장음표시 사용
201쪽
hostes maxima vi exagitari praecepit: quae res tantum
ad relaxandam aduertariorum aciem valuit,ve vineeri
dispes magis in machinamento, quam milite repo ta videretur: euius intolerabilis moles, quicquid im- obruit. De Septem lanariam lambaordis. cap. q. V nt bombardae in plerisque ciuitatibus, ae arcibus Osueti e & Gothiet, latae magnitudinis, Ut vas ligneubatile Romanu ,latitudine ae lositudine superans, Visis sese ferreo globo, ac ferreis crustis instar pugilli manus, lia rea. 6oo. brarum DC. & amplius repleis puluere, & igne exci- librarum latum, vehementissimo impetu, Veluti tepestuosus tur plena bombo vel imber emittitur,ut quodcunq; obstaculum vim tardata vi eius sufferre non possit idq; nedum in terrestri, sed na- eiiciantinuali ac glaciali prout infra dicetur certamine, quoties opus fuerit, intentatur. Sunt & mediocres, ac logissimae bombarda ferreos globos euometes. Praeterea petraria', quae Iapides sublimiori ictu casuros emittunt reoq; formidabilius sit certamen, quo talibus bomba dis quε vastitate & violentia cetteras praecellunt non Vno impetu, atque horribiliori ςrxpitu, sed successivis ictibus in loca quasi an soluuntur. atq; ad earum in pulsum pulueres ex disiectis parietibus, vel alijs obitaculis, turbineos videntur excitare fumos.
202쪽
quam modo reperitur. Poterat enim hae tripartita machina,immanis hostilitas, acie reparata, sepiusq; admota dispergi, ubi rotarum obiecta volubilitate, quiuis
equestrium impetus condensato agmine acceleras, ex sua manu impediretur. Sed fraude doloq; bombardalium magistroruin quandoq; euenit, ut pro ferreis globis stupam vel chartam bombardis imponant, velli stes audaci aggressu, radios rotarum solius hastae immissione impediant, neὸ loco moueantur. 'De organicis bombardis. cap. 6.HAbebant etiam inter alias belloru machinas p puli Septentrionales, hostibus praecipuὶ eque-- stribus congressuri, bombardas, collaterales, m re organorum, aut coniunctarum fistularum colligatas, ut eas Vel pariter vel successiuὸ excitato igne in inimicos relaxatas, citius iterum pulveribus globis* immissis, opponerent ad omnem motum elidem inimiacis: quibus etsi visi sunt, sereno praesertim tempore, grauia intulisse bella, propriaque perstrenuh defendisse castra: tamen quia frequentiora acerbioraq; prae ita prout infra dicetuo euenire soleant in Aquilon ribus regnis tempore horribilis brumae, dum nives ex cidunt densiores, quibus bombaritarum usus in excitando igne prohibetur: idcirco rarior factus est earum vis in campis, & nihilominus frequentior in castellis,ad arcendos obsidentes.
De currilibus bombardis. cap. 7. IN planis ac campestribus locis, ubi vel ex condicto.
I vel electione hostium, vel euentu temporum, ac o casionum exoritur praniandi facultas,incolae terrarumvr fortius inimicum aggrediantur,vel cautius ad tempus declinent, currilibus utuntur bombardis, quar&currilia castra vocantur: quorum aurigae, non minusquam vexilliferi, vel alij exercitus inti res, sunt a Phalerae mali, imb & ipsi equi indurato boum corio in collo bubulae. & tergore. Quatuor itaque hac arte periti bellatores , vel plures, exonerandis ex utroque latere bombardis deput
203쪽
deputati, impetum, quem sors dederit, aurigae eoncurrente ingenio & audacia, exercent in hostem, ut a fronte vel latere discissus, equestribus armatis perfaciale non resistat.
i Defundamentis arciam comburendis. cap. 8.VEteris ruinae vestigia in Aquilonaribus regnis solis clare demonstrant, quomodo quam plurima fortissima loca rupibus ac inubs accessibus imposita, artificialibus flammis e subterraneis specubus excitatis, velut tonitruis concussa dissolutin; reperiuntur. Cum enim fortalitia huiusimodi ob continua latrocinia, ex his limitaneis praecipuὸ, prouinciaru locis
susci ata deprehenderentur, comunibus armis, unanimi sentis consensu, iudicisti; decreto incolae tonuocati, ea adorti miris ingenijs demoliebantur, eo scilicet
modo, ut Ioca montium magis ruinosa introeutes, e
dem malleis,dolabris,cuneis, caeterisq; instrumetis, ad lapides excidendos, murosq; demoliendos accomm dis, validissima manu perfregerint, aut si spelunca fuit naturalem habens concauitatem, usu similium instrumentorum sensim eius fastigia ex parte, praeciderint,
qua praelidiorum fundamenta denudarentur, erectas trabes ex ordine subij cientes,quibus murorum innixa moles sustineretur, ne statim compages ipsa corru ret, aut dissolueretur. Vt tamen decisorum atque cadentium lapidum fragor haud exaudiretur, ex altera arcium parte armatis turmis, cum clamore & strepitu
horridiorem, vel simulatione, vel serio inserebant insultum. Verum ubi iam murus eo spatio, quo supra specum porrigebatur, pendulus totus est iactus, ita ut lignis duntaxat incumberet,aridiore undequaq; colle cta materia, igne 1: iniecto,confestim ipsa sustentaeula correpta perfringebantur,& imposito ponderi concessere. Praesidij autem pars omnis, quae tignis subleuata detinebatur, in vacuum collabendo subsedit,turresque ea ἡ regione, & propugnacula celerrimὸ a caetera cominpagine diuulsa, in decliue deferebantur, foribus atque portis arctissime cohaerentibus, simili ruina concussis.
204쪽
misis etiae emporium. Fratres cucullati
De crudelitate adulatorum, roditorum, Maenarata' saepius in mia esstitate Siociatae nos mὸ perpretata. Cap. 9.STocholmia celeberrimu empori si totius regnis ue-tiae, b septentrionis est: in quod ex omni gete Mnatione,maxime aute ex Germania inferiore, ciues coscribi consueuerunt: & inter eos non raro mi stetur illi,qui vel ob aes alienu, vel turpe aliquod facinus in sua patria nequeant commorari: hi crescetibus diuiti js solent sarph natura quam paupertas occulerat, aperire, dc patriae, a qua benigna hospitalitate excepti fuerat, extremam moliri pernicie,maximὸ quando Principe tale assequuntur, sub quo omne libitu, licitu esse putauerint. Tales igitur Teutones in ciuitate Stochol mensi tepore Regis Alberti clxx.inuenti fuerunt: qui occulta conspiratione colligati, se Cucullatos fratres appellabant: creuitq; postea eoru numerus ultra mille quingentos. Horu studiu precipuli erat, coiectis in Sueones re indigenas coiiiiijs,ad rixas & lites prouocare, ut demum apud Rege delatos,vita, aut fortunis, vel Priteeutrisq; spoliarent, prout postea actu est. Na ut cos ex quisitis tormentorii generibus crudelissim E dilaniaret, aptabant, ex ligno serras, quibus eorti praestatiores ita ad morte usq; tormentabant, ut magis ad horrore tam crudelis facti ingemiscere,qua scribere oporteret. Tandem reliqui ciues Sueci sub medie noctis siletio ex arce Regia, ubi captiui detinebantur, per naues ad proxima
insulam iactu ballistae distante, Reptinge dicta, exportati vivi, in domo quadam inclusi, digitis in perforato
pariete cuneorum impressione assixis, superiecto ignec obusti fuerunt,maiore quide numero,quam assirmari possit: nam ut oves colligati, plures intrudebantur co-burendi. De hac urbe Albertus Crantet ius in hunc modum meminit:Stocholm insigne Suetie em portu, insigni clade assiciebatur,nam de coelo fulmine tactu, pe-nὶ totu conflagrauit. Perierunt mille sexceti homines, Sed miserabilius, quod sequitur: Foeminae proles, &sine numero puellae nauibus res suas inuexere cu par uulis, at ob nimiam confluentiu pressuram incendium
fugientium,in ictu oculi pariter suffocati periere.
205쪽
PRaecipuam hanc sileonu ciuitate, Regiam stoehol ri Ierimiam, a fundamento illustris &fortissimus vir Hesmensis Regius tutor Bi erus Ieri a fundamentis erexiς, Regia
murisq; ,&moenibus fortissimis communiuit, in loco dator. adeo opportuno,&necessario, atque inuincibili, veni hil unquam commodius per eum excogitari potuisse credatur. Est enim Iocus torrentibus undiq; munitus quondam solis piscatorum usibus usurpatus atq; i ter aquam salsam &dulcem ita positus,ut porta totius suetiae appellari possit. Prius enim Estones, Mosch uitae, Ruini, Taues hi, per eas fauces continue ingrediebantur,& clandestinis incursionibus Sueones, nullam hostilitatem suspicantes adorti praedabantur: facta6; angenti hominum strage, liberE & impunὸ, atq; maximis spolijs onusti, in suas terras eu scrunt: quo incuri u Ioannem secundum Archiepiseopum Vps alesem Dan. an sua propria mansione Almersteeli occiderunt, de reis V nonnullos alios clarissimae stirpis de memoriae proce- falensis res. sed hac Stocholmia extructa, omnes &singuli diu occiditur. turnam pacem assecuti suerunt, hostes verb sempiternam formidine: qui viso tam insuperabili prae sidio co-tra quoslibet inimicos in reliquii tempus erecto a diripi eda Suetia abstinueriit. Quam tame Holmia si quis IIbimiae oblidione cingere, viribusque superare praesumpserit, desieristio
nunquam proficiet, etia si pertinax perseuerare posset
in omnimoda eius obsidione. Sita enim est in profundissimis aquis,& rapidissimis fuminibus, duas solum portas longis interpositas potibus ex Austro,&Aqui- lone tenens: quae portae pontesq; plus Regibus Daniareomtat in frustrata impugnatione, quam decem maiores segna ciuitates. Nec obsideri poterit, nisi tribus exercitibus in insulis solida terra, ct aqua distinctis: qui tamen exercitus nullo tepore a sagitta-νjs terrarum subito congregandis securi videbuntur. Probet qui velit ,& inueniet terribiliora. Desita montis Bruncabor extra Repiam Horumcnsiem, pretium eo ctis. Cap.ri. Ti xtra hane Regiam urbe versus Aquilonarem pla- nramissa gam,mos est seu collis emines, di arenosus: super
206쪽
emiis verticem de obliqua Iatera, multorum principsi, nobilium, ciuium, dc plebeiorum acerrima certaminatam vetustis, quam recentioribus seculis, tam hue per internos, quam externos hostes sunt commissa . De quibus quia charissimus frater meus D. Ioannes A chiepiscop. VpCalensis complura verissime nomin
timque in Sueticisae Gothicis tangit Historus, non est quod ijs repetendis fastidio assiciam Lectorem uno Gripier. i. tamen saluo, qudd Christiernus Rex Daniae eius no-
Rex Daniae minis primus,fugiendo ex hoc monte urgentibus D
ictu iabar- lacariis in acerrimo praelio, ad prassidia suae bellicaede amisit classis, quatuor supremos dentes ictu manualis bomanteriores. bardae amiserit, prout inde progrediens artas in can- demes. tionibus, & compotationibus meminisse gloriatur. Praeterea Christiernus I I .fame & morbo laborantem
exercitum suum, aegerrime ex hoc monte transferre
soluit per aquas, ad classem retro montes ante hanc Ioliniam Meridionali situ conseruatam. Sed nec ibi eundem famelicum exercitum reficere potuit, nisi subdolis pactis ipsius urbis, di regni Principi, di incolis
sub fide violanda oblatis, sumptus & escas nece sarias. a stulte credulis civibus, pro eodem exercitu, imb sua regia mensa, liberalissima donatione recepisset. Quomodo autem honori suo Regio, pro aeterno aevo consulens Latisfecit, dudum ante hanc relationem per alios relinquo pro parte enarratum, quod scilicet rupta fide unca.. sex nobiliores regni obsides secum in Dan iam pertra-mona. γο xit inuitos. Hic etiam mons a quodam Brutichone μι dictus. regni proditore, & turpi adultero, nomen ab euentu sortitus est. Erat etiam in hoc monte olim subterranea specus, ubi aliquo tempore victitabant Heremita qui monita salutis praebebant exeuntibus ab ea urbe, donec superueniente hostilitate qua frequentissimὶ ea. eluitas vexatur aliorsum emigrarent, di locus ille in speluncam latronum verteretur: quibus iterum purgata, repleta iacet humo, ne cuiquam deseruiat homicidae, vel scelerata negotia meditanti.
207쪽
De pascendispecoribM in tectis sistis m. cap. ia. ACcidit praeterea urbes obsessas,aded duris & pertinacibus arariis terra marique comprimi, ut nihil solatis, aut alimentorum pro restauratione obsessorum invehi concedatur, sed extremo discrimine, ae armata potentia ab hostibus ipsis violenter eripiuntur,ac exportantur: fitque multoties ea occasione tam atrox praelium, Ut pro raptu aliquot paucorum pec rum,plura millia pereant armatorum: dumq; funestius certatur pro bestijs,campi repletur funeribus militum
occisorum. Sed nec eo cruore furoreque reprimuntur
obsessi. Viribus etenim primis annis, demum militastragibus continuis diminuto artibus, dolis, de in
dijs obsidentium surripiunt commeatum, priusertim pecudes, quas sucum abductas, in herbosis domorum tectis pascendas imponunt. bd autem in tectis c mod pascuntur pecora, ritus Gothicarum gentium inprimis est attendendus . Aedificant enim domus lapis deas, sublimes, ac amplas, ligneasque:quas tignis abi tinis, & corticibus arboris beluiae exquisita industria tegunt, terram herbi seram quadrata figura a campis excisam superimponentes : quam submisso auer v vel hordei semine,firmioribus radicibus nectunt quo fit, vetecta huiusmodi pratorum virentium speciem de virtutem emulentur. Sed ne herbe tecto , priusquam eueia Iantur,arescat, vicissim cti pluuijs dornestica diligetia
aquas asperssitata necessitas homines sortes instruit, ut supra
208쪽
ut supra humanas vires obsidentibus resistant,&ill dant ac penuriam omni conlepta aduersitate superat. De a 'viarum defectusubleuando. cap. 33. OCeasione insuper hic orta super defectu recentiu carnium, &forsitan grauiore aquarum, hic ostenditur modus Septentrionalium Obseruγrum quomodo inter caetera necessitatis remedia etiam curam ineane de aquis inueniendis. Euenit nanq; obsessis tanto se turientium,aut putealium aquarum ob hostile imp dimentum penuria, ut vel se dedere cogantur obside-tibus, vel incurabili morbo, vel ineuitabili nece per re. Quocirca prudentes arcium, aut ciuitatum praefecti,velis vel telis, eoncaua flexura, longaque extensi ne E superioribus tectis suspensis ac dilatatis, & funiabus cuneato situ versus ima depressis, desuper casuras pluuias, aut rores praestolari disponunt. Nec frustra: quia imbres frequenti niuium resolutione adeo copi sos torrente tole ὶ montibus descendentes excipiunt, ut eunctis tam hominibus, quam bestias lassiciant adoptatum usum & necessitate. Demum qui venas salsi maris, arcium fundamenta, vel fontes intrantes h bent, per vasa arenis plena pluries distillando purificant, di inueniunt aquam dulcem, & tractabilem ad omnem usum,& aeque bonam per hanc simplicem a tem,prout ante paucos annos quidam patrich Veneti
qui in salsis aquis,& alga habitant talem distillandi modum a quodam arciamula sunt vincati. - Dela m
209쪽
Depant m defectus2bleuando. cap. 4. TNgresauri Gothi sueci*hostiles terras Moschoui- Mostiarit. a. tarum saepe reperiunt eos ob aduetum formidabilis figi ies 4 exercitus, nedum ad latcbras sylvarum ac rupiu repenin Gothis profugere, sed dc quaecunq; ad usum humani vimis ne- privi aedes cessaria sunt,domibus incensis secu in vastassilitudin. coia u. asportare, nil penitus quod madi poterit, veturo hosti relinquentes. Quo casu prouidi exercitus praesides more vetem Gothora, ne prius fame, quam ferro numerosus exercitus corruat, bona siligines farinae quatitatem in saxis ad hoc dispositis, retro sellas equitu una cum Iamina ferrea alligare solet, cofestimq; ubi res postulat, igne structo, lamine ferree superposite pastas imponunt panum tanqua in clibano conficiendorsi: qua nihilominus lamina more clypei in cuius modu D mata est corpora sua protegetes, geminam ac summὸ necessaria militaris industriae ope ex una re prudelissiamὸ mutuare videntur.Faciunt etia panes subcinerici-b os ex farinae massa subtilibus arborum populearu cor licibus,& foliis inuoluta,ignitisq; cineribus coopertae ui etsi viles esse videntur,primu tamen Voracitatis ar orem eligibilius tollue, plusq; durioribus stomachis conueniunt, quam quiuis alter primarius vel secundamus panis. Est praeterea tertius modus facilior supradictis, quo in planis montibus, qui saepius occurrunt panificia fiunt. Struunt enim copiosum ignem in unaatq; altera, dc tertia montis parte quia undiq: gratis habent ligna donec suis cienter calefacta purgatadue eadem parte, pasta rotunda lataq; forma superimpositam citius decoquere possunt. Interim tamen, propinquam &continua montis parte eode igne auctis com bustibilibus succensam, pro noui panis decoctione dia1ponunt, eamq; priori modo purgata, simili usui comodiis ima reddunt,eoq; copendio plura milia panii breui conciunt: quoru fatietate integer exercitus a mortis tera tame diebus multis liberatus, terras inimicas in- greuitur, dc ubilibet easde nisi paetis obuiatu fuerit i gaedibus ac flamis euertit: latisq; onustus rapinis egre-citur , ut nulla, vel exigua reputetur perpessa calamitas, quam ratis solatijs ct diuitijs viderint copensata.
210쪽
O LAI MAGNI GOTHIARCHIEPISCOPI VPSALENSIS
De praeli' pali lassus, ruptis pontibus. capti
Ota Septentrionalis regio ferὲ montosa, ac nemorosa est, habet ue loca plurima naturaliter tam aquis, quam rupibus ab hostili incursibus prem nita, ita ut cotra equestrem, vel pedestrem exercitu paucoru manu securitatem inueniat fere ubiq; optata imo dc plurimὲ paludes ita invia ac coenota sunt, ac profundar, qudd vix etiam in algidissima hyeme congelari videantur. Vt peditem sustexant leuiter gradientem. Talisque inter caeteras , alioquin valde voraginosas, locus Rotabro, id est, Pons ruptus, appellatus, itinere horarum duarum a Regia ciuitate St Ochol mensi praedicta distat: de qua ciuitate chm remotius praedandi causa hostilis exercitus ab externis inimicis, Germanis vel Dacis aduectus in terras opulentas exire praesumpserit, ilicb medijs sylvis incolarum congregatorum munitionibus & sagittis retrusus, Vnde exierat reuertitur, vel viribus auctis incolas ipsos cedere cogit in alium, quem poterunt locum: sicq; quod rard accidit ad hune palustrem pontem profugientes, immobiles in quocunque acerrimo certamine perseuerant. Rupto nanq; longissimo ponte ligneo,ac stricto utroq; latere voraginoso, non est quod hostis vlla inueniat occati nem naturae vim inferendi, fortissimis viribus premunitae. Habita sunt hoc in loco saepilis atrocissima bella diuersorum Principum tempore, prout cantiones pa-' trio rhytmate passim usque in hunc diem conuiuali more exhilaratis vocibus,&iubilo fieri solitae attestatur, videlicet quod arte, natura, viribus, Mexperientia eteranorum militum, praesectorumq; industria de fi