장음표시 사용
241쪽
io M. D. X. in Schoningia haud satis feliciter pu- Hatis
in te, ac lancea veteris sui familiaris Dani transfos. Hostatui totius terrae nobilibus accurrentibus, honestis- equesae traditus est sepulturae. ram .
Durna infidelis emarum per aquam .aelatam inflicta.
Vtabat Paulus Iouius Episcopus Nucerinus ese e μιαν ternarum regionum curiosus scrutator & sicriptor, Dic Fau. furum latronumque, & similium malefactorum Iouis iissimam fore poenam , qudd frigidis aquis guti super colla eorum dimissis, tanquam durioribus aentis, commissa flagitia confiterentur. Ita enim armatia sua testatur: Fures, sicarios, latrones, perstionem examinant Moscho uitae eo modo, quod m gelidam super caput ex aIto paulatim dimitu: hocque habent pro intolerabili tormento. Hate ed revera vel ludibrios ε bonus praesul a versuto rhouitici principis nuntio, Demetrio dicto, tem- Clementis vij. informatus est Romae, vel alijs re-uriosioribus intentus, non integrὸ referentem p mores intellexit, hoc scilicet pro terribili tormenea durissima gente reputari, quae flammis & ecis dhibitis,uix ut acta revelet, tantillulum commo'. Hos tamen Moscho uitas robore exuperat Sueoc Gothi. qui Calendis Ianuari; sollim in rebelles,los,& incolentes has poenas infligunt, ea praese ausa, qudd principes & dominos suos ad sacrastinatalitia primum nocte, demum die acceden-quuti no fuerint ae permanserint, imo etiam quise Deones ue in aliqua priuata aede vel familia idein non Gothi quant, aut turpia verba, scandalosaque facta commi- religiose ste , hos ch, testes, accusatores, & iudices sonoro uent diem ympanorumque strepitu, longo ordine ad con- christina-as aquas edulios, genibusque innixos, nudato taluium, Oc Prono vultu in genua pressos, guttatim geli-ua omnium applautii perfundunt.Quibus tamen
242쪽
compediariam poenam promissa erratorum emendast celeriter infligere decreuerint, ea gratia conceditur, ut smul de semel toto nudato capite, iustae quantitatis tibist. ει mensurae urna totaliter perfundantur. Soli Aethiopes ob verticis nimiam nuditatem, hanc poenam ho rescunt, qui licet rare, perueniant ad Aquilonares r Siones, veniunt tamen inter subsidiarios milites a
Rege Galliarum, Regi Danorum ad impugnandum Suetiam & Gothia missos. Plerunq; ergo his Aethiopibus, pariter & Danis infeliciter pugnantibus, non frigida aqua infligitur, sed dura captiuitas, &ineuitabilis sepultura. Deriss paenu. cap. 27. - S T & alius modus omni alio tempore hyberno
contumacibus & obstinatis a maioribus decretus, scilicet ut perforatis glacierum foraminibus xx. vel xxx. pedum ab inuicem distantibus, chorda sub brachijs ligati, per unum foramen subtus glaciem immissi, fune altero praetenso ad aliam pertrahutur glacialem aperturam. Si celeriter id factu fuerit, gratiam referunt amicis, quod festinanter, & fideliter expedie rint eorum causam: sin aute protractius sic forte exigentibus demeritis animi pertinacioris tunc extractus experitur se habuisse censores & fautores rigor
sos, quia in graui periculo fuit suffocationis . Qubdsuper glaciem instar speculi lubricam agiliter haec fieri
videntur, mirandum non est, quia triangularibus, Vncis ferreis solutaribus aut calceis assi xis, non tantum
ad hunc, sed quemlibet actum in glacie perficiendum, securὶ ut infra de piscaturis glacialibus dicedum erit
Moznu utuntur. Moscho uitis tamen schismaticis haec aqua tarum ba- rum submerso pro religionis cultu deputatur, quiat: mu . sub glaciem perforatam infantulos suos immer
sentes,ritu suo baptizant: qui si rapido fi minis impetu sub glacie deferuntur in Iongum, arbitrantur eos ad superos ilico euo-- laturos.
243쪽
aut currus appellat pluribus hominibus, uno tanthm prae misso equo,cursum impetuosissimum ad quinque vel sex miliaria Italica intendunt homines, ut non currere, sed velocissime volare videantur, maxime quia uncis acutissimis, & serreis clauis in ungulis frinati lunt equi. Brauium vero vi primo libro in simili cursu hominum monstratu est)vestis, siue equus vi ctus, aut certa mensura falis, aut annona seminanda, illico soluenda laxatur ad certum tempus: quo nun
quam nisi soluerit obligatus habebitur liber. De onagris seu alcib s in nivosa glacie
currentibus. cap. a', O Nagrorum, siue alcium vehementissimus etiam cursus in nivosa glacie est apud Sueones Septentrionales, maximὶ ultra regia Hol mensem versus superiores partes Aquilonis. Inferius verb ad pIagam Meridionalem, etsi an magna multitudine vastorum nemo rum sunt, ob Regium tamen edietum in usu no habentur, ne scilicet eorum currendi celeritate quae longὶ suPerat omnium equorum velocitatem proditores viantur, ad secreta regni inimicis quam Ocy ssime reues ada.
Famis etenim ac sitis aboris ue patientissima est hec P bestia,
244쪽
bestia, ut diem noctemque immensa spatia ducentorumiliarium Italicorum currendo valeat perficere: priuata cibo. Caeteras eius animalis virtutes, infra de animalibus liber hic monstrabit.
VEMGJ rum formaqMedam Mcalceorum. De rangi feris in niue currentibus. cap. 3ο. gna etiam multitudo alterius generis rangiferorum est in Septe trionalib.locis: quoru usus est ne dum pro curribus trahendis ut infra de animalibus ostendetur sed etiam in onerariis vehiculis super cacumina niuium pertrahendis . Et hi quoque rangi feri a tractoriis instrumetis ita appellati) edicto res ni prohibetur a ministerio meridionales partes inhabitatibus quouis modo exhibendo. Mirae etenim velocitatis, ut onagri sunt, in absoluendo breui tempore longum ac dissicile iter. Vehicula autem eorum ab aliorum formis differunt, quia antrorsum instar calceoru sunt cuneata ad penetrandum nives, veluti marina nauigia ad dis uidendum fluctus'&undas.
De suffocarisne hostium in vallibus ni sis. cap. 3LDVm Sueci & Gothi hyemale certamen aduersus
Teutones, Danos, aut Moschouitas, grauib' prouocati iniuciis instaurare cogiitur, modis omnibus ho.stilem exercitum, quanta equestri vel pedestri potentia praeditus sit,explorant:compertoque quod egregiis,ac
245쪽
trandibus e lais, maiori rarte cataphractis, numero &apparatu quasi inuincibili accedunt, quaecunque resia stentia suis viribus prostraturi; in eorum occursum no tam armati, quam animati viritim incolae exeunt, ma- ximδ vi hostes tam atroces, virium atq; locorum con gressibus attritos, iugulent, ac praedentur. Certa enim experientia norunt, talem hostem haud dissiculter Guperandum fore,qui pluribus grauis armaturor impedimentis inter altas nives, opacas sylvas, abdita praecipitia,& niuales glacialesq; voragines irretitus&il Iusus, etiam si aduersarius aliquis patriae defensor no obstaret, necessario corruet urgente natura: eoq; celerius idipsu in eisdem inimicis euenit, qub delicatius enutriti sunt, & locorum ac periculorum ignari, dum ipsi A qui Iona res populi, coeli tetraq; iniurie assueti, per montes&deuia in ipsa fama hyemesiuibus dentis, vel occur .rentibus inimicis congredi non formidant: unde de bello imminente, superbos hostes simulata fuga, vel in loca natiosa. ubi grauitate armorum velut in limosa voragines ini merit,more ferarum retibus constrictarii, ab inermibus ruricolis interimuntur, vel in paludes, si gna, lacus,& amnes , propter latentem sub nivibus quam, educunt, ut casu continuo ruant submergendi. Apparet quidem nix solida in Guperficie sed subtus secreto fluminum esu adeo infirma, ut vix lupum, minus hominem,& maximὶ armatum, susterre possit.
De globis niualibus. umis ungulis impressis.
EST preterea equestribus inimicis aliud speetaculii '
seu periculii, ineuitabiliter formidandu,qubd vi gulae equorum ferratae, ob frigiditatem niui conexam, accedente inferius aqua, vel desuper pruina, cito generantur nivei globi in forma pilarii, usq; ad magnitudinem cultis puerilis,& ita rotu dati,ac congelati adhaerent, ut impossibile sit quin eques alii mento, Vel cum eo concidat occidendus , vel captiuandus . Non enim quartum aut sextum saltum , ob globos niveos pedi bus adhaeretes, in rectum vel obliquum essicere potest, quin illico cadat: quantoq; magis calcaribus equii sti- P a m
246쪽
mulauerit, ut currat,aut saltet, tatb velocius fatum a celerat, ut subitb lapsus,corporeque fractus expiret, vel in aliam emigret miseriam, nece forsitan deteriorem. Qui verb pro defensione patrie militant, in ipso cert minis aggressu equos ferramentis sub pedibus totalis ter denudant, ut niueis globis non adhaerentibus expeditius irruant in hostem: qui hae commoditate ac secti .ritate non audet uti, quia refugium non habet, quemadmodum incolae regni locum habent, di amicos. N rue minus periculum hostibus eisdem imminet, quano vallium montiumque latera, lubricis glaciebus veluti speculum micantibus circumfusa ascedere, aut des.cendere constringuntur, quin adhuc maiorem collisi nem incurrent quado praecipuὶ glacies huiusmodi cooperitur tenuissima nive, vel ipla vi ventorum coacta, fauces & praecipitia claudit, voraginesque & speeiis profundas veluti campei rem planitiem coaequat: in qua Teutones & Dani, vel Moscho uitae locorii ignari praecipiti cursu illapsi, pari calamitate ac nobilitate confodiebanturiimo & quam plurimi milites bellicosissimi,qui caedibus &flammis alibi concusserunt Ose ibem, ibidem in niuibus fa- ellimὶ conficiun-
247쪽
De varietate forma Saxorum. cap. I. Raeter manualem artem, reperiuntur
in plerisque montibus septent.prouinciarum lapideae moles, ita a natura in diuersitate figurarum, praecipuὸ quadratarum,& oblongarum formatae, ut vix aliquid praeter politu splendorem, ad ornatum pulchriorem ei Gdem superaddi possit prout apparet in vasto quodam monte A maberg dicto, non procul ab insigni monaste rapidariario Vastenensi per illustrissima mulierem S. Brigit tam Liamiae cuius corpus in celeberrima memoria, & filiae eius misit. -- beatae Catharinae primae Abbatissae,ibidem requiescen mabem tis. habetur aedificato, imo & alio quoda coenobio diui Benedicti; Aluastra appellato: ubi lapides variris, praesertim atri,ad quae uis a dificia incolarum gratis extrahuntur, ac ratibus , seu dromonibus deportati, iii pulcherrimu & como dissimum usum, a fundamentis. fenestrarii interpositione, ad culmina tectora redigun,
tur, hoe opinabili relicto iudicio, quod vel natura artem, vel ars ipsa naturam superare videatur. Dixi gra-1 3 iis,
destructum a iulanaribus. Epitome Libri duodecimi.
248쪽
tis, quia nec pretio, nec precib' emitur a possessoribus lini, ob inexhaustam hisiusmodi saxoru abundatiam, ut deputentur ad publicam & priuata utilitatem. Neς mons ille omni amoenitate plenissimus, latus & sublimis a longe nauigatibus aliter, si ciuitas aliqua turritam ibusque cilicta, apparet. Extant hodie plura
dificia praedicti coenobii Aluastra, atque ciuitatis Lincopensis, eius generis saxorum vetusto tempore, quadrato opere satis polita,sicut & alibi fabricata. Sunt Israeterei alij montes Ostrogothorum, versus Orientaiora littora maris Gothici, lucidos lapides adamatinae speciei, forma hexasoni, instar crystalloria, logo ordine hinc inde producetes: equibus si superuacaneus luxus
aestimatore haberet spledidi parietes, admiratione pletaviaria ni, formari possent. Praeterea apud Vestrogothos mos xiia ubist Seminentissimus K indaberg dictus, in circuitu mar'ρ' morea Laxa adeo pulchro colore naturaliter variata habens, ve cuiuis structurae applicata, plurimu decoris af mutes ima ferat & utilitatis. Demii in suppolarib' insulis magneontium qui tu moles reperititur, quoru fragmetis ligna fagina certius apposi- to lupore applicata, in Laxca duricie, & vim attractivata bona D couertuntur. Deinde tam vivi capestres lapides diuersa sinu fiunt ru formarii, quam cocti, in maxima quantitate, nedum isti is ma- pro tectis, sed & muris,ubiq; applicabiles reperititur. Petica.DIuersitates aedificioru mirae multaeq; sunt in s Ptetrionalib.regnis, videlicet pyramidales,cune-
249쪽
atae, arcuales,rotundae,& quadratae. Pyramidales scili eet ex solis hastis sursum connexis,deorsumq; ampliatis, idq; pro tempore aestiuo, ne fumo dc flamma pariatet eu solis ardore molestentur operari j manuales. Cu Aedes cuneatae aedes ferὸ omnes in altum porrectae sunt, ut den neatae. sae, onerosaeq; niues citius vento arceatur, ne deprimae
tectatque corticib' betule, vel tegulis, vel fissilibus scadulis E pino, ob innatam picem, vel abiete, Vel quercu,
vel fago confectis, diuitum ver b tecta vel cupreis , vel aereis, aut plumbeis laminis, quemadmodum templo rum sunt cooperta. Arcuales structurae satis artificiosὸ contra vim ventorum, casumq; niuiu, tam muro quam
lignis, ad varium & valde necessarium usum fabricantur. Talesque reperiuntur in aedibus magna tu pro suppellectilibus domesticis , aut rusticanis conservandis. Rotundae,& hae plurimum rarae, ut diuersi artifices pari luce E culmine reflexa, in exercitiis suis potiantur. Quadratae autem domus frequentiores sunt, sed lignis ouadratagrossissimis mira cobinatione in angularibus iunctum quibus magistrale artificium octenditur coaptate.& hae quoque fenestras habent plurimum in tectis eliuatas, unde lux introrsum super quemlibet des cendere possit. Muratae autem autem aedes portas habent pro portionatas, sed strictas fenestras, ob intensissimu Di gus, pruinosas nives, Nam si maiores,amplioresque more Italico essent,cofestita minutissimis nivibus ve- ito valido veluti pulveribus)turbine agitatis,aedes ipse importabili mole ilico casurae replerentur. De eodem. Cap.ῖ. FEnestrae communiores Aquilonarium aediscio- ruin, praesertim in vaporariis, sunt in obliquis firmatae tectis, per quae purior lux e coelo descendit .E vitro autem, vel tela picata, prcspluuia arcenda ponuntur. A latere verb in urbibus, propter vicos angustiores, ferreas habentes craticulas, & clausuras,portae in- l .colarum extremos limites regnorum inhabitantium,
ex industria strictae, depressaeque sunt,ne praedonibus Pateant , & inimicis . Imo ut eisdem & apertis
250쪽
hostibus sagittando resistant, parietibus ututur perso ratis. Similiter & egeste terre secretis fossis, culmo, vel stipitibus frondosis seu aridis cotectis, ne forte eo modo conficiant hostem. Tecta verb trabibus , & tabulis . abietinis, corticibus populeis,& germinantibus terreis glebis, gemino ordine, interiecto pauco auenae, vel hordei semine combinantur:& hoc ne fulgure comburantur,imb verius Vt supereffusa aqua tempore hostili pascua praebeant ovibus & agnellis, prout superius reperitur ostensum. Quidam etiam in urbibus eb constringunt loca aedium struendarum, ut mutuo sumptu, dcconsensu. coniunctis quinque vel sex lateralibus aedificiis, constituant unum castellu, unicuique portam fe ream sortissimam praefigentes , ut etiam si hostis muros & moenia superarit quemadmodum in regia Sue- Hesmia. tiar Holmen si a culmine domorum ubique arcetur resiliat ab incepto. Materiem autem aedificiis aptam desidelem, ad vetustatem inducendam & conseruandam,
Aedificia periti architecti nouerunt inuenire, i md ab arboribus
nocina. abstinere, quae aedificiis impositar,difficultatem pari tibus ingerunt,&miseras mortes.
De maxima mutiuudine σ magnitudine arborum in Sepe virionali 3 terris. cap. .
A Bietum & Pinorum, ac Iuniperi, Laricisque maxima abundatia est in Aquilonaribus sylvis, tanta que proceritatis, ut altis turribus aequari possint: Mob id quae mari sunt propinquiores, ad antennas, malosque magnarum nauium adaptantur,& praecipuὸ pineae arbores: quae ob cognatam resinam & picem, sui natura imbribus, ne citd putrescant, sed diutius duret, resistere solent. Abietum tamen fructus, vel pinorum, an nullo usu sunt, quemadmodum in Italicis oris,unde voluptuosa medicina conflatur. Arbores pineae naui giorum tabulatis operiendis , serrarum se etione, dolabrisque aptantur. Harum etiam dulcibus medullis in cacumine quae cerebrum vocantur regni colae,
praesertim Lappones , in principio aestatis recollectis, loco panis,ut Parthi palmis, utuntur. Rami abietum pro