장음표시 사용
211쪽
De forma usu antiquarum narium Septentrionalium. cap. 2.PAlustrium bellorum progressus & exitus in Septe-
trionalibus regnis, hanc sortem dc vicissitudinem circa externum hostem retinent, t rebus infeliciter gestis, quemadmodum frequentius ob locorum Ignorantiam accidit per invia, ac deuia, seluarum due
compendia ad nauigia certo loco reposita, refiigium habeant duces dumq; ab initio, quoties unus alterum, aut pariter ambo alterutrum se mutud, leui forsan ratione, ad praelia prouocabant, continuum iter habueriint, Vipula propter raptas Virgines, aut arripiendas prout Saxo Danorii historicus in Aquilonaribus regnis inter potentissimos Principes frequenter memi-nIt, etia Interueniente cruentissimo bello, fuisse factu in gloria,& non sine clade redierunt. Forma igitur u iustarum nauium , iuxta fluctuum brevem vel spatio-ium cursum, lata vel oblonga fabricatur: veluti in mari Oceano versus Nomegianos,ubi spatiosa, sicuti Hi- panici maris, unde longas latasti; recipitit naves: que admodum in mari Gothorum, Sueonumq; littora al-
Tnxe, breum fataque nauigia, oneraria presertim,o
strictas, saepiusq; reflexas undas. adesse opolitebit. Antiquitus unaquaeque prouincia, etiam a mari distans,pe- nes Detora in aliquo tuto portu,&plerunq; in littore, sub ieeto seruabat naves suas, δc earum singula ornam euta: quales in Iutoribus Noru egiae,& demii Suetiae N vidi.
212쪽
vidi. Quae quidem naues ingruente necessitate,subito motu ad usum impositis in strumentis, commeatu, ochominibus armatis, quantum ea aetas tulit, in aquam& expeditionem in magno vel paruo numero, iuxta Principis edictum emittebatur: quae tamen ita signis, coloribus,& nominibus disti iste erant, ut quocunque classico surgente cum hostibus congressu , scin per sine confusione nutu suorum praefectoriana dirigeretur: nisi rapida vertigine vetorum, praesertim Circia, plusquam aduersa classe disgregentur in mari : is enim ventus
quali exitialis hic est, ut Hellesponticis Subsolanus. De ali lecte nauium Septentrionalium. cap. 3. Missis pluribus nauium generibus, forma quidecum aliis quarumlibet aquarum nationibus serὶ congruentibus, sed nomine patrio discrepantibus, de his solis hie metio fiet, quae communiori vocabulo generali notitia demon strantur, ut sunt naues actuaria onerariar,lembi, lintres,&c. Hippagogae, quae ob multitudinem Equorum ab Aquilone ultra Mare ad Germanos euehendorum , maximae ac multae sunt. Praeterea bellicae naues, quarum una Gos aut Regis Suetiae tantae magnitudinis erat, Vt mille armatos,nauclerosque trecetos, qui optimi bellatores sunt, una cum aliis ingentissimis nauibus classico certamini deputatis, emittere posset . Praeterea idem Rex primus usum biremium, triremium, ac quadriremium circa annos Domini is o. in mari Gothico, ac Suetico, manu artificum Venetorum liberali stipendio conductorii, introduxit,maxime ut predones Moschorum,ae Esthonii pluries violatis induciis terras suas inuadentiti, celerius corripiat vel captivet. Iamq; gens sua Finnonica lignariae artis periti ssima, ea compagine & r bore, vel forsitan meliore, triremes conficere nouit, uti
insigni industria apud Venetos fieri vidi: sed no ea ce teritate, ut illi qui omnibus necessariis ad nauigadum velificanduinq; , cum armis de bombardis ac comeatu6o, vel amplius, ex rudi ligno, spatio unius mensis usq;
ad bellicum congressiun educere possunt . Habebane
213쪽
praeterea lembos, cymbas, parones, celoces, myopar
nes, scaphas,& similes. Lintres praeterea plurimum in usu apud septentrionales sunt, eo quod facile e standibus lignis abietinis,& quercinis cauatur, a o. vel 3 o. hominum capaces e sed qui minoris quantitatis sunt. piscatorio usui deputantur. De muta bage mercalprum proportu i landie. cap.6.
Iserabile spectaculum negotiatorii mutua strage. LVI sese ob quaestum usque ad vitae periculum, & ois
crimen bonorum omnium, etiam ulcisceno ar stirpis i ue domi siue foris impetentiti, ut oculis apertis,& clara luce intueri non valeant, quantis depraidationibus
'bique sint subiecti, nisi & ipsi arma acuere scirent,&in propriam extendere calamitatem. Inter quo, Vandalicarum urbium Bremenses, Rostochienses, Vita rienses,ac Lube censes principales existimantur: demuAnglorum, Scotorumque mercatores , qui de primatu& priuilegio Istandensiu portuum occupandorti, adetipertinaciter instar naualium bellorum litigant, & mutua strage ob quaestum lacerant, ut siue is, siue alter se strenuum victorem existimet, semper fisci speculator assistit, qui utranque partem tam ordinaria quam extraordinaria exactione, tam in aere quam corpore crauissime corripere nouit. pDe punitione rebelliam nautarum. Cap. s.
QVemadmodum in cunctis hominum statibus &
generibus, constitutae sunt leges & regulae, quibus honestius, iustius, ac cautius vivatur: ita in nauticis officiis rationabiles usus & cosuetudines conditae, ac rigide obseruatae reperiuntur. De quarum spe ciebus licet innumerae sint) nonnullas saltenI gener Iiores ostedere existimabitur opportunum. Qui igituri editione mota gladio patronum , aut rectorem nauis id Invaserit,aut inuadere presumpserit, seu malitiose nauticum gnomonem, aut compassum, dc praecipue pomtionem magnetis, unde omnium directio dependet,
falsa ueriti de similia hornoris scelera in naui com-N a miserit. -
214쪽
miserit,ut in plurimum si vitae parsum fuerit gladiolo
vel cultello firmatam manum cuius officio trequentius uti ur ad malum,seu principale lignum nauis,mediam scindendo retrahere oportebit. Qui vero tumultuarius,au iniuriosus fuerit, funiculo ligatus uno lat re nauigij subtus immersus, ex altero sub dorso nauigil retrahitur, atque si propter absorptam in gurgite aqua opus fuerit,supinus reponitur, aut pronus, ne intereat suffocatus. Quidam verb enormitate sceleris, aut rebelIionis, proditionisue, praesertim in bello nauali manifeste notati, totaliter vivi mittuntur in mare, ne totamia classem versuta machinatione disperdant. Reliqui pro minutis facinoribus immunitatem in prora celerrimὸ petita. repositam habent, vel antequa eam intrauerint, sociorum manu apprehensi, ter natibus ad antennam, vel malum torti,eum impetum sentiunt, ut quasi meridie suspiciant stellas, Hae & similes poenae, imb gr Nausea uiores, ex constitutionibus vetustissimae urbis Visby-
lares Vise eensis in insula Gotlandiae, dominio Regis Suetis &brensium. Gothiae perpetuo iure subiecta, quatenus opus fuerit,
extensiori modo repetentur. Et licet urbs illa potentissima ac opuletissima, quondam fuerit,dc pro minima occasione, nempe fractione unius fenestralis vitri, vix valoris obularis, humiliata sit: tamen leges maritimae, dc decisiones omnium cotrouersiarum ungulariter longe lateque, usque ad columnas Herculis.& vltimii mare Scythicum, ex ea petuntur, & datae obseruantur, ut cuncta sub debita tranquillitate peragantur,quae pacificis commerciis valeant,& debeant conuenire. De equestrimn natatione. cap. 6.
QVamuis non minus infaustum, quam temerarium
sit, armatum equitem, vel peditem gurgiti natando se committere. attamen quia Gothi omnia te porum momenta ad excolendam militiam colIaturi erant, nullas partes militari exercitio idoneas experiri omiserunt. Quocirca artem dc usum aquis innatandi, aded perfecte calluerunt, ut plerunq; armis onusti, atq;
equis inuecti,magna numinii spatia inter hostiles exer
215쪽
eitus,ad resistendum vel fugiendum tranatarent. Nee minori equos industria, quam seipsos, ad natandi cori . suetudinem instruebant,prout Cornelius Tacitus asserit de Germanis:quorum nobilissimum institutu erat, πσω equos ad natandi studium informare,audacterque sese πω fluminibus cum equis natare peritis, immergere. Nec testimonium Saxonis in hoc casu omittendum est. Is enim dicit, Biornonem quendam Nomegianum insi- Erum Biis snem pugilem, equum habuisse praestantem corpore, pupra pete velocitate,aded animosum,ut indefessus ob- . . strepentem vorticem superaret: cuius aquae lapsus tam μcito,ac precipiti volumine defertur,ut animalia nandi vigore defecta,plerunque pessundare soleat. Eo tamen equo tum Fridleuo pugile fortissimo de quo superius in s. lib.dictum est urgente, tum scrupeo atque iniquo loco priuatus est,& ad ultimum hostili stratagemate, equi errore captiuatus.Ita nullibi terrarum, species aut natura videtur deficere equi Seiani.Quod autem Gothorum equi eiusmodi natandi artibus perhibetur instrueti, necessariam causam,magnitudo, latitudoq; immensorum fluminum ubilibet administrat. Vix enim ulla certamina apud Orientales, Occidentalesiue Go- . . thos,aut Finnos, Ruthenos,& Moschos instaurari, vel perfici possunt,nisi aquarum vastitas, & vorax impetus superetur. De natasione destrium armatorum praesertimpinguium. Cap.7. ILIbet hic ex Saxone singulare exeplum asserre de quod a Siuardo Noruegiano:qui post multa prσ- a artas claraq; facinora in bellis edita, ab hostibus inter- ω'meg
septus, cum naui in alto mergendus veheretur, quasi παaiori funus suum inferiis praecessiirus,empta de industria potione remiges onerauit, quibus exhilaratis, gubernandi potestatem supremi beneficij loco impetrauit: nautasque impensius edere remigium hortatus, chm vehemetissimum nauigia cursum animaduerteret, proiecto gubernaculo praeceps in undas insithi, priusque litto-M, quam concitatae ratis impetus correxisset,restitutus,
216쪽
Regem Harat dum improuidum occidit. Deinde nauali prael io dimicans incredibili & praestantiori fortitudine. solus aliquandiu consumptis sociis, nauigium ab hostibus vindicauit: quorum multitudini tandem c dere coactus, singulari nandi peritia fretus, quanquam hybernum te pus instabat, armis militaribus onustus, profundo se credidit,atque sub undis enatans, dubium estecit, maioris audaciae specimen in puppi praebuerit, an inter undas agilitatis ediderit. Siquidem loricam, qua corpus munierat, qud liberius enataret, cum rei quis armaturis sub undis sibi detraxit, ac demum climcapessendi spiraculi gratia fluctibus emersisset, a quodam familiari suo per habitum hostibus indicatus, tunicam,qua se prodi suspicabatur, rurium corpus aquis occultando deposuit. Sed chiri ne sic quidem prodito-xis notitiam fefellisset, ad extremum se veste nudavit. Nec tamen adhuc indice ludi ficato,cum solus ex sociis superesset,seq; haec omnia, quae & callide, de animos hientauerat, frustra expertum animaduerteret, randem
fati simulatione profundo diutius immorans, insidiatoribus, an viveret,dubium reliquit. Ad ultimum cum humanae resipirationis consuetudine sueernὲ aerem cape stere debuisset. cuiusdam sorte nauigij gubernaculum pertinacissimis brachiorum amplexibus apprehendit, eiq; aliquandiu tacitus inhaesit, donec cuiusdam curiosius cultum contemplantis indicio deprehensus intercipiatur, & morti ad-
217쪽
ARCHIEPISCOPI UPSALENS is d. naualacialibu . Epitome Libri undecimi. Rβpςriuntur in annalibus septentrionalium
regionum tam vetusto, quatra recenti tempore, inter Ruthenos, seu Rustis. aut Moscouitas,& Sueones, sive Finnos, ob diuersas , sed arduas causas, tam in mari quam in terra, atque plana glacie,& densis altisq; nivibus, saepius atrocissima fu-asId commissa certamina, sorteq; militari, de fortuna variata, nunc viai, nune alteri parti cui fieri solet str nuam victoriam adiecisse: quae rursus deuicta, in horribilem prolapsa sit ealamitatem. Huiusque discriminis causa est loci, temporisque, ac gubernatorum circunctantiar, quae in talibus celerrimam accelerant occasionem. Duar igitur sunt sortissimae arces. quarum altera interiecto profundo de verticoso gurgite, dominio magni Magistri Livoniae sic enim maximae prouinciae Princeps appellatur subdita est: altera vero magno Principi Moschouitarum pertinet. Vnata me Narvenregimini Christianorum Livontusium, di altera schi Gmaticorum Moschouitarum subiecta est: que arx Moscho uitis subiecta, tanto naturae munimine, ob circii. currentes aquas Sc armatas vires , se tutam perenniter dudum credidit, ut nullius etiam potentissimi liostis insultum expauescere vellet. Sed haec insania uti fallax extitit, ita oc repentinam & ineuitabilem experta est calamitatem. Nam Sueco rum, Gothorumque illustri Giami Principes, Steno, Stur antiquior,&suanto, multis ει grauibus Moschorti iniuriis, ac persidiis prouocati, post arduissima bella, ac damna eoru dem Moschorum potentibus prouinciis ac populis illata, exercitu quinquaginta millium arinatorii,praediistamq; arcem Moscho uitarum aggredientes, ferro, flammaque speculantibus amicis Linoniensium castris insuperabili furore expugnarunt, ut Moschi cruciabiliter vulnerati, mul-
218쪽
tis interemptis,ae combustis, vix fuga sibi peperere salutem. Hacq; arce superata, inaestimabile spoliunt ar-fenti,& pretiosarum pellium Zebellinarum Principius Suecis,& Gothis antedictis,& exercitui eoru ces.st in praeda, ut inde perpetub gloriaretur pro grauibus arduoru praeliorii molestiis, tam aestu si frigore perpessis, maximis spoliis onustos tri uphasse. Sed hec opima. Ospolia, Vti mperatis hostibus irrecuperabili damno do toriq: fuerunt sita & Principibus praedictis,& amicis,
ac terris eorti, ob discordiam pretio sissimae praedae hinc inde usurpatae, perniciosum ac inextinguibile odiu unde post modii regnorii ruina orta est excitarunt. Hanc. itaq; arcem ab hostibus militari fortitudine erutam, clim magnus Magister a Suecis victoribus gratis &dono oblatam, suo dominio formidaret adiungere, flamma imposita, exportatisti; ingetibus spoliis per Finiandiam in Suetiam,& Gothia, victor exercitus est reuersus.Tanta tamen copia cerar quae Orientalium negotiatorum immensus quaestus est' & dominorum diues
in eadem arce, ob importabile grauitatem, hellista est, vi flammis resoluta, nauigabile iter permai uatis gna locorun a exundatione sua reddere posset. De conflictu glaciali. cap.2. Eq; minori bellandi impetu Sueci ae Gothi con- ol tra Moschouitas seu Ruthenos, pacta constitutae
pacis ob ardorem rapinarii in sinibus Finnonici maris Violantes , super aperta glacie, quam in ipsa sol dissima terra confligunt: imb. ut prius dictu est, ubi antea aestiuo tempore acerrima commissa sunt bella naualia, eisdem in locis glacie concreta, aciebus militari modo instructis, bombarbisq; ordinatis, habentur horrendi conflictus. Αded solida glacies est in equestribus ac pedestribus turmis susserendis , ampliter vel strictὸ Glaciei βο- collocatis. Neq; mirii, aut incredibile cuipiam, Latialitidita . praesertim homini videatur, quomodo equoria Vngule in lubrica glacie firmari poterunt, ut nedum impetu fissime cursitent, sed & in gyrum versi, atq; ad cursum agitati, armatum sustineat pugnatorem. Equi etenim
219쪽
aded firmati sunt in pedibus adunco ferro,& classis cutis, ut nusquam, quantumcunq; plana sit glacies, sessori de Iapsu sit formidandit: imo talibus equorum ferramentis glacialia frusta impetu fugientis excisa, in faciem immittuntur insequentis, ut ilico moribundus corruat, vel vulnus recipiat,non facile curandum. De irruptionibus Mosemitarum, seu Ruthenorum. . cap. 3 Agno gentis suae numero non tantum ad praeliolandum, quantum praedandum, pro maiori parte exiguo, vel nullo seruato ordine militari,ad bella proficiscutur Moscho uitae, praecipuὸ qui limites regni Suetiar, ac magni ducatus Finiandiae praeliaturi, aut praedaturi accedunt, prout in annalibus eos dem regnorum, praecipue circa annos Domini M. CD. XCV. viribus sexaginta millium hominum factum fuisse comemoratur. Causam motae irruptionis posuere trium p
rochiarum collimitanearum, scilicet Egrebpe, Lasthe, dc Saualax, atque de fluminibus earum repetitionem, quasi aequius ad eorum pertinerent ditionem, qua regni Suetiae iurisdictione. Sed reuera stimulatione Ioannis Danorum Regis tanta colluuies eo ingressa est, Vt hos maxima regni Suetiae prouincia subiugata, parte iuri& dominio Moschorum subiiceret, di partem dominio eiusdem Regis Danorum subiugaret: quemadmodum paucis inde euolutis annis anno M. D. postea in Regia ciuitate Hol mensi legati Moscho uitarum eide Regi Ioanni in quadragesima proposuerunt, asserentes pactum hoc osculo sanctae Crucis inter utrosque Principes, pro humilianda ac usurpanda corona Sue tiae, solenniter fuisse stabilitii. Sed utraque pars in me- ditationibus suis subith fuit exinanita , ut Rex ΙΟannes in suam Dan iam relicta Regina Christina, de Du. cibus Miseriae, muliere optima fugere sit coactus, & ipsa Moschorum turma hostiliter humiliata,atq; mo repre donum repulsa ad patrias redire habitationes, ea
memoria cladis accepta, ut Danorum persuasione nu-
quam dominia Regis Suetiae, aliena stimulatione, vel Proprio ausu praesumpserit impugnare. Vtcunque se
220쪽
res habet, elim Daniae regnum paruulae telluris angustiis teste Saxone clauditur; importunὲ,& astutὲ pro- uidere solet, ut amplissima vicinorum regnorum Suetiae, Gothiae, & Finlandiae dominia multorum Principum confoederationibus & auxiliis usurpare potat, praecipuὶ Moscho uitarum, seu Ruthenorii ex oriente, Scotorum & Gallorum ex Occidente, & Germanoruex Meridionali plaga: quae nationes simul coniunctae, in Suetiam subiugandam venientes, citius tumulum
VI sum est superiore capite , glaciei tantam inesse
fortitudinem, ut equestres, pedestresque bellatrices turmas facillime susterre possit. Iamque intuendum erit, specum subterraneam este prope littoralem urbem, Viburgum appellatam, eisdem Moscho-uiticis terris plurimum vicinam: quae eius secretae vi tutis est,ut animali vivo in ipsam proiecto, ta horribilis sonus excitatur, quod sua excellentia aures propὸ positorum suffocat, ne audire,aut loqui, vel stare possint: qua virtute multb plures, quam vehementissima bombarda interimit, vel debilitat in momento. Sed neque hoc naturae opificium videtur esse ociosum. Ingruente enim hostilitate praefectus terrae iubet omnium aures concludi cera, cellariisque,ac antris ab