod sine inducente non fui siet sequutum damnum : quare emcaciter mouens, S im ducens ad illud , habet raticinem verae causae perfectae talis damni . Ita
- Confirmatur : Quia ille est proprie causa damni, cuius nomine damnum euenit: sed damnum sequutum tertio per iniustam actione in alicuius ab alio esticaciter inducti', si quaeratur, nomine cuius sit illatum responderi poterit , quod sit illatum a tali inducente , & non raro cum maiori inauria damnificat i, quam fecerit ipse inductus : Ergo inducens cssicaciter est propria causa damni , aut maior , aut saltem
136쪽
aequalis ipsi inducto . Maior habetur ex Noctiensi de senteηt. Iub num.
. sic dicente : Leva autem dcatur propria e si 1 dcas , qtiod illa et, inius emolumentum , vel damnum suo nomine pertinet,j.qua η. appell. sit. t I. 16 Tim secundo. Omnes illi tenetur ad restitutionem in solidum,qui sua iussione , consilio, consensu , vel alio ex praediistis nouem modis fuerunt causa esticax damni iniuste illati : omnesque nouem modi spectare polIunt ad hanc damnationem. Prima pars huius assertionis est communis, & certa e sumiturque tum ex illo D. Apostoli Rom. i. Non solum , qui talia agunt , sed etiam qui eou- sentiunt facientibus : Tum ex c. notum sit, 2. q. . ubi clicitur,quod facie . tem. Olconsentientem par poena constrιugit: Tum tandem ex eo , quia omnes illi supponuntur fuisse causa efficax damni illius. Mettio igitur praeponitur il .lis duobus versibus: α,ilibet in solidum reddat, priῖs ityinrisitor. i . . II Semper tamen loquor cum communi de causa efficaci damni iniuste illati, secus enim est sit non sit causa efficax: Unde primo mouens alium ad damnum inferendum , non tenetur restituere si ille, quem mouet, paratissimus erat ad inferendum idem damnum quia tantum inem. caciter mouet ad effectum , O de facto non influit in istum rictim influxus emcax moueat, S applicet ipsum executorem ad opus,: atque ideo si tamcxecutor est determinatus , N applicitus, nullum recipit iustus uin a consulente , vel aliter mouente, ita ut i sic influxum exhibeat ad tale damnum.
8 Secundo, qui consulit minus malum , ad quod de facto mouet , &inducit paratum maius malum qxequi, non tenetur ad restitutioinem , quia hoc non tam est malum cosulere , quam electionem minoris mali, in quo nulli fit iniuria, neque ad tale malum concurrit o caciter, cum potius a
malo maiori retrahat, in commodum, utilitatem illius, qui erat mulio plus damnificandus ab eo , qui fuit inductus ad solum minus damnificandum. imo hic potius operatur quod licitum , & honestum est : Ita Innocentius, Hostiensis, Ioannes Andreas, Abbus , Aucharanus, card n ilis Adrianus, Angelus , Sylvester, Caietauus, Armilla, Ioannes de Medina, Solus, Nauaro Fus , Veracrux , Corduba, Barib. de Medina, Nieua, Nauarra , Enrique ς', Molina , Aragonius, Lopeg , Rodrique , &alii, quos refert, & sequitur san-cbeR L 7. de matrim. d. t I .nicas. Llgius ιχ.de ius . I I. dub. I.vv. 9. Cari e Lugo to. I. de iugi L I9.stct.7. nu.qψ.4 alii communiteris: contra nonnullos Oppositum sentientes. Roborat hoc Sanchex ex testimonio Sancti Augusti-ini , quod refertur in c.βι quod veritis II. q. 2. ubi de vole me occidere uxo. rem , ut si ueretur alia muliere, ait: si factu us est, q2od non licet , iam D. ciat adulterium , non faciat homiciditim : ut vivente uxore sua alterantia
ducat , O non bumanum sanguinem fundat. Probat etiam ex s. 00banio lib.
137쪽
modo te habet conssulens, S exequens : diuerso enim modo consulitur,&mandatur executioni . Contulitur enim lub conditione , quod delinquens nolit desistere a maiori damno executio autem damni absoluta est, neque capax eius conditionis. Et quidem in potestate exequentas est inumque malum omittere; in potestate autem consulantis non est ut suppono) re trahere ab viroque malo S sic haec inductio ad minus malum non conti. netur sub hac damitatione, ut recte notat Ioannes Carrenas hic disser. 1 I.c. q. ar 2. num. I 8. Aliud 'est quando est in potet late suadentis impediri
omnino clamnificationem , , di sic utrumque malum, tunc enim Pec. cat mortaliter suadendo minus damnum, & tenetur restituere. Non ,
quia teneatur ex rustitia impedire damnificationem , homo enim priuatus non tenetur ex iustitia , sed istum cI charitate eam impedire sed quia eum possit impedire, suadet illud damnum namus tunc enim illa suasio non est conditionalis. non enim dicit, Iι infahibiliter tu tarus es damnum maius, cum supponamus posse fieri, quod ea damni Matio suasione impediatur: unde haec inductio continetur sub clamnatione . Ita fo-
I9 Praeterea dictum intelligitur , quando maius, dc minus respicit eamdem personam: unde peccat contra iustitiam,& tenetur ad restitutio. nem, qui paratum inferre maius malum Titio, inducit consilio , ut inferat minus malum Sempronio, quia quamuis licitum sit consulere minus malum, id intelligitur esse licitum, dummodo non sit in praeiudicium teriti . Atqui si volenti furari a Titio centum aureos, suadeas non furari ab eo eam quanti talem, sed a Sempronio quinquaginta , iam determinas furem in praeiudicium Sempronii , ta es causia moralis damnificationis eius. Er.
go peccas, di teneberis restituere, si fur non restimat. Ita Sotus, Arago ritus, S .ilonius, Nauarra, Carbo, Ludovicus cope , Grasus , Rodeuru , OUega , quos refert, & sequitur Smuben cit. d. I l .num. 2 . Angelus, Syluestre , Navirrus, o Cotetanus, quos refert, dc sequitur Molina tom. 3.de ivst. εῖν. Lessi is μρ. num. 2o. Ioann .s Cardev s nu. i52. seq. qui nam. 6 T. ait hanc
inductionem subiacere damnationi; exceptis sequentibus casibus . Primus est, quo ipse tertius tenetur subiicere se illi damno minori, ne alter patia. tur illud maius. U.g. si quis in tendat occidere Regem , & Titius videat malefactorem non posse deterreri a tali iacinore , poterit illi suadere, ne
occidat Regem, sed famulum eius: quia famulus tenetur exponere vitam pro bono publico. Secundus casus est, quo passurus minus damnum non sit rationabiliter inutius. V. g. si fur velit surripere a Petro quantitatem magnam, per quam reducendus est Petrus ad extremam necessitatem, ,
iunc pulcst illum inducti e , ut surripiat aliquantulum a Paulo praediui.
138쪽
te; nam in eo casu Paulus non est rationabiliter inuitus, eo quod tenetur prospicere, ne Petrus incidat in extremam necessitatem ι Hi casus excipiuntur ad mentem Sambrat supra. Tertius casus est, quo fur velit furari a Petro, ω illi suadeas , ne noceat Petro, sed alteri, nullam determinando personam, nempe ut illi damnum inferat, cui minus nocebit. V t si velit furari a Petro paupere, di suadeas, ne ab eo furetur , sed ab aliquo diuit Oindeterminate. Ita contra Castro Palaum, ct Hurtadum De Mend a do. cent communiter Doctores cum Molina, ct Sancbe ς locis resil s, quos se
quitur ei ia in Diana p. 7.tr. 7.re, I p. vers Nota tamen. Imo Turrianus tuta
2.2.lom. I.d yy.dub.6. addit, quod si quis inducat paratissimum furari pauperi, ut no sti, sed tali diuiti determinato furtum faciat: iste inducens ad furandum potius diuiti particulari excusetur a culpa, & a restitutione . . At contrarium docent alij communiter . Quartum casum addit Card. eo Lugo supra nu. 6. quo fur velit inferre damnum utrique homini, vel alte. rutri ex duobus e nec superest spes auertendi illum ab utroque, potes ape.rire illi veritatem speculatiuam, dicendo: Maius peccatum est furari ab hoe vico p rupemmo, quam ab illo viro praediuite. Cuius asserti rationem reddit. cuia per hoc solum explicas illi veritatem quandum certismam et . uod suli,cet maius peccatum, o malum sit, hoe, quam illud: nemo autem potest rationa biliteν esse ιnvitus, aut conquert, quo 1 verit item utilem, oe honestam explices indigenti, nam nemo babet ias, ut non explices proximo writatem bonestam.
1 o Addunt aliqui non improbabiliter, quod quando qui proposuit
com mittere maius furtum , consulitur, ut iuretur minus, ab eadem tamen pei sona , non solum, inquam, in tali casu licitum sit tale consilium , sed etiam licitum sit cooperari cum illo,& adiuuare ad minus furtum, ne maiorem quantitatem furetur: quia in ea cooperatione dominus nullam patitur iniuriam, nec potest esse rationabiliter inuitus ex eo , quod alter coo. peratur ad minus furtum, cum potius censeatur prospicere rebus domini,
S idem facere, quod dominus ipse faceret, si praesens esset, qui libenter offerret, quod minoris valoris esset, ut retineat quod maioris momenti est. Α st hoc potest esse verum in bonis, quorum quis dominus est; quia in aliis, qualia sunt bona vitae, & corporis, quamuis liceat minus consulere , ni
committatur maius, ut abscissionem membri , ne committatur homici.
dium; non tamen licet cooperari ad abscissionem propter eumdem sinem ;quia in his bonis non potest praesumi volutas domini, qui damnum passuis rus est, cum non sit dominus vitae,& corporis. Ita V queet. opusc.de scandalo
ar Tertio inducens emcaciter alium ad surandum, V. g. centum , sed inductus ad tale surtum surripit centum quinquaginta, non tenetur resti mere , nisi id, ad quod induxit; quia ad furtum quantitatis excedentis centum, non se exiendit ille essicax in nullu1 ad furandum tantum centum ,
139쪽
Ergo n'n fuit causa emcax mrii diste quantitatis supra centum acceptae. Hinc a smili infertur, quod si palato surari quinquaginta', suadeas. tiarata ceruum , teneris restituere Blum quinquaginta , cum ad ista
sola influxum essicacem praestiteris, non vero ad I quinquaginta , ad quae ea ratus erat ex se ipso fur. Ita Bouae. d. pu. . na :
ιι 2s m. m. 792. S loquens de restitutione famae idem docet Clemens
i 22 Quarto, si cunsulas , mandes , alioue modo ex praedictis moueas iam paratissimum ad damnum, ut illud celeritis, libentius , atrocitas , vel grauius exequatur, non teneris ad satisfactionem totius damni, ut volunt
nanua, B Tapia, oc alii'; sed lassicit, ut illud amplius , ad quod
Oq8. Andreas a Matre Dei de re uia. Isu. M. i. uum. 1 Ii. S alii οῦ quia i Cali casu non es causa enicax mali quoad substantiam , puta homicidi; , aut furti, cum altus parati stilariis esset ad tale malum , sed circumstantiae, nimi. rum, quod nat hoc tempore, hoc loco, cum hac atrocitate, vel Praultates: Ergo sol utri teneris ad excessiim damni , ex his circumstantiis causati, non ad. Uamnum l plum quoad)substantiam resarciendum. Et licet totius actionis causa fueris: quia tamen illa actio ut damnosia iam Parata crat in , caula . quae poneret illam, vel aliam eiusdem speciei, licet diuersam numero, non inducit obligationem restitutionis. Quemadmodum apud Dorores communiter, quos sequitur Card.de Lugo supra mini v. non teneris restituere, si parato turtum facere, vel homicidium consuleres , ut illud fac ei et occulte, Se caute, vel in alio loco , ubi nunus scandalunt sequeretur: vel quod disset rei in crastinum, tametsi causa fueris , quod diuersa actio in indiuiduo fieret, quia iam alius erat paratus eam secundum speciem exequi. Sicut etiam supra dictum est, quod si parato furari decem suadeas ut viginta furetur , non teneris nisi ducem restituere ; ut docent communiter Doctorcs, quos sequitur etiam Resse rahel cit.dist. I.qu .nsem. 62. qua inuis tunc illius. totius actionis, qua surtum decem simul fit , causa fueris et Aliud est, si spes subesset co tempore animum mutandi,iam Cnim non solum circumstantiae, sed ipsus substantiae per accelerationem caulalui sti, nisi sub coditione consuleres,quod si alius animum mutare noluerit, cuius faciat, ut etia docent Card.de Lugo n. I . Anton us a Spie. Sau. n. I I92.2I Quinto tamen tenetur restituere damnum illatum, qui alium ad illud interendu induxit efficaciter , sed ab alio fuisset similiter inducendus quia licet alitis induxisset, t mcn tu praeue mendo causa damni totalis vere fui-lti , unde de rellit titionis obligationem coturaxisti,quam contraxisset alius, ii indux:ssct ad tale damnum es si aciter , prout alius erat vere inducturus.
140쪽
Comment.in Propo fproser. Propos XXXIX. I 23
LI.dub. n. 9. aliique. 1 Secundam partem assertionis docent Corella hic num. I si. Cassianus d S. Elia V.Damnum c. ω alii communiter : unde Re senst uel cit. q. q. nu. 6 i. relatis omnibus nouem malis, ac versu : ciuisiber tu solidum reddat , prius iniuriator, addit merito damnasse hanc propositionem decreto praesenti Innocentium XI. Unde miror Ioanuem Cardenascit. erq. u. I 2o .dixisse, quod tres modi sunt, qui sipectare pollunt ad hanc damnationem , scilicet iubens, consilium piaebens, S adulῆtor . Patet, quia in omnibus modis verificari potest motio , & inductio moralis alius ad inferendum graue damnum tertio ; S licet videatur ali- qua difficultas de ultimis tribus modis, quibus positive non cooperatur quis ad damnum tertii; tamen pro rei veritate est omnino dicendum, , quod licet illa tria ultima genera personarum negative, seu potius priuati. ue , ac materialiter concurrant ad damnum, moraliter tamen possunt esse verae causae efficaciter mouentes , ta inducentes alium ad inferendum damnum tertio . Exemplo res Ostenditur: Custos aerarii si videt furem auferentem rem aliquam ex bonis aerarii suae curae demandatis , & nihil, minus tacet, ac mutus manet, quod silentium videns fur, mouetur, ac in
de inducitur ad plura bona furandum , in tali casu ille mutus, nec ii pediens, nec manifestans, vere efficaciter influit in damnum, ad quod censetur monere , ac inducere efficaciter ipsum furem, ac proinde verificatur tu otio, & inductio, quae subditur damnationi huius propositionis . Hoc manifestius fiet afferendo corollaria in omnibus nouem in odis. Igitur, sit.
1 s O Mnis,qui mandat ma leficium fieri, ad quod alius non erat pa
ratus,tenetur ad restitutionem, ut cum D. T homa 2.2. q. 62. ar. T. doceot Do torcs communiter. Sive explicite id iubeat,sive implicite: ut si uiceret. . vis me υindicabit e .eua tam iucunditatem mihι afferres , si talem hominem tulnerares:quia talis mandans vere est causa damni illati. Ita SyLuius 2.2. I. 62. ar. 7. e.ιι διο re,ex alis, quos sequitur Sarib. 4 S. Fausto d. t D restitui.qu. . Et idcm quoad restitutionem famae docet climens La Fiearra de fauia colloquio 19 modo Φ.nu. I 6.
Imo talis mandans cli principalis causa damni illatio sic primo loco ad restitutionem tenetur. Ita cum communi Card. te Lugo cit. d. I9.fect. Ei iam si mandans tempore, quo mandatarius mandatum exequitur, sit in statu gratiae, Barth. a S. Fausto sipra g. II. Nisi mahdatarius excedat limites mandati in re extraordinaria; tunc enim mandans ad illius restitutionem non tenetur. nam talis excessus non extitit causa estica x,led imput.bitur mandatario: ut si mandans ivllit leuiterisiti eo by oste