장음표시 사용
71쪽
Arisbκ- Sed reuera,vti portus is ob omnes ventos,& tempest Dabbem tes arcendas insignis est, ut vix similem in tota Europa m commo habeat: ita dc hostili sanguine respersus, ut ibide quasi dist sed hιμ omnium Aquilonarium bellorum initium, mediuin, resto. - finis inueniatur. Saepe etenim classis hostilis, quae vio et M. Ientia tempestatum, in vasto mari vario Marte congredi non poterat, huc depulsa,vel inducias ab aduersario petere, vel ipsa sua spote, vel simulatione cogitur omesere, vel ineuitabile mortis, aut captiuitatis discrime ini-
re: qui, enim ut saluus euadat armatus non inuenit .. si enim littus, aut portum exierit,caeca saxa,ruresque mis' haees apparent: quae eum leui motu in gurgitem,ut pacem praestet, immittunt. Si Vert, in apertum mare exire
voluerit, obstat horrenda tempestqs, ne visu quidem adimim oculi toleranda: quia Aquilonaris, Orientalis 3;
ventus ea in loca totaliter est procellosus. Praeterea tepore hostili terrarum ilicolae subtrahunt littoralia Ggna, ne hostis accipiat tantillulum quidem spatium ut effugiat poenam: alioqui incessabili ferocia impetu fa-- cto, latronum classis, manusque impiorum, hunc pose tum Occuparet: ubi nihilominus classica bellorum prPiudia frequentilis inchoari solent.
De aeti δ' portuum lapidosiorum. cap. 23. S Vnt praetere1no exiguae formidinis angusti exitus. dc introitus equoris Aquilonaris,presertiam ab aper
72쪽
to mari nauigando versus Hol mensem civi tatem: quae regia est,&insigniter a natura, ac arte munita, ut merito trepidare cosantur aggressuri, quae fides, vel fraus sit nautarum, in imminentibus periculis pro*eritis exuperandis. Praecipuus tamen, &periculosior est locus Steendor, id est, porta lapidum appellaxu , ob ste iam rubd arctis faucibus, oc lunatis cornibus, quoquove um obliquatur, hoc est, quandoque per modum Scythici arcus, quindoque mucronis aspectu euitatur a nautis: in quibus longὶ periculositis, ob exortas de fissimas nebulas, & caligines, errare contingit, quam in amplissimo Oceano, suborta validissima tempe- gorem state. Nee procul ab eo sinu saxosae rupe imminent, ouis Ouia
sub aquis latitantes: in quas quicunque inciderint, iri,
quasi viui sepulchro teguntur. Nec silent annales Gomanorum, ac Danorum repentino descensu fuisse per- :. V. empta. Magis nanque praesumptuosa, quam experta misi nauigatione, saxeas has angustias sunt ingressi: velu- Daviti etiam in alios sinus Septentrionales, qui non secus in mari nauigantibus apparent, quam ingentissimae
trabes eminentes in aquis, quae solo aspeditu territant inspectores et nomen ab euentu, causa, gestis & natura
prout superius de irruptione aquarii eodem libro est ostensum) assumentes. Ierribilioresque hostibus piraticis videntur, quam acies aliquae militaribus armis instructae.
73쪽
Deflvulis lapido thoe Mater Idebenthia periculo sis. cap. 26. SVnt insuper in littoribus Ostrogothpru, dc Sueo
num ingentia saxa, partim apparentia, partimque Iatentia longissimo ordine, quasi scamna arte, vel industria collocata, vulgariter I debenchia nominata: s per quae infelicissimi naufragantes quandoque sedere solent:mihiq;, ni fi Deus in graui tempestate anno Do- Author di- mini M. D. xvij. opem tulisset, parata fuerunt. Vehe.. ratepestate mentia enim ventorum nauis urgebatur in ea latentia iactaim. saxa: qu.e velut decliues muri oppidorii, vel castrorum longo tractu apparent. In quos lapides qui negligentia vel ineuitabili tempestate inciderint, maximὲ hostiles classes auiditatem praedae in littoralem populum, statis opulentum meditantes, profectb omnium in felicissimi reputabuntur, dum terra. marique horribialius, quam in carcere circundantur inimicis. Terra quidem quia fugientibus incolis cum armentis, pecudibus ac supellectili, ob subitum hostilem incursum fame, quae omnibus hostilior est, dc frigore omni tommento grauiore citissime consumentur. Mari etiam. luoniam eo in loco ut dictum est) Laeuissima solet es-e tempestas: a qua etiam si arte, & labore vellent eu dere, naturae tamen seueritati resistere non valebunt. Vbique enim praeter aeris impetum ut dictum est) s Xa, seu rupes, in acutum apicem instar turrium eleuata,
periculum administrant: quae arcuata nexilitate, α
74쪽
eireuitu, spuma prodente, sagaciter sunt circumeunda. Solent in his locis stratagematibus utetes bellicae classis praesecti aliquot, praeliares naues vel simulatas, ex industria tempore hostili, signis inimicorum ornatis statuere, ut classis hostilis eisdem vitis, securitis in per culum ruat. De quibus, quando videlicet sic interceptae
sint inimicae naues, patrue annales me tacente attestantur, atque hostilia ossa in scopulos disiecta, diligentius quid cauendum sit,apertὸ demonstrant. De torremibus rapidis. cap. 27.
Torrentes rapidi quasi infiniti, praecipue tempore
resolutionis niuiti ac glacierum, post finem Apri- Iis in Septentrionalibus terris maximam ruinam india senis afferentes reperiuntur. Suo etenim impetu, qui vehemens, & horridus est, tam villas, vicos, ardes, &Pontes lapideos, quam susto stas arte arbores, vel natu rat; propagine in terra radicatas rapiunt,& exportant, quemadmodum de stagnoru irruptione superilis alio
casu fuerat enarratu. Qui torrentes iuxta impetuosam naturam suam nomen imprimunt urbibus,ac locis, ubi
Habuntur: uti antiquissimum Ostrogothorum Oppse se mula dum scheningia dicitur ab amne, vel verius tor' ranas srente, qui ob rapidissimum cursum Vulgariter Sche- xubdis, 'na appellatur,quasi equus abiectis habenis ad Omnem ostrida. Praecipitem cursum accensus . Praeterea alteri fluuio non longὲ exinde distanti, a continuo stridore dentium nomen impositum est. Ita & rapido torrenti in prouincia Middelpadiae, ut supra dictum est, nomen nodi impositum est : quia instar nodorum crustata mole glacierum arbores compressas, in & ingenti λsmos lapides in sui dissqlutione secum impetuosissia Publicamὸ rapit & portat: eoque formidabilias hoc accidit, maniι
qud celerius prouincias,&populos terrere,atq; obrue- u tunsu rete solet.Nec aliud remedium huius horrende depopu- rapidisioni lationis hactenus repertum est, quam viritim publica tot tes, ne manu, collibusque effossis aliorsum diuertere cursum: vicinas sequem etsi Septentrionales populi in plerisque locis bes cruat.
auertunt,impetum tame hunc sinunt, ut temerariu h
75쪽
stem cathanactis adhibitis praecipiti ruina , laxatisque nodis inuoluant. Licet autem superius nomina torrentibus ab infelici euetu imposita sint ut alibi etiam di-eetur de submersis Episcopis euangelizantibus, ct sponsalibus ludis, & raptu virginum tamen prude tioribus placuit, ut a triumphis de victorijs, non a e lamitatibus rei appellatio fiat.
IN littoribus Ostrogothorum, id est Orientalium,
freti Braiken dicti, ubi etiam torrens vehementissimus per oppidum Norco pense illabitur, variae admodum littoralium saxorum figurae, quasi humana arte sculptae, vel p'litae sorent, reperiuntur: quod procul dubio coelio & elementorum secreto tu fluxu fieri aestia matur. Quidam etenim horum lapidum, formam capitis humani, manus, pedes , & digitos habent: non
tamen integro corpore compaginatam, sed distinctione naturae taliter expoliti. Gens autem illa talibus amsueta spectaculis, nil haec,& similia curat, nisi inquantum solidis eorum muris, &structuris poterint in se uire. Reperiuntur etiam in montibus Ionge a mari distantibus, rupes naturali compagine, & rotunda concauitate formatae, ve maximum aliquod caldarium aereum, vel thermarum concha putetur: prout videredit apud Ostrogothos in monte Ketilberg vulgariter dicto id est monte cacabh prope ciuitatem Linco pensem
76쪽
pensem: unde mihi origo est. Cernuntur etiam in mul- Llampla,
tis vallibus montium. infiniti lapides globali formati natale sola
figura, quantitate capitis vitulini, vel oui anserini, Miboris. vel maioris,aut minoris: qui nulla artificum apposita Globi lapia arte bombardis aptantur. Item cotes plana longitudi- deis plene reperis ilicis bono usui applicantur. Similiter dc pe- naturabo-trae marmorei generis apud Vestrogothos, tam varij burdis apticoloris & quantitatis habentur, ut sine dolabris quasi cotes.sculptae sepulchrorum usibus adaptentur,quemadmodum libro duodecimo dicetur de naturali varietate fa- costallimatorum ad quasvis structuras applicandorum. Sunt& lapides.
Chrystallini lapides, non longὶ ab Ostrogothorum Sude copia
oppido Sudercopensi,hexagona forma, quantitate pugillari vel digitali, dependentes: quorum splendore utique ad maiorem ornatum fabricari possent aedes: si incolae plus attenderent ad pulchritudinem, quam fisemitatem. Imb perpendendentes hostilem rabiem, eru- smatu delius posse de velle, ob decorem structurae, omnia de- A ik- uastare, magis fortificans, quam exornant quaevis aedia riain ille ficia sua: quamuis introrsum insigni curiositate com- doream naum tersunt ornata:sed praecipue,ut infra dicetur,mi- π totus. cantibus armis, thoracibus scilicet, & galeis, ac elypeis: in quibus gens illa omnem existimat inesse deco- xc m. quia magna pars tuendae securitatis ex his depen- Picata demicet aliqua sunt atro colore picata, ob rationes in- σω ferius de bellis assignandas.
De saxi gigantum, caturiginesmtiκα cap. 29.
QVemadmodum superius libro primo dictu est de
Obeliscas gentilium, Regum,pugilu, & gigantii, ra
quibus gesta eoru magnifica, putabat fieri notitasma perpetue posteritati,prout saxo Sies adicus meminit de suo Regnero Danorum Rege, qui quinquennali praelio contra Moscos, Rusibsq; in Aquilone comisso, res gestas reliquerit in rupibus altis, ne obliuione eua- D mmmnesceret,quod tot angustijs,&dissicultatibus procla- ῆς ritudine honoris sui perpetrasset: Ita & de copluribus Gothorum, Sueonumq; Regibus, ac heroicis viris: quorum adhuc magnitudo gestoru, discernitur in eminen-
77쪽
hissimis loeis Septentrionalium regionum. Inter quos praeclarioris memoriae recensentur,& aestimantur, qui curam bellicae gloriae se moderati sunt,ut publice om-Vbis, Sese nium commoditati profuisse viderentur. Qualis erat risus, Gr excellentissimus ille Rex Vbbo conditor antiquia Ericus G me ciuitatis Vpsalensis,atque Scarinus,& Ericus cum horum re- pletisque alijs: quorum indelebilis memoria nedum in aesturi faxis campestribus, aut montanis conscripta videtur , sed patrvis ea inibus, ac musicis instrumentis cel brioribus locis ae diebus, sempiternis tripudijs continuatur. Horum nanque fidelior eura fuit prouincialibus profectis pace ubique data committere, Ut praeter arma, etiam venarum scaturigines praecipiti casilabentes,incolarum ministerio subderent molendinis, aut necessarijs fontibus ad publicam utilitatem ubiliabet construendis. Manane insuper ex rupibus, multis in Ioeis tam abundantes, & copiosi latices, Ut natura artisque agilitate deducti, longo sed pulcherrima
aspectu. xv. aut. xxx. aquea molendina reuo
G hia uant. Falonia Vesgothorum nobilis promisiustia uincia, ac populosa Helsingia, prout in ' inferius de ferrarijs artiscibus
ostendetur, talia tamque commoda spectac lamonstrant.
78쪽
in superstitiosa cultura Daemonum populorum Aquilonarium.
manorum Historicus, qui claruit an . Asserem M. D. dc post eum Mecho uita Polo- CrantI. nus asserunt Lituanos tempore paga Germa. e 'nisimi dum Gentilitatis errore deti- Mecho. P nerentur, tria numina principaliter se. hi'. coluisse, isnem videlicet, si tuas, & unis αι- serpentes. Ignem, quia omni sacrificio praefertur, vel ri- amriiD tu Persarum seducti, ignem ipsum Deu arbitrabantur, v tol teste Herodoto: vel Aegyptiorum opinione ducti, qui Persarum persuasu in habet, ignem animata beluam esse, & om- etiam fuit nia que nascuntur, deuorare,& postqua deuorado fue- teste Her rit expleta, una cu ipsa re deuorata emori. Sylvas puta- δειλbant sacras: omnesque bestias more Aegyptiorum eas Ignis aut incolentes, deos existimabant: Poeta reiscente: malab Habitarunt dij quoque syluas. Da est. Imb &hac fiducia multε nationes ducte,Reges ac prin θωσί cipes sitos satis exutos, ut vel dij fierent, vel inter deos mafacrae. eueherentur, combusserunt,aut in sylvis, ac lucis aureo Ferae Litutorque solenniter suspenderiit, quasi talibus sacrificiis anis i a laudem sceleris , mentiti numinis diuinitatem mere- Dpti prarentur. Praeterea serpentes ut sacros colebant,dum ne- Dist. mini nocere videbantu Caedium seruatores, atq; pena- Serpentestes exi stimantes. Verum haec superstitiosa cultura etsi innocui prapenitus sublata videtur, reliquiae tame eius,demonum inis. instinctu, in nonnullis secretis solitudinii aedibus per- Narve iseuerat, sicuti in Septetrionalibus regnis Noruegie ac Idololat.
79쪽
retentiis Lituani purgati leguntur. Tune enim fortissimus emina. fratro. rum princeps Iagello cu octo fratribus suis steste Me- ad eis ehouita) ad fidem Christi peruenit: in qua adhuch
e καμ. dierno tempore relisionis incremetis perseuerat. Me-t336. minit praeterea historicus antedictus, in eo finibus Lia alat ab aba tuanorum ae Moscouitaru, statua esse publico itineri idorum. imposita, quae patria lingua Ziolababa dicitur, id est. aurea vetula: quam singuli viatores certis munusculis placant,etia si pili valorem non excedant : alioquin s scepti itineris nullam habituri securitatem.
I De Suppesarium hominum supersti
adorantἔκ viren NE C extrema septentrionis portio quam pleriq; ob intensissima frigora inhabitabilem putant
immunis est a sacrilegis ritibus culturaque daemoni rum , statuto eorum tempore impendendis. Habene etenim gentes illae sylvestres uti reliquae orbis nati nes, quae videntur his ciuiliores no exiles causas, quibus publicum errorem, de metitam in rebus etiam friuolis diuinitatem quaerant, & tueantur. Solem igitur toto aestatis cursu et is lucentem adorant, gratias ei OG ferentes,qubd lumen contra tenebras perpessas,& e lorem contra immensa frigora adducit,que quantumcunque intolerabilia videntur, nunquam tamen improperijs, more quorundam Indorum execrantur, sed tantum dieunt: Hic fatua,ac stulta sunt frigora, atquatenebre mensuram excedentes,&c. Simili etiam ratione Lunam adorant, quia hyeme remoto Sole continuὲ eius utuntur lumine: quo propter interlunium deficiente, sub lucidissimis stellis, nivium eandore clarius micantibus, quaecunq; negotia sua etiam diurno tempore disponut. Praeterea gentes illa: suppolares stupidiore quodam errore daemonum illuduntur. Rubrumatenim pannum pertica vel hasta sursum appensum. attentis precationibus & cultiore ritu venerantur,dia uinam quandam virtutem, propter colorem rubeum
animalium sanguini similem, eidem inesse putantes. Similiter quia eius inspectione arbitrantur se fortu-
80쪽
eatiores fore beluarum interempores,earum sanguin. 'ebibentes, prout inferius dicetur de moribus Lappomannorum. Est etiam nonnullis gentibus Septentri nis mos, quicquid primo diei diluculo in caelo, terra, vel aquis vivum apparuerit, hoc ipsum usq; crepuscu- Iuni eiusdem diei pro numine fideliter adorare, utpote aues, animalia, pisces, ac ipsos serpentes & vermes,
de praecipuὶ ceruum volantem : quem ob cornua, quibus capita iuuenum exornantur,inter nobiliora reptilia honorant. Ne etiam praedicti Septentrionales h mines in conspectu suorum numinum appareant V cui, certas oblationes ex ossibus sylvestrium anim lium, re grandium cetorti ac piscium, venatione qua sitas faciunt: quae tamen ossa aestiuo tempore non incendunt ne solis lumini, vel ardori videantur illudere sed horrenda surgente hyeme sub publica congreL. cimu sione pro honore dierum comburunt, eo sacrificio de- tum a
bitam reuerentiam numinibus afferre credentes, Tan- rarunta gentium in rebus friuolis religio est.
De tribus Disentivmbus Gabor m. cap. 3. ERant apud veteres Gothos paganos, quemad- modum Harὸ clarissimus frater dc antecessor meus Ioannes Magnus Archiepiscopus usalensis in Dan. Mar. Principio suarum historiarum asserit, tres dij prima nor, O veneratione obseruati: quorum primus erat poten- πσFri tissimus Thor: qui in medio triclinio strato puluina- ga qκω r ri colebatur: cuius hinc inde latera duo alia numina, ligiosec Odhen videlicet, de Frigga cingebant. Thor, inqui- Her ι ω-unt, praesidet in aere tonans, dc fulgurans, ventos de thi, m x nubes serenitatemque gubernans , fruges admini- mani Ioa, strans cum fructibus uniuersis, pestes6ue tollens. Al- Manes ter Odhen, hoc est, fortior bellis praelidet, hominibus Venerem. in hostes auxilia subministras, ipsi Thor a dextris collocatus: tanto opinionis fulgore clarus, ut ipsum non secus, quam datu mundo lumen omnes gentes amplecteretur, nee ullus orbis Iocus extaret Saxone testateὶ
qui numinis eius potentie non pareret.Tertius Frigga P cem, voluptatemq; moderabatur:cuius etiam is ni