De humoribus purgandis liber et de diaeta acutorum libri tres

21쪽

DEDICATIO.

est, qui viam, ad antiquissimam illam Hippo

craticam linguam, primus aperuisse Videtur, tamen non potest ab illo primo vitio, scilicet nimia breuitate , liberari. Est autem vel Doctissimi Trilieri iudicio , omnium fideli stimus interpres , ac fere timidus , et qui

rarissime audet a graeco textu aliquantum discedere, aut illum turbatum orationiS Ordinem, quod saepe videri posset, solutumve

nexum, restituere, aqua audacia alii interpretes se minus continere potuerunt. Nam duae res sunt, quae, Ut in omnibus Versionibus, sic etiam in Hippocraticis, magnopere nOXiae fierunt , de plurimiS rebus praeconceptae OPiniones, ac nimia criticae librariorum audaciae

vel etiam negligentiae suspicio. Quae duo siquis, Hippocratica scripta, in aliam linguam,

conuersurus,ad horum lectionem attulit, omnia Vel inuita et reluctantia non potuit non ad suam sententiam accommodare, atque, Ut recte Pro cederet oratio, alia emendare, alia eXPUngere,

alia interpolare. Atque sic male tractati Hippocrates, alius ex Calui, alius ex Cornarii, alius ex Lindenii ossicina, prodierunt, qui plusne noxae , aut utilitatis Medicae arti attulerint, haud dissiculter cognoscitur. Potest autem ex his omnibus, etsi non, quae partes boni interpretis Hippocraticorum librorum sint, tamen a quibus is sibi cauere inprimis debeat, facile elucere. Quare sic animo praeParatum quemvis legere ac relegere totum HiPPocra-b tem

22쪽

DEDICATIO.tem oportet, Vt peculiarem illius dictionem sibi ex eius scriptis inprimis notam faciat. Nam etsi lectorem in singulis vocibus egregie iuuare Foesii Oeconomia potest, tumque ex antiquis Galent, Erotiani, Ammonii aliorumque Lexica, tamen singularis, et Hippocrati fere propria, Verborum constructio, ex his omnibus, disci non potest, neque debet semper ad Gram.

matices regulas examinari, quae potius aliquando ex Hippocrate quasi emendandae esse videntur. Nam, si in uniUersum, Vt Vere est, emendatius aliquod et auctius Lexicon graecum desideratur, Μedico certe, et Hippocratico inprimis, si a Foesiano discesseris, omnino, sed aegerrime caremus, atque, Ut quis graeci sermonis aeque ac Μedicae artis gnarus de eo cogitet, Omnes, quibus antiquae Medicinae

praestantia nota est, mecum exoptaturos esse,

non sine caussa spero. Hinc Vbi interpres Hippocraticae doctrinae perfectam cognitionem consequutus est, Vt ipsi tam notus Hippocrates, ac sua domus, sit, tum debet sane ita

in aliam linguam eum conUertere, atqlle tranS-

ferre, Ut paullo liberior oratio sit, neque arctis simplicis versionis limitibus cohibita ac cimcumscripta. In qua tamen re etiam id inprimis cauendum est, ne, dum eXplicare brevius obscuriusque dicta Velimus, et amplificare, in illud Calui inprimis Vitium incurramus, ac vel utcunque sensum exprimamus, Vel aliter, ac debeat, lacunas eXPleamus, aut denique

23쪽

DEDICATIO.

que studeamus abruptam dictionem male aequalem reddere, totamqUe Orationem connectere. Ρlus enim eo allaborare interpretem Oportet, Vt summa, qua potest, fide, sensum auctoris exprimat, quam Vt latini sermonis, vel alius, in quem conuertere auctorem velit, elegantiam assequatur , et Prae hac, Potiore Sillas boni interpretis partes, negligat. Hac autem lege facta Hippocratis Versio, Ut fatentibus omnibus eruditis Medicis, adhuc deside ratur, sic in lucem emisia, ad perficiendam

omnem Medicam artem non Parum conferret,

sed sperari ab uno aliquo homine, ac breui tempore, fere non potest. Nam, si doctissimi Viri, et Viri usque linguae inprimis gnari de

omni interpretatione id Vere iudicarunt, multo facilius esse, graecum aliquem auctorem fusis, neque indoctis, commentariiS ornare, aut PO-ti US Onerare, qUam bonam eilas Versionem

conficere, id summo iure assirmari de Hippocrate P0sse , quis est, qui dubitat ' quisque nescit, dissicillima loca vel leuiter tangi, Vel plane negligi a commentatoribus solere' ne de inanibus audacissimisque CriticorUm coniecturis dicam, quibus profecto nihil leuius est, nihil factu facilius. Quocirca ne ille mirandum est, tot semper doctissimos Viros operam suam, in explicando illustrandoque Hippocrate, aeque ac aliiS antiquis auctoribUS, PO-suisse, Vtiam inter impedimenta potius, quam adiumenta eruditionis, illi commentarii nume-b a rari

24쪽

DEDICATIO.

rari mereantur, neque dubium est sere, ut multo plures Porro inueniantur, qui eX commentariis potius, inter otia factis, leuem et inconstantem gloriam, quam Veram solidamque malint ex bona sibi conuersione comparare. Possumus autem post Mercurialis, et Μartiani ac Foesii aliorumque, in singulares Hippocratis libros, conscriptos commentarios, omnibus posthac faciendis facile carere, debentque Hippocratis interpretes porro id tantum facere, ut, post liberiorem Versionem, quae Paraphrasis dici potest, obscuriora loca breuibus scholiis explicent, et clara in luce ponant. Quare non Video, quod melius iis ad imitandum e emplum proponi queat, quam Celeberrimi Gesineri, qui in Dissertatione, quam 4 υχα Ἱπποκρατους inscripsit, hanc, de qua dicimus, Viam, Primus, in explicando Hippocrate, ingressus esse videtur, eoque laudem non solum

Medicorum, Vertim etiam erUditorum omnium

meruisse. Cui tamen adiungi qUO JUe meretur Vir clarissimus, meique amantissimus inckius, qui ante annum, Primam partem splendidae editionis operum Hippocratis, publicavit. Atque non nisi hac via ad intelligendum Hippocratem, perficiendamque salutarem artem perueniri posse, existimandum est , quod nulli alii antiquo auctori tantum nocere critica audacia videatur, quam quidem Hippocrati, siue quem turbatum Vulgo existimant,ad ordinis formulas redigere Velis, siue, quae a consueta

25쪽

DEDICATIO.

graeca dictione paullo abhorreant, emendare, ne de Ionica dialecto dicam, ad quam rest

tuendam summa cautione opus est. Quae omnia, cum tanqUam totidem regulae , proposita fuerint, quas, Vel totum Hippocratem, vel singulos eius libros edituri, seruare ac sequi deberent, mearum prosecto partium fuisset, ea praecepta, in edendo hocce libello, quam accuratissime tenere. Sed qUam- Uis eo intentum animum habuerim, ac studuerim id opus, ad hanc normam, perficere, tamen tantum abest, Vt consequutus hunc finem sim, ut potius hic labor sit, tanquam primUS tantum conatUS, considerandus. Nam, etsi perbre-Vem obscurumque libellum paraphrasi explicare, illustrareque studuerim, tumque in hac, atque paucis illis annotationibus me ab omni

critica audacia continuerim, tamen Vel maxime eam graecae linguae scientiam mihi deesse sensi, qua possem Vim, praecipue Hippocraticarum Vocum, dictionemque peculiarem as sequi, et inde inprimis ortos obiectosqUe, ΠΟ- dos soluere. Quod si autem quis Vtriusque linguae, Μedicaeque simul artis peritus illam a Dureto confectam Versionem cUm hac nostra paraphrasi contenderit, illam saepiUs Verba, non sensum reddere, eX hac, etsi non semper, auctoris mentem cognosci posse, sine dubio deprehendet. Nam si de uno aliquo ex Hippocratis scriptis, vere dici potest, id a nullo adhuc Medico, in latinam linguam conuersim

26쪽

n EDICATIO.

esse , ut eo legi facilius, clariusque intelligi posset, de hoc nostro sane id adeo verum est, Ut parum absit, quin etiam Dureti versio hinc inde paullo obscurior graeco textu sit. Neqlle Veroa Dureti gloria, atque huius libelli praestantia, hoc ipso multum detrahi posse, existimandum

est , quae Vtraque tanta est, Vt, quomodo a me digne laudari queat, plane non Videam. Nam qui Dureti in Coacas Praenotiones editum commentarium cum hoc, in librum de Humoribus parato, comparauerit, ei DuretuS se in hoc ipse superasse videbitur. Quis autem est inter Medicos, qui non illum in CoacaS Praenotiones paratum commentarium, iΠ-ter Omnes, qui in Hippocratis libros persecti sint, primo loco habeat, aut nulli saltem secundum esse existimet ' quisque non nOUam eius editionem, qualis ante aliquot annOS Prodiit, ob raritatem Primae, diu ante exoptauit Quod si autem ea denique vera, et iucundissima laus est, quae ab illis proficiscitur, qui ipsi in laude vivunt, sine dubio, operae Pretium facturus sum, si Celeberrimi Trilieri, de hoc

nostro Dureti commentario, elogium adduXero, quod tamen Tuo, Magnifice PLATNERE, pace fiat. In literis enim D. XXVIII. April. MDCCXXX v III. ad Te datis Illustris ille Archiater sic scribit: Ad Dureti commendationem nihil, credo, maius excogitari potest, quam qu0d magnus Boerhaauius illum noctes dies lite Versat, ut ipse Vidi, quum, ante ali-qUOt annOS, elim inuiserem. ViX enim verba sat

27쪽

DEDICATIO.

sat digna, sitque grauia reperire poterat Venerandus Senex, quibus mihi hunc interioris et solidioris Μedicinae thesaurum, ita enim

Vocabat) commendaret, perpetuaque lectione dignissimum praedicaret. Cum vero Du- retus , pro laudabili eorum temporum more, quo ita Μedicam artem tractabant, Vt tirones ad Hippocratem, et Galenum, et Celsum, aliOS-que antiquos Μedicos legendos, manuducerent, et quae vel obscuriora essent, commentariis illustrarent, vela veritate aliena, quoque corrigerent, praeter Coacas Praenotiones, etiam alios Hippocratis libros, et inter eOS,

hunc de Humoribus, studiosis praelegerit, et

enarrauerit, tamen morte PraeuentUS, COm

mentarii edendi curam relinquere filio Ioanni coactus est, quo fatis cedente, is ad Girardetum peruenit, e0que curante Parisiis A. Μ DCXXXI. eadem sorma, ac haec nostra editio, prodiit Cum vero haec, tum quae Girardetus in illo edendo praestitit, ex eius adiecta praefatione, cognosci queunt. Quibus etsi utilem eruditis Medicis operam Girardetus praestitit, tamen is liber posthumorum sortem omnino euitare non potuit, quatenus inprimis in quatuor

libros, horumque singuli, in plures periodos, secti distinctique fuerunt. Nam Girardellas quidem se hoc Galeni auctoritate fecisse dicit, sed neque semper hunc auctorem videtur secutuSesse , neque sequi in plurimis locis tam secure debuisset, quod ex paraphrasi annotationi-

28쪽

DEDICATIO.busque nostris patefiet. Atque ille Galeni commentarius, in hunc de Humoribus librum, qui est is, quem Girardetus secutus est, ViX potest inter genuinos Galeni foetus numerari, quamuis in eo Galenicae do inae dictionisque Vestigia, quantum ex latina Versione Perspicere licet, inuenire non difficile sit. Sed multum lucis hic commentarius obscuro libello non affert, neque mihi, in cone innanda hacce paraphrasi, magno adiumento fuit, quod , si singularum Vocum , imo et propositionum sensum satis bene indicat, quae ex his cohaereant inter se, quae contra seiungi debeant, et quam in hac re Viam tenere oporteat, ea vel male, Vel Plane non aperuisse deprehenditur. Quocirca neque Galenum, si is aliter auctor est, sequi omni ex parte Potui, neque Sirardeti ordinem in toto libello retinere, a quo ita recessi, ut . si vel leue dubium superesset, nihil mutarem, VerUm in an notationibus saltem animum aperirem, sed ineuidenti caussa, alium ordinem constituere, non dubitarem. A quo autem sit illa libri inscriptio: de Humoribus purgandis, profecta, etsi me fugit, tamen me fateor permultum eo inclinare, ut Potius simpliciter de Humoribus inscribendum velim , cum quod in graecis Codicibus simpliciter περι χυμων audit, tum quod plura in eo inueniuntur, quae ad Vniversam de Humoribus, etsi morbo assectis,

doctrinam pertinent. Nam hic liber etsi non

29쪽

DEDICATIO.

integram, tamen, pro Hippocratica scribendi ratione, satis persectam humorum pathologiam

continet, atque caussas, symptomata , esse'ctuumque notas indiciaque complectitur, Ut cur in exponenda Pathologia Hippocratis, Doctissimus Clericus non hoc inprimis libello usus sit, saepe miratus fuerim. Iam Vero Opportune in memoriam redit, esse inter eruditos, qui, Vt Plures alios Hippocraticos libros, sic et hunC de Humoribus, malint ad auctorem Democritum Philosophum referre , eo nomi ne maxime , quod a Diogene Laertio dicitur

Vnum de humoribus librum conscripsisse; sed

contra hos neque animus mihi est, neque necesse est multa in alteram partem disputare,

quod equidem dubito, an quis sibi persuaderi

eo argumento passurus sit, ad Democritum Potitas, quam ad Hippocratem, illum librum Pertinere. Quod autem, Illustres et Magnifici Viri, mancam illam , imperfectamque, quam dixi, Dureti latinam versionem retinui, id ideo feci, Ut tirones inprimis singulariam Vim vocum, saltem plerariamque, intelligere, et hinc maiore cum Vtilitate, nostram paraphrasin legere, atque Hippocratis sententiam inde plenius cognoscere valerentdia binis reliquis libris,quos primae editioni ita adiei hos Girardeti cura

illustratosque habemus, Ut commentarii ma' Nimam tantum partem a Girardeto ex Dureti

schedis collecti vel excerpti esse Videantur, haec potissimum mihi facienda esse existimavi,

30쪽

DEDICATIO.

Vt textum, quem dicunt, graecum adiicerem, eumque pariter ac latinam Versionem, qua

possem, fide, diligentiaque emendarem, quae fi Vobis, Viri ingnifici, . probantur , equi' dem satis habeo. Atque in emendandis utriusque libri versionibus, omnino quidem

graeca auctoris Verba secutus sum, et multa quidem aliter Verti, tamen et in multis locis Foesianam retinui, quod cum graecis eam optime conspirare intelligebam. Eo autem, quod etiam graeca adieci, cum iis consultum Volui, qui ad minimum conferre graeca cum latinis, in obscurioribus locis, vellent, tum iis, qui per se graeca negligunt, et cum versione dubii, quam cum graeco teXtu, qUem Vocant, certi esse malunt, ne vel occasionem graeca legendi his eripuisse videamur, si sorte et linguae et Μedicinae graecae praestantia iis hoc modo innotescere, atque ad Vtramque discendam , quasi ex Veterno, Medici excitari possent. Hoc enim ab aliquo inde tempore sepulti, illius antiquae gloriae, qUam graecae inprimis latinaeque linguae scientia ipsis peperit, possessione se elici passi sunt, neque

hanc ingentem laeturam omnino reparare Velle videntur, etsi sunt inter recentiores nonnulli,

qui, cum Veteri Medicina, etiam graecas latinasque literas instaurauerint, hasque cum ipsa arte arcto, indissolubilique vinculo, iungere studuerint, inter quos sane Vos, Magnifici Viri, excellere mecum omnes consen'